مشاوره برای تغذیه، رشد و نمو کودکان

نکات تغذیه‌ی کودکان به چند دوره تقسیم می‌شود:

1. پیش از تولد:

آینده غذایی کودک قبل از شروع بارداری با وضعیت تغذیه مادر آغاز می‌شود. یک مادر کم تغذیه، به احتمال زیاد یک نوزاد کم وزن به دنیا می‌آورد. یک زن با تغذیه‌ی مناسب در سن بالای 18 سال، نوزاد سالم‌تری به دنیا خواهد آورد.

همچنین مهم است که مادران در دوران بارداری انواع غذاها را بخورند، ریز مغذی های اساسی را دریافت کرده و استراحت کافی داشته باشند. در زمان رشد جنین، وقتی بیشتر اعضای بدن و بافت های کودک، خون، مغز و استخوان‌ها تشکیل می شوند و پتانسیل او شکل می گیرد، کمبود مواد مغذی می تواند آسیب جبران ناپذیری به همراه آورد.

2. 1 تا 6 ماهگی:

در این دوران تغذیه با شیر مادرو در صورت عدم امکان، شیرخشک‌های مناسب برای نوزادان توصیه می‌شود و نوزاد تمامی نیازهای خود را از طریق شیر دریافت می‌کند. اگر مادر، تغذیه‌ی مناسبی داشته باشد، نیازی به استفاده از هیچ گونه مکملی نیست.

3. 6 ماهگی تا 2 سالگی:

از حدود 6 ماهگی تغذیه‌ی نوزاد، در کنار شیرمادر، می‌تواند شامل غذاهای جامد مانند سبزیجات و گوشت پوره شده باشد. معمولا از 6 ماهگی به بعد، نیاز به استفاده از مکمل آهن و زینک وجود خواهد داشت. وجود چربی‌های مفید در رژیم غذایی این نوزادان، در رشد اعصاب و مغز آن‌ها تاثیر خواهد داشت و محدوودیت چندانی وجود ندارد.

4. کودکان نوپا و پیش‌دبستانی:

در این سنین اشتهای کودکان بسیار متغیر است. ممکن است یک روز غذای زیادی2 بخورند، در صورتی که روزی دیگر اشتهایی به غذا نداشته باشند. این موضوع کاملا طبیعی است و نیازی به نگرانی وجود ندارد. در روزهایی که اشتهای مناسبی دارند، آن‌ها را تشویق به خوردن سبزیجات کنید و از دادن نشاسته‌ی زیاد(سیب زمینی و غذاهای سرخ کرده، ماکارونی و چیپس و پفک) به آن‌ها خودداری کنید. ماده‌ی غذایی دیگری که در تغذیه‌ی این کودکان تاثیر به سزایی دارد، فیبر است که غلات سبوسدار، حبوبات، میوه و سبزیجات سرشار از آن هستند. کلسیم ماده‌ی مغذی دیگری است که در رشد استخوان‌ها و دندان‌ها سالم نقش بسزایی دارد و در شیر و لبنیات به میزان قابل توجهی از این ماده وجود دارد. در صورتی که کودک شما به لاکتوز شیر حساسیت دارد و یا علاقه‌ای به لبنیات نشان نمی‌دهد، می‌توانید از شیر سویا، توفو، جو دوسر، شیر بدون لاکتوز و ساردین استفاده کنید. میزان نیاز کالری در کودکان 2 تا 4 سال1000 کیلوکالری و در کودکان 4 تا 8 سال بین 1200 تا 1400 کیلوکالری است.

5. دوران مدرسه:

در این دوران کودکان، در بوفه‌ی مدارس، دسترسی بیشتری به مواد غذایی پر سدیم، پرچرب و پرقند دارند که سلامتی آن‌ها را به خطر می‌اندازد. در مقابل برخی کودکان تصمیم به گیاهخواری می‌گیرند که با رشد آن‌ها در تناقض نیست و می‌توانند از تخم مرغ و غذاهای گیاهی پروتئین مورد نیاز خود را تامین کنند. ترغیب و تشویق کودکان به انتخاب غذاهای سالم‌تر و کنترل تغذیه‌ی آن‌ها در مدرسه، می‌تواند از بیماری‌ها و مشکلات اضافه وزن جلوگیری کند. در سنین بین 9 تا 13 سالگی، کالری مورد نیاز پسران، 1600 تا 2000 کالری و دختران 1400 تا 1600است.

6. نوجوانان:

با شروع دوران بلوغ، نوجوانان برای کنارآمدن با تغییرات بسیاری که تجربه می‌کنند، به کالری بیشتری احتیاج دارند. متأسفانه، برای برخی، کالری اضافی مورد نیاز از غذاهای فست فود با ارزش غذایی کمی حاصل می شود. برخی از نوجوانان برعکس مصرف کالری، چربی یا کربوهیدرات را محدود می‌کنند. بزرگسالی زمانی است که بچه ها از وزن و تصویر بدن خود آگاه می‌شوند که برای بعضی ها می تواند منجر به اختلالات خوردن یا سایر رفتارهای ناسالم شود. والدین باید از تغییر در الگوهای غذایی فرزند خود آگاه باشند و حداقل یک یا دو بار در هفته شام خانواده را در اولویت قرار دهند.

مانند کالری، میزان کلسیم مورد نیز بیشتر است. کلسیم از هر زمان دیگری در سالهای2 نوجوانی اهمیت بیشتری دارد زیرا در این مدت بیشتر جرم استخوان ساخته می‌شود. ترغیب فرزندان به مصرف شیر، فرآورده های شیر یا جایگزین‌های غنی از کلسیم، باید به آنها در دریافت کلسیم بیشتر کمک کند.

جنسیت فرزند شما ممکن است در نیاز به یک ماده مغذی خاص نقش داشته باشد. به عنوان مثال، دختران نوجوان برای جایگزینی آنچه در دوران قاعدگی از دست داده‌اند، به آهن بیشتری نسبت به همتایان خود احتیاج دارند و پسران نسبت به دختران کمی پروتئین بیشتری نیاز دارند.

اگرچه تشویق فرزند شما برای تغذیه سالم - صرف نظر از سن او - می تواند یک نبرد دائمی باشد، اما ارزش جنگیدن دارد.

کالری مورد نیاز پسران در سنین 14 تا 18 سالگی 2000 تا 2400 کیلوکالری و دختران 1800 کیلوکالری است.

آب بیش از نیمی از وزن بدن کودکان را تشکیل می‌دهد و برای حفظ صحیح عملکرد تمام قسمت های بدن لازم است. مقدار مشخصی از آب برای کودکان توصیه نشده است، اما این ایده خوبی است که در طول روز به آنها آب بدهید - نه فقط هنگام تشنگی. معمولاً نوزادان در سال اول زندگی به آب احتیاج ندارند. اگر فرزند شما طعم آب را دوست ندارد، مقداری لیمو یا لیموترش را برای طعم دادن اضافه کنید. میوه ها و سبزیجات همچنین منبع خوبی از آب هستند. کودکان باید هنگام بیماری، گرمازدگی و فعالیت بدنی، آب بیشتری بنوشند.

1. تغذیه کودکان مبتلا به رفلاکس: در کودکان مبتلا به رفلاکس مصرف مواد غذایی زیر را بسیار محدود کنید:

• مواد غذایی سرخ شده و پرچرب

• مواد غذایی حاوی کافئین مانند چای و قهوه

• مرکبات ترش و گوجه فرنگی

• شکلات

• پیاز علی الخصوص به صورت خام

• نعناع

• نوشیدنی‌های گازدار

2. کودکان مبتلا به دیابت: رژیم غذایی دیابت یک برنامه غذایی سالم است که به طور طبیعی سرشار از مواد مغذی و کم چربی و کم کالری است. عناصر اصلی میوه، سبزیجات و غلات کامل هستند. در حقیقت، رژیم غذایی دیابت بهترین برنامه غذایی برای اکثر افراد است.

از مصرف چربی های اشباع شده از لبنیات پرچرب و پروتئین های حیوانی مانند کره، گوشت گاو ، هات داگ، سوسیس و بیکن در کودکان جلوگیری کنید. همچنین روغن هسته نارگیل و نخل را محدود کنید. از چربی‌های ترانس موجود در میان وعده های فرآوری شده، کالاهای پخته شده و مارگارین ها خودداری کنید. منابع کلسترول شامل لبنیات پرچرب و پروتئین های پرچرب حیوانات، زرده تخم مرغ، جگر و سایر اعضای بدن گوسفند است و باید در کودکان مبتلا به دیابت محدود شود. مصرف سدیم و نمک نیز باید در این کودکان محدود شود.

3. کودکان مبتلا به بیش فعالی(ADHD): توجه به تغذیه‌ی کودکان بیش فعال در کنار درمان‌های دارویی، در عملکرد بهتر مغز و افزایش تمرکز آن‌ها بسیار موثر است. داشتن رژیم غذایی متعادل و سرشار از پروتئین، زینک، آهن، منیزیم، ویتامین‌ها علی الخصوص گروهB، امگا3 و گیاهانی همچون جینسینگ در درمان این کودکان بسیار موثر است. در مقابل پرهیز از مصرف مواد غذایی پرقند و اسنک‌ها و همچنین موادغذایی آماده که دارای مواد نگهدارنده و رنگ‌های مصنوعی هستند توصیه می‌شود. به جای قندهای متداول برای این کودکان میتوان از شیرین کننده‌های مصنوعی همچون دکستروز، مالتو دکسترین، ساکارز، شربت مالت و شیرین کننده‌ی ذرت استفاده کرد.

4. کودکان مبتلا به پی سی(فلج مغزی): خوردن مواد غذایی پرفیبر، احتمال ابتلا به یبوست در آنها را کم می‌کند. کمبود املاح و ریزمغذی‌ها می‌تواند بر شدت بیماری و عوارض ناشی از آن بیفزاید . کمبود کلسیم، ویتامین D ویتامین K و ال‌کارنتین در این بیماران باعث می‌شود تا نیاز باشد که تحت‌نظر پزشک مکمل مناسب دریافت کنند.از دیگر مشکلاتی است که ممکن است کودکان مبتلا به این بیماری با آن مواجه باشند سوءتغذیه است که علت آن، عدم توانایی در مصرف غذاست. در نوعی از این بیماری، گاهی وقت‌ها تغذیه باید با سرنگ به معده‌ی بیمار تزریق شود.

5. کودکان مبتلا به اوتیسم(ASD): همانطور که والدین این کودکان می‌دانند، حساسیت‌های غذایی در کودکان مبتلا به اوتیسم بیشتر است و برخی رفتارهای آن‌ها هنگام غذا خوردن، این زمان را بسیار چالش برانگیز می‌کند. مصرف کلسیم و پروتئین بیشتر برای این کودکان ضروری است. ضمن آن که گاه به دلیل تحرک کم‌تر احتمال ابتلا به چاقی در آن‌ها بیشتر است. برخی تجربیات نشان داده که حذف گلوتن و کازئین(پروتئین شیر) علائم این بیماری را بهبود بخشیده است.

اینکه بدن شما چگونه غذای شما را به انرژی تبدیل می‌کند متابولیسم نامیده می‌شود. وقتی این واکنشهای شیمیایی به درستی اتفاق نیفتند، آن را اختلال متابولیسم می نامند. اختلالات متابولیک کودکان وقتی اتفاق می افتد که بدن کودک به طور مناسب مواد مغذی مانند چربی ها، پروتئین ها یا قندها را پردازش نکند. غالباً، وقتی كودكان خردسال دچار اختلال متابولیسم می شوند، دلایل ژنتیکی دارد. وقتی کودکان بزرگتر دچار اختلال متابولیسم می شوند، اغلب به دلیل چاقی است. این مسئله کودک را در معرض خطر بیشتری برای بیماری هایی مانند دیابت نوع 2 و بیماری های قلبی قرار می‌دهد. علائم اختلال متابولیک کودکان شامل موارد زیر است:

• آپنه (دوره های کوتاه و بدون تنفس)

• بی حالی (خستگی شدید)

• بی اشتهایی

• تاکی پنه (تنفس غیر معمول سریع)

• استفراغ

آزمایش خون می تواند اختلالات متابولیکی را تعیین کند. بسته به نوع اختلال مشکوک، آزمایش های اضافی ممکن است تجویز شود. این اختلالات شامل موارد زیر است:

• کمبود بیوتینیداز

• گالاکتوزمی

• اختلالات ذخیره سازی گلیکوژن

• هموسیستینوری

• بیماری ادرار شربت افرا (MSUD)

• فنیل کتونوری (PKU)

• اختلالات اکسیداسیون اسید چرب (از جمله MCAD ، LCHAD ، VLCAD)

• اختلالات اسید آلی (از جمله اسیدمی پروپیونیک و اسیدمی ایزووالریک اسید)

• اختلالات اسید آمینه (مانند تیروزینمی)

• اختلالات چرخه ادرار

رویکرد درمانی اختلالات متابولیکی بستگی به اختلال خاص دارد. بیماری‌های متابولیسم ارثی، اغلب با مشاوره و پشتیبانی تغذیه ای، ارزیابی دوره ای، فیزیوتراپی و سایر گزینه‌های مراقبت‌های حمایتی درمان می‌شوند. درمان اختلال متابولیک غیرارثی، شامل عادی کردن تعادل متابولیک با معکوس کردن علت و تجویز داروها خواهد بود.

متخصصان رژیم غذایی کودکان برای ایجاد عادات غذایی مناسب با کودکان و والدین و مراقبان آنها همکاری می کنند. متخصصان رژیم غذایی کودکان در ظرفیت‌های مختلف با کودکان کار می کنند. آن‌ها برای مقابله با چاقی یا ترویج سلامتی تلاش می کنند. کودکان مبتلا به بیماری سلیاک، کولیت، دیابت یا حساسیت های جدی برای جلوگیری از تحریک شرایط و به حداقل رساندن اثرات بیماری، نیاز به آموزش های تخصصی و برنامه های غذایی دارند ، در حالی که هنوز هم تغذیه ای مناسب برای رشد و پیشرفت طبیعی دارند.

اگر به هر دلیلی، مشاوره ی حضوری برای بیماران ممکن نباشد، آن‌ها می‌توانند از مشاوره‌ی تلفنی و یا آنلاین بهره ببرند. در مشاوره غیرحضوری با متخصصین تغذیه علاوه بر این که هزینه‌ها به صرفه‌تر است، کودکان می‌توانند در زمان‌های بیشتری به این متخصصان دسترسی داشته باشند. مشاوره گرفتن در مورد عادات تغذیه‌ای مناسب، چک کردن پاسخ آزمایشات و موارد اورژانسی از جمله مواردی است که به صورت تلفنی و آنلاین امکان پذیر است.

با استفاده از سامانه رسا شما می توانید در هر مکانی که هستید با پزشک خود مشورت کنید. بدین صورت که ابتدا با ثبت نام در سامانه رسا عضو شوید. سپس حساب کاربری خود را به تعداد دقایقی که می خواهید با پزشک خود صحبت کنید، شارژ کنید. این کار را با استفاده از درگاه امن بانکی و یا کد USSD می توانید انجام دهید. سپس همکاران ما تماس شما را با پزشک یا مشاورتان برقرار می کنند.

در ضمن برای انتخاب پزشک متخصص خود می توانید به صفحه ای که مربوط به آن هاست مراجعه و بررسی های لازم را انجام دهید.

همچنین با استفاده از این سامانه مشاوره ی آنلاین نیز امکان پذیر است و به این وسیله چه از طریق اینترنت و یا بدون آن، در هر زمان شما قادر خواهید بود با پزشک خود صحبت کنید.