دستگاه گوارش انسان یکی از پرکارترین دستگاههای بدن است که از دهان شروع شده و تا مقعد ادامه دارد و شامل غدد، اندامها و لولههای گوارشیست. از اندامهایی که یک متخصص گوارش به بررسی آنها میپردازد میتوان به معده، روده، کبد، پانکراس، غدد بزاقی، حلق، مری، روده کوچک و بزرگ و راست روده اشاره کرد. در طول این دستگاه در هر اندام، غذا تحت تاثیر عوامل فیزیکی و شیمیایی مختلفی قرار میگیرد تا هضم و سپس جذب شوند. اگر در هر بخش از این دستگاه، بیماری یا ناهنجاری رخ دهد، هضم غذا را دچار اختلال کرده و انسان را دچار ناراحتی میکند. یک متخصص گوارش برای تشخیص بیماریها با انجام آزمایشهای مختلفی مانند آندوسکوپی و کلونوسکوپی محل دقیق آسیب را بررسی میکند.
مشاوره با متخصص گوارش و کبد
از هر کجای ایران!لیست متخصصین مشاوره با متخصص گوارش و کبد
می توانید در این بخش لیست مشاوره با متخصص گوارش و کبد سامانه رسا را مشاهده کنید و مشاور مورد نظر خود را انتخاب کنید.
دکتر امیرحسین حسینی
فوق تخصص گوارش و کبد کودکان ، کودکان و نوزادان
دکتر حسین روزبهانی
فوق تخصص ریه ، پزشکی داخلی
دکتر نوشین بیات
فوق تخصص روماتولوژی ، پزشکی داخلی
آقای دکتر محمد سبحانی شهمیرزادی
فوق تخصص گوارش و کبد ، پزشکی داخلی
دستگاه گوارش چیست؟
شایعترین بیماریهای گوارشی، نشانهها و علائم آنها کدامند؟
هرگونه درد در ناحیهی شکم، حالت تهوع، استفراغ، یبوست، خونریزی، سختی بلع، کاهش و در مواردی افزایش وزن از علائم بیماریهای گوارشی هستند و فرد مبتلا باید سریعا به پزشک مراجعه کند. از شایعترین اختلالات گوارشی میتوان به رفلکس معده، زخم معده، سندرم روده تحریکپذیر، هموروئید، فیشر، آبسههای پروینال، فیستولهای مقعدی، مشکلات کیسه صفرا، عفونتهای پروینال، بیماریهای دیورتیکولار، کولیت، پولیپ روده و انواع سرطان اشاره کرد. این اختلالات ممکن است خفیف، محدود و موقت بوده یا در دراز مدت ادامه یابد و بر سلامت فرد تاثیر بگذارد.
به عنوان مثال، یبوست پایدار میتواند به بیماری دیورتیکولار منجر شود (جایی که روده پس از عبور مدفوع سخت و سپس کیسه های جیبی ایجاد میشود) و ضعف (باعث ایجاد مسدود شدن روده و رکتوم) میشود. اسهال پایدار میتواند فشار خون شما را کاهش دهد، که این امر می تواند منجر به خستگی یا اختلالات ریتم قلب شود. از دست دادن مواد مغذی و مایع بدن از طریق اسهال یا استفراغ میتواند منجر به کم آبی، عدم تعادل الکترولیتی، کمبود ویتامین، کاهش وزن و سوء تغذیه شود. به طور مشابه تهوع، سوء هاضمه و یبوست می تواند اشتها را کاهش دهد و بنابراین مصرف غذا را کاهش می دهد و منجر به کمبود تغذیهای شود. اثرات تغذیه ای مشکلات گوارشی میتواند به ویژه برای افرادی که در معرض سوء تغذیه و یا بیماری هستند، جدی باشد. با حفظ یک شیوهی زندگی سالم شامل ورزش و تغذیهی مناسب و عدم مصرف سیگار و الکل، میتوان از بسیاری از این بیماریها جلوگیری کرد.
عوامل بروز بیماریهای گوارشی و کبد چیست؟
عوارض جانبی داروها، داشتن سبک زندگی ناسالم، اثرات بعد از عمل جراحی، کهولت سن و بارداری همگی از عوامل ایجاد بیماریهای گوارشی هستند. برخی بیماری های گوارشی مانند سرطان روده بزرگ، بیماری کرون، دیابت نوع 1، سرطان لوزالمعده، کم کاری تیروئید، فیبروز کیستیک، سلیاک و برخی بیماری های کبدی جنبهی ارثی دارند. اما برخی از این بیماریهای علل مشخصی دارند.
شایع ترین علل یبوست
کمبود فیبر در رژیم غذایی - کم تحرکی - مصرف داروهایی مانند داروهای دیورتیک، داروهای ضد درد مخدر، داروهای ضد افسردگی، آنتی اکسیدهای حاوی آلومینیوم، داروهای مسدود کننده کانال کلسیم، داروهای ضد تشنج از جمله مکمل های آهن - برخی افراد با مصرف شیر و لبنایت دچار یبوست میشوند. - سندرم روده تحریک پذیر – بارداری - استفاده بیش از حد از ملینها - کم آبی - مشکلات روده بزرگ یا راست روده
شایع ترین علت سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
علت دقیق IBS مشخص نیست. عواملی که به نظر می رسد نقش اساسی در بروز این بیماری دارند، عبارتند از: انقباض عضلات در روده – ناهنجاری در اعصاب سیستم گوارش – التهاب در رودهها – عفونت شدید – تغییرات در باکتریهای روده (میکروفلورا)
شایع ترین علت ریفلاکس معده به مری (GERD)
GERD در اثر بازگشت مکرر اسید ایجاد می شود. هنگام بلعیدن، یک باند دایره ای از ماهیچه در قسمت تحتانی مری (اسفنکتر پایین مری) شل میشود تا غذا و مایع به درون معده جاری شود. سپس اسفنکتر دوباره بسته می شود. اگر اسفنکتر غیر طبیعی شل یا تضعیف شود، اسید معده می تواند به داخل مری برگردد. این بازگشت مجدد ثابت باعث تحریک پوشش مری و اغلب التهاب آن می شود.
شایع ترین علت سنگ کیسه صفرا
هنوز علت اصلی شکل گیری سنگ های کیسه صفرا مشخص نیست. اما ممکن است سنگهای صفراوی بر اثر عوامل زیر ایجاد شود:
صفرا حاوی بیلیروبین زیاد است.
صفرا حاوی کلسترول بیش از حد است.
کیسه صفرا به درستی خالی نمیشود.
شایع ترین علت بیماری سلیاک
هنوز علت دقیق بیماری سلیاک مشخص نیست. شیوههای غلط تغذیه کودکان، عفونتهای دستگاه گوارش و باکتری های روده نیز ممکن است در بروز بیماری سلیاک نقش داشته باشد. در مواردی این بیماری بعد از عمل جراحی، بارداری، زایمان، عفونت ویروسی یا استرس شدید ایجاد می شود. هنگامی که سیستم ایمنی بدن به گلوتن در مواد غذایی زیاد واکنش نشان دهد ممکن است به پرزهای کوچک و پرز های پوششی روده کوچک آسیب برساند و در طولانی مدت ریسک ابتلا به سرطان معده را افزایش دهد. پرز ها در صورت آسیب دیدگی نمی توانند ویتامین ها، مواد معدنی و سایر مواد مغذی را از غذایی که می خورید جذب کنند.
شایع ترین علت بیماری کرون
علت دقیق بیماری کرون ناشناخته است، اما تصور می شود که این بیماری ناشی از یک واکنش غیر طبیعی در سیستم ایمنی بدن است. سیستم ایمنی بدن به مواد غذایی، باکتری های خوب و مواد مفید حمله می کند. در حین حمله، گلبول های سفید در بافت داخلی روده تجمع میکنند و منجر به التهاب می شوند. التهاب منجر به زخم و آسیب روده می شود.
عواملی که ممکن است خطر التهاب را افزایش دهند، عبارتند از: عوامل ژنتیکی، سابقه خانوادگی، سیستم ایمنی فرد، فاکتورهای محیطی، عوامل بیماریزا مانند باکتری یا ویروس مثل باکتری coli.
شایع ترین علت بواسیر
در هنگام بواسیر، رگ های اطراف مقعد تحت فشار کشیده و ملتهب یا متورم می شوند.
بواسیر می تواند از افزایش فشار در رکتوم تحتانی به دلیل زیر بروز کند:
چاقی – بارداری - مقاربت مقعد - زور زدن هنگام اجابت مزاج - داشتن رژیم غذایی کم فیبر - داشتن اسهال مزمن یا یبوست - نشستن به مدت طولانی بر روی توالت
شایع ترین علت کولیت اولسراتیو
علت دقیق کولیت اولسراتیو ناشناخته است. پیش از این، رژیم و استرس مشکوک بودند، اما اکنون پزشکان می دانند که این عوامل ممکن است بیماری را تشدید شوند اما باعث کولیت اولسروز نمی شوند. یکی از دلایل احتمالی این بیماری نقص سیستم ایمنی بدن است. همچنین به نظر می رسد که وراثت در بروز کولیت نقش دارد به نحوی که کولیت اولسراتیو در افرادی که دارای اعضای خانواده با این بیماری هستند شایع تر است. با این حال، بیشتر افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو سابقه خانوادگی را ندارند.
شایع ترین علت دیورتیکولیت
علت دقیق دیورتیکولیت تشخیص داده نشده است اما به نظر می رسد که شیوع آن با سن، رژیم و سبک زندگی و ژنتیک مرتبط است. دیورتیکول معمولاً هنگامی ایجاد می شود که قسمت های ضعیف در روده بزرگ تحت فشار قرار گرفته و کیسه های در دیواره روده بزرگ تشکیل میشوند. پارگی دیورتیکول باعث التهاب، عفونت و یا هر دو می شود که در این صورت دیورتیکولیت رخ می هد.