سرطان (cancer) بیماری است که در آن سلولهای بدن از کنترل خارج شده و بیش از اندازه تکثیر می‌شوند و توده هایی را در بدن ایجاد می‌کنند. پس از سرطان پوست ، سرطان پستان شایع ترین سرطان در زنان آمریکایی است. با وجود این که مرگ و میر ناشی از سرطان سینه با گذشت زمان کاهش یافته است، اما همچنان دومین عامل مرگ و میر سرطان در کل زنان و علت اصلی مرگ و میر سرطان بین زنان اسپانیایی است.
در ایران سالانه حدود 10هزار و 500 نفر از زنان و 250 نفر از مردان به این سرطان مبتلا می‌شوند و متاسفانه این آمار سالانه حدود 6 درصد افزایش می‌یابد. نرخ ابتلا در ایران 30 در 100000 است.
فهرست مطالب
سرطان پستان چیست؟
سرطان پستان بیماری است که درآن سلول های پستان به شکل غیر طبیعی رشد می‌کنند. انواع مختلفی از سرطان سینه، بسته به این که در کدام بخش از آن درگیر می‌شود، وجود دارد.
پستان دارای سه بخش اصلی است: لوبول ها، مجاری و بافت پیوندی . لوبول ها، غدد تولید شیر هستند، مجاری لوله هایی هستند که شیر را به نوک پستان منتقل می‌کنند و بافت پیوندی که از چربی و فیبر تشکیل شده است، تمامی‌این بخش ها را در کنار هم نگه می‌دارد . سرطان ممکن است در هر یک از این بخش ها آغاز شود، اما بیش تر سرطان ها در لوبول ها و مجاری اتفاق می‌افتند.
سرطان سینه در حالت پیشرفته می‌تواند، به وسیله ی عروق خونی و لنفاوی به بخش های دیگر بدن انتقال پیدا کند که در اصطلاح به این حالت متاستاز(metastasize) گفته می‌شود.
انواع مختلف سرطان پستان:
متداول ترین انواع سرطان پستان عبارتند از:
1- کارسینوم داکتال تهاجمی: این نوع سرطان از مجاری آغازمی‌شود و به بخش های دیگر پستان و در صورت عدم کنترل به سایر بخش های دیگر بدن نیز سرایت می‌کند.
2- کارسینوم لوبولار تهاجمی: این نوع سرطان از لوبول ها آغاز شده و به بافت سینه سرایت می‌کند و همانند نوع قبلی می‌تواند متاستاز داده و به بخش های دیگر بدن نیز سرایت کند.
انواع کم تر متداولی نیز وجود دارند. مانند: بیماری صفحه پستان (Paget disease) که از پوست نوک پستان و نواحی تیره ی اطراف آن آغاز می‌شود، سرطان التهابی پستان که بسیار تهاجمی‌است و مجاری لنفاوی در پوست پستان را مسدود و آن را متورم ، قرمز و ملتهب می‌کند، کارسینوم داکتال که در مجاری باقی می‌ماند و به بافت سرایت نمی‌کند.هم چنین سرطان مدولار و سرطان مخاطی از دیگر انواع این بیماری هستند.
علائم و نشانه های سرطان پستان چیست ؟
این بیماری در افراد مختلف دارای نشانه های متفاوت است و در برخی افراد هیچ گونه علامتی ایجاد نمی‌کند.
برخی علائم هشداردهنده این بیماری عبارتند از:
• وجود توده ی جدید در پستان و یا زیر بغل
• زخیم شدن و یا تورم بخشی از پستان
• تحریک یا کم رنگ شدن پوست پستان ها
• قرمزی و یا پوسته پوسته شدن نوک پستان و اطراف آن
• کشیده شدن نوک پستان و یا درد در این ناحیه
• ترشحات نوک پستان غیر از شیر مادر، از جمله خون
• هرگونه تغییر ناگهانی در شکل و اندازه ی پستان و خارج شدن از حالت طبیعی
• احساس درد در هر نقطه از پستان
البته باید در نظر داشته باشید که علل دیگری به غیر از سرطان نیز می‌تواند برای این علامت ها وجود داشته باشد. اگر شما هر یک از این علائم را داشتید، با پزشک خود مشورت کنید تا مورد بررسی قرار بگیرید.
پستان طبیعی چگونه است؟
هیچ استانداردی وجود ندارد که بتوان براساس آن گفت که حالت پستان یک فرد طبیعی است یا خیر. به عبارتی دیگر، حالتی که برای شما طبیعی است ممکن است برای زن دیگری غیرطبیعی باشد و بالعکس. شکل و اندازه ی پستان شما همچنین ممکن است در شرایطی دست خوش تغییر شود . شرایطی همچون خونریزی ماهانه، تولد فرزند، کاهش و یا افزایش وزن و یا مصرف برخی داروهای خاص بر روی شکل و اندازه ی پستان شما موثر هستند.
بنابراین تشخیص اینکه این تغییرات چقدر با داشتن یا نداشتن سرطان مرتبط هستند، با پزشک متخصص است.
دلایل وجود هرگونه توده و یا غده در پستان چیست؟
بیماری ها و شرایط مختلفی از جمله سرطان، می‌تواند عامل بروز توده در پستان شود. البته لازم به ذکر است که بیشتر این توده ها به دلایلی غیر از سرطان به وجود می‌آیند. دو دلیل عمده ی این توده ها، فیبروکیستیک و کیست پستان هستند. وضعیت فیبروکیستیک می‌تواند تغییرات و توده هایی در پستان ایجاد کند و عامل درد در پستان باشد . کیست ها نیز کیسه هایی پر از مایعات هستند و می‌توانند در پستان ها به وجود بیایند. بنابراین سرطان تنها عامل به وجود آوردن توده و یا غده نیست.
عوامل خطر در سرطان پستان چیست ؟
تحقیقات نشان داده اند که عوامل مختلفی در ایجاد سرطان سینه نقش دارند. مهم ترین عوامل ایجاد این نوع سرطان، یکی جنسیت و دیگری بالا رفتن سن است به طوریکه سرطان پستان بیشتر و به طور معمول در میان زنان بالای 50 سال شایع است .
برخی زنان حتی بدون داشتن فاکتورهای خطر به این سرطان مبتلا می‌شوند. از طرفی هم وجود عوامل خطرآفرین لزوما به معنای ابتلای یک فرد به سرطان پستان نیست و تاثیر هریک از عوامل نیز یکسان نیست. اگر شما هر یک از عوامل خطرآفرین را دارید، با پزشک خود در مورد راهکارهایی که می‌توانید خطر را کاهش دهید و همچنین غربالگری سرطان پستان مشورت کنید.
این عوامل خطر به دو دسته تقسیم می‌شوند :
1- عواملی که شما نمی‌توانید تغییر دهید، مانند:
• بالا رفتن سن: با بالا رفتن سن، خطر ابتلا به سرطان سینه نیز بیشتر می‌شود به طوریکه بیشتر مبتلایان دارای سنین بالای 50 سال بوده اند.
• جهش ژنتیکی: تغییرات ارثی به ژن های خاص نظیر BCRA1 و BCRA2 از عوامل خطر است. زنانی با این تغییرات ژنتیکی ارثی ریسک ابتلای بیش تری نسبت به سرطان سینه و همچنین سرطان تخمدان دارند.
• تاریخ چرخه ی تولید مثل: اگر شروع دوره ی قاعدگی ها پیش از سن 12 سالگی و پایان آن ها پس از 55 سالگی باشد، به دلیل اینکه شخص در معرض هورمون های بیشتری قرار می‌گیرد، ریسک ابتلا نیز بالاتر می‌رود.
• داشتن سینه های متراکم: سینه های متراکم دارای بافت پیوندی بیشتری نسبت به بافت چربی هستند و به طور معمول در معرض خطر بیشتری قراردارند. ضمن آن که این سینه ها به دلیل بافت متراکم، امکان تشخیص به موقع تومورها در ماموگرام را کاهش می‌دهند.
• داشتن سابقه ی سرطان پستان و یا برخی بیماری های غیرسرطانی در پستان: زنانی که یکبار به این سرطان مبتلا شدند، ممکن است دوباره به سرطان مبتلا شوند. همچنین بیماری هایی نظیر هایپرپلازی آتیپیک خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهند.
• داشتن سابقه ی خانوادگی: اگر در خانواده ی خود فردی را داشته باشید که به این سرطان مبتلا شده باشد، شما درمعرض خطر بیش تری قرار دارید. حتی اگر در بستگان درجه ی یک مرد شما موردی از سرطان سینه وجود داشته باشد نیز، این خطر برای شما بالاتر است.
• سابقه ی پرتودرمانی: زنانی که قبل از 30 سالگی سابقه ی استفاده از پرتودرمانی به هر دلیل را دارند در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
• استفاده از داروهای دی اتیل استیلسترول(DES): زنانی که برای جلوگیری از سقط جنین این داروها را مصرف کرده اند و یا مادرانشان در هنگام بارداری این دارو را گرفته اند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
2- عواملی که شما قادر به تغییر آن ها هستید، مانند :
• نداشتن فعالیت فیزیکی و تحرک
• داشتن اضافه ی وزن و چاقی
• مصرف هورمون ها: برخی روش های هورمون درمانی که در زمان یائسگی صورت می‌گیرند و بیش از 5 سال مصرف می‌شوند و همچنین داروهای خوراکی ضد بارداری از عوامل خطر هستند.
• تاریخ تولید مثل : داشتن بارداری بعد از سن 30 سالگی ، عدم تغذیه فرزند با شیر مادر و نداشتن یک دوره بارداری کامل از عواملی هستند که خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش می‌دهند.
• نوشیدن الکل: زنانی که بیشتر الکل مصرف می‌کنند در معرض خطر بیشتری هستند.
عوامل دیگری مانند سیگار کشیدن، در معرض مواد شیمیایی سرطان زا بودن، تغییرات هورمونی به دلیل شیفت های شبانه ی کاری نیز می‌توانند در ایجاد این نوع سرطان موثر باشند.
چه اقداماتی باعث کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان می‌شود ؟
اقدامات زیر باعث کاهش خطر ابتلای شما به سرطان پستان می‌شوند :
• وزن خود را در محدوده ی سالم نگه دارید.
• به طور منظم ورزش کنید.
• نوشیدن الکل را تا حد امکان کاهش داده و یا حتی آن را متوقف کنید.
• در صورت پیشنهاد هورمون تراپی و یا استفاده از قرص های ضدبارداری، در مورد ریسک ابتلا در مورد شما با پزشک خود مشورت کنید.
• در صورت امکان به نوزاد خود شیر بدهید.
• در صورت داشتن سابقه ی ژنتیکی با پزشک خود مشورت کنید.
به صورت کلی، داشتن زندگی سالم و شیوه های آن می‌تواند از شما در برابر سرطان پستان محافظت کند و یا در صورت ابتلای شما به این بیماری احتمال بهبودی شما را افزایش دهد.
غربالگری سرطان سینه به چه معناست؟
غربالگری سرطان سینه به معنی بررسی پستان ها پیش از بروز علائم و نشانه های بیماری است. لازم است تا همه ی بانوان اطلاعات کافی در مورد نحوه ی انجام این تست های غربالگری و زمان انجام آن کسب کنند.
اگرچه این تست های غربالگری از شما در برابر ابتلا به بیماری محافظت نمی‌کند، می‌تواند در تشخیص به موقع این سرطان کمک کند و درمان را تسهیل می‌کند.
انواع تست های غربالگری سرطان پستان:
ماموگرافی: عکس برداری به روش X-Ray از پستان ها را ماموگرافی می‌گویند. ماموگرافی بهترین روش تشخیص به موقع سرطان سینه است و به کمک آن می‌توان درمان این بیماری را تسریع کرد و قبل از بروز هرگونه علامتی آن را تشخیص داد.تست های دوره ای ماموگرافی می‌تواند نرخ مرگ و میر بر اثر سرطان پستان را کاهش بدهد. این روش برای بیشتر زنان بهترین روش است .
MRI: در این روش از امواج مغناطیسی و رادیویی برای عکس برداری از پستان ها استفاده می‌شود. در این تصاویر هرگونه ناهمگونی در پستان ها مشخص می‌شود و ممکن است این ناهمگونی ها به دلیل سرطان نباشد. به همین دلیل از این روش تنها در افرادی با خطرابتلای بالا استفاده می‌شود و نه دیگر افراد.
معاینه ی بالینی سینه ها: در این نوع معاینه پزشک یا پرستار از دستان خود برای لمس هرگونه توده در پستان ها استفاده می‌کند.
تست پستان ها به صورت فردی: لازم است تا هر زن نسبت به تغییرات غیر معمول درسینه های خود آگاه باشد و روش های آزمایش کردن پستان های خود را آموزش ببیند. در صورت مشاهده ی هرگونه تغییر، احساس هرگونه توده و یا درد در پستان های خود با پزشک مشورت کنید.
هر نوع تست غربالگری فواید و مضراتی دارد؛ به همین دلیل پیش از انجام هرگونه تست باید از پزشک خود مشورت بگیرید.
فواید تست های غربالگری:
تست‌های غربالگری در ابتدا باعث تشخیص به موقع و به دنبال آن درمان سریع تربیماری می‌شوند. این امر موجب کاهش نرخ مرگ و میر بر اثر سرطان پستان می‌شود.
مضرات تست های غربالگری:
در صورتی که این تست‌ها توده‌هایی را نشان دهند، پزشک برای تشخیص بهتر، آزمایشات دیگری انجام می‌دهد که دراین صورت، هزینه، زمان و استرس زیادی به شخص وارد می‌شود. این در حالی است که بیشتر این توده ها سرطانی نیستند.
برخی از توده هایی هم که سرطانی تشخیص داده می‌شوند، خود به خود بهبود پیدا می‌کنند اما پزشکان ریسک نمی‌کنند و روش های درمانی را انجام می‌دهند که می‌تواند اثرات جانبی نامطلوبی داشته باشد.
تست هایی مانند ماموگرافی ممکن است باعث ایجاد درد و احساس ناخوشایند شوند، ضمن آن که از تشخیص برخی انواع سرطان ها که به آن ها نتایج آزمون منفی کاذب گفته می‌شود، عاجز است.
ماموگرافی چگونه انجام می‌شود ؟
فرد در مقابل دستگاه ماموگرافی قرار می‌گیرد و تکنسین پستان را بر روی یک صفحه پلاستیکی قرار می‌دهد و یک صفحه‌ی دیگر را برروی پستان قرارداد و می‌فشارد تا همه ی صفحات سینه مورد تابش اشعه ایکس قرار گرفته و از تمامی زوایا عکس برداری می‌شود. فرد باید منتظر بماند تا تکنسین مطمئن شود که تمامی تصاویر به طور صحیح هستند و نیاز به عکس برداری مجدد نیست. ماموگرافی در هر زن ممکن است متفاوت باشد زیرا شکل پستان ها در افراد مختلف یکی نیست .
بسیاری از زنان با انجام این تست راحت نیستند و در برخی از زنان احساس درد ایجاد می‌شود. اگرچه باید توجه داشت که این تست دقایق کوتاهی زمان می‌برد و هرگونه احساس ناراحتی موقتی است. بهتر است در زمان خونریزی ماهانه که پستان ها حساس هستند از انجام این تست خودداری کنید.
نحوه ی تشخیص سرطان سینه چگونه است؟
پزشکان علاوه بر استفاده از تست های غربالگری مانند ماموگرافی و ام آر آی از روش های تکمیلی برای تشخیص قطعی سرطان استفاده می‌کنند. روش هایی مانند سونوگرافی پستان و تست بیوپسی یا نمونه برداری از پستان، برای تشخیص سرطانی بودن یا نبودن توده ی موجود در پستان متداول هستند.
پس از تشخیص سرطان، تست های دیگری انجام می‌شود تا تشخیص داده شود که سرطان بیمار در چه مرحله ای قرار دارد. آیا این سرطان به بخش های دیگر پستان و یا بدن سرایت کرده و چه مدت از ابتلای فرد به این بیماری گذشته است؟ با انجام این تست ها روش های درمانی متفاوتی در مراحل مختلف سرطان در پیش گرفته می‌شود.
روش های درمان سرطان پستان چیست ؟
بسته به نوع و مرحله ی سرطان پستان درمان های مختلفی انجام می‌شود. البته در افراد مبتلا به سرطان سینه معمولا از بیش از یک شیوه استفاده می‌شود. این روش های درمانی شامل:
• جراحی: خارج کردن توده ی سرطانی به روش جراحی
• شیمی درمانی: استفاده از داروهای مخصوص جهت کوچک کردن و از بین بردن سلول های سرطانی که یا به صورت قرص مصرف شده و یا در رگ های شما قرارداده می‌شود و یا از هر دو استفاده می شود.
• هورمون درمانی: کاهش یا متوقف کردن ترشح هورمون هایی که باعث رشد سلول های سرطانی می‌شوند.
• درمان های بیولوژیکی: درمان هایی هستند که در آن ها سیستم ایمنی بدن تقویت می‌شود.
• پرتو درمانی: استفاده از پرتوهای رادیویی برای از بین بردن سلول های سرطانی
پزشکانی با تخصص های مختلف، مانند جراحان و آنکولوژیست ها یا متخصصان خون، برای درمان این بیماری با هم همکاری می‌کنند.
استفاده از طب مکمل در درمان سرطان پستان :
دارو و درمان های مکمل در کنار روش های استاندارد مورد استفاده قرار می‌گیرند. روش هایی مانند مدیتیشن، یوگا، داروهای گیاهی و ویتامین ها از جمله‌ی این روش ها هستند. البته باید در نظر داشت که این شیوه ها از نظر علمی مورد بررسی قرار نگرفته اند و ممکن است مضراتی داشته باشند؛ بنابراین بهتر است پیش از استفاده از هر گونه دارو یا مکملی با پزشک خود مشورت کنید.
