بیماری کهیر (Hives) به نقاط و ورم‌های قرمز روی پوست اشاره دارد که اغلب ایجاد خارش می‌کنند. اصطلاح پزشکی کهیر، «اورتیکاریا» است. این بیماری در اندازه‌ها و شکل‌های مختلف و در هر مکانی از بدن و در بزرگسالان و کودکان ظاهر می‌شود. بثورات پوستی ناشی از این عارضه معمولاً خارش‌دار هستند و گاهی اوقات نیز بیمار احساس سوزش خواهد کرد.
در بسیاری از موارد، کهیر یک مشکل حادِ موقتی است که ممکن است با داروهای مخصوص آلرژی بهبود یابد. بیشتر بثورات ناشی از این عارضه به خودیِ خود از بین می‌روند. با این حال، موارد مزمن با واکنش آلرژیک شدید، نگرانی‌های پزشکی بزرگ‌تری ایجاد می‌کنند. به هر روی، برای شناخت بیشتر این بیماری با رسا همراه باشید.
فهرست مطالب
کهیر چیست؟
کهیر بر روی پوست به صورت اشکال دایره‌ای شکل ظاهر می‌شود که برآمده بوده و سطحی قرمز و نرم دارند. این برآمدگی‌ها از چند میلی‌متر تا چند سانتی‌متر در اندازه‌های مختلف در هر ناحیه از بدن ظاهر می‌شوند.
تخمین زده می‌شود که 20 درصد از کل افراد در برخی از مقاطع زندگی خود به بیماری کهیر مبتلا می‌شوند. این عارضه در زنان شایع‌تر از مردان است. یکی از مشخصه‌های کهیر، ظهور سریع با اندازه‌های مختلف در قسمتی از بدن، ناپدید شدن و دوباره ظاهر شدن در ناحیه دیگر است. ظهور و ناپدید شدن بثوارت ناشی، معمولاً بیشتر از 24 ساعت به طول نمی‌انجامد.
برای بسیاری افراد، کهیر بعد از یک تا سه ساعت به کلی ناپدید می‌شود. اگر از وجود این بیماری هیچ مدرکی در دست نباشد، تشخیص آن براساس مشاهدات دقیق علائم و نشانه‌های بیمار است. تورم عمیق‌تر در پوست که ممکن است با کهیر همراه باشد، «آنژیوادم» نامیده می‌شود. این تورم، دست و پا و همچنین صورت (روی لب‌ها یا پلک) را مورد حمله قرار می‌دهد و ظهور و ناپدید شدنش نیز به مانند کهیر است.
انواع کهیر
بیماری کهیر براساس زمان ماندگاریش بر روی پوست در دو دسته زیر قرار می‌گیرد:
- کهیر حاد: واکنش‌های آلرژیک به برخی از غذاها یا داروهای خاص اغلب باعث کهیر حاد می‌شود (بعد از شش تا هشت هفته برطرف می‌شود).
- کهیر مزمن ایدیوپاتیک: هیچ کس نمی‌داند چه چیزی باعث این مشکل می‌شود (بیش از شش تا هشت هفته ادامه دارد).
کهیر مسری نیست و در اکثر موارد نیز خطرناک نمی‌باشد. با این وجود چند استثناء وجود دارد که مراقبت‌های اضطراری را می‌طلبد. حالت اول بیماری به نام «آنژیوادما» است که شامل تورم بافتِ زیر پوست است. این عارضه می‌تواند منجر به تورم در زبان، لب‌ها، گلو، دست، پا و حتی داخل شکم شود. در نتیجه، افراد ممکن است دچار گرفتگی معده یا تنگی تنفس شوند. مبتلایان به کهیر می‌توانند دچار آنژیوادم شوند، اما فقط داشتن کهیر، به معنای مبتلا به آنژیوادم نیست!
هنگامی که کهیر با تورم همراه باشد و به تنگی تنفس منجر شود، فوراً باید به دنبال مراقبت‌های اضطراری باشید. کهیر ممکن است نتیجه یک واکنش آلرژیک جدی به نام «آنافیلاکسی» باشد. اگر در تنفس دچار مشکل هستید؛ تورم لب، زبان و پلک نتیجه آن خواهد بود.
از آنجایی که نوع کهیر حاد شایع‌تر است، اما به طور خود به خودی برطرف می‌شود. بعضی اوقات تغییرات دما می‌تواند باعث ایجاد کهیر در افراد شود. این عارضه ممکن است در اثر قرار گرفتن در معرض آب و هوای سرد رخ دهد. همچنین، قرار گرفتن در معرض نور خورشید (آفتاب گرفتن) نیز می‌تواند به ظهور کهیر منجر شود.
علل به وجود آمدن کهیر
کهیر در هنگام آزاد شدن هیستامین و سایر ترکیبات ناشی از سلول‌های «ماست سِل»، بر روی پوست ظاهر می‌شود. هیستامین باعث نشت مایعات از رگ‌های خونی شده و منجر به تورم در پوست می‌شود. بیماری کهیر بسیار متداول است، اما مسری تلقی نمی‌شود.
اگرچه آزاردهنده است، اما معمولاً طی چند ساعت تا کمتر از یک هفته برطرف می‌شود و به ندرت از نظر پزشکی جدی محسوب می‌شود. برخی از کهیرها ممکن است در اثر واکنش آلرژیک به مواردی مانند غذاها، عفونت‌های ارگانیسم‌های مختلف، داروها، مواد نگهدارنده، مواد شیمیایی و نیش حشرات ایجاد شود.
اما در اکثر موارد، علت خاصی برای آن وجود ندارد. اگرچه می‌توان با تغییر رژیم غذایی، سبک زندگی متفاوت، استفاده از صابون و مواد شوینده مناسب و لوازم آرایش، تاحدودی جلوی این بیماری را گرفت. اگر یک بیماری عفونی علت کهیر باشد، ممکن است که تماس با فرد آلوده باعث انتقال بیماری شود. داشتن کهیر ممکن است باعث استرس شود، اما استرس به خودی خود باعث ایجاد این عارضه نمی‌شود!
علائم بیماری کهیر
علائم کهیر معمولی به طور ناگهانی و معمولاً بدون دلیل خاصی شعله‌ور می‌شوند. برآمدگی‌ها اغلب در چندین ناحیه از بدن از جمله صورت، دست‌ها، پاها، سینه، شکم و حتی گلو و زبان ظاهر می‌شوند که ممکن است به رنگ پوست، صورتی یا قرمز رنگ باشند. این برآمدگی‌ها ممکن است به اندازه یک نوک قلم یا به اندازه یک بشقاب باشند و هنگامی که مرکز یکی از آنها را فشار می‌دهید، سفید می‌شوند.
این برآمدگی‌ها همچنین، اغلب باعث خارش می‌شوند در طی چندین دقیقه تا چند ساعت بعد از ظهور، ناپدید شده و دوباره بر اثر یک فعالیت تحریک کننده در ناحیه دیگری از بدن ایجاد می‌شوند. این دنباله (ظهور و ناپدید شدن و دوباره ظهور شدن) ممکن است از روزها به هفته‌ها ادامه یابد. بیشتر قسمت‌های بدن که دچار کهیر شده‌اند، کمتر از شش هفته به حال عادی باز می‌گردند.
در حالی که کهیر علائم جسمی آشکاری را به همراه دارد، می‌تواند بهزیستی عاطفی را نیز مختل کند. این عارضه غالباً افراد را از نظر اجتماعی جدا کرده و بر عملکرد آنها در محل کار و مدرسه تأثیر می‌گذارد؛ به خصوص اگر فردی مدت طولانی با کهیر دست و پنجه نرم کرده باشد.
عوارض بیماری کهیر
تحمل کهیر به طور طولانی مدت می تواند خسته کننده باشند، به ویژه به دلیل اینکه باعث اخلال در خواب شبانه و انجام فعالیت‌های روزانه می‌شود. در حالی که بسیاری از محرک‌ها به کهیر حاد منجر می‌شوند، کهیر مزمن دلایل مختلفی از جمله مشکلات خود ایمنی و عفونت‌های طولانی مدت را دارد.
اگرچه درمان به طور کلی به همان روشی که برای کهیرهای حاد تجویز می‌شود، برای کمک به تشخیص و درمان کهیر مزمن نیز به کار می‌رود، اما بیمار فقط باید صبر و شکیبایی خود را بالا نگه دارد. عوارض احتمالی (اما نادر) کهیر می‌تواند شامل موارد زیر باشند:
- آنژیوادم
- آنافیلاکسی
- اضطراب
- افسردگی
- کاهش انجام فعالیت‌های روزانه
عوامل خطر بیماری کهیر
همان‌طور که در بالا ذکر شد، بسیاری از موارد کهیر معمولی «ایدیوپاتیک» هستند، به همین دلیل هیچ علتی مشخص ندارند! افراد ممکن است در اثر واکنش‌های آلرژیک یا عفونت‌های ویروسی به این عارضه دچار شوند. تعداد کمی از آنها ممکن است ناشی از مصرف داروهای خاص باشد. وقتی یک دارو به عنوان علت کهیر مطرح می‌شود، باید مصرف آن متوقف شود. اگر مصرف دارو متوقف شده و کهیر هنوز از بین نرفته باشد، این می‌تواند نشانهای از این باشد که علت اصلی بیماری دارو نبوده است.
برخی از داروها مانند مورفین، کدئین، آسپیرین و سایر داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، مانند ایبوپروفن، باعث می‌شوند بدن از طریق مکانیسم‌های غیر آلرژیک، هیستامین را آزاد کرده و کهیر ایجاد شود. افراد مبتلا به این عارضه باید از مصرف این داروها پرهیز کنند.
با وجود شهرت کهیر به عنوان یک بیماری آلرژیک، اغلب ارتباط آشکاری با ماده تحریک کننده برای تشخیص علت وجود ندارد. در این شرایط، آزمایش آلرژی معمولاً مفید نیست. در بسیاری از موارد، افراد خود به خوبی عوامل خطر کهیر را می‌دانند، آنها ممکن است اغلب از خوردن غذای تند، آفتاب گرفتن، سرمای شدید و موارد دیگر، علت مشکل خود را حدس بزنند.
نحوه تشخیص کهیر
پزشک با نگاه کردن به پوست شما می‌تواند کهیر و تورم را تشخیص دهد. آزمایش‌های آلرژی می‌توانند به شناسایی عوامل واکنش‌زا کمک کنند. دانستن علت می‌تواند به شما در جلوگیری از آلرژی، کهیر و تورم پوستی کمک کند. آزمایش‌های آلرژی شامل موارد زیر هستند:
- آزمایش‌های پوستی: در طی این آزمایش، پزشک آلرژن‌های مختلفی را روی پوست شما آزمایش می‌کند. اگر پوست قرمز شده یا متورم شود، به این معنا است که به آن ماده حساسیت دارید. به این نوع آزمایش آلرژی، تست خراش یا خاراندن (Scratch Test) گفته می‌شود. در صورتی که کهیر از نظر ماهیت مزمن باشد، معمولاً آزمایش پوستی انجام نمی‌شود.
- آزمایش خون: این آزمایش آنتی بادی‌های خاص در خون را بررسی می‌کند. بدن شما برای مقابله با آلرژن‌ها آنتی بادی تولید می‌کند. این روند بخشی از سیستم ایمنی بدن انسان است، اما اگر در بدن به مقدار زیادی تولید شود، می‌تواند عالتی برای ایجاد کهیر و تورم باشد.
درمان بیماری کهیر
با در نظر گرفتن این موضوع که این بیماری به خودیِ خود از بین می‌رود، اما هدف از درمان در اکثر موارد، تسکین علائم است. متداول‌ترین روش‌های درمانی، آنتی هیستامین‌ها هستند که به مخالفت با تأثیرات هیستامین در سلول‌های ماست (Mast Cells) می‌پردازند. اثر جانبی اصلی آنتی هیستامین‌ها خواب آلودگی است.
بسیاری از آنتی هیستامین‌ها بدون نسخه، مانند دیفن هیدرامین (بنادریل) با دوزهای 25 میلی‌گرم و کلروفنیرامین با دوز چهار میلی گرم در دسترس هستند. این داروها می‌توانند تا سه بار در روز مصرف شوند، اما از آنجا که آنها باعث خواب آلودگی می شوند، اغلب بهتر است در زمان خواب مصرف شوند. افرادی که از این داورها استفاده می‌کنند باید بسیار مراقب بوده و مطمئن باشند که قبل از رانندگی یا شرکت در سایر فعالیت‌هایی که نیاز به تمرکز ذهنی است، از مصرف آن خودداری کنند.
لوراتادین، هیدروکسی‌زین و فکسوفنادین، آنتی هیستامین‌هایی هستند که کمتر باعث خواب آلودگی می‌شوند. آنتی هیستامین‌ها که نیاز به نسخه دارند شامل سیپروهپتادین (پریاکتین) است که باعث خواب آلودگی می‌شود. آنتی هیستامین تجویز شده که باعث تأثیر آرامش بخشی کمتری دارند، لوووسیتیرزین است. بعضی اوقات پزشکان اینها را با انواع دیگری از آنتی هیستامین‌ها مانند رانیتیدین و سایمتیدین ترکیب می‌کنند. این لیست از آنتی هیستامین‌ها برای همه افراد مناسب نیستند، به این معنا که پزشکان برنامه‌های درمانی را با توجه به پاسخ‌های بالینی به بیمار تجویز می‌کنند.
استروئیدهای خوراکی می‌توانند در کوتاه مدت به موارد شدید کهیر کمک کنند، اما برای موارد طولانی مدت این بیماری مناسب نیستند. درمان های دیگری نیز برای کهیر وجود دارند که شامل موارد زیر هستند:
- مونتلوکاست
- اشعه ماوراء بنفش
- آنتی بیوتیک‌های ضد قارچ
- داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن
- داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای
شواهدی برای حمایت از مزایای چنین درمان‌هایی کم است. در موارد عادی، آنها به ندرت مورد نیاز هستند. یک درمان جدید که اکنون در مورد کهیر مزمن پیدا شده است، تزریق زیر جلدی ماهانه آنتی بادی مونوکلونال و اومالیزوماب (Xolair) است که در برابر گیرنده IgE (نوع خاصی از آنتی بادی) بر روی سلول‌های ماست سِل قرار می‌گیرند.
روش‌های درمانی موضعی کهیر به وفور در دسترس هستند، اما عموماً مفید نیستند. آنها شامل کرم‌ها و لوسیون‌هایی هستند که به کاهش خارش کمک می‌کنند. برخی از داروهای موضعی دیگر شامل کافور، منتول، دیفن هیدرامین و پراموکسین هستند. بسیاری از این داروهای موضعی نیازی به نسخه ندارند. کِرِم‌های حاوی کورتیزون (استروئیدها) در کنترل خارش مفید نیستند. استفاده از کمپرس یخ می‌تواند به تسکین خارش کمک کنند.
کهیر در کودکان
والدین باید بدانند که با توجه به شیوع زیاد کهیر در بچه‌ها، این احتمال وجود دارد که آنها حداقل یک بار به پزشک مراجعه کنند. اما وحشت نکنید! کهیر حاد تنها در جوانان شایع است. محرک‌ها و عوامل حساسیت‌زای بی‌شماری می‌توانند در کودکان باعث ایجاد کهیر شوند، اما برخی از غذاها به ویژه شیر، تخم مرغ، بادام زمینی، گندم یا سویا ممکن است برای بیشتر کودکان حساسیت‌زا باشند.
خوشبختانه اکثر کهیرها در کودکان امکان این را دارند که در منزل با داروهای بدون نسخه معالجه شوند و حتی بدون دارو نیز خود به خود از بین بروند. اما اگر کهیر ادامه یابد، بهتر است به پزشک متخصص پوست مراحعه کنید، که ممکن است آزمایش آلرژیِ غذایی را درخواست کند. فقط مطمئن شوید که در مورد علائم و نشانه‌های کهیر، اطلاعاتی خوبی در دست دارید که بتوانید به پزشک ارائه دهید.
پیشگیری از کهیر
باید در نظر داشته باشید که بیشترین موارد مربوط به کهیر، تنها آزار دهنده بوده و اثرات آن موقتی هستند. آزمایش‌های آلرژی می‌توانند به پزشک کمک کنند تا او درک کند که بیمار به موادی حساسیت دارد. هنگامی که محرک‌های شناسایی شوند، می‌توان از این عارضه پیشگیری کرد. اما برخی موارد زیر می‌توانند به پیشگیری از این بیماری کمک کنند:
- برخی غذاها یا مایعات تحریک کننده را از برنامه غذایی خود جدا کنید.
- قرار گرفتن در معرض آلرژن‌های موجود در هوا را کاهش دهید.
- از مواد شوینده و صابون‌های بدون رایحه و رنگ استفاده کنید.
- از قرار گرفتن در برابر تغییرات شدید دمایی خودداری کنید.
- هنگام استرس یا کار زیاد، دقایقی را به استراحت بپردازید.
- لباسهای سبک و گشاد به تن کنید.
چشم انداز بیماران مبتلا به کهیر
برای اکثر افراد، کهیر مشکلات جدی ایجاد نمی‌کند. همچنین کودکان اغلب از حساسیت‌هایی که باعث کهیر می‌شوند اطلاعی ندارند، از این رو این وظیفه والدین است که کودکان خود را از این امر آگاه کنند. برای برخی از افراد، آنژیوادم می‌تواند باعث آنافیلاکسی شود، که به معنای تورم شدید مجاری تنفس و ریه‌ها است. افراد مبتلا به این وضعیت تهدید کننده زندگی، باید اپی‌نفرین تزریقی را برای درمان واکنش‌های آلرژیک شدید استفاده کنند.
