بیماری کاوازاکی بیماری است که باعث التهاب رگ‌های خونی می‌شود و عمدتا کودکان زیر 5 سال را درگیر می‌کند. بیماری کاوازاکی همچنین به عنوان سندرم غدد لنفاوی مخاطی-جلدی نیز شناخته می‌شود و علامت مشخصه آن تب به مدت 5 روز یا بیشتر همراه با بثورات پوستی، غدد لنفاوی متورم گردن، لب‌های خشک و ترک‌خورده، چشمان و انگشتان دست و پا قرمز است. علائم بعد از چند هفته و با درمان صحیح، شدت کمتری پیدا می‌کنند و بیشتر کودکان بدون هیچ مشکلی بهبود می‌یابند. برای شناخت بیشتر بیماری کاوازاکی و علائم و درمان آن با این مقاله از رسا همراه باشید.
فهرست مطالب
بیماری کاوازکی چیست؟
بیماری کاوازاکی بیماری است که باعث التهاب عروق خونی با سایز متوسط و کوچک می‌شود و تقریباً همیشه در کودکان خردسال اتفاق می‌افتد. بیماری کاوازاکی یکی از دلایل عمده بیماری‌های قلبی در کودکان است. پزشکان در صورت تشخیص زود هنگام می‌توانند آن را درمان کنند و بیشتر کودکان بدون هیچ مشکلی بهبود می‌یابند.
دقیقاً مشخص نیست که چه عواملی باعث بیماری کاوازاکی می‌شود؛ ممکن است به دلیل مجموعه‌ای از عوامل باشد.
سالانه حدود 8 نفر از هر 100000 کودک در انگلیس به بیماری کاوازاکی مبتلا می‌شوند. تحقیقی که از سال 1998 تا 2003 در انگلیس انجام شد، نشان داد 72٪ کودکان مبتلا به بیماری کاوازاکی زیر 5 سال هستند.
همچنین نشان داده شد که این بیماری در پسران 1.5 برابر بیشتر از دختران شایع است.
بیماری کاوازاکی کودکان در هر سنی را تحت تأثیر قرار دهد و می‌تواند در کودکان زیر 1 سال خطرنک‌تر باشد.
علل ایجاد بیماری کاوازاکی کدامند؟
علت بیماری کاوازاکی به طور کامل مشخص نشده است، اما اگر کودک ژن‌های خاصی را از والدین به ارث برده باشد، احتمال ابتلا به این بیماری بیشتر است.
عفونت
علائم بیماری کاوازاکی شبیه علائم بیماری‌های عفونی است، بنابراین ممکن است باکتری یا ویروس مسئول این حالت باشد. اما تاکنون یک علت باکتریایی یا ویروسی مشخص شناخته نشده است.
از آنجا که بیماری کاوازاکی مسری نیست، نمی‌تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود. این موضوع احتمال زمینه ویروسی بیماری کاوازاکی را کمتر می‌کند.
ژنتیک
کودکانی که به بیماری کاوازاکی مبتلا می‌شوند ممکن است از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به آن باشند. این بدان معناست که ژن‌هایی که کودک از والدین خود به ارث می‌برد، احتمال ابتلا به این بیماری را در آنها بیشتر می‌کند.
یک نظریه این است که به جای وجود یک ژن واحد مسئول بیماری کاوازاکی، ممکن است نتیجه بسیاری از ژن‌ها باشد که هریک احتمال ابتلای کودک به این بیماری را کمی افزایش می‌دهد.
بیماری کاوازاکی در کودکان شمال شرقی آسیا، به ویژه ژاپن و کره، بیشتر مشاهده می‌شود.
علائم بیماری کاوازاکی چیست؟
علائم بیماری کاوازاکی معمولاً در 3 مرحله طی یک دوره 6 هفته‌ای بروز می‌کند.
فاز یک: حاد (هفته‌های اول تا دوم)
علائم کودک به طور ناگهانی ظاهر می‌شود و ممکن است شدید باشد. کودک ممکن است بسیار تحریک‌پذیر باشد.
درجه حرارت بالا
اولین و شایع‌ترین علامت بیماری کاوازاکی معمولاً درجه حرارت 38 درجه سانتیگراد یا بالاتر است.
تب معمولا” به سرعت بروز می‌کند و به آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهایی که معمولاً برای کاهش تب استفاده می‌شوند -مانند ایبوپروفن یا استامینوفن- پاسخ نمی‌دهد.
تب کودک معمولا” حداقل 5 روز ادامه خواهد داشت، اما بدون درمان مناسب می‌تواند تا حدود 11 روز طول بکشد. در برخی موارد نادر، تب می‌تواند تا 3 الی 4 هفته ادامه داشته باشد.
دمای بدن کودک حتی ممکن است به بالای 40 درجه سانتیگراد نیز برسد.
راش پوستی
کودکان تقریبا” همیشه بثورات پوستی دارند؛ اما می‌تواند از نظر ظاهر در کودکان مختلف متفاوت باشد.
دست و پا
ممکن است پوست انگشتان دست یا پای کودک قرمز یا سفت و دست‌ها و پاهای آنها متورم شود.
کودکان معمولا” درد یا حساسیت به لمس و احساس سنگینی در اندام‌ها دارند؛ بنابراین ممکن است تمایلی به راه رفتن یا سینه‌خیز و چهار‌دست‌و‌پا رفتن نداشته باشند.
قرمزی ملتحمه
در قرمزی ملتحمه، سفیدی چشم قرمز و متورم می‌شود. معمولا” هر دو چشم تحت تأثیر قرار می‌گیرند، اما این حالت دردناک نیست.
بر خلاف التهاب ملتحمه – که لایه نازکی از سلول‌ها که قسمت سفید چشم (ملتحمه) را می‌پوشاند ملتهب می‌شود- در قرمزیی ملتحمه اشک‌ریزش وجود ندارد.
لب، دهان، گلو و زبان
لب های کودک معمولا” قرمز، خشک یا ترک‌خورده است. همچنین ممکن است متورم شده و پوسته پوسته شود یا خونریزی کند. قسمت داخلی دهان و گلو نیز ممکن است ملتهب باشد. زبان کودک می‌تواند قرمز، متورم و پوشیده از توده‌های کوچک باشد که به آن «زبان توت فرنگی» نیز می‌گویند.
غدد لنفاوی متورم
اگر گردن کودک خود را به آرامی لمس کنید، ممکن است توده‌های متورم را معمولا” در یک طرف گردن احساس کنید؛ که غدد لنفاوی متورم هستند.
فاز دو: تحت حاد (هفته‌های 2 تا 4)
در مرحله تحت حاد، از شدت علائم کودک کاسته می‌شود، اما ممکن است مدتی طول بکشد.
در این مرحله تب باید فروکش کند، اما کودک می‌تواند هنوز تحریک پذیر باشد و درد قابل توجهی داشته باشد.
علائم در مرحله دوم بیماری کاوازاکی شامل موارد زیر است:
• درد شکم
• استفراغ
• اسهال
• ادرار کدر
• احساس خواب‌آلودگی و بی حالی
• سردرد
• درد و تورم مفاصل
• زرد شدن پوست و چشم‌ها
• پوسته پوسته شدن انگشتان دست و پا؛ همچنین گاهی اوقات کف دست یا کف پا
فاز سه: نقاهت (هفته‌های 4 تا 6)
کودک در مرحله سوم بیماری کاوازاکی که به عنوان مرحله نقاهت شناخته می‌شود، بهبود می‌یابد. علائم کودک باید شروع به بهبود کند و همه علائم بیماری در نهایت ناپدید شوند.
اما ممکن است کودک هنوز در این مرحله کمبود انرژی داشته باشد و به راحتی خسته شود.
بیماری کاوازاکی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
هیچ آزمایش واحدی برای تشخیص بیماری کاوازاکی وجود ندارد، اما در صورت وجود برخی علائم اصلی، می‌توان تشخیص داد که کودک به این بیماری مبتلا شده است.
بر اساس توصیه موسسه ملی بهداشت و مراقبت آمریکا فرزند شما ممکن است به بیماری کاوازاکی مبتلا باشد:
دمای بدن 38 درجه سانتیگراد یا بالاتر برای بیش از 5 روز
حداقل 4 علامت اصلی که این علائم عبارتند از:
• قرمزی ملتحمه در هر دو چشم – سفیدی چشم کودک شما قرمز و متورم است.
• تغییر در دهان یا گلو – مانند لب‌های خشک، ترک خورده یا زبان قرمز و متورم
• تغییر در دست‌ها و پاها – مانند تورم یا دردناک بودن دست‌ها یا پاها، یا قرمزی و خشکی یا پوسته‌ریزی روی کف دست‌ها یا کف پا
• بثورات پوستی
• تورم غدد لنفاوی گردن
ممکن است پوست انگشتان دست یا پای کودک شما قرمز یا سفت شود و دست‌ها و پاهای آنها متورم شود.
دست و پاهای کودک ممکن است دردناک یا حساس به لمس باشد و تحمل وزن روی بدن نیز سخت باشد، بنابراین ممکن است به راه رفتن یا خزیدن تمایلی نداشته باشد.
آزمایشات
ممکن است برای تشخیص قطعی نیاز به انجام آزمایشات دیگری باشد تا شرایط دیگری که می‌توانند علائم مشابه ایجاد کنند را رد کند.
بیماری‌های دیگر می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• مخملک: عفونت باکتریایی است که باعث ایجاد بثورات مشخص قرمز-صورتی می‌شود.
• سندرم شوک سمی: یک عفونت باکتریایی نادر و تهدید‌کننده زندگی
• سرخک: یک بیماری ویروسی بسیار عفونی است که باعث تب و لکه‌های مشخص قهوه‌ای-قرمز می‌شود.
• تب غده‌ای: یک عفونت ویروسی است که می‌تواند باعث تب و تورم غدد لنفاوی شود.
• سندرم استیونز-جانسون: واکنش آلرژیک بسیار شدید دارویی است.
• مننژیت ویروسی: عفونت غشای محافظ اطراف مغز و نخاع (مننژ)
• لوپوس: یک بیماری خود‌ایمنی است که می‌تواند باعث ایجاد طیف وسیعی از علائم، از جمله خستگی، درد مفصل و بثورات شود.
چندین آزمایش همچنین می‌تواند برای کمک به تشخیص بیماری کاوازاکی انجام شود؛ که عبارتند از: آزمایش نمونه ادرار، آزمایش خون (شمارش گلبول های سفید خون یا پلاکت)، پونکسیون کمری ( جهت گرفتن نمونه از مایع مغزی نخاعی).
نتیجه این آزمایشات ممکن است به تنهایی کمک کننده نباشد، اما اگر با برخی از علائم اصلی ذکر شده در بالا همراه باشد، می‌تواند به تأیید تشخیص کمک کند.
مشکلات قلبی
عوارض بیماری کاوازاکی معمولاً قلب را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بدان معناست که کودک ممکن است به آزمایشاتی برای بررسی عملکرد طبیعی قلب نیاز داشته باشد؛ که شامل موارد زیر است:
نوار قلب (ECG). که فعالیت الکتریکی قلب را اندازه گیری می‌کند. نوار قلب می‌تواند آسیب به قلب یا مشکلات ریتم قلب را تشخیص دهد.
اکوکاردیوگرام. این آزمایش می‌تواند تأیید کند که آیا در ساختار یا عملکرد قلب مشکلی وجود دارد؟
در طی مرحله حاد بیماری کاوازاکی (هفته‌های 1 تا 2)، ممکن است چندین ناهنجاری قلبی شناسایی شود؛ که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• ضربان قلب سریع (تاکی کاردی)
• تجمع مایعات اطراف قلب (افیوژن پریکارد)
• التهاب عضله قلب (میوکاردیت)
• برجستگی عروق کرونر (آنوریسم)
درمان بیماری کاوازاکی
بیماری کاوازاکی همیشه در بیمارستان درمان می‌شود زیرا می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند. هرچه درمان زودتر شروع شود، زمان بهبودی سریع‌تر و احتمال بروز عوارض نیز کمتر است.
دو روش اصلی درمان بیماری کاوازاکی عبارتند از:
• آسپیرین
• ایمونوگلوبولین وریدی
آسپرین
آسپرین یک داروی ضد‌التهاب غیر‌استروئیدی (NSAID) است که برای درمان بیماری کاوازاکی استفاده می‌شود؛ زیرا:
• می تواند درد و ناراحتی را کاهش دهد.
• به کاهش تب کمک کند.
• در دوزهای بالا، ضد التهاب است (تورم را کاهش می‌دهد)
• در دوزهای پایین، ضد انعقاد است (از تشکیل لخته‌های خون جلوگیری می‌کند)
دوز آسپرین متناسب با هر کودک تجویز می‌شود و مدت زمان مصرف آن به علائم بستگی دارد.
تا زمانی که تب وجود دارد معمولا دوز بالا آسپرین داده می‌شود؛ سپس ممکن است تا 6 تا 8 هفته پس از شروع علائم، آسپرین با دوز کم تجویز شود که برای کاهش احتمال ایجاد لخته در رگ‌های خونی است که خون را به قلب می‌رسانند.
ایمونوگلوبولین وریدی
به ایمونوگلوبولین وریدی IVIG نیز گفته می‌شود. ایمونوگلوبولین، محلول آنتی‌بادی است که از اهدا‌کنندگان سالم گرفته می‌شود. آنتی بادی پروتئین‌هایی است که سیستم ایمنی بدن برای مقابله با ارگانیسم‌های ناقل بیماری تولید می‌کند. تحقیقات نشان داده است که IVIG می‌تواند تب و خطر مشکلات قلبی را کاهش دهد. ایمونوگلوبولین مورد استفاده برای درمان بیماری کاوازاکی، گاما‌گلوبولین نامیده می‌شود.
پس از تزریق IVIG به کودک، علائم وی باید طی 36 ساعت بهبود یابد. اگر بعد از 36 ساعت تب بهبود نیافت، ممکن است دوز دوم IVIG به کودک داده شود.
کورتیکواستروئیدها
کورتیکواستروئیدها نوعی داروی حاوی هورمون‌ها هستند که تأثیرات گسترده‌ای بر بدن دارند. در صورت موثر نبودن IVIG، یا در صورت وجود خطر ابتلا به مشکلات قلبی در کودک، ممکن است کورتیکواسترویید توصیه شود.
بعد از درمان
هنگام ترخیص کودک از بیمارستان، باید در مورد نحوه مراقبت از او در خانه به والدین و مراقبین کودک مشاوره داده شود. آموزش‌ها شامل توصیه به نوشیدن مایعات فراوان و مصرف داروهای تجویز شده است. همچنین تاریخ قرار ملاقات بعدی و انجام اکو قلب نیز توصیه می‌شود. هنگامی که اکوکاردیوگرام تأیید کرد که کودک هیچ‌گونه ناهنجاری قلبی ندارد، می‌توان مصرف آسپرین را متوقف کرد.
بهبودی کامل ممکن است حدود 6 هفته طول بکشد؛ در برخی از کودکان ممکن است بیشتر نیز طول بکشد.
در صورت بروز عوارض در کودک، ممکن است به درمان بیشتری نیاز باشد.
عوارض جانبی آسپرین
آسپرین معمولاً به کودکان زیر 16 سال داده نمی‌شود زیرا می تواند عوارضی از جمله سندرم ری ایجاد کند. سندرم ری نادر است، اما می‌تواند باعث آسیب جدی در کبد و مغز شود و در صورت عدم درمان سریع، کشنده است.
علائم سندرم ری شامل استفراغ مداوم و بی‌حالی است. اگر کودک یکی از این علائم را تجربه کرد، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
چه موقع به پزشک مراجعه کنید؟
در صورتی که کودک شما حال خوبی ندارد و علائم بیماری کاوازاکی را دارد، فورا” با پزشک عمومی یا اطفال تماس بگیرید یا به بیمارستان مراجعه کنید.
اگر کودک شما کمتر از 6 ماه دارد، مراجعه فوری به پزشک از اهمیت بیشتری برخوردار است.
علائم بیماری کاوازاکی می‌تواند شبیه سایر بیماری‌هایی که باعث ایجاد تب در کودکان می‌شود، باشد.
نمی توان از بیماری کاوازاکی پیشگیری کرد؛ اما در صورت تشخیص و درمان به موقع، کودکان می‌توانند طی 6 تا 8 هفته بهبودی کامل پیدا کنند؛ اما ممکن است عوارض ایجاد شود. مراجعه به پزشک و شروع درمان در اسرع وقت بسیار مهم است.
در صورت مشاهده بی‌حالی و استفراغ کودک بعد از شروع مصرف آسپیرین بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
عوارض بیماری کاوازاکی چیست؟
با درمان سریع، اکثر کودکان مبتلا به بیماری کاوازاکی بهبودی کامل می‌یابند؛ اما گاهی ممکن است عوارضی ایجاد شود. عوارض مرتبط با بیماری کاوازاکی عمدتا مربوط به قلب است که در نتیجه التهاب رگ‌های خونی رخ می‌دهند. این التهاب گاهی رگ‌های خونی خارج از قلب را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
آنوریسم
التهاب در رگ‌های خونی که خون قلب را تأمین می‌کنند، می‌تواند دیواره آنها را ضعیف کند. وقتی خون از قسمت ضعیف شده دیواره شریان عبور می‌کند، فشار خون باعث می‌شود مانند بادکنک به بیرون برآید. این حالت آنوریسم نامیده می‌شود.ایجاد آنوریسم می‌تواند باعث سکته یا بیماری قلبی شود. در موارد نادر، آنوریسم پاره می‌شود، که می‌تواند باعث خونریزی شدید داخلی شود.
برخی از آنوریسم ها به مرور خود به خود بهبود می یابند. اما برخی از کودکان ممکن است عوارض بیشتری را تجربه کنند که نیاز به درمان بعدی با یک متخصص دارد.
خطر عوارض
حدود 25٪ از کودکان مبتلا به بیماری کاوازاکی که تحت درمان قرار نمی‌گیرند -به عنوان مثال این بیماری به درستی تشخیص داده نشده است- دچار عوارض قلبی می‌شوند. خطر ابتلا به عوارض برای کودکانی که برای درمان بیماری کاوازاکی ایمونوگلوبولین وریدی (IVIG) دریافت می‌کنند کاهش می‌یابد.
عوارض مربوط به قلب مرتبط با بیماری کاوازاکی جدی است و ممکن است در 2 تا 3 درصد مواردی که درمان نمی‌شود کشنده باشد. به همین دلیل، این بیماری به دلیل اصلی بیماری قلبی اکتسابی (بیماری قلبی که پس از تولد ایجاد می‌شود) در انگلیس تبدیل شده است.
کودکان زیر 1 سال در معرض خطر بالاتری از عوارض جدی قرار دارند.
درمان عوارض
اگر کودک شما دچار ناهنجاری جدی در قلب شود، ممکن است به دارو یا در بعضی موارد به جراحی نیاز داشته باشد. درمان‌های احتمالی عبارتند از:
• داروهای ضد انعقاد. داروهایی که لخته شدن خون را متوقف می‌کنند؛ در صورتی که عروق ملتهب شده باشد ممکن است از حمله قلبی کودک جلوگیری کند.
• پیوند بای‌پس عروق کرونر. جراحی برای منحرف کردن خون در اطراف عروق باریک یا مسدود شده و بهبود جریان خون و اکسیژن رسانی به قلب.
• آنژیوپلاستی کرونر. روشی برای گسترش عروق کرونر مسدود یا تنگ شده برای بهبود جریان خون در قلب است؛ در بعضی موارد، یک لوله فلزی توخالی کوتاه به نام استنت در شریان مسدود شده قرار می‌گیرد تا باز بماند.
در بیماران با عوارض شدید ممکن است به طور دائمی به عضلات قلب یا دریچه‌های قلبی آسیب رسیده باشد. در این صورت به ویزیت منظم با یک متخصص قلب نیاز است تا وضعیت آنها از نزدیک کنترل شود.
عوارض دیررس
اگر فرزند شما در اثر بیماری کاوازاکی دچار عوارض قلبی شده باشد، در معرض خطر ابتلا به عوارض قلبی عروقی در مراحل بعدی زندگی نیز قرار دارد؛ که شامل شرایطی مانند حملات قلبی و بیماری‌های قلبی است.
اگر کودک از بیماری کاوازاکی عارضه داشته است، لازم است قرار ملاقات‌های منظم را با یک متخصص بگذارد.
متخصص قلب می‌تواند به شما در مورد احتمال بروز مشکلات بعدی در ارتباط با قلب کودک مشاوره دهد.
