لنفوم نوعی سرطان است که معمولاً از سیستم لنفاوی بدن شروع می‌شود. سیستم لنفاوی از غدد لنفاوی، طحال و غده تیموس تشکیل شده است. این بخشی از سیستم ایمنی بدن است که به مبارزه با بیماری‌ها و عفونت کمک می‌کند. از آنجا که فرد در تمام بدن خود بافت لنفاوی دارد، لنفوم می‌تواند تقریبا از هر جایی شروع شود. این نوع سرطان می‌تواند بزرگسالان و کودکان را درگیر کند. برای شناخت بیشتر این عارضه با رسا همراه باشید.
فهرست مطالب
انواع لنفوم
در دو دسته اصلی لنفوم غیر هوچکین و لنفوم هوچکین وجود که در زیر یک به یک معرفی می‌شوند:
لنفوم غیر هوچکین (NHL)
غیر هوچکین فقط یک نوع لنفوم نیست. این نام برای توصیف گروهی از سرطان‌ها است که دارای ویژگی‌های مشابهی هستند. در حقیقت، بیش از 90 نوع غیر هوچکین وجود دارد.
این شکل از لنفوم می‌توانند از موارد زیر شروع شوند:
- لنفوسیت‌های B (سلول‌های B): این سلول‌ها برای مقابله با عفونت‌ها آنتی بادی ایجاد می‌شوند. بیشتر غیر هوچکین توسط سلول‌های B ایجاد می‌شود.
- لنفوسیت‌های T (سلول‌های T): سلول‌های T چندین کار از جمله کمک به سلول‌های B در ساخت آنتی بادی و مبارزه با ویروس‌ها را انجام می‌دهند. آن‌ها به طور معمول در غدد لنفاوی و بافت لنفاوی ایجاد می‌شوند. اما گاهی اوقات می‌توانند بر مغز استخوان و خون نیز تأثیر بگذارند. برخی از غیر هوچکین‌‌ها رشد کندی دارند، در حالی که برخی دیگر می‌توانند تهاجمی باشند. گزینه‌های درمانی هر فردی به نوع غیر هوچکین و میزان پیشرفت آن بستگی دارد.
انواع متداول لنفوم غیر هوچکین
برخی از انواع متداول غیر هوچکین عبارتند از:
لنفوم سلول B بزرگ منتشر (DLBCL)
این شکل از غیر هوچکین از هر 3 لنفوم تقریباً 1 مورد را تشکیل می‌دهد و آن را به متداول ترین نوع تبدیل می‌کند. این اغلب تهاجمی است، اما به خوبی به درمان پاسخ می‌دهد. لنفوم سلول B بزرگ منتشر عمدتا افراد مسن را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اگرچه چندین زیرگروه وجود دارد، از جمله نفوم اولیه سلول B مدیاستن که در درجه اول زنان جوان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
لنفوم فولیکولار
لنفوم فولیکولار حدود 1 در 5 لنفوم را تشکیل می‌دهد. این غیر هوچکین‌‌ها معمولاً کند رشد می‌کنند، اگرچه برخی از آن‌ها می‌توانند تهاجمی باشند. این نوع لنفوم در افراد جوان نادر است و درمان آن دشوار می‌باشد، گرچه بیماران سال‌ها با این بیماری زندگی می‌کنند، اغلب با دوره‌های طولانی که نیازی به درمان ندارند. برخی از لنفوم‌های فولیکولی می‌توانند به DLBCL با رشد سریعی تبدیل شوند.
لوسمی لنفوسیتیک مزمن (CLL) و لنفوم لنفوسیتیک کوچک (SLL)
این‌ها بیماری‌های نزدیک به هم هستند. آن‌ها معمولاً رشد آهسته ای دارند و اگرچه به طور معمول با درمان‌های استاندارد بهبود نمی‌یابند، اما بسیاری از افراد مبتلا به CLL و SLL عمر طولانی دارند. هر دو بیماری به یک روش درمان می‌شوند و بسیاری از روش‌های درمانی جدید در دسترس هستند.
تفاوت اصلی بین این دو حالت این است که وقتی سلول‌های سرطانی در غدد لنفاوی یافت می‌شوند، از آن به عنوان SLL یاد شده است. اگر سلول‌های سرطانی بیشتر در جریان خون و مغز استخوان یافت شوند، به عنوان CLL تشخیص داده می‌شود. این بیماری در بزرگسالان شایع تر است و رشد آن به حدی کند می‌باشد که پزشکان گاهی اوقات قبل از درمان، تماشای بیماری را کنترل یا با آزمایش آن را کنترل و اداره می‌کنند.
لنفوم سلول‌های پوستی (MCL)
در مردان بسیار شیوع بیشتری نسبت به زنان دارد. همچنین احتمال دارد افراد مسن را تحت تأثیر قرار دهند و درمان آن نیز چالش برانگیز است. این نوع حدود 5 درصد از لنفوم‌ها را تشکیل می‌دهد.
برخی از انواع نادر لنفوم غیر هوچکین (NHL)عبارتند از:
- لنفوم‌های پوستی سلول T: سندرم سزاری و مايكوزيس فونگوئید لنفوم‌های سلول T پوستی در نظر گرفته می‌شوند که لنفوم‌هایی هستند که از پوست شروع شده اند.
- لنفوم‌های پوستی سلول B: این لنفوم‌ها به پوست نیز حمله می‌کنند.
- لنفوم اولیه سیستم عصبی مرکزی: این نوع لنفوم بر مغز یا نخاع تأثیر می‌گذارد. این نوع در افراد مسن و کسانی که سیستم ایمنی بدنشان را ضعیف یا به خطر انداخته اند، بیشتر دیده می‌شود.
- ماکروگلوبولینمی والدنشتروم: در بعضی موارد، ماکروگلوبولینمی والدنشتروم برای سال‌ها علائم یا نشانه‌هایی ایجاد نمی‌کند. این نوع لنفوم غیر هوچکین نادر است و رشد آن کند می‌باشد.
لنفوم بورکیت: این لنفوم دارای رشد سریع، در کودکان بیشتر مشاهده می‌شود و در کشورهای در حال توسعه بیشتر است. این بیماری می‌تواند به سرعت رشد کند و نیاز به درمان سریعی دارد.
لنفوم هوچکین
تصور می‌شود که لنفوم هوچکین که قبلاً بیماری هوچکین نیز نامیده می‌شد، در سلول‌های B بدن شروع می‌شود. طبق انجمن سرطان، این بیماری می‌تواند از هرجایی شروع گردیده، اما غالباً غدد لنفاوی بالای بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد مانند آن‌هایی که نزدیک سینه، گردن یا زیر بغل قرار دارند. لنفوم هوچکین در افراد در اوایل بیست سالگی و افراد بالای 55 سال شایع است، اما می‌تواند بزرگسالان و کودکان در هر سنی را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
انواع لنفوم هوچکین
دو نوع اصلی لنفوم هوچکین وجود دارد:
لنفوم هوچکین کلاسیک
لنفوم هوچکین کلاسیک نوع رایج تری است که حدود 95 درصد از لنفوم‌های هوچکین را در کشورهای پیشرفته تشکیل می‌دهد. افراد مبتلا به این شکل از لنفوم، در غدد لنفاوی خود سلول‌های بزرگ و غیرطبیعی دارند که به سلول‌های Reed-Stern معروف هستند. چهار زیرگروه از لنفوم هوچکین کلاسیک وجود دارند:
لنفوسیت ریچ
این نوع نادر لنفوم هوچکین با سلول‌های بزرگ غیر طبیعی و شبیه پاپ کورن مشخص گردیده. این بیماری معمولاً از غدد لنفاوی گردن و زیر بغل شروع می‌شود.
علت لنفوم
علت دقیق لنفوم مشخص نیست! اما زمانی شروع می‌شود که سلول‌های سفید خاص خون که لنفوسیت‌ها نامیده می‌شوند، یک تغییر ژنتیکی ایجاد می‌کنند که به آن‌ها دستور تکثیر می‌دهد. این جهش باعث می‌شود بسیاری از لنفوسیت‌ها از کنترل خارج شوند.
عوامل خطر لنفوم
عوامل خطر مختلفی می‌توانند خطر ابتلا به هر دو نوع لنفوم را افزایش دهند.
لنفوم غیر هوچکین
عوامل خطر برای لنفوم غیر هوچکین عبارتند از:
- سن: بیشتر لنفوم‌ها در افراد 60 سال به بالا رخ می‌دهند. با این حال، برخی از انواع، بیشتر در کودکان و بزرگسالان ایجاد می‌شوند.
- رابطه جنسی: برخی از انواع آن بیشتر در زنان وجود دارند. مردان در معرض خطر بیشتری از انواع دیگر هستند.
- قومیت و محل زندگی: در ایالات متحده، آمریکایی‌های آفریقایی تبار و آمریکای آسیایی در مقایسه با سفیدپوستان کمتر خطر ابتلا به لنفوم غیر هوچکین را دارند. لنفوم غیر هوچکین بیشتر در کشورهای پیشرفته دیده می‌شود.
- مواد شیمیایی و تشعشع: تابش هسته ای و برخی مواد شیمیایی کشاورزی با لنفوم غیر هوچکین ارتباط دارند.
- نقص ایمنی: خطر ابتلا به فردی که سیستم ایمنی بدنش کمتر فعال است. این ممکن است به دلیل داروهای ضد رد بدنبال پیوند عضو یا HIV باشد.
- بیماری‌های خود ایمنی: این نوع بیماری زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به سلول‌های خود بدن حمله کند. به عنوان مثال می‌توان به آرتریت روماتوئید و بیماری سلیاک اشاره کرد.
- عفونت: برخی از عفونت‌های ویروسی و باکتریایی که لنفوسیت‌ها را تغییر می‌دهند مانند ویروس اپشتین بار (EBV)، خطر را افزایش می‌دهند. این ویروس باعث تب غده ای می‌شود.
- کاشت پستان: این می‌تواند منجر به لنفوم سلول بزرگ آناپلاستیک در بافت پستان شود.
- وزن بدن و رژیم غذایی: انجمن سرطان پیشنهاد کرده است که اضافه وزن و چاقی ممکن است در ایجاد لنفوم نقش داشته باشد. با این حال، برای تأیید پیوند، تحقیقات بیشتری لازم است.
لنفوم هوچکین
عوامل خطر برای لنفوم هوچکین عبارتند از:
مونونوکلئوز عفونی: ویروس EBV می‌تواند باعث مونونوکلئوز شود. این بیماری خطر لنفوم را افزایش می‌دهد.
سن: افراد 20 تا 30 ساله و 55 سال، بیشتر در معرض خطر ابتلا به لنفوم هستند.
جنسیت: لنفوم هوچکین در مردان کمی بیشتر از زنان است.
سابقه خانوادگی: اگر خواهر و برادری به لنفوم هوچکین مبتلا باشند، خطر کمی بیشتر است. اگر خواهر یا برادر دوقلو یکسان باشند، این خطر به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.
عفونت HIV: این می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و خطر لنفوم را افزایش دهد.
علائم و نشانه‌های لنفوم
علائم لنفوم هوچکین و لنفوم غیر هوچکین بسته به اینکه در کدام ناحیه از بدن تحت تأثیر قرار گرفته و سرعت رشد سرطان چگونه باشد، می‌توانند متفاوت عمل کنند. برای پیچیده تر شدن موضوع، برخی از علائم مختص لنفوم نیستند، طبق بنیاد تحقیقات لنفوم، این علائم می‌توانند مانند بسیاری از بیماری‌های دیگر باشند.
بیماران مبتلا به لنفوم هوچکین و غیرهوچکین غالباً به مطب پزشک مراجعه می‌کنند و فکر می‌کنند که سرماخوردگی، آنفولانزا یا برخی دیگر از عفونت‌های تنفسی مداوم را دارند. لنفوم هوچکین و لنفوم غیر هوچکین در بزرگسالان می‌توانند علائم مشابهی داشته باشند. این موارد می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- تورم یا احساس توده ای در غدد لنفاوی گردن، زیر بغل یا ناحیه کشاله ران
- تب یا لرز
- عرق شبانه
- کاهش وزن بدون دلیل
- خستگی
- درد در قفسه سینه، شکم یا استخوان‌ها
- سرفه یا تنگی نفس
عوارض لنفوم
درمان‌های لنفوم هوچکین و غیر هوچکین اکنون بسیار متنوع و موثر هستند، به طوری که بسیاری از بیماران پس از تشخیص و درمان بهبود می‌یابند و عمر طولانی و پرباری دارند. اما در نتیجه درمان می‌تواند عوارضی نیز داشته باشد.
بسته به نوع درمان و سلامت بیمار، پزشکان مراقب بیماری‌های قلبی، سرطان‌های ثانویه (در جای دیگر بدن)، سلامت ریه و استخوان و مشکلات شناختی و حافظه خواهند بود. مراقبت‌های پیگیر و منظم، امری ضروری است.
تشخیص لنفوم
تشخیص لنفوم با معاینه فیزیکی، جستجوی تورم غدد لنفاوی گردن، زیر بغل، کشاله ران و جاهای دیگر آغاز می‌شود. سپس پزشک ممکن است از یک غده لنفاوی برای تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی نمونه برداری کند تا مشخص شود سلول‌ها از نظر لنفوم مشخص هستند یا خیر. سپس می‌توان نمونه ای از مغز استخوان تهیه کرد تا ببینند آیا حاوی سلول‌های لنفوم است یا خیر.
پزشکان همچنین می‌توانند از مغز استخوان نمونه ای برای جستجوی سلول‌های لنفوم دریافت کنند. اوهمچنین می‌تواند اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)، تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) یا توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) را برای یافتن علائم لنفوم در جاهای دیگر بدن، تجویز کند.
انواع مختلفی از لنفوم وجود دارند و برای شناسایی نوع لنفوم به یک متخصص نیاز خواهید داشت. این کلید درمان مناسب است. شما به یک آسیب شناس باتجربه نیاز دارید و ممکن است بخواهید نظر دومی را بگیرید.
پیشگیری از لنفوم
میزان بقای پنج ساله، درصد افرادی را که حداقل پنج سال پس از تشخیص، با نوع خاصی از سرطان زندگی می‌کنند را توصیف می‌کند.
طبق انجمن سرطان، میزان بقای کلی پنج ساله لنفوم غیر هوچکین (NHL) 72 درصد است. توجه به این نکته مهم است که این ارقام برای هر زیرگروه NHL متغیر است. میزان بقای نسبی پنج ساله در افراد مبتلا به لنفوم موضعی هوچکین حدود 92 درصد است.
برای افراد مبتلا به بیماری مرحله دور (وقتی سرطان به مناطقی مانند ریه‌ها، کبد یا مغز استخوان گسترش یافته است)، برای انجمن سرطان حدود 78 درصد است. میزان بقا در این نوع سرطان بسیار بهبود یافته است. طبق انجمن لوسمی و لنفوم، لنفوم هوچکین اکنون یکی از قابل درمان ترین انواع سرطان است.
لازم به یادآوری است که میزان بقا فقط تخمینی بیش نمی‌باشد. چشم انداز فرد به عوامل مختلفی از جمله نوع لنفوم مبتلا و تشدید بیماری و همچنین سن و سلامت عمومی او بستگی خواهد داشت.
در حالی که بسیاری از عوامل خطر لنفوم قابل کنترل نیستند اما مواردی وجود دارند که می‌توانید آن‌ها را مدیریت کنید. از آنجا که اچ آی وی و هپاتیت C سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کنند اما خطر ابتلا به لنفوم را افزایش می‌دهند، مهم است که از رفتاری که خطر ابتلا به این عفونت‌ها را افزایش می‌دهد مانند استفاده از دارو به صورت داخل وریدی و رابطه جنسی محافظت نشده با چندین شریک، پرهیز کنید، یادداشت انجمن سرطان!
اجتناب از قرار گرفتن در معرض تابش غیرضروری، پیشگیری دیگری است که می‌توانید برای کاهش خطر خود انجام دهید. همانطور که حفظ وزن و داشتن رژیم غذایی سالم دارای اهمیت می‌باشد.
درمان لنفوم
تعدادی از متخصصان پزشکی برای درمان لنفوم همکاری می‌کنند. هماتولوژیست‌ها پزشکانی هستند که در زمینه خون، مغز استخوان و اختلالات سلول‌های ایمنی تخصص دارند. متخصصان سرطان، تومورهای سرطانی را درمان می‌کنند. آسیب شناسان ممکن است با این پزشکان همکاری کنند تا در برنامه ریزی درمانی کمک کرده و تشخیص دهند که آیا درمان خاصی موثر واقع می‌شود یا خیر.
درمان‌های لنفوم به مرحله سرطان بستگی دارد. پزشکان تومور را مرحله بندی می‌کنند تا مشخص کنند که سلول‌های سرطانی تا چه اندازه گسترش یافته‌اند. تومور مرحله 1 به چند غدد لنفاوی محدود می‌شود، در حالی که تومور مرحله 4 به اندام‌های دیگری مانند ریه‌ها یا مغز استخوان نیز گسترش یافته است. پزشکان همچنین تومورهای NHL را با توجه به سرعت رشد آن‌ها درجه بندی می‌کنند. این اصطلاحات عبارتند از:
- درجه پایین یا بی تحمل
- متوسط یا مهاجم
- درجه بالا یا بسیار تهاجمی
درمان لنفوم هوچکین شامل پرتودرمانی برای کوچک شدن و از بین بردن سلول‌های سرطانی است. پزشکان همچنین داروهای شیمی درمانی را برای از بین بردن سلول‌های سرطانی تجویز می‌کنند. در مورد این داروهای شیمی درمانی و سایر داروهایی که برای درمان لنفوم استفاده می‌شوند، بیشتر بخوانید.
شیمی درمانی و پرتودرمانی نیز برای درمان ان استفاده می‌شود. درمان‌های بیولوژیکی که سلول‌های B سرطانی را هدف قرار می‌دهند نیز می‌توانند موثر باشند. نمونه ای از این نوع داروها شامل ریتوکسیماب است.
در برخی موارد، از سلول‌های بنیادی و مغز استخوان برای ساختن سلول‌های سالم سیستم ایمنی بدن استفاده می‌شود. پزشکان ممکن است قبل از شروع شیمی درمانی و پرتودرمانی، این سلول‌ها یا بافت‌ها را برداشت کنند. بستگان ممکن است بتوانند مغز استخوان را نیز اهدا نمایند.
آزمایشات لنفوم
آزمایشات زیر وجود لنفوم را تأیید می‌کنند:
آزمایش خون
این موارد می‌توانند وجود لنفوم را تشخیص دهند و به پزشک کمک کنند تا انواع مختلف را تشخیص دهد.
نمونه برداری
شامل نمونه برداری از بافت لنفاوی توسط جراح است. سپس پزشک آن را برای معاینه در آزمایشگاه می‌فرستد. جراح ممکن است یک قسمت کوچک یا تمام گره‌های لنفاوی را از بین ببرد. در بعضی موارد، ممکن است از سوزن برای گرفتن نمونه بافت استفاده کنند.
ممکن است انجام بیوپسی مغز استخوان نیز لازم باشد. این ممکن است به بی حس کننده موضعی، آرامبخش یا بیهوشی عمومی نیاز داشته باشد. نمونه برداری و آزمایش‌های دیگر می‌توانند مرحله سرطان را تأیید کنند تا ببینند آیا به سایر قسمت‌های بدن نیز سرایت کرده است یا خیر!
چشم انداز بیمارام مبتلا به لنفوم
با درمان، بیش از 72 درصد از افراد مبتلا به تشخیص لنفوم غیر هوچکین حداقل 5 سال زنده می‌مانند. با لنفوم هوچکین، 6/86 درصد از افرادی که تحت درمان قرار می‌گیرند حداقل 5 سال زنده می‌مانند. با پیشرفت لنفوم، احتمال نتیجه خوب کاهش می‌یابد. برای هرگونه علائم سرماخوردگی یا عفونتی که برای مدت طولانی ادامه یابد، مراجعه به پزشک ضروری است. تشخیص به موقع می‌تواند شانس موفقیت درمان فرد را بهبود ببخشد.
