آنفلوآنزا بیماری تنفسی مسری است که در اثر ویروس‌های آنفلوانزا ایجاد می‌شود و بینی، گلو و گاهی اوقات ریه‌ها را درگیرمی‌کند. آنفلوآنزا می‌تواند باعث بیماری خفیف تا شدید شود و در بعضی مواقع حتی منجر به مرگ می‌شود. بهترین راه پیشگیری از آنفلوانزا، تزریق سالیانه واکسن آن است. برای آشنایی بیشتر با این خانواده از ویروس‌ها و درمان‌های این بیماری با این مقاله از گروه پزشکان رسا همراه باشید.
فهرست مطالب
آنفلوآنزا چه بیماری است؟
آنفلوانزا یک عفونت ویروسی است که به سیستم تنفسی شامل بینی، گلو و ریه‌ها حمله می‌کند.
ویروس آنفلوانزا یک ویروس پوشش‌دار است که بسته به شرایط محیطی (مانند رطوبت و دما)، می‌تواند تا چندین ساعت درمحیط زنده بماند و بسته به نوع ویروس، در برابر گرما و PH پایین نیز آسیب پذیر هستند. ویروس‌های آنفلوانزا حلال در چربی هستند و به مواد شوینده حساسند.
انواع آنفلوآنزا
چهار نوع ویروس از این خانواده وجود دارد: انواع A ، B ، C و D؛ اما فقط انواع A و B از نظر بالینی برای انسان‌ها مهم هستند و تقریبا همه ساله در فصل زمستان باعث اپیدمی‌های فصلی می‌شوند. ویروس آنفلوانزای A تنها نوع آنفلوانزا است که باعث اپیدمی‌های جهانی بیماری آنفلوانزا می‌شود. در حالی که عفونت‌های آنفلوانزای B فقط در انسان رخ می دهد، ویروس‌های آنفلوانزا A می‌تواند خوک‌ها و اسب‌ها را نیز آلوده کند. پرندگان وحشی نیز به عنوان مخزنی برای ویروس‌های آنفلوانزای A در نظر گرفته می‌شوند. عفونت با زیرگروه‌های بسیار بیماری‌زای H5 و H7 می‌تواند در مرغ‌ها وسایر پرندگان ایجاد بیماری کند و آنفلوانزای مرغی نامیده می‌شود.
آنفلوانزای نوع C به طور کلی باعث بیماری خفیف می‌شود و تصور نمی‌شود که باعث شیوع آنفلوانزای انسانی شود. ویروس‌های آنفلوانزای D در درجه اول گاو‌ها را تحت تأثیر قرار داده و باعث بیماریزایی در انسان‌ها نمی‌شود.
برجسته ترین ویژگی ویروس های آنفلوانزا جهش سریع آنها است که منجر به تنوع زیاد آن می‌شود. این مورد خصوصاً در مورد ویروس‌های آنفلوانزای A اتفاق می‌افتد. ویروس های آنفلوانزای A بر اساس دو پروتئین در سطح ویروس به زیرگروه‌های مختلفی تقسیم می شوند که تاکنون مجموعا 29 عضو دارند.
عوامل خطر ویروس آنفلوآنزا
برای بیشتر افراد، آنفولانزا خود به خود برطرف می‌شود. اما گاهی اوقات عوارض آن می‌تواند کشنده باشد. افرادی که ریسک بیشتری در ایجاد عوارض دارند عبارتند از:
• کودکان زیر 5 سال و به ویژه زیر 6 ماه
• بزرگسالان بالای 65 سال
• کادر پزشکی
• ساکنان خانه‌های سالمندان و سایر مراکز مراقبت طولانی مدت
• افراد مستقر در پادگان‌های نظامی
• زنان باردار: به خصوص در سه ماهه دوم و سوم بیشتر دچار عوارض آنفلوانزا می‌شوند. زنان تا دو هفته پس از زایمان نیز دچار عوارض مربوط به آنفلوانزا می‌شوند.
• افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند (بیماران تحت شیمی درمانی، استفاده طولانی مدت از استروئیدها، پیوند اعضا، سرطان خون و مبتلایان به بیماری HIV / AIDS)
• افرادی که بیماری‌های مزمن مانند آسم، بیماری‌های قلبی، بیماری‌های کلیوی، بیماری‌های کبدی و دیابت دارند.
• افرادی که بسیار چاق هستند و شاخص توده بدنی آنها 40 یا بالاتر است.
• افرادی که کمتر از 19 سال دارند و تحت درمان طولانی مدت با آسپرین هستند، در صورت ابتلا به آنفلوانزا در معرض خطر ابتلا به سندرم ری هستند.
علائم بیماری آنفلوآنزا
در ابتدا ممکن است آنفلوانزا با علائمی چون آبریزش بینی، عطسه و گلودرد همانند سرماخوردگی عادی باشد. اما سرماخوردگی معمولاً به آرامی پیشرفت می‌کند، در حالی که علائم آنفلوانزا به طور ناگهانی ظاهر می‌شود و شدت بیشتری دارد.
افرادی که مبتلا به آنفلوانزا هستند برخی یا همه این علائم را احساس می‌کنند:
• تب یا احساس تب
• لرز و تعریق
• سرفه خشک و مداوم
• تنگی نفس
• گلو درد
• آبریزش بینی یا گرفتگی بینی
• درد عضله یا بدن درد
• سردرد
• چشم درد
• خستگی و ضعف
• استفراغ و اسهال که در کودکان شایع‌تر است.
فاصله زمانی که فرد در معرض ویروس آنفلوانزا قرار گرفته و آلوده شده تا زمان شروع علائم بیماری بین 1 تا 4 روز و به طور معمول حدود 2 روز طول می‌کشد.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
بیشتر افرادی که به آنفلوانزا مبتلا می‌شوند می‌توانند در منزل درمان شوند و اغلب نیازی به مراجعه به پزشک ندارند.
شما می‌توانید با تماس با پزشکان رسا علائم خود را بکویید و توصیه‌های لازم را بدون نیاز به مراجعه به پزشک دریافت کنید.
اگر جز گروه در معرض خطر هستید و علائم آنفولانزا دارید، بلافاصله با پزشک مشورت کنید. مصرف داروهای ضد ویروس ممکن است طول دوره بیماری شما را کاهش دهد و به جلوگیری از مشکلات جدی‌تر کمک کند.
علائم و نشانه‌های خطر برای بزرگسالان شامل موارد زیراست که در صورت بروز بلافاصله از پزشک مشورت بگیرید:
• تنگی نفس
• درد قفسه سینه
• سرگیجه ادامه‌دار
• تشنج
• بدتر شدن شرایط موجود
• ضعف یا درد عضلانی شدید
علائم و نشانه‌های خطر در کودکان شامل موارد زیر است:
• تنفس سخت
• کبود شدن لب‌ها
• درد قفسه سینه
• کاهش آب بدن
• درد شدید عضلانی
• تشنج
• بدتر شدن شرایط موجود
علل ایجاد بیماری آنفلوآنزا
ویروس‌های آنفلوانزا عمدتا توسط قطره‌های ریزی که مبتلایان هنگام سرفه، عطسه یا صحبت‌کردن در هوا پخش می‌کنند، گسترش می یابد. این قطرات می‌توانند وارد دهان یا بینی افرادی که در اطراف آنها هستند، شده و باعث بیماری شود. همچنین ممکن است فرد با لمس یک سطح یا شی آلوده به ویروس آنفلوآنزا و سپس دست‌زدن به دهان، بینی یا احتمالاً چشم خود، به آنفلوانزا مبتلا شود که احتمال این نوع ابتلا کمتر است.
ویروس‌های آنفلوانزا به طور مداوم در حال تغییر هستند و سویه‌های جدیدی ظاهر می‌شوند. اگر در گذشته به آنفلوانزا مبتلا شده اید، بدن شما آنتی بادی‌هایی برای مبارزه با آن سویه خاص ویروس ساخته است. اگر ویروس‌های آنفلوانزا در آینده شبیه ویروسی که به آن قبلا مبتلا شدید باشند، چه با داشتن بیماری یا با واکسیناسیون، در صورت وجود مقدار کافی آنتی بادی در بدن از عفونت جلوگیری کرده یا از شدت آن می‌کاهند.
دوره سرایت آنفولانزا
افراد مبتلا به ویروس احتمالاً از حدود یک روز قبل از بروز علائم تا حدود پنج روز پس از شروع بیماری ناقل هستند. کودکان و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف ممکن است برای مدت زمان طولانی‌تری ناقل بیماری باشند.
شما ممکن است قبل از اینکه بفهمید بیمار هستید و همچنین بعد از بروز علائم، ویروس آنفلوانزا را به شخص دیگری انتقال دهید.
افراد مبتلا به آنفلوانزا در 3-4 روز اول پس از شروع بیماری بیشتر امکان دارد ویروس را انتقال دهند.
عوارض آنفلوانزا
اگر جوان و سالم هستید، آنفلوانزا برای شما خطرناک نیست. اگرچه ممکن است در حین ابتلا به آن به شدت احساس ناخوشی کنید، اما علائم آن معمولاً طی یک یا دو هفته از بین می‌رود و هیچ عوارضی بجا نمی‌گذارد. اما کودکان و بزرگسالان در معرض خطر ممکن است دچار عوارضی شوند که شامل موارد زیر است:
• پنومونی(عفونت ریه‌ها)
• عفونت سینوس‌ها
• برونشیت
• شعله ور شدن آسم
• مشکلات قلبی
• عفونت گوش
• بدتر شدن شرایط پزشکی مزمن مانند نارسایی احتقانی قلب یا دیابت
• سندرم دیسترس حاد تنفسی
پنومونی یکی از جدی‌ترین عوارض است که برای سالمندان و افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن می‌تواند کشنده باشد.
پیشگیری از آنفلوانزا
اولین و مهم‌ترین مرحله در پیشگیری از آنفلوانزا، تزریق سالانه واکسن آن است. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های واگیردار آمریکا (CDC) واکسیناسیون سالانه آنفلوانزا را برای همه افراد با سن 6 ماه و بالاتر توصیه می‌کند. واکسن آنفلوانزا ابتلا به آنفلوانزا و در صورت ابتلا شدت آن را کاهش داده و همچنین خطر ابتلا به بیماری‌های جدی ناشی از آنفلوانزا و نیاز به بستری در بیمارستان را کاهش می‌دهد.
واکسیناسیون آنفلوانزا امسال از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا بیماری آنفلوانزا و ویروس کرونا 19 (COVID-19) علائم مشابهی ایجاد می‌کنند که واکسیناسیون آنفلوانزا علائمی را که ممکن است با علائم ناشی از COVID-19 اشتباه گرفته شود کاهش دهد. جلوگیری از ابتلا به آنفلوانزا و کاهش شدت بیماری آن وعدم نیاز به بستری در بیمارستان همچنین می‌تواند تعداد افراد نیازمند به ماندن در بیمارستان را کاهش دهد.
واکسن آنفلوانزای فصلی هر ساله از سه یا چهار ویروس آنفلوانزا که انتظار می‌رود در آن سال شایع‌ترین باشند، محافظت می‌کند.
واکسن آنفولانزا 100٪ موثر نیست، بنابراین انجام اقدامات پیشگیرانه برای کاهش شیوع عفونت نیز مهم است، از جمله:
دست‌هایتان را مرتب بشویید. شستن مرتب دستان با آب و صابون به مدت حداقل 20 ثانیه یک روش موثر برای جلوگیری از بسیاری از عفونت‌های شایع است. اگر آب و صابون در دسترس نیست از ضد‌عفونی کننده‌های الکلی استفاده کنید.
از دست زدن به صورت خودداری کنید. از دست زدن به چشم، بینی و دهان خود خودداری کنید.
هنگام سرفه و عطسه دهان و بینی را بپوشانید. درون یک دستمال یا آرنج خود سرفه یا عطسه کنید. سپس دستان خود را بشویید.
سطوح را تمیز کنید. سطوحی که در دسترس هستند و مرتب لمس می‌شوند را دائما تمیز کنید تا ازشیوع ویروس از طریق لمس سطوح آلوده و سپس لمس صورت جلوگیری شود.
از ازدحام در جمعیت پرهیز کنید. آنفلوانزا به راحتی در هر کجا که مردم جمع شوند (مهد‌کودک‌ها، مدارس، ساختمان‌های اداری، سالن‌های زیبایی و وسایل حمل و نقل عمومی) گسترش می‌یابد. با اجتناب از ازدحام در فصل پیک آنفولانزا، احتمال به ابتلا به عفونت را کاهش دهید.
همچنین ازملاقات با افراد بیمارخودداری کنید. و اگر بیمار هستید، تا حداقل 24 ساعت پس از برطرف شدن تب در خانه بمانید تا احتمال سرایت به دیگران را کاهش دهید.
لازم به ذکر است در طی همه‌گیری COVID-19، ممکن است هم COVID-19 و هم آنفولانزا هم‌زمان پخش شوند. در نتیجه اقدامات پیشگیرانه دیگری برای کاهش خطر ابتلا به COVID-19 یا آنفولانزا پیشنهاد می‌شود؛ فاصله اجتماعی را در تمرین کنید و بیرون از خانه حداقل 2 متر از دیگران فاصله بگیرید و حتما از ماسک صورت(حتی پارچه ای) استفاده کنید.
تشخیص آنفولانزا
در زمان‌هایی که آنفلوانزا شیوع گسترده دارد، ممکن است نیازی به انجام آزمایش آنفلوانزا نباشد و پزشک تنها براساس علائم و نشانه‌های شما تشخیص قطعی دهد.
در برخی موارد، پزشک ممکن است پیشنهاد کند که شما از نظر ویروس آنفلوانزا آزمایش شوید و از آزمایشات مختلفی برای تشخیص آنفلوانزا استفاده کند. آزمایش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR) در بسیاری از بیمارستان‌ها و آزمایشگاه‌ها انجام می‌شود و نسبت به آزمایشات دیگر حساسیت بیشتری برای تشخیص دارد و قادر به شناسایی سویه آنفلوانزا نیز هست.
در طی همه‌گیری COVID-19، می‌توان آزمایشی برای تشخیص آنفلوانزا و COVID-19 انجام داد. امکان ابتلا به COVID-19 و آنفلوانزا به طور هم‌زمان وجود دارد.
درمان آنفولانزا
معمولاً برای درمان آنفلوانزا استراحت و مصرف مایعات فراوان کافی است. اما در صورت ابتلا به عفونت شدید یا در صورتی‌که در گروه در معرض خطر هستید، ممکن است پزشک برای درمان آنفلوانزا داروی ضد ویروس تجویز کند. این دارو‌ها شامل اوسلتامیویر(تامیفلو)، زنامیویر(رلنزا)، پرامیویر(راپیواب) یا بالوکساویر(Xofluza) هستند که در صورت تجویز ممکن است حدود یک روز بیماری شما را کوتاه کرده و به جلوگیری از عوارض خطرناک کمک کنند.
اوسلتامیویر یک داروی خوراکی است. زنامیویر از طریق دستگاهی مشابه اسپری‌های آسم استنشاق می‌شود و نباید توسط کسانی که مشکلات مزمن تنفسی مانند آسم و بیماری ریوی دارند، استفاده شود.
حالت تهوع و استفراغ از عوارض جانبی داروهای ضد ویروسی می‌تواند باشد که در صورت مصرف همراه غذا ممکن است این عوارض کمتر شوند.
بیشتر سویه‌های در گردش آنفلوانزا، در برابر آمانتادین و ریمانتادین(که داروهای ضد ویروسی قدیمی هستند) مقاوم شده‌اند و مصرف این دارو‌ها دیگر توصیه نمی‌شود.
درمان‌های خانگی آنفولانزا
در صورت ابتلا به آنفلوانزا، این اقدامات ممکن است به کاهش علائم شما کمک کنند:
مایعات زیادی بنوشید. برای جلوگیری از کاهش آب بدن از آب، آب‌میوه و سوپ‌های گرم مصرف کنید.
استراحت کنید. برای کمک به تقویت سیستم ایمنی در مبارزه با عفونت بیشتر سعی کنید بخوابید. بسته به علائم ممکن است لازم باشد میزان فعالیت خود را کاهش دهید.
از مسکن استفاده کنید. برای کاهش درد ناشی از بیماری می‌توانید از مسکن‌هایی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید. کودکان و نوجوانان که از علائم شبه آنفولانزا بهبود می‌یابند، هرگز نباید به دلیل خطر ابتلا به سندرم ری که یک بیماری نادر اما بالقوه کشنده است، آسپرین مصرف کنند.
تخلیه بینی. بینی خود را متناوبا و از راه صحیح خالی کنید. وقتی فین محکم می‌کنید، فشار، ترشحات را به داخل گوش شما برگردانده و باعث گوش درد می‌شود. بهترین روش برای فین کردن به این صورت است که انگشت خود را روی یک سوراخ بینی فشار داده تا از سوراخ دیگربه آرامی فین کنید.
شستشو با آب نمک . به رفع گرفتگی بینی کمک می‌کند و در عین حال ذرات ویروس و باکتری‌ها را از بینی خارج می‌کند.
غرغره. با مرطوب کردن گلو باعث تسکین موقتی گلو درد می‌شود. با نصف قاشق چای خوری نمک حل شده در نصف لیوان آب گرم، چهار بار در روز غرغره کنید.
دوش آب گرم و دستگاه بخور. باعث مرطوب شدن مجاری بینی شده و همچنین باعث آرامش شما می‌شود.
کمپرس سرد یا گرم. در اطراف سینوس‌ها باعث کاهش درد و احتقان آنها می‌شود.
از غذاهای تقویت کننده سیستم ایمنی استفاده کنید. در اینجا برخی از غذاهای خوب برای خوردن هنگام سرماخوردگی یا آنفلوانزا نام برده شده:
• موز و برنج برای تسکین ناراحتی معده و مهار اسهال
• غذاهای حاوی ویتامین C مانند فلفل دلمه‌ای و مرکبات
• زغال اخته اسهال را مهار می‌کند و سرشار از آسپرین طبیعی است که می‌تواند به کاهش تب و درد کمک کند.
• هویج که حاوی بتاکاروتن است.
• فلفل چیلی سینوس‌ها را باز می‌کند و به رقیق شدن مخاط ریه‌ها کمک می‌کند.
• خردل می‌تواند به رقیق شدن مخاط در مجاری هوایی کمک کند.
• پیاز حاوی مواد شیمیایی است که به بدن کمک می کند تا عفونت‌ها را پاک کند.
• چای سیاه و سبز حاوی کاتچین است، یک ماده گیاهی که گفته می‌شود دارای خواص آنتی بیوتیکی طبیعی و ضد اسهال است.
حرف آخر
برای کمک به کنترل شیوع آنفلوانزا در جامعه، در خانه بمانید و افراد بیمار را تا حداقل 24 ساعت بعد از قطع تب در خانه نگه دارید. تا زمانی که احساس بهبودی کامل نکردید از قرار گرفتن در کنار دیگران خودداری کنید. اگر نیاز به ترک خانه و استفاده از مراقبت‌های پزشکی دارید، از ماسک استفاده کنید و دستان خود را مرتبا بشویید.
در صورت بروز علائمی مانند سرماخوردگی حتما با پزشک مشورت کنید تا به تشخیص سریع‌تر بیماری شما کمک کند. در این زمینه مشاوره تلفنی با پزشکان متخصص و با تجربه رسا یک گزینه بسیار مناسب است تا بدون نیاز به بیرون رفتن از منزل و مراجعه حضوری به پزشک، علائم و مشکلات خود را با پزشک مورد نظر خود در میان گذاشته و توصیه‌های لازم، و در صورت لزوم اقدامات تشخیصی و درمانی را آغاز کنید تا هرچه سریع‌تر به بهبودی کامل برسید.
منابع:
