ملانوما چیست؟

ملانوما، جدی‌ترین نوع سرطان پوست، در سلول‌های تولید کننده‌ی ملانین یا ملونوسیت‌ها ایجاد می‌شود. ملانوسیت‌ها رنگدانه‌هایی هستند که به پوست شما رنگ می‌دهند. ملانوما همچنین می‌تواند در چشم‌ها و به ندرت در داخل بخش‌هایی از بدن شما مانند گلو یا بینی ایجاد شود.

علت دقیق همه ملانوماها مشخص نیست، اما قرار گرفتن در معرض اشعه‌ی مضر ماورا بنفش  ناشی از نور خورشید یا لامپ‌ها و تخت‌های برنزه خطر ابتلا به ملانوم را افزایش می‌دهد. محدود کردن قرار گرفتن در معرض اشعه ماورا بنفش می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به ملانوم کمک کند.

به نظر می رسد خطر ابتلا به ملانوم در افراد زیر 40 سال به ویژه زنان در حال افزایش است. دانستن علائم هشدار دهنده سرطان پوست می‌تواند اطمینان حاصل کند که تغییرات سرطانی قبل از گسترش سرطان شناسایی و درمان می‌شود. در صورت تشخیص به موقع ملانوم، می‌توان با موفقیت آن را درمان کرد.

 

علائم ملانوما چیست؟

ملانوما می‌تواند در هر نقطه از بدن شما ایجاد شود. اما اغلب در مناطقی که در معرض آفتاب قرار گرفته‌اند، مانند پشت، پاها، بازوها و صورت ایجاد می شود.

همچنین ملانوماها می توانند در مناطقی که زیاد در معرض آفتاب قرار ندارند، مانند کف پا، کف دست و ناخن‌های شما ایجاد شوند. این ملانومای پنهان بیشتر در افرادی با پوست تیره دیده می‌شود.

اولین علائم و نشانه‌های ملانوما اغلب موارد زیر است:

• تغییر در خال موجود
• ایجاد یک رشد رنگدانه‌ای جدید یا ظاهری غیرمعمول بر روی پوست

البته ملانوما همیشه به صورت خال آغاز نمی‌شود. همچنین می‌تواند روی پوستی با ظاهر طبیعی نیز، ظاهر شود.

 

ویژگی خال‌های طبیعی چیست؟

خال‌های معمولی به طور کلی یک رنگ و یکنواخت هستند -مانند برنزه، قهوه‌ای یا سیاه- با یک مرز مشخص خال را از پوست اطراف شما جدا می‌کند. قطر آنها بیضی یا گرد است و معمولاً قطر آنها کمتر از حدود 6 میلی متر است.

بیشتر خال‌ها از کودکی ظاهر می‌شوند. البته خال‌های جدید ممکن است تا حدود 40 سالگی تشکیل شوند. تا زمان بزرگسالی، بیشتر افراد بین 10 تا 40 خال دارند. خا‌ل‌ها با گذشت زمان ممکن است از نظر ظاهری تغییر کنند و حتی بعضی از آنها ممکن است با افزایش سن از بین بروند.

ویژگی خال‌های غیرمعمول که ممکن است ملانوم را نشان دهند، چیست؟

برای کمک به شناسایی خصوصیات خال‌های غیرمعمول که ممکن است ملانوم یا سایر سرطان‌های پوست را نشان دهند، موارد زیر را در نظر داشته باشید:

• شکل نامتقارن: به دنبال خال‌هایی با اشکال نامنظم مانند دو نیمه کاملاً متفاوت باشید.
• حاشیه نامنظم : به دنبال خال‌هایی با حاشیه‌های نامنظم، بریده بریده یا پوسته پوسته باشید.
• تغییر رنگ: به دنبال خال‌هایی باشید که دارای رنگهای زیاد یا توزیع ناهموار رنگ باشند.
• قطر: به دنبال رشد جدید در خال بزرگتر از حدود 6 میلی متر باشید.
• تکامل: با گذشت زمان به دنبال تغییرات باشید، مانند خال که اندازه آن بزرگ شده یا رنگ یا شکل آن تغییر می‌کند. خال ها همچنین ممکن است تکامل یافته و علائم و نشانه‌های جدیدی مانند خارش یا خونریزی جدید ایجاد کنند.

خال‌های سرطانی (بدخیم) از نظر ظاهری بسیار متفاوت هستند. برخی ممکن است همه تغییرات ذکر شده در بالا را نشان دهند، در حالی که برخی دیگر ممکن است فقط یک یا دو ویژگی غیرمعمول داشته باشند.

 

ملانومای پنهان چیست؟

ملانوماها می‌توانند در مناطقی از بدن که در معرض آفتاب قرار ندارند ایجاد شوند؛ مانند فضاهای بین انگشتان پا و کف دست، کف پا، پوست سر یا دستگاه تناسلی شما. از این موارد بعنوان ملانومای مخفی یاد می‌شود زیرا در جاهایی اتفاق می‌افتد که بیشتر افراد تصور نمی‌کنند تا آن را بررسی کنند. هنگامی که ملانوم در افرادی که پوست تیره‌تری دارند ایجاد می‌شود، بیشتر در یک منطقه پنهان ایجاد می‌شود.

ملانومای پنهان شامل موارد زیر است:

• ملانوم زیر ناخن:

ملانوم آکرال لنتیژینوس نوعی ملانوم است که می‌تواند در زیر ناخن انگشت یا پا اتفاق بیفتد. همچنین می تواند در کف دست یا کف پا دیده شود. این بیماری بیشتر در افراد با نژاد آسیایی، سیاه پوستان و دیگران با رنگدانه‌های تیره پوست دیده می‌شود.

• ملانوم در دهان، دستگاه گوارش، مجاری ادرار یا واژن:

ملانوم مخاط در غشای مخاطی ایجاد می‌شود که بینی، دهان، مری، مقعد، مجاری ادرار و واژن را می‌پوشاند. تشخیص ملانومای مخاطی به ویژه دشوار است زیرا به راحتی می‌توان آنها را با سایر موارد بسیار شایع اشتباه گرفت.

• ملانوم در چشم:

ملانومای چشمی نیز نامیده می‌شود، اغلب در uvea – لایه زیر سفید چشم (اسکلرا)- رخ می‌دهد. ملانومای چشم ممکن است باعث تغییر بینایی شود و در معاینه چشم تشخیص داده شود.

 

دلایل به وجود آمدن ملانوما چیست؟

ملانوما زمانی اتفاق می‌افتد که در سلولهای تولید کننده ملانین (ملانوسیت) که به پوست شما رنگ می‌دهند، اشتباهی رخ دهد.

به طور معمول، سلول‌های پوستی به روشی کنترل شده و منظم رشد می‌کنند. به این صورت که سلول‌های جدید سالم، سلول‌های مسن را به سمت سطح پوست هل می‌دهند. این سلول‌ها می‌میرند و در نهایت از بین می‌روند. اما وقتی برخی از سلول‌ها به DNA آسیب می‌رسانند، سلول‌های جدید ممکن است رشد خارج از کنترل خود را شروع کنند. این سلول‌ها در نهایت می‌توانند توده‌ای از سلول‌های سرطانی را تشکیل دهند.

اینکه چه چیزی به DNA سلولهای پوست آسیب می‌رساند و اینکه چگونه منجر به ملانوما می‌شود، مشخص نیست. این احتمال وجود دارد که ترکیبی از عوامل، از جمله عوامل محیطی و ژنتیکی، باعث ایجاد ملانوم شود. هنوز هم پزشکان معتقدند قرار گرفتن در معرض اشعه ماورا بنفش خورشید و لامپ‌ها و تخت‌های برنزه دلیل اصلی بروز ملانوم است.

نور ماورا بنفش باعث ایجاد همه ملانوماها نمی‌شود. خصوصاً در مواردی که ملانومای پنهان شکل می‌گیرد. این نشان می‌دهد که عوامل دیگر ممکن است در خطر ابتلا به ملانوم موثر باشند.

 

عوامل خطر در بیماری ملانوما چیست؟

عواملی که ممکن است خطر ابتلا به ملانوم را افزایش دهند عبارتند از:

• پوست روشن:

داشتن رنگدانه کمتر در پوست به این معنی است که از محافظت کمتری در برابر اشعه ماورا بنفش وجود دارد. اگر موهای بور یا قرمز، چشمهای رنگ روشن و کک و مک یا آفتاب سوختگی دارید، احتمال ابتلا به ملانوم بیش از فرد با رنگ پوست تیره است. اما با این حال، ملانوم می‌تواند در افراد دارای رنگ پوست تیره‌تر، از جمله افراد اسپانیایی تبار و سیاه پوستان نیز، ایجاد شود.

• سابقه‌ی آفتاب سوختگی‌:

یک یا چند آفتاب سوختگی همراه با تاول، می‌تواند خطر ابتلا به ملانوم را افزایش دهد.

• قرار گرفتن در معرض نور ماورابنفش بیش از حد:

قرار گرفتن در معرض اشعه ماورا بنفش، که از آفتاب و از نورهای برنزه ناشی می‌شود، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پوست، از جمله ملانوم را افزایش دهد.

• زندگی در نزدیکی خط استوا یا در ارتفاعات بالاتر:

افرادی که نزدیک به خط استوا زمین زندگی می‌کنند -جایی که پرتوهای خورشید مستقیم‌تر هستند- مقادیر بیشتری از اشعه ماورا بنفش را نسبت به کسانی که در شمال یا جنوب زندگی می‌کنند، تجربه می‌کنند. علاوه بر این، اگر در ارتفاعات زندگی می‌کنید، بیشتر در معرض اشعه ماورا بنفش قرار می‌گیرید.

• داشتن خال‌های زیاد یا خال‌های غیرمعمول:

داشتن بیش از 50 خال معمولی روی بدن نشان دهنده‌ی افزایش خطر ملانوم است. همچنین، داشتن یک نوع خال غیرمعمول خطر ابتلا به ملانوم را افزایش می‌دهد. از نظر پزشکی، این خال‌ها به عنوان خالهای دیسپلاستیک شناخته می‌شوند، این خال‌ها بزرگتر از خال‌های معمولی هستند و دارای مرزهای نامنظم و مخلوطی از رنگ هستند.

• سابقه خانوادگی ملانوما:

اگر یکی از بستگان نزدیک مانند پدر و مادر، فرزند یا خواهر و برادر، مبتلا به ملانوم شده باشند، شما نیز احتمال بیشتری برای ابتلا به ملانوم دارید.

• سیستم ایمنی ضعیف شده:

افراد مبتلا به سیستم ایمنی ضعیف، خطر ابتلا به ملانوم و سایر سرطان‌های پوست را بیشتر دارند. مانند افرادی که پس از عمل پیوند، داروهای سرکوب کننده‌ی سیستم ایمنی مصرف می‌کنند. همچنین افراد مبتلا به بیماری‌هایی مانند ایدز نیز در خطر بیشتری قرار دارند.

 

 چگونه میتوان از ابتلا به ملانوما پیشگیری کرد؟

در صورت انجام موارد زیر، می‌توانید خطر ابتلا به ملانوم و سایر انواع سرطان پوست را کاهش دهید.

• در اواسط روز از قرارگرفتن در معرض آفتاب خودداری کنید.

برای بسیاری از مردم در آمریکای شمالی، در حدود 10 صبح تا 4 بعدازظهر اشعه خورشید شدت بیشتری دارد. فعالیت‌های فضای باز را برای سایر اوقات روز، حتی در زمستان یا وقتی آسمان ابری است، برنامه ریزی کنید. تابش اشعه ماورا بنفش در طول سال جذب پوست می‌شود، زیرا ابرها محافظت کمی در برابر اشعه‌های آسیب رسان دارند.

• در تمام طول سال از ضد آفتاب استفاده کنید.

حتی در روزهای ابری از ضد آفتاب با طیف وسیع با SPF حداقل 30 استفاده کنید. کرم ضد آفتاب را سخاوتمندانه بزنید و هر دو ساعت یکبار تجدید کنید.

• لباس محافظ بپوشید.

پوست خود را با لباس تیره و کاملاً بافته شده که دست ها و پاها را می‌پوشاند و یک کلاه لبه پهن بپوشانید. برخی شرکت‌ها لباس محافظ نیز می ‌روشند. یک متخصص پوست می‌تواند مارک تجاری مناسبی را به شما پیشنهاد دهد. عینک آفتابی را فراموش نکنید. بدنبال آن دسته از عینک‌ها باشید که هر دو نوع اشعه ماورا بنفش را مسدود می‌کنند.

• از لامپهای برنزه خودداری کنید.

لامپ ها و تخت های برنزه اشعه ماورا بنفش ساطع می‌کنند و می‌توانند خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهند.

• با پوست خود آشنا شوید تا متوجه تغییراتی شوید.

پوست خود را اغلب از نظر رشد پوست جدید یا تغییر در خال، کک و مک، برجستگی و علائم بررسی کنید. با کمک آینه صورت، گردن، گوش‌ها و پوست سر خود را بررسی کنید. سینه و تنه و قسمت های بالایی و زیرین بازوها و دست‌ها را معاینه کنید. جلو و عقب پاها از جمله کف و فاصله بین انگشتان پا را معاینه کنید. همچنین ناحیه تناسلی و بین باسن خود را بررسی کنید.

 

ملانوما چگونه تشخیص داده می‌شود؟

آزمایشات و روشهایی که برای تشخیص ملانوما استفاده می‌شود، شامل موارد زیر است:

• معاینه بدنی: پزشک سوالات مربوط به سابقه سلامتی شما را می‌پرسد و پوست شما را بررسی می‌کند تا به دنبال علائمی باشد که ممکن است ملانوم را نشان دهند.
• برداشتن نمونه‌ای از بافت برای آزمایش (بیوپسی): برای تعیین اینکه آیا یک ضایعه پوستی مشکوک به ملانوم است، ممکن است پزشک حذف نمونه‌ای از پوست را برای آزمایش توصیه کند. نمونه برای بررسی به آزمایشگاه ارسال می‌شود. اینکه پزشک چه نوع روش بیوپسی را پیشنهاد می‌کند به شرایط خاص شما بستگی دارد. در بیشتر مواقع پزشکان توصیه می‌کنند که در صورت امکان کل خال را حذف کنند. یک روش معمول، بیوپسی پانچ، با یک تیغه دایره ای شکل انجام می‌شود که به پوست اطراف خال مشکوک فشار داده می‌شود. در تکنیک دیگر، بیوپسی خارج از بدن، با استفاده از چاقوی جراحی کل خال و مقدار کمی از بافت سالم اطراف آن بریده می‌شود.

 

تعیین مرحله‌ی ملانوم چگونه است؟

اگر پزشک تشخیص ملانوم بدهد، مرحله بعدی تعیین مرحله‌ی سرطان است. برای اختصاص مرحله‌ای به ملانوم ، پزشک مراحل زیر را انجام می دهد.

 

تعیین ضخامت ملانوم:

با بررسی دقیق ملانوم در زیر میکروسکوپ و اندازه‌گیری آن با ابزاری خاص تعیین می‌شود. ضخامت ملانوما به پزشکان کمک می‌کند تا در مورد برنامه درمانی تصمیم بگیرند. به طور کلی، در تومور ضخیم، بیماری جدی‌تر است. ملانومای نازک‌تر ممکن است فقط به جراحی برای از بین بردن سرطان و برخی از بافت‌های طبیعی اطراف آن نیاز داشته باشد. اگر ملانوم ضخیم‌تر باشد، ممکن است پزشک آزمایشات دیگری را برای تعیین گسترش سرطان قبل از تعیین گزینه‌های درمانی توصیه کند.

بررسی سرایت ملانوم به غدد لنفاوی:

اگر خطر گسترش سرطان به غدد لنفاوی وجود داشته باشد، پزشک ممکن است روشی را توصیه کند که به عنوان بیوپسی گره نگهبان شناخته می‌شود. در طی نمونه برداری از گره نگهبان، یک ماده رنگی در ناحیه‌ای که ملانوم شما برداشته شده تزریق می‌شود. رنگ به غدد لنفاوی مجاور جریان می‌یابد. اولین غدد لنفاوی مورد استفاده در این ماده رنگی برداشته شده و از نظر سلولهای سرطانی مورد آزمایش قرار می‌گیرند. اگر این اولین غدد لنفاوی عاری از سرطان باشند، احتمال زیادی وجود دارد که ملانوم از منطقه‌ای که برای اولین بار کشف شده است گسترش نیافته باشد.

به دنبال نشانه های سرطان در ورای پوست:

برای افرادی که ملانومای پیشرفته‌تری دارند، پزشکان ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری را برای یافتن علائم سرطان به سایر مناطق بدن توصیه کنند. آزمایشات تصویربرداری ممکن است شامل اشعه ایکس، سی تی اسکن و اسکن توموگرافی انتشار پوزیترون باشد. این آزمایشات تصویربرداری معمولاً برای ملانومهای کوچکتر با خطر انتشار کمتر از سطح پوست توصیه نمی‌شود.

عوامل دیگر ممکن است در تعیین خطر گسترش سرطان (متاستاز) وجود داشته باشد، از جمله اینکه آیا پوست بالای آن منطقه زخم باز ایجاد کرده است و چه تعداد سلول سرطانی تقسیم کننده (میتوز) هنگام مشاهده زیر میکروسکوپ پیدا شده است.

ملانوم با استفاده از اعداد رومی 0 تا IV مرحله بندی می شود. در مرحله 0 و مرحله I، ملانوما کوچک است و سرعت درمان آن بسیار موفقیت آمیز است. اما هرچه عدد بالاتر باشد، احتمال بهبودی کامل کاهش می‌یابد. در مرحله چهارم، سرطان فراتر از پوست شما به سایر اندامها مانند ریه‌ها یا کبد گسترش یافته است.

 

ملانوما چگونه درمان می‌شود؟

بهترین درمان برای ملانوم به اندازه و مرحله سرطان، سلامت کلی و ترجیحات شخصی شما بستگی دارد.

درمان ملانومای کوچک:

درمان ملانوماهای مرحله اولیه معمولاً شامل جراحی برای برداشتن ملانوم است. ملانوم بسیار نازک ممکن است در طی نمونه برداری کاملاً برداشته شود و دیگر نیازی به درمان بیشتر نباشد. در غیر این صورت، جراح شما سرطان و همچنین حاشیه ای از پوست طبیعی و یک لایه از بافت زیر پوست را از بین می‌برد. برای افراد مبتلا به ملانومای مرحله اولیه، این تنها درمان مورد نیاز است.

درمان ملانومایی که به مناطق دیگر گسترش یافته است:

اگر ملانوم به آنسوی پوست گسترش یافته باشد، گزینه‌های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

جراحی برای برداشتن غدد لنفاوی آسیب دیده:

اگر ملانوم به غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته باشد، جراح شما ممکن است گره‌های آسیب دیده را از بین ببرد. درمان‌های اضافی قبل یا بعد از جراحی نیز ممکن است توصیه شود.

ایمونوتراپی:

یک درمان دارویی است که به سیستم ایمنی بدن شما کمک می کند تا با سرطان مقابله کند. سیستم ایمنی بدن شما که علیه بیماری مبارزه می‌کند ممکن است به سرطان حمله نکند، زیرا سلول‌های سرطانی پروتئین‌هایی تولید می‌کنند که به آنها کمک می‌کند از سلول‌های سیستم ایمنی پنهان شوند. ایمنی درمانی با تداخل در این روند، کار می‌کند. ایمونوتراپی اغلب پس از جراحی برای ملانوم که به غدد لنفاوی یا سایر مناطق بدن گسترش یافته است توصیه می‌شود. وقتی ملانوم با جراحی به طور کامل از بین نرود، ممکن است داروهای ایمونوتراپی مستقیماً به ملانوم تزریق شود.

درمان هدفمند:

درمانهای دارویی هدفمند روی نقاط ضعف خاص موجود در سلولهای سرطانی متمرکز هستند. با هدف قرار دادن این نقاط ضعف، درمان های دارویی هدفمند می‌توانند سلول های سرطانی را از بین ببرند. سلول های ملانوم شما ممکن است آزمایش شوند تا ببینند آیا احتمالاً درمان هدفمند علیه سرطان شما موثر است.

پرتو درمانی:

در این روش درمانی از پرتوهای پرانرژی مانند اشعه ایکس و پروتون‌ها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می شود. اگر ملانوم در آنجا گسترش یافته باشد، پرتودرمانی ممکن است به غدد لنفاوی هدایت شود. از پرتودرمانی همچنین می توان ملانومایی را درمان کرد که با جراحی نمی توان به طور کامل از بین برد. برای ملانوم که به سایر مناطق بدن گسترش می‌یابد، پرتودرمانی می‌تواند به تسکین علائم کمک کند.

شیمی درمانی:

درشیمی درمانی داروهایی استفاده می‌شود که سلولهای سرطانی را از بین می‌برد. شیمی درمانی را می‌توان به صورت وریدی، به صورت قرص یا هر دو انجام داد تا در سراسر بدن شما حرکت کند. شیمی درمانی همچنین می‌تواند از طریق وریدی در بازو یا پای شما در روشی به نام پرفیوژن اندام جداگانه انجام شود. در طی این روش، خون در بازو یا پا برای مدت کوتاهی مجاز نیست که به مناطق دیگر بدن برود تا داروهای شیمی درمانی مستقیماً به ناحیه اطراف ملانوما بروند و بر سایر اعضای بدن تأثیر نگذارد.

 

چگونه می‌توان با عوارض ملانوما کنار آمد؟

تشخیص سرطان می‌تواند زندگی شما را برای همیشه تغییر دهد. هر فرد روش خود را برای کنار آمدن با تغییرات عاطفی و جسمی که سرطان به وجود می‌آورد، پیدا می‌کند. اما وقتی برای اولین بار مبتلا به سرطان می‌شوید، گاهی اوقات دشوار است که بدانید باید چه کاری انجام دهید.

در اینجا چند ایده برای کمک به شما در کنار آمدن وجود دارد:

درباره ملانوما به اندازه کافی بیاموزید تا در مورد مراقبت خود تصمیم بگیرید:

از پزشک خود در مورد سرطان، از جمله گزینه‌های درمانی و در صورت تمایل، پیش آگهی خود بپرسید. با کسب اطلاعات بیشتر در مورد سرطان، ممکن است در تصمیم گیری در مورد درمان اعتماد به نفس بیشتری پیدا کنید.

دوستان و خانواده را نزدیک نگه دارید:

قوی نگه داشتن روابط نزدیک به شما کمک می‌کند تا با سرطان مقابله کنید. دوستان و خانواده می‌توانند پشتیبانی عملی مورد نیاز شما را فراهم کنند، از جمله کمک به مراقبت از خانه در صورت بستری بودن در بیمارستان. هنگامی که احساس غرق شدن در سرطان می‌کنید، نزدیکان می‌توانند از شما حمایت عاطفی کنند.

کسی را پیدا کنید که با او صحبت کنید:

شنونده‌ی خوبی پیدا کنید که مایل باشد به صحبت‌های شما درباره امیدها و ترس‌های شما گوش دهد. این ممکن است یکی از دوستان یا اعضای خانواده باشد. نگرانی و درک یک مشاور، مددکار اجتماعی یا گروه پشتیبانی سرطان نیز ممکن است مفید باشد.

 

منابع:

www.medicalnewstoday.com

www.mayoclinic.org