پسوریازیس چیست؟

پسوریازیس (صدفک یا داءالصدف) یک بیماری پوستی است که باعث ایجاد لکه‌های قرمز و فلس‌دار به رنگ نقره‌ای می‌شود. این لکه‌ها معمولاً روی آرنج، زانو، پوست سر و کمر ظاهر می‌شوند، اما می‌توانند در هر نقطه از بدن ایجاد شوند. در برخی موارد، لکه‌ها می‌توانند باعث درد یا خارش شوند.

پسوریازیس می‌تواند در هر سنی شروع شود، اما این بیماری بیشتر در بزرگسالان زیر 35 سال بروز می‌کند و به طور مساوی بر زنان و مردان تأثیر می‌گذارد. شدت بیماری در افراد مختلف متفاوت است، برای بعضی فقط یک تحریک جزئی وجود دارد، اما برای برخی دیگر به قدری است که می‌تواند بر کیفیت زندگی آنها تأثیر بگذارد. به هر روی، برای شناخت بیشتر علت، علائم، تشخیص و درمان با رسا همراه باشید.

 

پسوریازیس چیست؟

پسوریازیس نوعی بیماری مزمن پوستیِ غیر مُسری است که پلاک‌هایی از پوست ضخیم و پوسته پوسته (فلس دار) ایجاد می‌کند. این بیماری اساساً یک پاسخ التهابی غیر طبیعی است. فلس‌های خشک به رنگ‌های سفید که از صدفک ایجاد شده است، ناشی از تکثیر بیش از حد سلول‌های پوستی است (شیمیایی تولید شده به وسیله سلول‌های ویژه سفید خون به نام T). این عارضه معمولاً روی پوست سر، آرنج و زانوها تأثیر می‌گذارد. نوع خفیف این بیماری برخی مناطق کوچک پوست را درگیر می‌کن دو نوع شدید آن شامل پلاک‌های بزرگ و ضخیم همراه با التهاب پوست بر روی تمام سطح بدن است.

پسوریازیس یک بیماری التهابی غیرقابل درمان و طولانی مدت (مزمن) محسوب می‌شود که ممکن است خود به خود بهبود یافته و یا اینکه بیمار با عدم بهبودی مواجه شود. در فصل زمستان شدت این بیماری بیشتر است و بر روی تمامی نژادها و هر دوجنس (مرد و زن) از نوزادی تا بزرگسالی تاثیر می‌گذارد؛ گرچه بیشترین تشخیص آن در سال‌های اولیه بلوغ صورت می‌گیرد. اغلب بیماران مبتلا به پسوریازیس به دلیل ظاهر پوست‌شان، عزت نفس پایین‌تری را دارند. تحقیقات اخیر نشان داده است که بیماران مبتلا به این عارضه احتمالاً به دیابت، چربی خون بالا، بیماری‌های قلبی عروقی و انواع بیماری‌های التهابی دیگر دچار می‌شوند.

 

انواع پسوریازیس

این بیماری انواع گوناگونی دارد که شامل موارد زیر هستند:

• پسوریازیس پلاک یا ولگاریس (نوع معمول)
• پسوریازیس خال خال یا گوتات (لکه های کوچک)
• پسوریازیس معکوس (در نواحی زیر بغل ، ناف ، کشاله ران و باسن)
• پسوریازیس پوستچولار یا تاولی (تاول های کوچک زرد پر از چرک)

هنگامی که این بیماری کف دست و پا را درگیر می‌کند، به عنوان «پالوپلنتار» شناخته می‌شود. در نوع اریترودرم، کل سطح پوست درگیر این بیماری است. بیماران مبتلا به این نوع عارضه اغلب احساس سرماخوردگی می‌کنند و افراد با مشکلات قلبی ممکن است دچار نارسایی قلبی شوند. در صدفک ناخن، سوراخ‌های زردی روی ناخن ایجاد می‌شود که افراد اغلب آن را با قارچ ناخن اشتباه می‌گیرند. شدت پسوریازیس پوست سر به قدری است که می‌تواند باعث ریزش موضعی مو، شوره سر و خارش شدید شود.

 

علل پسوریازیس

علت دقیق این بیماری ناشناخته است! اما می‌تواند ناشی از ترکیب دو عامل ژنتیکی و محیطی باشد. در نوع ژنتیکی، سایر افراد خانواده فرد مبتلا نیز به پسوریازیس مبتلا می‌شوند. معمولاً نقص سیستم ایمنی نقش عمده‌ای در ابتلا به این عارضه دارد. یکی از داروهای خاص که ممکن است به بیماران کمک کند بتا بلاکر (مسدود کننده گیرنده آدرنرژیک بتا) نامیده می‌شود. با وجود تحقیقات گسترده در طی 30 سال گذشته، علت اصلی این بیماری همچنان نامعلوم است.

 

عوامل خطر پسوریازیس

چندین عامل خطر می‌توانند در بروز بیماری صدفک نقش داشته باشند که در زیر به آنها اشاره شده است:

استرس: اگرچه استرس باعث ایجاد این عارضه نمی‌شود، اما می‌تواند باعث شیوع یا تشدید آن شود.

آسیب پوستی: این بیماری می‌تواند در مناطقی از پوست ظاهر شود که واکسیناسیون، آفتاب سوختگی، خراش یا سایر آسیب‌ها در آن رخ داده است.

داروها: براساس بنیاد ملی پسوریازیس، داروهای خاصی باعث تحریک این بیماری می‌شوند که شامل موارد زیر هستند:

• لیتیم که برای درمان برخی از حالات روحی و روانی مانند اختلالات دو قطبی استفاده می‌شود و باعث بدتر شدن این عارضه می‌شود.
• داروی ضد مالاریا در طی دو تا سه هفته پس از مصرف می‌تواند باعث بروز بیماری صدفک شوند.
• بتا بلاکرها یا مسدودکننده گیرنده آدرنرژیک بتا که برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شود، این بیماری را در برخی افراد بدتر می‌کند. به عنوان مثال، پروپرانولول باعث می‌شود که پسوریازیس در بیماران به میزان 25 تا 30 درصد افزایش یابد.
• کینیدین که برای درمان ضربان قلب نامنظم استفاده می‌شود، باعث تشدید بیماری صدفک در برخی افراد می‌شود.
• ایندومتاسین برای درمان آرتروز استفاده می‌شود که به این شدت این بیماری می‌افزاید.

عفونت‌های ویروسی و باکتریایی: بیماری صدفک ممکن است در بدن بیمارانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، از جمله افرادی که دارای ایدز هستند یا تحت شیمی درمانی بوده یا افرادی که دارای مشکلات خود ایمنی هستند مانند بیماری لوپوس یا سلیاک، شدیدتر باشد. كودكان و بزرگسالانی كه دارای عفونت‌های مكرر مانند گلودرد استرپتوکوکی یا عفونت‌های تنفسی فوقانی هستند نیز در معرض خطر افزایش پسوریازیس قرار دارند.

سابقه خانوادگی: اگر والدین مبتلا به این عارضه باشند احتمال انتقال این بیماری به فرزندان بیشتر می‌شود. یکی از والدین مبتلا به صدفک حدود 10 درصد احتمال دارد که آن را به فرزند خود منتقل کند، اما اگر پدر و مادر هر دو مبتلا به این عارضه باشند، 50 درصد احتمال انتقال بیماری افزایش می‌یابد.

چاقی: اصطکاک و تعریقی که درلایه‌های پوستیِ عمیق افراد با وزن بالا رخ می‌دهد، می‌تواند منجر به این ایجاد صدفک شود.

تنباکو: مطالعات نشان می‌دهند که استعمال دخانیات احتمال ابتلا به پسوریازیس در فرد را دو برابر می‌کند. این خطر با تعداد سیگارهایی که در روز کشیده می‌شود افزایش می‌یابد و همچنین در زنان بیشتر از آقایان است.

الکل: تحقیقان نشان می‌دهند که نوشیدن الکل با پسوریازیس در مردان ارتباط دارد. محققان همچنین بر این باورند که الکل می‌تواند علائم را بدتر کند، زیرا باعث نا آرامی در کبد می‌شود.

آب و هوای سرد: افراد مبتلا به صدفک که در آب و هوای سرد زندگی می‌کنند می‌دانند که این بیماری در زمستان تشدید می‌شود. سرمازدگی شدید و خشکی هوا باعث عدم رطوبت به پوست می‌شود وعلائم بیماری را شدت می‌بخشد.

 

علائم پسوریازیس

یکی ازعلائم و نشانه های پسوریازی، این است که به صورت بثورات قرمز یا صورتی ظاهر می‌شود. بیماری صدفک به طور معمول روی آرنج، زانو و پوست سر تأثیر می‌گذارد و اغلب با خارش همراه است. اگرچه ممکن است هر منطقه‌ای از بدن با آن درگیر شود، ولی بیشتر در سطوحی از پوست که امکان سایش و خراشیدگی وجود دارد شایع‌تر است. بعضی اوقات تحریک یکی از این لکه‌های پوستی کوچک و خشک باعث ایجاد لکه خونی ریز روی پوست می‌شود که شبیه علامت شبنم خونی (Auspitz) است.

تشخیص پسوریازیس

یک پزشک معالج غالباً براساس ظاهر پوست بیمار می‌تواند صدفک را تشخیص دهد. در موارد نادر، یک نمونه کوچک از پوست به نام بیوپسی (برداشتن بافت) برای معاینه با میکروسکوپ به آزمایشگاه ارسال می‌شود. این آزمایش نوع دقیق پسوریازیس را تعیین می‌کند و سایر اختلالات پوستی مانند درماتیت سبوره‌ای، لیکن پلان، گلسنگ سیمپلکس و پیتریازیس رزه‌آ را نیز رد می‌کند. اگر پزشک از تشخیص خود مطمئن نباشد یا وضعیت بیمار وخیم باشد، ممکن است او را به (متخصص پوست) ارجاع دهد. اگر پزشک در تشخیص، مشکوک به آرتریت پسوریازیس شود، ممکن است شما را به پزشک متخصص آرتریت (روماتولوژیست) ارجاع دهد. ممکن است برای رد شرایط دیگر، مانند آرتریت روماتوئید، آزمایش خون و اشعه X نیاز باشد.

 

درمان پسوریازیس

درمان صدفک معمولاً به کنترل وضعیت بیمار کمک می‌کند. اگر علائم شدید باشند یا به خوبی به درمان پاسخ ندهد، پزشک معالج ممکن است بیمار را به یک متخصص پوست ارجاع دهد. درمان‌ها با توجه به نوع و شدت پسوریازیس و ناحیه آسیب دیده پوست، تعیین می‌شوند. پزشک احتمالاً با یک درمان خفیف مانند کرم‌های موضعی که بر روی پوست اعمال می‌شود، درمان را شروع می‌کند و در صورت لزوم به سمت درمان‌های قوی‌تر حرکت می‌کند. طیف گسترده‌ای از درمان‌ها برای صدفک در دسترس هستند، اما شناسایی مؤثرترین آن می‌تواند مشکل باشد.

درمان‌ها در سه دسته زیر تقسیم می‌شوند:

• درمان موضعی، کرم‌ها و پمادهایی که بر روی پوست شما اعمال می ‌شود.
• فوتوتراپی (نوردرمانی) که پوست بیمار را در معرض انواع خاصی از نور ماوراء بنفش قرار می‌دهد.
• داروهای سیستمیک که به صورت خوراکی و تزریقی است.

درمان‌های موضعی

درمان‌های موضعی معمولاً اولین راهکارهایی هستند که برای پسوریازیس خفیف تا متوسط استفاده می‌شود. اینها کرم‌ها و پمادهایی هستند که در مناطق آسیب دیده اعمال می‌شوند. برخی افراد می‌دانند که درمان‌های موضعی همان چیزی هستند که برای کنترل شرایط لازم است، اگرچه ممکن است تا شش هفته درمان طول بکشد تا اثر قابل توجهی داشته باشد. اگر صدفک پوست سر وجود دارد، ممکن است ترکیبی از شامپو و پماد توصیه شود.

نرم کننده (مرطوب کننده)

نرم کننده‌ها روش‌های مرطوب کننده‌ای هستند که به طور مستقیم اعمال می‌شوند تا ازخشک شدن پوست جلوگیری کنند. اگر شما پسوریازیس خفیف دارید، احتمالاً یک نرم کننده، اولین پیشنهادی است که پزشک معالج به بیمار خواهد داد.

یکی از فواید اصلی نرم کننده‌ها، کاهش خارش و پوسته پوسته شدن است. تصور می‌شود برخی از درمان‌های موضعی روی پوست بهترعمل می‌کنند. مهم است که برای درمان موضعی حداقل 30 دقیقه بعد از استفاده از نرم کننده صبر کنید. انواع مختلفی از نرم کننده‌ها موجود هستند که می‌توانند آنها را از طریق داروخانه خریداری کرد یا توسط پزشک معالج یا پرستار تجویز شود.

کرم یا پمادهای استروئیدی

کرم‌ها یا پمادهای استروئیدی (کورتیکواستروئیدهای موضعی) معمولاً برای درمان پسوریازیس خفیف تا متوسط در اکثر مناطق بدن استفاده می‌شود. درمان از طریق این کرم‌ها با کاهش التهاب همراه است. این کار باعث تولید سلول‌های جدید پوستی می‌شود و خارش را کاهش می‌دهد. کورتیکواستروئیدهای موضعی از مقاومت خفیف تا بسیار قوی برخوردار هستند و فقط در صورت توصیه پزشک از آنها استفاده می‌شود. کورتیکواستروئیدهای موضعی قوی‌تر توسط پزشک تجویز می‌شود و فقط باید در مناطق کوچک پوست یا لکه‌های ضخیم استفاده کرد. استفاده زیاد از کورتیکواستروئیدهای موضعی می‌تواند منجر به نازک شدن پوست شوند.

آنالوگ‌های ویتامین D

کرم‌های آنالوگ ویتامین D معمولاً همراه با کرم‌های استروئیدی یا به جای آن برای پسوریازیس خفیف تا متوسط که روی مناطقی مختلف پوست استفاده می‌شوند. آنها با کند کردن روند تولید سلول‌های پوستی کار می‌کنند و اثر ضد التهابی دارند. نمونه‌هایی از آنالوگ‌های ویتامین D شامل کلسی پوتریول، کلسیتریول و تاکالسیتول هستند. تا زمانی که بیشتر از مقدار توصیه شده استفاده نشود، عوارض جانبی کمتری مشاهده خواهد شد.

مهارکننده‌های کلسینورین

مهارکننده‌های کلسیمینورین مانند تاکرولیموس و پیمکرولیموس، پمادها یا کرم‌هایی هستند که باعث کاهش فعالیت سیستم ایمنی بدن می‌شوند و به کاهش التهاب کمک می‌کنند. در مواردی که کرمهای استروئیدی مؤثر نباشد، از آنها برای معالجه پسوریازیس در مناطق حساس مانند پوست سر، اندام تناسلی و چین‌های پوستی استفاده می‌شود. این داروها می‌توانند هنگام شروع کار باعث تحریک پوست یا احساس سوزش و خارش شوند، اما این موضوع معمولاً طی یک هفته بهبود می‌یابد.

فتوتراپی برای درمان پسوریازیس

فتوتراپی از نور طبیعی و مصنوعی برای درمان بیماری صدفک استفاده می‌کند. نور درمانی مصنوعی را می‌توان در بیمارستان‌ها و برخی مراکز تخصصی، تحت نظارت متخصص پوست انجام داد. این روش درمان شامل موارد زیر هستند:

فتوتراپی (UVB) یا ماوراء بنفش B

فوتوتراپی UVB از طول موج نور نامرئی برای چشم انسان استفاده می‌کند. نور، تولید سلول‌های پوستی را کند می‌کند و به عنوان درمانی مؤثر برای برخی از انواع پسوریازیس شناخته می‌شود. هر جلسه فقط چند دقیقه طول می‌کشد، اما ممکن است لازم باشد بیمار دو الی سه بار در هفته به نزد پزشک برود. همچنین کل طول دوره درمان شش الی هشت هفته است.

پسورالن با ماوراء بنفش A

برای این درمان ابتدا به بیمار قرص حاوی ترکیباتی به نام پسورالن داده می‌شود یا ممکن است پسورالن مستقیماً روی پوست اعمال شود. این کار باعث می‌شود پوست نسبت به نور حساس‌تر شود. سپس پوست در معرض طول موج نوری به نام ماوراء بنفش A قرار می‌گیرد. نور A بیشتر از نور ماوراء بنفش B به پوست نفوذ می‌کند. این روش زمانی نتیجه بخش خواهد بود که بیماری به درمان‌های دیگر پاسخ روشن نداده است. عوارض جانبی این درمان شامل تهوع، سردرد، سوزش و خارش است. ممکن است 24 ساعت پس از مصرف قرص، عینک مخصوص خود به شما زده شود تا از بروز آب مروارید جلوگیری به عمل اید. استفاده طولانی مدت از این درمان پیشنهاد نمی‌شود، زیرا می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد.

 

پیشگیری از پسوریازیس

علائم بیماری صدفک ممکن است ظهور کرده و ناپدید شوند، اما درمانی برای این بیماری وجود ندارد. بهترین راه برای پیشگیری می‌تواند جلوگیری از علائم و محرک‌های شناخته شده باشد. محرک‌ها یا عوامل خطر این بیماری در افراد مختلف متفاوت هستند. بنابراین مهم است که عوامل خاصی که علائم بیمار را وخیم‌تر می‌کنند شناسایی شود تا بر طبق آن، مراحل درمان یک به یک اجرا شوند.

 

چشم انداز بیماران مبتلا به پسوریازیس

مراقبت از خود بخشی اساسی از زندگی روزمره بیماران است. این شامل حفظ سلامتی و رفاه شخصی است. مراقبت از خود شامل حفظ سلامت جسمی و روحی، پیشگیری از بیماری یا حوادث و مراقبت بهتر از بیماری‌های جزئی و شرایط طولانی مدت است. حتی اگر پسوریازیس بهبود یابدt استفاده از درمان که مطابق با تجویز دکتر باشد مهم است. درمان مداوم می‌تواند به جلوگیری از شعله‌ور شدن بیماری کمک کند. افرادی که شرایط طولانی مدت دارند می‌توانند با مراقبت از خود، شرایط بیماری را بهبود بخشند. به این صورت، درد، اضطراب، افسردگی و خستگی کمتری را تجربه می‌کنند.

 

منبع: www.medicinenet.com