كودكان مبتلا به سندرم آسپرگر (Asperger syndrome) قادر به یادگیری هستند، اما اغلب به سازگاری و کمک ویژه در كلاس نیاز دارند تا به موفقیت برسند. سندرم آسپرگر یکی از شرایطی است که اختلالات توسعه فراگیر نامیده می‌شود. این نوع سندرم نوعی اختلال طیف اوتیسم و نوعی اختلال رشد است. جوانان مبتلا به سندرم آسپرگر در رابطه با دیگران از نظر اجتماعی شرایط سختی دارند و الگوهای رفتاری و تفکر آنها می‌تواند سخت و تکراری باشند. با این حال، برای شناخت بیشتر علائم، علت و درمان این بیماری با مقاله دیگری از رسا همراه باشید.
فهرست مطالب
بیماری سندرم آسپرگر چیست؟
سندرم آسپرگر یکی از مشکلات رشد و نمو کودکان است که به عنوان اختلالات رشد فراگیر (PDD) شناخته می‌شود. این اختلالات شامل سندرم آسپرگر، اختلال رشد فراگیر و در صورت مشخص نشدنش، اوتیسم است. اختلالات رشدی فراگیر مجموعه ای از ویژگی‌های مشترک را شامل می‌شود، که عبارتند از:
- رشد اختلال یا غیر طبیعی تعاملات اجتماعی
- محدودیت چشمگیر فعالیت‌ها و علایق
به طور کلی، کودکان و نوجوانان مبتلا به بیماری سندرم آسپرگر، می‌توانند با دیگران صحبت کنند و می‌توانند در کارهای مدرسه خود عملکرد خوبی داشته باشند. با این حال، آنها در درک موقعیت‌های اجتماعی و اشکال ظریف ارتباطات مانند زبان بدن، طنز و طعنه مشکل دارند. آنها همچنین ممکن است درباره یک موضوع یا علاقه، زیادی صحبت کنند و یا فقط بخواهند فعالیت‌های محدودی انجام دهند.
این علاقه‌ها ممکن است به جای اینکه کودک را به یک منبع سالم اجتماعی یا تفریحی تبدیل کنند، موجب ایجاد وسواس در او شوند و با زندگی روزمره تداخل داشته باشند. پسران سه تا چهار برابر بیشتر از دختران مبتلا به سندرم آسپرگر هستند. بیشتر موارد بین پنج تا 9 سالگی تشخیص داده می‌شوند که برخی از آنها در اوایل سه سالگی مشخص می‌شوند.
علت بیماری سندرم آسپرگر
در دهه 1940، تصور می‌شد این مشکلات رشدی توسط والدینی ایجاد می‌شدند که با فرزندان خود غیرصمیمی و بی‌احساس بودند. تا دهه 1980 شناخته شده بود كه اختلالات فراگیری از رشد در اثر مشكلاتی در عملکرد مغز ايجاد می‌شود. با این حال، تا به امروز، علت دقیق اختلالات فراگیر توسعه، علی رغم تحقیقات گسترده ناشناخته است.
اما ما می‌دانیم که سندرم آسپرگر نتیجه تربیت کودک یا فرزندپروری ضعیف نیست. سندرم آسپرگر یک بیماری عصبی مغز و اعصاب است، یعنی فقط بخشی از مغز کودک رشد می‌کند، که دلایل آن کاملاً درک نشده است در حال حاضر آزمایش‌های موجود، مانند آزمایش خون یا اسکن تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) ، نتوانسته‌اند ناهنجاری‌های مداوم در مغز را نشان دهند.
بعضی اوقات، اختلالات فراگیر توسعه در خانواده‌ها رخ می‌دهد. این اتفاق نشان می‌دهد که این اختلالات ممکن است ریشه در ژنتیک داشته باشد. با این حال، اختلالات فراگیر توسعه نیز در خانواده‌هایی رخ می‌دهد که هیچگونه سابقه اختلالات رشدی ندارند.
عوامل خطر بیماری سندرم آسپرگر
چندین عامل خطر وجود دارند که در سندرم آسپرگر نقش دارند. این عوامل به مواردی که ژنتیکی هستند یا در اثر تأثیرات محیطی ایجاد می‌شوند، تقسیم می‌شوند.
جنسیت
مردها احتمال بیشتری برای پیشرفت آسپرگر نسبت به زنان دارند. با این حال، مشخص نیست که چرا مردان نسبت به زنان، بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند. برخی تحقيقات نشان داده است كه شيوه‌های خاص تولد، ممكن است نقش كمی در اين اختلال داشته باشد، اما داده‌ها بی نتيجه هستند و مطالعه بيشتری لازم است.
ژنتیک
شواهد محکمی وجود دارند كه نشان می‌دهند، آسپرگر حداقل تا حدودی، یک بیماری ارثی است. دوقلوهای همسانی که در آن همه ژن‌ها مشترک است، در معرض خطر ابتلا به آسپرگر هستند. به عنوان مثال، اگر یکی از دوقلوها آسپرگر را توسعه دهد، 60 درصد احتمال وجود دارد که این بیماری در دیگری نیز رشد کند. كودكانی كه در خانواده‌هايی با فرزندان بزرگ‌تر مبتلا به آسپرگر متولد شده اند، پنج تا شش درصد احتمال دارد به این بیماری مبتلا باشند. همچنین در حال حاضر هیچ راهی برای آزمایش تمایلات ژنتیکی نسبت به آسپرگر وجود ندارد.
علل محیطی
برخی محققان معتقدند که بیماران مبتلا به آسپرگر بیشتر در معرض عوامل محیطی قرار گرفته‌اند تا ژنتیکی! برخی از محرک‌های محیطی عبارتند از:
- عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی در دوران بارداری
- مادری که هنگام بارداری سیگار می‌کشید.
- والدینی که در زمان بارداری سن بالایی هستند.
- آلودگی هوا
- قرار گرفتن در معرض آفت کش‌ها
برخی از شواهد برای حمایت از این عوامل محیطی وجود دارند. به عنوان مثال، زنانی که در حین بارداری در معرض عفونت سرخچه قرار داشته اند، هفت درصد خطر تولد کودک مبتلا به آسپرگر را افزایش می‌دهند. زنانی که در دوران بارداری سیگار می‌کشند، 40 درصد ممکن است شانس داشتن فرزند مبتلا به آسپرگر را داشته باشند. شواهد کمتری برای نشان دادن ارتباط سن والدین در دوران بارداری و قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا یا سموم دفع آفات، نسبت به این بیماری وجود دارند.
علل مربوط به مغز و اعصاب
مطالعات مغزی نشان می‌دهند که ارتباط بین سیستم‌های خاص مغز در افراد مبتلا به آسپرگر متفاوت است. سیستم‌های درگیر، آمیگدال نام دارند که احساسات را پردازش می‌کنند و سیستم لیمبیک که پاسخ‌های عاطفی را به قشر مغز، مرکز سازمان و عمل منتقل می‌کند. به نظر می‌رسد در ارتباط سیستم‌های آمیگدال و لیمبیک برای افراد مبتلا به آسپرگر اختلافاتی وجود دارد که ممکن است توضیح دهد که چرا آنها می‌توانند ناگهان واکنش‌های عاطفی شدیدی، حتی به اشیاء یا حوادث بی اهمیت نشان دهند.
تحقیقات همچنین روی بازتاب نورون‌ها متمرکز شده است که فرد را قادر می‌سازد تا اقدامات شخص دیگری را منعکس کند. به عنوان مثال بازتاب نورون‌ها همان چیزی است که به کودک اجازه می‌دهد در واکنش به لبخند مادر لبخند بزند. مطالعات مربوط به کودکان مبتلا به این عارضه، نشان داده است که مشکلات بازتاب نورون‌ها ممکن است توضیح دهد که چرا برخی از افراد مبتلا به آسپرگر در یادگیری و تعامل‌های اجتماعی مشکل دارند.
علل روانشناختی
تحقیقات در مورد عوامل روانشناختی بیماری آسپرگر، بر مفهومی به نام نظریه ذهن متمرکز است. این به توانایی فرد در درک حالات عاطفی دیگران، توانایی فرد برای دیدن جهان از طریق چشمان شخص دیگری مربوط می‌شود. کودکان مبتلا به آسپرگر هیچ درکی از تئوری ذهن یا ظرفیت بسیار محدودی برای قدردانی از آنچه دیگران فکر می‌کنند و یا احساس می‌کنند، ندارند. این یکی از دلایل عمده مشکلات اجتماعی است که افراد مبتلا به این عارضه تجربه می‌کنند.
نشانه‌ها و علائم بیماری سندرم آسپرگر
کودکان مبتلا به سندرم آسپرگر، تعامل اجتماعی ضعیف، وسواس، الگوهای گفتاری خاص و سایر شیوه‌های رفتاری عجیب را دارند. آنها ممکن است در کارهای روزمره شرکت کنند و حساسیت غیرعادی نسبت به محرک‌های حسی اطراف خود نشان دهند. در حالی که همه کودکان مبتلا به این بیماری واکنش‌های متفاوتی دارند، آنچه که آنها را از هم جدا می‌کند، مهارت‌های غیرمعمول اجتماعی و علاقه‌های وسواسی آنها است.
در کودک مبتلا به سندرم آسپرگر، ممکن است یک یا چند مورد از علائم زیر را مشاهده کنید:
- تعاملات اجتماعی کم یا نامناسب
- گفتگوهایی که تقریباً همیشه به جای دیگران، حول خودشان یا یک موضوع خاص می‌چرخند.
- درک نکردن احساسات و یا حالات چهره دیگران
- گفتاری که غیرمعمول به نظر می‌رسد.
- استفاده یا درک نکردن از ارتباطات غیر کلامی، مانند حرکات، زبان بدن و بیان صورت
- وسواس شدید به یک یا دو موضوع خاص
- از هرگونه تغییر جزئی در امور روزمره ناراحت می‌شوند.
- حفظ اطلاعات و حقایق ترجیحی به راحتی
- ارائه حرکات ناهماهنگ، از جمله مشکلات مربوط به نحوه نوشتن (دست خط)
- مشکل در مدیریت احساسات، که گاه منجر به طغیان کلامی یا رفتاری می‌شوند.
- عدم درک احساسات و دیدگاه‌های افراد دیگر
- حساسیت به نور و صدا
كودكان مبتلا به سندرم آسپرگر، معمولاً هیچ تاخیری در پیشرفت یادگیری زبانشان از خود نشان نمی‌دهند. آنها به احتمال زیاد مهارت‌های دستور زبان خوب و واژگان پیشرفته ای دارند، اما تمایل دارند که خیلی دقیق باشند. آنها در به کارگیری زبان در یک بستر اجتماعی مشکل دارند. ممکن است تأخیر آشکاری در رشد شناختی آنها مشاهده نشود. كودكان مبتلا به سندرم آسپرگر می‌توانند از نظر توجه و سازماندهی با مشكلات روبرو شوند، اما معمولاً دارای هوش متوسطی هستند.
تعامل اجتماعی: تعامل اجتماعی محدود، مهمترین ویژگی سندرم آسپرگر است. این افراد غالباً با استفاده از رفتارهای غیرکلامی، توسعه روابط با همسالان خود، به اشتراک گذاشتن علایق و لذت‌های خود و تلاقی عاطفی و اجتماعی درگیر هستند.
رفتار تکراری و کلیشه‌ای: افراد مبتلا به این عارضه غالباً دلهره‌های فراوانی را از خود نشان می‌دهند، الگوی محدودی از علایق، انعطاف نداشتن در جریان عادی زندگی، شیوه‌های حرکتی تکراری (مانند ضربه زدن به دست، لرزیدن) و دلهره با قسمت‌هایی از اشیاء را نشان می‌دهند.
هوشمندی: بسیاری از افراد مبتلا به سندرم آسپرگر، علاوه توانایی‌های شناختی متوسط، در موارد خاصی بسیار با استعداد هستند. این زمینه‌های مهارتی استثنایی اغلب شامل، عملکردهای نیمکره سمت راست مغز، مانند مهارت‌های استفاده از شماره، ریاضی، رایانه و موسیقی است.
تشخیص بیماری سندرم آسپرگر
همانطور که در بالا ذکر شد، سندرم آسپرگر دیگر به عنوان یک بیماری به خودی خود تشخیص داده نمی‌شود. این بخشی از طیف وسیعی از شرایط موجود در اختلال طیف اوتیسم است.
اگر والدین نگران پیشرفت اجتماعی کودک، الگوهای غیرمعمول زبان و رفتارهای عجیب و غریب در آنها هستند، باید با پزشک متخصص اطفال مشورت کنند. پزشک متخصص اطفال می‌تواند تشخیص دهد که آیا کودک باید توسط یک متخصص بررسی شود، مانند یک متخصص رشد، روانشناس یا پزشک دیگری که با ASD آشنا است یا خیر. آزمایش و ارزیابی، معمولاً تیمی از متخصصان پزشکی و روانشناسی را درگیر می‌کند.
متخصصان در مورد رشد کودک و مهارت‌ها و مشکلات فعلی از والدین سؤال می‌کنند. آنها همچنین با کودک تعامل خواهند داشت و ارزیابی‌هایی را انجام می‌دهند تا ببینند کودک در هنگام تعامل با دیگران چه علائمی را از خود نشان می‌دهد. آنها همچنین ممکن است زبان و توانایی‌های ذهنی کودک را ارزیابی کنند. پزشک ممکن است از والدین سؤال کند و یا آزمایش‌های لازم دیگری را انجام دهد، تا مطمئن شود که نگرانی‌هایی برای کودک وجود ندارد.
تشخیص سندرم آسپرگر (همچنین با عنوان اختلال طیف اوتیسم) بدون اختلال فکری یا زبانی شناخته می‌شود. بعضی اوقات این بیماری با شرایط دیگری مانند اختلال بیش فعالی کمبود توجه (ADHD)، اختلال وسواس فکری (OCD) یا اختلال نافرمانی (ODD) اشتباه گرفته می‌شود. اطمینان از ارزیابی مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی کودک، الگوهای رفتاری و تفکر آنها و چگونگی بروز این علائم به مرور زمان به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص صحیح را ارائه دهد.
درمان بیماری سندرم آسپرگر
افراد مبتلا به سندرم آسپرگر معمولاً ساکت هستند، اما دارای مشکلات اجتماعی می‌باشند که بعضی اوقات می‌تواند عملکرد آنها را در خانه یا محل کار مختل کند. بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری، به سطح موفقیت آمیزی در تحصیل و امور شخصی خود دست می‌یابند، و برخی دیگر برای به رسیدن به موفقیت و حفظ شغل، زندگی و روابط اجتماعی به کمک نیاز دارند.
بسیاری از افراد مبتلا به این عارضه، از گروه مهارت‌های اجتماعی و مداخلات فردی در قالب درمان ABA یا رفتار درمانی استفاده می‌کنند. بسیاری از افراد در محل تحصیل خود به کمک ویژه ای احتیاج دارند و واجد شرایط دریافت خدمات آموزشی ویژه‌ای هستند. درمان باید برای تأمین نیازهای فرد متناسب باشد. نقاط قوت شان را تقویت کرده و در جاهایی که مشکل دارند، به رشد آنها کمک کنید.
پیشرفت باید به طور مستمر کنترل شود و در صورت لزوم درمان تنظیم شود تا در ادامه به تسهیل توسعه و موفقیت برسیم. از آنجا که درمان در هر یک از بیماران متفاوت است، باید برنامه‌های درمانی مطابق نیاز هر فردی، ساخته شود. آنها باید با گذشت زمان با این برنامه‌ها سازگار شوند، زیرا این نیازها تغییر می‌کنند.
درمان سندرم آسپرگر معمولاً شامل موارد زیر هستند:
- آموزش مهارت‌های اجتماعی
- پشتیبانی رفتار
- درمان رفتار شناختی
- آموزش والدین
- گفتار درمانی
- کار درمانی
- کلاس‌های آموزش ویژه
- دارو
در حال حاضر، هیچ درمانی مطلقی برای این بیماری وجود ندارد. کودک با یادگیری مقابله با علائم و انتخاب علائم اجتماعی، می‌تواند یاد بگیرد که بر برخی از چالش‌های پیش روی خود غلبه کند. با ارائه کمک و آموزش به والدین، می‌توان به آنها یاد داد که چگونه به بهترین شکل از فرزند خود حمایت کنند. افراد مبتلا به سندرم آسپرگر می‌توانند در مدرسه به خوبی پیش بروند و در جامعه حضور پیدا کنند.
چشم انداز بیماران مبتلا به سندروم آسپرگر
با یک درمان درست، فرزند شما می‌تواند نحوه برخورد با برخی از چالش‌های اجتماعی و ارتباطی را یاد گرفته و آنها را کنترل کند. فرزند شما می‌تواند در مدرسه به خوبی تحصیل کند و در زندگی به موفقیت برسد. چشم انداز بیماران مبتلا به سندروم آسپرگر روشن است.
منابع:
