سندروم مرگ ناگهانی نوزاد چیست؟ علل و پیشگیری از آن

سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) زمانی است که یک کودک به ظاهر سالم به طور غیرمنتظره و ناگهانی می‌میرد و هیچ توضیحی برای علت مرگ او وجود ندارد. حتی پس از بررسی دقیق، توضیحی در مورد علت مرگ یافت نمی‌شود. سندرم مرگ ناگهانی نوزاد، که به آن مرگ گهواره نیز گفته می‌شود، معمولاً هنگام خواب کودک اتفاق می‌افتد. برای آشنایی بیشتر با سندرم مرگ ناگهانی نوزاد و علل و راه‌های پیشگیری از آن با این مقاله از رسا همراه باشید.

 

از سندرم مرگ ناگهانی چه می دانیم؟

سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS)، مرگ ناگهانی و غیر منتظره کودک زیر 1 سال است؛ که در کالبد‌شکافی نیز دلیل قابل توضیحی برای مرگ پیدا نمی‌شود. سندرم مرگ ناگهانی نوزاد که به آن مرگ گهواره نیز گفته می‌شود، معمولاً هنگام خواب کودک اتفاق می‌افتد.
حتی اگر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد، نادر در نظر گرفته شود؛ باز هم این مساله، شایع‌ترین علت مرگ کودکان بین 1 ماه تا 1 سال است. سندرم مرگ ناگهانی نوزاد بیشتر در سنین 2 تا 4 ماهگی اتفاق می‌افتد. در سال 2018 بر اساس آمار منابع معتبر، تقریباً 1،300 نوزاد در ایالات متحده به دلیل سندرم مرگ ناگهانی نوزاد فوت کردند.

 

علت سندرم مرگ ناگهانی نوزاد چیست؟

علت سندرم مرگ ناگهانی نوزاد ناشناخته است، اما دانشمندان در حال بررسی برخی علل بالقوه هستند. در حال حاضر بسیاری از پزشکان و محققان معتقدند که این مساله به دلیل بسیاری از عوامل ایجاد می‌شود، از جمله:

• نوعی آپنه (توقف دوره‌ای تنفس هنگام خواب)
• مشکل در توانایی کودک برای بیدار شدن از خواب به هنگام اختلال در تنفس
• عدم توانایی بدن کودک در تشخیص تجمع دی اکسید کربن در خون و واکنش به موقع نسبت به آن
• ناهنجاری یا عدم تکامل مغز نوزاد و کودک در ناحیه‌ای که از مفز که وظیفه کنترل تنفس را دارد.

از زمان توصیه پزشکان برای خواباندن نوزادان به پشت و یا پهلو جهت کاهش احتمال بروز این مشکل، خوشبختانه میزان سندرم مرگ ناگهانی نوزاد به شدت کاهش یافته است. با این حال، این سندرم هنوز هم دلیل اصلی مرگ در کودکان زیر 1 سال است. سالانه هزاران نوزاد در ایالات متحده به دلیل سندرم مرگ ناگهانی نوزاد می‌میرند.

عوامل خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد کدامند؟

سندرم مرگ ناگهانی نوزاد به احتمال زیادتری بین سن 2 تا 4 ماهگی نوزادان اتفاق می‌افتد. این سندرم بر نوزادان پسر بیشتر از دختران تأثیر می‌گذارد. بیشتر مرگ‌های ناشی از سندرم مرگ ناگهانی نوزاد در فصل زمستان اتفاق می‌افتد.
در حالی که علت این واقعه هنوز مشخص نیست، سندرم مرگ ناگهانی نوزاد چندین فاکتور خطر دارد. با توجه به اینکه می‌توان از بسیاری از این عوامل خطر جلوگیری کرد، مهم است که نسبت به آنها آگاهی داشته باشید. برخی از عوامل خطر برای سندرم مرگ ناگهانی نوزاد عبارتند از:

• خواباندن کودک روی شکم یا پهلو قبل از یک سالگی؛ این عامل، مهمترین عامل خطر در سندرم مرگ ناگهانی نوزاد شناخته می‌شود.
• نقص مغزی (در خیلی از موارد این نقص‌های نادرزادی در مغز تا زمان کالبد شکافی تشخیص داده نمی‌شوند)
• عفونت تنفسی نوزاد
• وزن کم هنگام تولد
• تولد زودرس
• نوزادان چند قلو (دوقلو، سه‌قلو بودن و غیره)
• وجود سابقه خانوادگی (داشتن یک خواهر یا برادر که در اثر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد فوت کردند)
• در معرض دود سیگار بودن نوزاد بعد از تولد یا سیگار کشیدن مادر در دوران بارداری
• نژاد (نوزادان آمریکایی-آفریقایی تبار و بومی آمریکا به دلایلی که شناخته شده نیست دو برابر بیشتر در اثر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد جان خود را از دست می‌دهند)
• جنسیت (نوزادان پسر کمی خطر بیشتری نسبت به نوزادان دختر دارند)
• سن کم مادر هنگام بارداری (زیر 20 سال)
• شیوع بیشتر در زمستان یا هوای سرد
• بیش از حد گرم کردن نوزاد
• محل خواب مشترک با والدین یا کسی که از نوزاد نگهداری می‌کند.
• خواباندن نوزاد یا کودک در تختخواب غیر‌ایمن یا قدیمی
• خواباندن نوزاد روی زیرانداز یا تشک خیلی نرم
• خواباندن نوزاد یا کودک در گهواره‌ای که شامل اشیای نرم مانند کوسن یا عروسک پولیشی است.
• استفاده از موقعیت دهنده یا گوه هنگام تغذیه یا خواب ، که توصیه نمی شود منبع معتبر توسط سازمان غذا و دارو
• استفاده از پستانک بند دار برای خواب
• عدم تغذیه نوزاد از شیر مادر ( نوزادانی که از تغذیه کمکی استفاده می‌کنند)
• مادرانی که سیگار می‌کشند یا از داروهای روان‌گردان یا غیر مجاز در زمان شیردهی استفاده می‌کنند
• فاصله کوتاه بین دو بارداری مادر
• عدم انجام مراقبت‌های بارداری یا انجام دیر هنگام آنها
• زندگی در شرایط فقر

در حالی که مطالعات نشان می‌دهد نوزادانی که دارای عوامل خطر بالا هستند بیشتر تحت تأثیر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد قرار می گیرند، تأثیر یا اهمیت هر یک از این عوامل به خوبی تعریف نشده و قابل درک نیست. چیزی که مسلم است اجتناب هر چه بیشتر این عوامل خطر، خطر ابتلا به سندرم مرگ ناگهانی را در نوزاد یا کودک شما کاهش می‌دهد.

 

علائم سندرم مرگ ناگهانی نوزاد چیست؟

تقریباً همه مرگ‌های ناشی از این سندرم بدون هیچ‌گونه هشدار و علائم قبلی اتفاق می‌افتد. معمولا مرگ زمانی رخ می‌دهد که تصور می‌شود نوزاد در حال خواب است. سندرم مرگ ناگهانی نوزاد علائم قابل توجهی ندارد. این اتفاق برای نوزادان و کودکانی که به نظر می‌رسد سالم هستند به طور ناگهانی و غیرمنتظره اتفاق می‌افتد.

 

چه موقع با امداد پزشکی تماس بگیرید

اگر کودک شما تکان نمی‌خورد و نفس نمی‌کشد، بلافاصله CPR یا احیای قلبی ریوی را شروع کنید و فورا با شماره اورژانس(115) تماس بگیرید. والدین و مراقبان همه نوزادان و کودکان لازم است نحوه انجام CPR کودکان را بدانند.

 

سندرم مرگ ناگهانی نوزاد چگونه تشخیص داده می‌شود؟

معمولا نتایج کالبد شکافی قادر به تأیید علت مرگ نیست. با این حال، اطلاعات حاصل از کالبد شکافی می‌تواند به دانش کلی در مورد این سندرم اضافه کند. پزشکی قانونی ممکن است در صورت مرگ غیرقابل توجیه، دستور به انجام کالبد شکافی دهد.

 

چگونه می‌توان خطر وقوع سندرم مرگ ناگهانی نوزاد را کاهش داد؟

سندرم مرگ ناگهانی نوزاد دلیل مشخصی ندارد و بنابراین به طور کامل قابل پیشگیری نیست. اما این سندرم عوامل خطر شناخته شده زیادی دارد. در حالیکه نمی‌توان از برخی از خطرات جلوگیری کرد، اما می‌توان از بسیاری از آنها جلوگیری کرد یا آن‌ها را کاهش داد.

مهم‌ترین عامل خطر قرار دادن نوزادان زیر یک سال برای خوابیدن روی شکم یا پهلو است. به همین دلیل مهم‌ترین کاری که می‌توانید برای کاهش خطر ابتلا به سندرم مرگ ناگهانی نوزاد انجام دهید این است که کودک خود را هر زمان که خوابید – چه برای خواب شب یا یک چرت کوتاه در طی روز- به پشت بخوابانید.
اقدام مهم دیگر در پیشگیری از سندرم مرگ ناگهانی نوزاد این است که کودک خود را با پستانک بخوابید حتی اگر در نهایت از دهان کودک خارج شود. با این حال از پستانک فقط به تنهایی استفاده کنید. پستانک نباید متصل به بند یا آویزی دور گردن کودک شما باشد؛ زیرا خود این بند خطر ایجاد خفگی یا ایجاد فشار روی گردن کودک را دارد. هم‌چنین به لباس، ملحفه یا تشک یا عروسک‌های پولیشی کودک نباید متصل شود.
اگر نوزاد شما از شیر مادر تغذیه می‌کند، بهتر است صبر کنید تا توانایی مکیدن و شیر خورن نوزاد بهتر شود سپس از پستانک استفاده کنید. این کار معمولاً حدود یک ماه یا بیشتر طول می‌کشد.

آکادمی اطفال آمریکا (AAP) موارد زیر را توصیه می‌کند:

• کودک را همیشه به پشت بخوابانید. (این قانون شامل چرت زدن روزانه نیز می‌شود.) کودک را روی شکم نخوابانید. همچنین، نوزادان بعد از یک سنی می‌توانند به صورت خودبخودی به سمت شکم بچرخند، بنابراین باید با سر زدن مرتب به نوزاد از این وضعیت جلوگیری کنید.

• نوزادان را روی یک سطح سفت (مانند گهواره) قرار دهید تا بخوابند. هرگز اجازه ندهید کودک در کنار سایر کودکان یا بزرگسالان در رختخواب بخوابد و آنها را روی سایر سطوح نرم مانند مبل نخوابانید.

• بهتر است نوزادان با والدین در یک اتاق (نه در یک تخت) بخوابند. در صورت امکان باید تخت نوزادان را در اتاق خواب والدین قرار داد تا امکان تغذیه شبانه فراهم شود.

• از خواباندن نوزاد در جای نرم خودداری کنید. نوزادان را باید روی یک تشک گهواره‌ محکم و سفت و بدون ملحفه‌های گشاد قرار داد. برای پوشاندن کودک از یک ملحفه سبک استفاده کنید. از بالش، پتو و لحاف استفاده نکنید.

• اطمینان حاصل کنید که دمای اتاق خیلی گرم نیست. دمای اتاق باید برای بزرگسالان با لباس کم مناسب باشد. بدن کودک نباید در لمس گرم باشد. از زیاد پوشاندن نوزاد خودداری کنید.

• هنگام خواب به کودک پستانک بدهید. پستانک هنگام خواب روزانه و در خواب شب می‌تواند خطر ابتلا به سندرم مرگ ناگهانی نوزاد را کاهش دهد. متخصصان فکر می‌کنند که پستانک ممکن است اجازه دهد راه هوایی بیشتر باز شود یا از خواب عمیق کودک جلوگیری کند. اگر کودک از شیر مادر تغذیه می‌کند، بهتر است یک ماه تا تهیه پستانک صبر کنید تا در شیردهی تداخل ایجاد نکند.

• از مانیتورهای تنفسی یا محصولاتی که به عنوان روش‌های کاهش سندرم مرگ ناگهانی نوزاد به بازار عرضه شده استفاده نکنید. تحقیقات نشان داد که این دستگاه ها به جلوگیری از این سندرم کمک نمی‌کنند.

سایر روش‌هایی که برای کاهش خطر ابتلا به سندرم مرگ ناگهانی نوزاد وجود دارند عبارتند از:

• کودک خود را در یک محیط عاری از دود نگه دارید. اجازه ندهید کسی در خانه یا اطراف کودک شما سیگار بکشد.
• مادران باید از مصرف الکل و مواد مخدر در دوران بارداری و بعد از آن خودداری کنند.
• در صورت امکان به کودک خود از شیر خودتان بدهید. تغذیه با شیر مادر احتمال برخی از عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی را که ممکن است در ایجاد سندرم مرگ ناگهانی نوزاد تأثیر بگذارد، کاهش می‌دهد.
• هرگز به کودک زیر یک سال عسل ندهید. عسل در کودکان بسیار کوچک ممکن است باعث بوتولیسم نوزاد شود، که ممکن است با سندرم مرگ ناگهانی نوزاد مرتبط باشد.
• در دوران بارداری به طور منظم مراقبت‌های دوران بارداری را انجام دهید.
• هنگام خواباندن کودک، اسباب‌بازی‌ها و عروسک‌های پولیشی و نرم، پتوها و بالش‌ها را از اطراف کودک بردارید.

 

گرفتن کمک و حمایت

از دست دادن کودک به هر دلیلی می تواند ویرانگر باشد. بسیاری از والدین از احساس گناه رنج می‌برند. با این حال، از دست دادن کودک به دلیل سندرم مرگ ناگهانی نوزاد می‌تواند پیامدهای عاطفی فراتر از اندوه و احساس گناه داشته باشد. همچنین در مواردی لزوم انجام تحقیقات بیشتر و کالبد شکافی برای تلاش برای یافتن علت مرگ نوزاد یا کودک وجود دارد که می‌تواند به افزایش عوارض روحی اضافه کند. علاوه بر این، از دست دادن فرزند می‌تواند روابط بین همسران را متشنج کند و بر سایر فرزندان خانواده نیز تأثیر مخرب بگذارد. به همین دلایل، دریافت حمایت و کمک گرفتن از افراد متخصص بسیار مهم است. پیدا کردن گروه پشتیبانی برای کسانی که فرزندی را از دست داده‌اند وجود دارد بسیار کمک کننده است؛ زیرا می‌توانید افرادی را پیدا کنید که شرایط مشابه داشته‌اند و احساس شما را درک می‌کنند. صحبت با یک مشاوره نیز برای گذر از سوگ و هم برای رابطه با همسر می‌تواند مفید باشد.
هم‌چنین مشاوره خانوادگی ممکن است برای کمک به خواهران و برادران و همه اعضای خانواده در کنار آمدن با از دست دادن نوزاد توصیه شود.

 

چشم انداز سندرم مرگ ناگهانی نوزاد

سندرم مرگ ناگهانی نوزاد دلیل مشخصی ندارد و همیشه نمی‌توان از آن جلوگیری کرد. با این حال، انجام اقدامات مناسب می‌تواند به کاهش خطرات تهدیدکننده کودک شما کمک کند. مراجعه به پزشک در دوران بارداری و همچنین پزشک اطفال پس از زایمان برای همه معاینات معمول مهم است. اگر کودکی را به دلیل سندرم مرگ ناگهانی نوزاد از دست داده اید، دریافت پشتیبانی بسیار مهم است. شما باید غم و اندوه خود را برطرف کنید و انجام این کار با کمک دیگران که شرایط شما را درک می‌کنند آسان‌تر خواهد بود. به یاد داشته باشید، گذر از غم و اندوه زمان می‌برد و شرایط و زمان آن برای افراد مختلف، متفاوت است. بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که ازعزیزان خود و مشاوران متخصص در مورد احساسات خود در حین گذر از مراحل سوگ کمک بگیرید.

 

منابع:

www.healthline.com
medlineplus.gov