بیماری بروسلوز که به آن تب مالت، تب مدیترانه‌ای یا تب مواج نیز گفته می‌شود، بیماری عفونی انسان و حیوانات اهلی است. این بیماری با تب، لرز، تعریق، ضعف و درد شروع می‌شود که همۀ این علائم طی سه تا شش ماه از بین می‌روند. نام این بیماری به نام پزشک ارتش انگلیس دیوید بروس است که در سال 1887 ابتدا باکتری‌های مسبب بروسلا را از طحال سربازی که بر اثر عفونت مرده بود، جدا و شناسایی کرد. برای شناخت بیشتر این بیماری با رسا همراه باشید.
فهرست مطالب
تب مالت چیست؟
بروسلوز یا تب مالت یک بیماری عفونی است که توسط باکتری‌های بروسلا ایجاد می‌شود. این عفونت عمدتاً بر حیواناتی از جمله بز، گوسفند، شتر، خوک، گوزن، آهو، گاو و سگ تأثیر می‌گذارد. انسان در تماس با حیوانات آلوده یا محصولات حیوانی دچار بیماری تب مالت می‌شود. علائم تب مالت اغلب شبیه بیماری شبیه آنفولانزا است.
تب مالت بیماری است که در سراسر جهان یافت می‌شود و میزان وقوع آن سالانه بیش از 500000 مورد است. بروسلوز معمولاً در مناطقی که برنامه کنترل بیماری حیوانات با تاسیس کمتری وجود دارد و در مناطقی که ابتکارات بهداشت عمومی ممکن است کم اثر باشد، اتفاق می‌افتد.
مناطق پر خطر شامل حوزه مدیترانه (پرتغال، اسپانیا، فرانسه جنوبی، ایتالیا، یونان، ترکیه و آفریقای شمالی)، آمریکای جنوبی و مرکزی، اروپای شرقی، آفریق ، آسیا، کارائیب و خاورمیانه است. در ایالات متحده، بیماری تب مالت بسیار کمتر مشاهده می‌شود و هر ساله فقط 100 تا 200 مورد انسانی از آن گزارش می‌شود. احساس می‌شود که این کاهش موارد به دلیل برنامه‌های مؤثر واکسیناسیون و پاستوریزاسیون شیر است.
تاریخچه بیماری تب مالت
تب مالت بیماری است که تصور می‌شود از زمان‌های بسیار قدیم وجود داشته است زیرا اولین بار بیش از 2000 سال پیش توسط رومی‌ها و بقراط توصیف شده است. تنها در سال 1887 بود که یک پزشک انگلیسی، دکتر دیوید بروس، ارگانیسم عامل بیماری تب مالت را از چندین بیمار متوفی از جزیره مالت جدا کرد. این بیماری در طول تاریخ خود چندین نام داشته است، از جمله تب مدیترانه‌ای، تب مالت، تب کریمه، بیماری بنگ و تب مواج (به دلیل عود تب ناشی از بیماری).
در اواسط قرن بیستم، باکتری بروسلا نیز برای استفاده به عنوان سلاح بیولوژیکی توسط ایالات متحده ساخته شد. استفاده از تب مالت برای اهداف جنگ بیولوژیک بعداً در سال 1969 توسط رئیس جمهور نیکسون ممنوع شد.
علت بیماری تب مالت
بروسلوز نوعی بیماری عفونی سیستمیک است که از برخی حیوانات به انسان منتقل می‌شود (بیماری مشترک انسان و دام). بروسلوز در انسان به طور عمده توسط چهار گونه مختلف باکتری بروسلا ایجاد می‌شود که به شرح زیر هستند:
- بروسلا ملیتنسیس (بز، گوسفند، شتر)
- بروسلا سوئیس (خوک)
- بروسلا آبورتوس (گاو، گاومیش، گوزن، شتر، یولک)
- بروسلا کانیس (سگ)
اگرچه همه این گونه‌ها می‌توانند باعث تب مالت انسانی شوند اما بروسلا ملیتنسیس شیوع بیشتری در سراسر جهان دارد و احساس می‌شود که شدیدترین موارد بروسلوز را ایجاد می‌کند.
عوامل خطر تب مالت
تب مالت در مردان بیشتر مشاهده می‌شود. مردانی که به این بیماری مبتلا می‌شوند اغلب در اطراف دام زندگی و کار می‌کنند. این بیماری در کودکان غیر معمول است.
احتمال ابتلا به بیماری تب مالت به شرایط زیر بستگی دارد:
- از گاوها، بزها یا سایر حیواناتی که به این باکتری آلوده‌اند (خوردن و نوشیدن لبنیات غیرپاستوریزه).
- خوردن پنیرهای غیر پاستوریزه دیگری به نام پنیرهای روستایی
- سفر به مناطق که بروسلا رایج است.
- کار کردن در یک کارخانه فرآوری گوشت یا کشتارگاه
- کار کردن در مزرعه
بروسلوز نیز در موارد زیر گزارش شده است:
- شکارچیان
- دامپزشکی که گاوها را با Brucellavaccine ایمن سازی کرده است.
آیا بیماری تب مالت مسری است؟
بروسلوز از چند طریق از حیوانات به انسان منتقل می‌شود. معمول‌ترین راه انتقال زمانی اتفاق می‌افتد که انسان شیر یا پنیر خام را از گوسفندان و بزهای آلوده مصرف کند. حیوانات آلوده ارگانیسم را در شیر خود می‌ریزند و اگر انسان از این حیوانات آسیب دیده لبنیات غیر پاستوریزه بخورد یا بنوشد، می‌تواند به بیماری تب مالت مبتلا شود.
بروسلوز همچنین می‌تواند از طریق استنشاق ارگانیسم یا تماس مستقیم با ترشحات حیوانی آلوده به انسان منتقل شود. این باکتری‌ها می‌توانند از طریق استنشاق ترشحات آئروسل، از طریق شکستگی در پوست یا قرار گرفتن در معرض غشاهای مخاطی و از طریق پاشیدن ترشحات آلوده وارد بدن شوند. با این راه‌های ورود، تب مالت یک بیماری شغلی است که می‌تواند دامپزشکان، کارگران کشتارگاه‌ها، قصابی‌ها، شکارچیان، پرسنل آزمایشگاه و افرادی را که از نزدیک با دام کار می‌کنند (به عنوان مثال کشاورزان و چوپان‌ها) را به خود مبتلا کند.
سرانجام، تزریق تصادفی با واکسن دامی که بر علیه بروسلا آبورتوس استفاده می‌شود نیز می‌تواند منجر به تب مالت در انسان شود. اما انتقال انسان از انسان امری بسیار نادر است (از طریق انتقال خون، پیوند عضو و بافت، تماس جنسی و شیردهی).
علائم بیماری تب مالت
علائم و نشانه‌های تب مالت ممکن است از چند روز پس از قرار گرفتن در معرض باکتری ایجاد شود. در حالی که برخی از افراد ممکن است علائم خفیفی پیدا کنند، در برخی دیگر علائم مزمن و طولانی مدتی ایجاد می‌شود.
علائم و نشانه‌های تب مالت گسترده هستند و می‌توانند مانند بسیاری از بیماری‌های تب دیگری باشند که اغلب شامل موارد زیر هستند:
- تب (شایع‌ترین است و ممکن است متناوب و عود کننده باشد)
- تعریق
- بدن درد
- درد مفصل
- خستگی
- ضعف
- سرگیجه
- سردرد
- افسردگی
- تحریک پذیری
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن
- سرفه
- مشکل تنفس
- درد قفسه سینه
- شکم درد
- بزرگ شدن کبد یا طحال
علائم و نشانه‌های دیگری نیز ممکن است همراه با تب مالت وجود داشته باشند. متغیرهای خاصی مانند شدت بیماری، مزمن بودن بیماری و ایجاد عوارض می‌توانند بر یافته‌های بالینی مرتبط با بیماری تأثیر بگذارند.
عوارض بیماری تب مالت
به طور کلی، اگر پس از بروز علائم، بیماری تب مالت به موقع با آنتی بیوتیک درمان شود، پیش آگهی بیماران مبتلا به تب مالت بسیار عالی است. میزان مرگ و میر کم است. با این حال، چندین عارضه بالقوه می‌تواند ایجاد شود و ممکن است شامل درگیری سیستم‌های ارگان زیر باشد:
- استخوان‌ها و مفاصل
- ساکروایلیت، اسپوندیلیت و استئومیلیت
- قلبی عروقی
- آندوکاردیت (دلیل اصلی مرگ)، میوکاردیت و پریکاردیت
- سیستم عصبی مرکزی (نوروبروسلوز)
- مننژوآنسفالیت
- دستگاه گوارش
- هپاتیت، آبسه کبدی، کولیت و پریتونیت خود به خودی
- مجاری تناسلی و ادراری
- ارکیت (التهاب بیضه)
- ریوی
- ذات الریه
- چشمی
- نوریت و یووئیت بینایی
تشخیص بیماری تب مالت
این بیماری به دلیل علائم و نشانه‌های مشابهی که با سایر بیماری‌های تب‌دار دارد، گاهی تشخیص آن ممکن است دشوار باشد. سابقه دقیق به دست آمده توسط متخصص مراقبت‌های بهداشتی شامل سابقه سفر، شغل، مواجهه با حیوانات و سایر موارد، ممکن است در افزایش سوء ظن بروسلوز به عنوان یک تشخیص احتمالی بسیار مفید باشد.
به طور کلی، آزمایش خون و کشت خون یا بافت برای تشخیص بیماری تب مالت ضروری هستند. آزمایش خون متداول که برای تشخیص استفاده می‌شود شامل، آزمایش آنتی بادی علیه باکتری و جداسازی ارگانیسم از کشت خون است. نمونه برداری از بافت بدن (به عنوان مثال از مغز استخوان یا کبد) نیز می‌تواند در تشخیص کمک کند. آزمایش خون اضافی ممکن است کم خونی، پلاکت پایین، تعداد گلبول‌های سفید خون پایین و افزایش عملکردهای کبدی را نشان دهد.
بسته به علائم و نشانه‌های فرد، ممکن است سایر مطالعات و روش‌های تصویربرداری نیز انجام شود. این آزمایشات ممکن است شامل سی تی اسکن، ام آر آی (MRI)، اشعه ایکس، سونوگرافی، پونکسیون کمری (ضربه نخاعی)، آسپیراسیون مفصل یا الکتروکاردیوگرام (ECG) باشد.
درمان بیماری تب مالت
سنگ بنای اصلی درمان بیماری تب مالت آنتی بیوتیک‌ها هستند. به دلیل بالا بودن میزان عود بیماری، استفاده از یک رژیم آنتی بیوتیکی چند دارویی (دو یا چند) توصیه می‌شود. داروهای ضد میکروبی که معمولاً مورد استفاده قرار می‌گیرند شامل داکسی سایکلین (ویبرامایسین)، استرپتومایسین، ریفامپین (ریفادین)، جنتامایسین (گارامایسین) و تری متوپریم + سولفامتوکسازول (باکتریم، سپترا) است. ترکیبی از آنتی بیوتیک‌های مورد استفاده بر اساس شدت بیماری، سن و بارداری متفاوت خواهد بود.
به طور کلی، یک دوره کامل شش هفته‌ای مصرف آنتی بیوتیک توصیه می‌شود و درمان سریع می‌تواند منجر به بهبود علائم شود و از عوارض مرتبط با تب مالت جلوگیری کرد. با این حال، میزان عود بیماری هنوز حتی در معالجه حدود 5 تا 10 درصد است. بسته به شدت بیماری، عوارض مرتبط (در صورت وجود)، زمان درمان و بهبودی ممکن است از چند هفته تا چند ماه طول بکشد.
به ندرت، ممکن است برای برخی از عوارض مرتبط با بروسلوز مانند تشکیل آبسه یا عفونت دریچه قلب، مداخله جراحی لازم باشد. ممکن است متخصص مراقبت‌های بهداشتی نیاز به مشورت با پزشکان دیگر از جمله جراحان، متخصصان بیماری‌های عفونی یا متخصص مغز و اعصاب داشته باشد.
پیشگیری بیماری تب مالت
پیشگیری از تب مالت با اقدامات مختلفی قابل دستیابی است. مهمترین مرحله در جلوگیری از این بیماری در انسان با کنترل یا ریشه کن کردن عفونت در حیواناتی که به عنوان عامل اصلی تب مدیترانه‌ای شناخته می‌شوند، آغاز می‌شود. این امر مستلزم تلاش هماهنگ بین سازمان‌های بهداشت عمومی محلی و نهادهای کنترل بیماری حیوانات است.
مؤثرترین اقدامات برای دستیابی به این هدف شامل برنامه‌های واکسیناسیون حیوانات، آزمایش حیوانات و از بین بردن حیوانات آلوده است. در حال حاضر واکسن انسانی برای این بیماری موجود نیست!
اقدامات پیشگیرانه علاوه بر تلاش برای ریشه کن کردن بیماری در حیوانات، در کاهش خطر انتقال به انسان نیز کمک کننده هستند. این اقدامات ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- پاستوریزاسیون محصولات لبنی
- اجتناب از مصرف لبنیات غیر پاستوریزه از جمله شیر و پنیر
- اجتناب از مصرف گوشت نپخته
استفاده از اقدامات احتیاطی موانع مناسب (عینک، دستکش، ماسک و سایر) برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض آئروسل و مایعات بدن برای افرادی که خطر بروسلوز را دارند.
چشم انداز بیماران مبتلا به تب مالت
افرادی که مبتلا به بروسلوزهستند، بهبودی نسبتاً خوبی پیدا می‌کنند و پیش آگهی مثبتی دارند، خصوصاً اگر در مراحل اولیه بیماری با پزشک مشورت کنند. این بیماری قابل درمان است اما احتمال بازگشت یا از بین رفتن آن وجود دارد. زنان بارداری که به بیماری تب مالت مبتلا شده‌اند، باید سریعاً با پزشک خود مشورت کنند. آنتی بیوتیک‌ها و همچنین آزمایشات آزمایشگاهی تجویز می‌شود. توجه سریع به عفونت ممکن است کودک را از آسیب نجات دهد.
بهبودی کامل بیماران دیگر ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد. پس از بهبودی، هنوز هم ممکن است بیماران دوباره بیمار شوند. مرگ بروسلوز غیر معمول است. حدود 2 درصد از بیماران تسلیم بیماری می‌شوند. در افرادی که مبتلا به تب مالت هستند و به دلیل التهاب قلب نیز بیماری قلبی دارند، پیش آگهی شدیدتری خواهند داشت و حدود 85 درصد در معرض در معرض خطر قرار می‌گیرند.
منابع:
