سرطان دهانه رحم چیست؟ علائم و درمان آن

سرطان دهانه رحم بر روی ورودیه رحم تأثیر می‌گذارد. دهانه رحم قسمت باریک انتهایی رحم است که اغلب به آن گردنه رحم گفته می‌شود.

انجمن سرطان آمریکا تخمین زده است که پزشکان تا پایان سال 2019 در ایالات متحده 13170 مورد جدید سرطان دهانه رحم تشخیص داده‌اند. امسال بیش از 4200 زن در ایالات متحده از سرطان دهانه رحم خواهند مرد.

ویروس پاپیلومای انسانی “papillomavirus “HPV موجب ابتلا به سرطان دهانه رحم می‌شود. واکسن HPV با موفقیت توانسته از HPV جلوگیری ‌کند.

مراکز کنترل و پیش گیری از بیماری (CDC) در ابتدا واکسن را برای همه افراد 9 تا 26 سال توصیه می‌کرد. با این حال، اکنون CDC توصیه می‌کند این واکسن برای همه زنان و مردان 26 تا 45 ساله که واکسن را پیش از این نیز دریافت کرده اند در دسترس است.

مرگ و میر ناشی از سرطان دهانه رحم در ایالات متحده، در حدود 2 درصد در سال کاهش یافته‌است. این کاهش در درجه اول به دلیل استفاده گسترده از تست پاپ‌اسمیر برای تشخیص ناهنجاری‌های دهانه رحم است. در درجه دوم، اجازه درمان بیمار در ابتدای ابتلا به بیماری است. اکثر زنانی که تغییرات غیر طبیعی سلول‌های دهانه رحم دارند و به سرطان دهانه رحم مبتلا می‌شوند، هرگز آزمایش پاپ‌اسمیر انجام نداده‌اند یا در سه تا پنج سال گذشته یک بار هم  تست نشده‌اند.

‌سرطان دهانه رحم معمولا در دوران میانسالی، بروز می‌کند. این بیماری اغلب در زنان بین 35 تا 44 سال تشخیص داده می‌شود. زنان زیر 20 سال به‌ندرت به این بیماری مبتلا می‌شوند و بیش از 15 درصد، در زنان بالای 65 سال دیده می‌شود. همچنین سرطان دهانه رحم در زنان بالای 65 سال، به طور معمول در خانم‌هایی مشاهده می‌شود که غربالگری منظم دریافت نمی‌کردند.

در این مقاله، ما به سرطان دهانه رحم، علائم آن و راه‌های پیش گیری و درمان آن می‌پردازیم.

 

علائم و نشانه‌های اولیه سرطان دهانه رحم

در مراحل اولیه سرطان دهانه رحم، فرد ممکن است به هیچ وجه علائمی را تجربه نکند.

در نتیجه، زنان باید آزمایشات منظم پاپ اسمیر دهانه رحم را انجام دهند.

آزمایش پاپ اسمیر، پیش گیرانه است. هدف این بیماری شناسایی سرطان نیست، بلکه هرگونه تغییرات سلولی را که نشان دهنده پیشرفت احتمالی سرطان است تا فرد بتواند نسبت به درمان زود هنگام اقدام کند، نشان می‌دهد.

 

شایع‌ترین علائم سرطان دهانه رحم عبارتند از:

• خون ریزی بین دوره‌ها
• خون ریزی بعد از مقاربت
• خون ریزی در زنان یائسه
• ناراحتی در هنگام مقاربت
• ترشحات واژن با بوی قوی
• ترشحات واژن که با خون آغشته شده است
• درد لگن

این علائم می‌توانند علل دیگری از جمله عفونت داشته باشند. هر فردی که هر یک از این علائم را تجربه کند می‌بایست به پزشک مراجعه نماید.

 

انواع سرطان دهانه رحم

دانستن نوع سرطان شما به پزشک کمک می‌کند که روش درمان مناسبتان را انتخاب نماید. 2 نوع اصلی سرطان دهانه رحم وجود دارد:

• سرطان سلول سنگفرشی “squamous”
• آدنوکارسینوما “adenocarcinoma”

سرطان سلول سنگفرشی:

سلول‌های سنگفرشی سلول‌های مسطح و پوست مانندی هستند که سطح بیرونی دهانه رحم (خارج رحم) را پوشش می‌دهند. بین 70 تا 80 نفر از هر 100 نفر مبتلا به سرطان دهانه رحم (70 تا 80 درصد) به سرطان‌های سلول سنگفرشی درگیر می‌شوند.

آدنوکارسینوما:

آدنوکارسینوما سرطانی است که در سلول‌های غده تولید کننده مخاط ایجاد می‌شود. گردنه رحم دارای سلول‌های غده‌ای است که در قسمت داخلی که از دهانه رحم تا رحم (کانال غدد درون رحمی) جریان دارد، پراکنده‌اند.

آدنوکارسینوما از سرطان سلول‌های سنگفرشی کمتر دیده می‌شود اما در سال‌های اخیر شایع‌تر از گذشته شده است. حدود 20 نفر از هر 100 نفر، مبتلا به سرطان دهانه رحم (20٪) آدنوکارسینوما هستند.

آدنوکارسینوما به همان روش سرطان سلول سنگفرشی دهانه رحم درمان می‌شود.

 

مراحل سرطان دهانه رحم

در زمان ابتلا به سرطان، تدبیر و تصمیم صحیح بسیار مهم است زیرا به فرد کمک می‌کند تا موثرترین نوع درمان را انتخاب نماید.

 

هدف از انجام اين تحقيق، تعيين ميزان گسترش سرطان و ميزان سرایت به ساختارهاي نزديك يا اندام دورتر است.

سیستم 4 مرحله‌ا‌ی رایج‌ برای تشخیص سرطان دهانه رحم :

مرحله 0: تشخیص سلول‌های سرطانی.

مرحله 1: سلول‌های سرطانی از سطح، به بافت‌های عمیق تر دهانه رحم و احتمالاً در رحم و غدد لنفاوی مجاور رشد یافته‌اند.

مرحله 2: اکنون سرطان فراتر از دهانه رحم و رحم حرکت کرده‌ است، اما به فاصله‌ی دیواره‌های لگن یا قسمت تحتانی واژن نرسیده است. ممکن است غدد لنفاوی مجاور را تحت تأثیر قرار دهد.

مرحله 3: سلول‌های سرطانی در قسمت تحتانی واژن یا دیواره‌های لگن وجود دارند و ممکن است باعث انسداد مجاری ادرار و لوله‌هایی که ادرار را از مثانه حمل می‌کنند شوند. همینطور ممکن است غدد لنفاوی مجاور را تحت تأثیر قرار دهند.

مرحله 4: سرطان بر مثانه یا رکتوم “rectum” اثر می‌گذارد و در خارج از لگن در حال رشد است. همچنین ممکن است غدد لنفاوی را نیز تحت تأثیر قرار دهد. در مرحله 4، ممکن است به اندام‌های دورتر از جمله کبد، استخوان‌ها، ریه‌ها و غدد لنفاوی نیز سرایت ‌کند.

در صورت بروز هرگونه علائم، غربالگری و صحبت با پزشک می‌تواند به فرد در دست‌یابی سریع به درمان کمک کند و شانس بقا را افزایش دهد.

 

علل ابتلا به سرطان دهانه رحم

سرطان نتیجه تقسیم کنترل نشده و رشد غیر طبیعی سلول‌ها است. بیشتر سلول‌های بدن ما طول عمر معینی دارند و هنگامی که می‌میرند، بدن سلول‌های جدیدی را برای جایگزینی آن‌ها تولید می‌کند.

سلول‌های غیر طبیعی با دو نوع مشکل رو‌به‌رو هستند:

• آن‌ها نمی‌میرند.
• آن‌ها به تقسیم ادامه می‌دهند.

این موضوع به ایجاد بیش از حد سلول‌ها که در نهایت مسبب ایجاد یک توده یا تومور است، منجر می‌شود. دانشمندان کاملاً مطمئن نیستند که چرا سلول‌ها سرطانی می‌شوند.

با این حال، برخی از عوامل ممکن است خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش دهد. این موارد شامل:

• HPV: این ویروس مقاربتی است. بیش از 100 نوع HPV متفاوت وجود دارد، حداقل 13 مورد از آن‌ها ممکن است باعث سرطان دهانه رحم شود.
• شرکای جنسی متعدد یا فعالیت زود هنگام جنسی: انتقال انواع HPV ناشی از سرطان تقریباً همیشه در نتیجه تماس جنسی با شخصی که دارای HPV است رخ می‌دهد. زنانی که شریک جنسی زیادی داشته‌اند، عموماً درصد احتمال بیشتری در ابتلا به HPV دارند. این موضوع امکان ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش می‌دهد.
• استعمال دخانیات: این موضوع امکان ابتلا به سرطان دهانه رحم و همچنین انواع دیگر سرطان‌ها را افزایش می‌دهد.
• یک سیستم ایمنی ضعیف: امکان ابتلا به سرطان دهانه رحم در مبتلایان به HIV یا ایدز بیشتر است. همچنین افرادی که تحت عمل پیوند قرار گرفته‌اند مجبور به استفاده از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی می‌شوند.
• قرص‌های ضد بارداری: استفاده طولانی مدت از برخی قرص‌های ضد بارداری رایج، امکان ابتلا زنان به سرطان دهانه رحم را کمی افزایش می‌دهد.
• سایر بیماری‌های مقاربتی (STD): کلامیدیا، سوزاک و سفلیس “Chlamydia, gonorrhea, syphilis” خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش می‌دهد.
• وضعیت اقتصادی و اجتماعی: به نظر می‌رسد در مناطقی که درآمد کم باشد، آمار ابتلا به سرطان بیشتر است.

 

درمان سرطان دهانه رحم

گزینه‌های درمانی سرطان گردنه رحم شامل جراحی، رادیوتراپی، شیمی درمانی یا ترکیبی از این موارد است.

تصمیم‌گیری در مورد نوع درمان به عوامل مختلفی مانند مرحله سرطان و همچنین سن و وضعیت کلی سلامتی بستگی دارد.

درمان سرطان گردنه رحم در مراحل اولیه، هنگامی که سرطان در دهانه رحم باقی‌مانده است، از میزان موفقیت خوبی برخوردار است. هرچه سرطان از ناحیه اصلی خود گسترش یابد، میزان موفقیت پایین‌تر خواهد بود.

گزینه‌های اولیه

جراحی هنگامی که سرطان از دهانه رحم گسترش نیافته است، روش درمانی مناسبی است. اگر پزشک معتقد باشد هنوز ممکن است سلول‌های سرطانی در بدن وجود داشته باشد، پرتو درمانی بعد از عمل کمک می‌کند.

همچنین پرتو درمانی ممکن است خطر عود (بازگشت سرطان) را کاهش دهد. اگر جراح بخواهد تومور را جهت سهولت در درمان کوچک‌تر کند، ممکن است فرد، شیمی درمانی را نیز دریافت کند. اگرچه این روش، بسیار معمول نیست.

 

درمان سرطان پیشرفته دهانه رحم

هنگامی که سرطان به اطراف دهانه رحم گسترش یافته است، جراحی معمولاً گزینه‌ی مناسبی نیست.

همچنین پزشکان از سرطان پیشرفته به عنوان سرطان تهاجمی یاد می‌کنند زیرا به مناطق دیگر بدن حمله می‌کند. این نوع سرطان نیاز به درمان گسترده‌تری دارد، که به طور معمول شامل پرتودرمانی یا ترکیبی از پرتودرمانی و شیمی درمانی است.

در مراحل بعدی سرطان، متخصصان بهداشت و درمان برای تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی، درمان تسکین دهنده ارائه می‌کنند.

پرتو درمانی

برخی پزشکان از پرتو درمانی به عنوان آنکولوژی پرتو نگاری یا XRT یاد می‌کنند.

این درمان، شامل استفاده از پرتوهای پرتو نگاری پر انرژی یا پرتو درمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی است.

هنگامی که پزشک معالج در پرتو درمانی، قصد هدف قرار دادن ناحیه لگن را دارد، ممکن است عوارض جانبی زیر را به همراه داشته باشد که برخی از موارد تا زمان پایان درمان ظاهر نمی‌شوند:

• اسهال
• حالت تهوع
• ناراحتی معده
• سوزش مثانه
• تنگ شدن مهبل
• قطع شدن چرخه قاعدگی
• یائسگی زودرس
• شیمی درمانی

روش شیمی درمانی استفاده از مواد شیمیایی (دارو) برای درمان بیماری‌های سرطانی است. در این روش، داروهای شیمیایی به تخریب سلول‌های سرطانی می‌پردازند.

پزشکان از شیمی درمانی برای هدف قرار دادن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کنند که جراحی نتوانسته آن‌ها را از بین ببرد. همچنین شیمی درمانی به درمان مبتلایان به سرطان پیشرفته کمک می‌کند.

عوارض جانبی شیمی درمانی معمولا متفاوت است و به مصرف نوع داروهای بیماری، بستگی دارد.

عوارض جانبی رایج‌تر عبارتند از:

• اسهال
• حالت تهوع
• ریزش مو
• خستگی
• ناباروری
• یائسگی زودرس

آزمایشات بالینی سرطان دهانه رحم

شرکت در یک کارآزمایی بالینی ممکن است بهترین گزینه درمانی برای برخی از افراد باشد.

آزمایشات بالینی بخش جدایی‌ناپذیر از روند تحقیقات سرطان است. محققان این روش را برای تعیین ایمنی و اثربخشی درمان‌های جدید استفاده می‌کنند. همچنین این روش جهت شناخت بهترین روش درمان موجود انتخاب می‌گردد.

بیمارانی که در کارآزمایی بالینی شرکت می‌کنند، در تحقیقات و نوآوری درمان سرطان نقش دارند.

 

جلوگیری از ابتلا به سرطان دهانه رحم

تعدادی از اقدامات می‌تواند به کاهش احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم کمک کند.

واکسن ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)

ارتباط بین پیشرفت سرطان دهانه رحم و برخی از انواع HPV مشخص است. اگر هر زن به برنامه‌های واکسیناسیون موجود HPV توجه کند، احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم را کاهش می‌دهد.

رابطه جنسی ایمن و سرطان دهانه رحم

واکسن HPV فقط در برابر دو نوع HPV محافظت می‌کند. سایر گزینه‌های این بیماری می‌توانند باعث سرطان دهانه رحم شوند. استفاده از کاندوم در طول رابطه جنسی به محافظت در برابر عفونت HPV کمک می‌کند.

غربالگری دهانه رحم

غربالگری منظم گردنه رحم ممکن است به فرد کمک کند تا قبل از بروز بیماری یا گسترش خیلی زیاد آن، علائم سرطان را تشخیص داده و با آن مقابله کند. غربالگری سرطان را تشخیص نمی‌دهد اما نشان دهنده تغییر در سلول‌های دهانه رحم است.

شریک جنسی

هرچه زنان شرکای جنسی بیشتری داشته باشند، خطر انتقال ویروس HPV بیشتر می‌شود. این موضوع احتمال ریسک ابتلا به سرطان دهانه رحم بیشتر می‌کند.

تأخیر در اولین رابطه جنسی

خطر ابتلا به HPV در زنان با سنین پایین‌تر و در رابطه جنسی زودهنگام، بیشتر می‌شود. هرچه زمان اولین رابطه جنسی طولانی‌تر باشد، ریسک ابتلا به این بیماری کمتر می‌گردد.

ترک سیگار

زنانی که از سیگار استفاده می‌کنند و HPV دارند نسبت به افرادی که این بیماری را ندارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار دارند.

غربال‌گری سرطان دهانه رحم

تشخیص زودرس سرطان دهانه رحم، میزان موفقیت در درمان را بهبود می‌بخشد.

کارگروه خدمات پیش گیری از خدمات ایالات متحده (USPSTF) موارد زیر را به عنوان غربالگری روتین توصیه می‌کند:

• زیر 21 سال: USPSTF غربالگری را توصیه نمی‌کند.
• از 21-29 سال: زنان باید هر 3 سال یکبار غربالگری سرطان دهانه رحم انجام دهند.
• از 30 تا 65 سال: تداوم درمان، بستگی به نوع غربالگری دارد. USPSTF یکی از موارد زیر را توصیه می‌کند:
• انجام غربالگری سرطان دهانه رحم هر 3 سال یا
• انجام غربالگری برای تشخیص HPV هر 5 سال یا
• انجام غربالگری برای تشخیص هر دو بیماری، HPV و سرطان دهانه رحم هر 5 سال انجام می‌شود.
• بیش از 65 سال: USPSTF غربالگری را برای افرادی که در گذشته غربالگری کافی داشته‌اند توصیه نمی‌کند، مگر این‌که در گذشته خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم داشتند.
• افرادی که با برداشتن دهانه رحم دچار هیسترکتومی شده اند، نیازی به غربالگری ندارند مگر اینکه در گذشته ضایعات پیش سرطانی یا سرطان گردن رحم داشته باشند.

موارد ذکر شده توصیه‌های کلی در مورد غربالگری است اما یک پزشک می‌تواند در مورد شرایط غربالگری بیمار، به هر فردی توصیه متفاوتی بکند.

آزمایش پاپ اسمیر دهانه رحم

انجمن سرطان آمریکا تخمین می‌زند که متخصصان مراقبت‌های بهداشتی در سال 2019 بیش از 13،000 تشخیص جدید سرطان مهاجم گردنه رحم را انجام دادند. این بیماری در حدود 4000 زن، منجر به فوت خواهد شد. اما غربالگری منظم می‌تواند از بسیاری از این مرگ‌ها جلوگیری کند.

 

همان طور که گفته شد غربالگری، سرطان را تشخیص نمی‌دهد بلکه به دنبال تغییرات غیر طبیعی در سلول‌های دهانه رحم است. بدون درمان، برخی از سلول‌های غیر طبیعی در نهایت می‌توانند به سرطان مبتلا شوند.

آزمایش DNA HPV

این آزمایش مشخص می‌کند که آیا فردبیمار، مبتلا به سرطان دهانه رحم از نوع HPV است. این آزمایش شامل نمونه‌برداری سلول‌ها از دهانه رحم برای تشخیص در آزمایشگاه است.

این آزمایش می‌تواند قبل از روشن شدن ناهنجاری‌ها در سلول‌های دهانه رحم، نوع HPV پرخطر را در DNA سلول تشخیص دهد.

اگر علائم و نشانه‌هایی از سرطان دهانه رحم وجود داشته باشد یا آزمایش پاپ، سلول‌های غیر طبیعی را نشان دهد، پزشک ممکن است آزمایش‌های بیشتری را توصیه کند.

این آزمایشات شامل:

• کولپوسکوپی “Colposcopy” : این معاینه شامل ویزیت از مهبل (واژن) با استفاده از اسپکولوم و کولپوسکوپ است که یک ابزار بزرگنمایی است.
• معاینه تحت بی حسی (EUA): در این روش، پزشک می‌تواند واژن و دهانه رحم را با دقت بیشتری بررسی کند.
• بیوپسی: پزشک بخش کمی از بافت را تحت بیهوشی عمومی برمی‌دارد.
• بیوپسی مخروطی: پزشک برای معاینه، یک بخش کوچک و مخروطی شکل از بافت غیر طبیعی از دهانه رحم برمی‌دارد.
• LLETZ: Diathermy این روش، با استفاده از حلقه سیم و جریان الکتریکی به از بین بردن بافت غیر طبیعی کمک می‌کند. این متخصص بهداشت و درمان سپس برای معاینه، بافت را به آزمایشگاه می‌فرستد.
• آزمایش خون: شمارش سلول‌های خونی می‌تواند به شناسایی مشکلات کبد یا کلیه کمک کند.
• سی تی اسکن: یک متخصص پزشکی ممکن است از مایع فلز باریم برای نشان دادن هرگونه ناهنجاری سلولی استفاده کند.
• MRI: انواع خاصی از MRI ​​ممکن است مراحل اولیه سرطان گردن رحم را شناسایی کند.
• سونوگرافی لگن: امواج صوتی با فرکانس بالا تصویری از ناحیه هدف را روی مانیتور ایجاد می‌کنند.

 

دورنما در بیماری سرطان دهانه رحم

مرحله‌ای است که فرد در زمان تشخیص سرطان دهانه رحم در آن قرار دارد و حداقل پیش بینی  5 سال آینده را جهت تعیین زنده بودن به بیمار نشان می‌دهد:

مرحله 1: در اوایل مرحله 1، احتمال زنده ماندن در 5 سال 93 درصد و در اواخر مرحله 1، 80 درصد است.

مرحله 2: نرخ زنده ماندن در اوایل مرحله 2، 63 درصد است و در پایان مرحله 2 به 58 درصد کاهش می‌یابد.

مرحله 3: در این مرحله، شانس از 35 درصد به 32 درصد کاهش می‌یابد.

مرحله 4: احتمال زنده ماندن افراد مبتلا به سرطان دهانه رحم در مرحله 4، 15 تا 16 درصد در 5 سال آینده است.

موارد ذکر شده متوسط نرخ بقا ​​است و برای همه صدق نمی‌کند. در بعضی موارد، درمان در مرحله 4 نیز موفقیت‌آمیز است.

 

برای تشخیص و درمان سرطان دهانه رحم، باید به کدام پزشک مراجعه شود؟

زمانی که علائم بیماری، در بیمار افزایش یافت و یا قطع نشد، فرد می‌بایست سریعا به پزشک متخصص زنان مراجعه نماید.متخصص زنان با انجام آزمایشات و تشخیص اولیه، ممکن است بیمار را به مراکز پزشکی و درمانی تخصصی سرطان ارجاع دهد.پیگیری بیمار برای انجام مراحل درمان، در تسریع بهبود او بسیار موثر است.

سرطان گردنه رحم چهارمین سرطان شایع در زنان است که 6.6٪ از آمار کل سرطان‌های زنان را شامل می‌شود. تقریباً 90٪ مرگ‌ومیرهای ناشی از سرطان دهانه رحم در کشورهای کم درآمد و متوسط رخ داده می‌دهد. میزان بالای مرگ‌ومیر ناشی از سرطان دهانه رحم در سطح جهان می‌تواند از طریق یک رویکرد جامع که شامل برنامه‌های پیش گیری، تشخیص زود هنگام، غربالگری و درمان موثر است، کاهش یابد. در حال حاضر واکسن‌هایی وجود دارد که افراد را در برابر انواع متداول سرطان ویروس پاپیلومای انسانی محافظت می‌کند و می‌تواند خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.

علائم احتمالی بیماری پیشرفته‌تر ممکن است شامل خون ریزی غیر طبیعی یا نامنظم واژن، درد هنگام رابطه جنسی یا ترشحات واژینال باشد. در صورت تجربه موارد مذکور، به مراکز ارائه دهنده خدمات بهداشتی مراجعه نمایید.

 

منابع:

www.medicalnewstoday.com

neolife.com.tr