یائسگی زودرس در زنان چیست؟

یائسگی مرحله‌ای از زندگی یک زن است که با ورود به این مرحله او دیگر نمی‌تواند باردار شود. یک زن به طور میانگین ​​در اوایل دهه 50، یائسگی طبیعی خود را تجربه می‌کند. به طور معمول یائسگی نابهنگام و قبل از موعد “Premature menopause” برای زنان قبل از 40 سالگی و یائسگی زودرس “early menopause” قبل از 45 سالگی اتفاق می‌افتد. علائم این وضعیت مانند یائسگی طبیعی است و دلایل آن اغلب ناشناخته است.

 

یائسگی زودرس و نارسایی اولیه تخمدان چیست؟

یائسگی نابهنگام و یائسگی زودرس شرایطی است که یک زن در سنین کمتر از سن معمول یائسگی و قبل از زمانی که انتظار دارد، آن را تجربه می‌کند. هر دو حالت ممکن است باعث شود که زنان نتوانند باردار شوند. در صورت عدم وجود علت پزشکی یا عوارض جراحی جهت وقوع یائسگی قبل از موعد، این امر را نارسایی اولیه تخمدان (“primary ovarian insufficiency “POI) می‌نامند. نارسایی اولیه تخمدان به عنوان نارسایی قبل از موعد یا زودرس تخمدان نیز نامیده می‌شود.

نام ناتوانی یا نارسایی نابهنگام تخمدان (“premature ovarian failure”POF) دیگر استفاده نمی‌شود زیرا زنانی که مبتلا به یائسگی زودرس می‌شوند، تخمک گذاری متناوب، خون‌ریزی قاعدگی یا حتی بارداری خواهند داشت.

 

یائسگی چیست؟

یائسگی مرحله‌ای از زندگی زن است که در آن مرحله، قاعدگی (پریود) به پایان می‌رسد. معمولاً یائسگی طبیعی زمانی اتفاق می‌افتد که خانمی در اوایل 50 سالگی باشد. این وضعیت یک بخش طبیعی از روند پیری است و به این معنی است که زن دیگر نمی‌تواند باردار شود.

 سه مرحله تا یائسگی طبیعی وجود دارد:

• پیش از یائسگی “Perimenopause”:

این یک مرحله گذار و تحول است که تخمدان‌ها شروع به تولید هورمون کمتری می‌کنند و باعث نوسان در سطح استروژن و پروژسترون می‌گردد همچنین تستوسترون کمتری تولید می‌شود. این مرحله با شروع یائسگی متوقف می‌شود. علائم یائسگی در این مدت آغاز می‌شوند و اغلب بدتر می‌شوند یا شدت می‌یابند.

• یائسگی “Menopause”:

در این مرحله، قاعدگی زن متوقف می‌شود. تخمدان‌ها دیگر تخمک آزاد نمی‌کنند و سطح استروژن بسیار کم می‌شود. هنگامی که یک زن 12 ماه پیاپی، قاعدگی و خون‌ریزی نداشته باشد، وارد مرحله یائسگی شده است. با این حال تشخیص علت قطع خون‌ریزی و پریود با دلایل دیگر (مانند عملکرد غیر طبیعی تیروئید یا استفاده از قرص‌های ضد بارداری) مهم است.

• پس از یائسگی “Postmenopause”:

این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که یک زن یائسگی را پشت سر گذاشته است. علائم دوران یائسگی مانند گرگرفتگی ممکن است کم کم از بین برود اما در بسیاری از زنان برای یک دهه یا بیشتر ادامه می‌یابد.

 

زنان به طور معمول در چه سنی یائسه می‌شوند؟

معمولاً زنان در اوایل دهه 50، یائسگی طبیعی خود را تجربه می‌کنند. میانگین سنی یائسگی بین 51 تا 52 سال است. با توجه به تحقیقات انجام شده، یائسگی قبل از این سنین را یائسگی زودرس می‌نامند. اگر در سنین پایین قاعدگی قطع شود، جهت تشخیص و درمان به پزشک مراجعه نمایید زیرا ممکن است علت قطع دوره پریود شما یائسگی نباشد و با درما‌ن‌های سطحی بهبود یابد. علائم و علت قطع پریود متفاوت است و شما با مراجعه به پزشک عمومی یا متخصص زنان و زایمان می‌توانید به تشخیص و درمان بیماری بپردازید.

 

تفاوت بین یائسگی نا بهنگام و یائسگی زودرس چیست؟

تفاوت بین یائسگی زود هنگام و یائسگی زودرس در زمان وقوع آن است. یائسگی زود هنگام قبل از 40 سالگی زن اتفاق می‌افتد. یائسگی زودرس زمانی است که یک زن قبل از 45 سالگی یائسه شود.

بسیاری از دلایل یائسگی نا بهنگام می‌تواند از علل یائسگی زودرس باشد. در هر دو نوع یائسگی بسیاری از علائم مشابه هم هستند.

 

یائسگی نا بهنگام، یائسگی زودرس و نارسایی اولیه تخمدان چقدر شایع است؟

یائسگی نا بهنگام در حدود 1٪ از زنان زیر 40 سال اتفاق می‌افتد اما یائسگی زودرس که در زنان زیر 45 سال اتفاق می‌افتد، در حدود 5٪ از زنان دیده می‌شود.

چه عواملی باعث یائسگی زود هنگام می‌شوند؟

یائسگی زود هنگام یا نا بهنگام می‌تواند ناشی از یک بیماری یا یک درمان پزشکی باشد همچنین ممکن است علت مشخصی نداشته باشد. عوامل احتمالی که می‌توانند باعث یائسگی زودرس شوند عبارتند از:

• انجام برخی عمل‌های جراحی مشخص، تخمدان‌ها را از بین می‌برد.
• سیگاری بودن.
• انجام جراحی برای برداشتن رحم (هیسترکتومی “hysterectomy”).
• عارضه جانبی شیمی درمانی یا پرتودرمانی.
• داشتن سابقه خانوادگی یائسگی در سنین پایین.

داشتن شرایط پزشکی خاص، از جمله:

• ناهنجاری‌های کروموزومی (Fragile X، سندرم ترنر).
• بیماری‌های خود ایمنی (آرتریت روماتوئید “rheumatoid arthritis”، بیماری التهابی روده).
• اچ آی وی “HIV” و ایدز “AIDS”.

داشتن عفونت‌های خاص از جمله:

• اوریون.

 

علائم یائسگی زود هنگام، یائسگی زودرس و نارسایی زودرس تخمدان چیست؟

چند سال قبل از آخرین قاعدگی، زنان ممکن است چرخه نامنظم قاعدگی را تجربه کنند. اگر چرخه‌های شما نامنظم است، باید با پزشک خود صحبت کنید تا علل احتمالی را بررسی کنید. علائم یائسگی نا بهنگام و زودرس شامل بسیاری از علائم معمول یائسگی است.

 این علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• گرگرفتگی (گرمای ناگهانی که روی بدن پخش می‌شود).
• تعریق شبانه یا گرگرفتگی همراه با عرق سرد.
• خشکی واژن؛ ناراحتی در هنگام رابطه جنسی.
• فوریت در دفع ادرار (نیاز مبرم به تکرار ادرار).
• عفونت‌های ادراری (یا علائم بدون عفونت).
• مشکلات در خوابیدن (بی خوابی).
• تغییرات عاطفی (تحریک پذیری، نوسانات خلقی، افسردگی خفیف، اضطراب شدید).
• خشکی پوست، خشکی چشم یا خشکی دهان.
• حساسیت در پستان.
• ضربان قلب شدید.
• سردرد
• درد مفاصل و عضلات.
• تغییرات در میل جنسی (تحریک پذیری جنسی).
• مشکل در تمرکز حواس و حواس پرتی موقت.
• افزایش وزن
• ریزش یا کم پشتی مو

 

خطرات یائسگی زودهنگام و نارسایی اولیه تخمدان چیست؟

از دست دادن استروژن در سنین پایین با افزایش خطرات ناشی از مشکلات مختلف پزشکی همراه است.

این خطرات شامل موارد زیر است:

• مرگ زود هنگام
• بیماری‌های عصبی مختلف (از جمله افزایش خطر ابتلا به زوال عقل).
• اختلال عملکرد جنسی.
• بیماری قلبی.
• اختلالات خلقی.
• پوکی استخوان.

 

یائسگی زود هنگام چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر قبل از 40 سالگی علائم یائسگی را تجربه کنید، ارائه دهنده خدمات درمانی، چندین آزمایش را برای شما انجام می‌دهد و به منظور کمک به تشخیص یائسگی زود هنگام یا یائسگی زودرس سؤالاتی را مطرح می‌کند.

این آزمایشات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• در مورد نظم دوره‌های قاعدگی شما می‌پرسد.
• در مورد سابقه خانوادگی شما در وقوع یائسگی در سنین پایین صحبت می‌کند.
• آزمایش سطح هورمون‌ها (استروژن و گنادوتروپین) را انجام می‌دهد.
• به دنبال شرایط پزشکی و بیماری دیگری می‌گردد که ممکن است در علائم شما نقش داشته باشد.

زنانی که به مدت 12 ماه پیاپی عادت ماهانه نداشته‌اند و به هیچ عنوان دارویی که قاعدگی را درمان ‌کند مصرف نکرده‌اند، ممکن است یائسگی واقعی را تجربه کنند.

 

یائسگی زودهنگام و نارسایی اولیه تخمدان چگونه درمان می شود؟

بسته به علت شروع یائسگی زودتر از حالت طبیعی، مدیریت شرایط متفاوت است. با توجه به ریسک به خطر افتادن سلامتی در ابتلا به یائسگی زودرس، هورمون درمانی (HRT) به طور معمول به همه خانم‌هایی که یائسگی زودرس یا نارسایی اولیه تخمدان دارند، توصیه می‌شود مگر این که دلیل قانع کننده‌ای وجود داشته باشد که استفاده از این روش را غیر ممکن سازد. در مورد ایمنی هورمون درمانی‌ها سردرگمی زیادی وجود دارد. تصور نمی شود بسیاری از خطرات هورمون درمانی پس از یائسگی طبیعی در مورد خانم‌هایی که یائسگی زودرس دارند، به وجود نمی‌آید. لین موضوع بسیار مهم است که در مورد جوانب مثبت و منفی هورمون درمانی با پزشک خود صحبت کنید. برخی از ارائه دهندگان خدمات بهداشتی دارای گواهینامه‌های مرتبط در حوزه مدیریت یائسگی هستند. این ارائه دهندگان هنگام دریافت اطلاعات متناقض در مورد ایمنی هورمون درمانی، منبع ارزشمندی خواهند بود.

 

آیا بعد از تشخیص یائسگی زودرس می‌توانم باردار شوم؟

مگر در مواردی که تخمدان‌ها به وابسته جراحی برداشته شده‌ باشند، تشخیص یائسگی در زنان کمتر از 45 سال و بدون در نظر گرفتن علت نارسایی اولیه تخمدان (POI) دشوار است. زنان مبتلا به POI می‌توانند تخمک گذاری متناوب داشته باشند که این تخمک گذاری ممکن است با خون‌ریزی قاعدگی همراه باشد. زنان دیگر ممکن است به وسیله تخمک گذاری اهدایی قادر به باردار شدن باشند. برای کشف گزینه‌های احتمالی شما، مراجعه و مشاوره با یک متخصص باروری بسیار مهم است.

بسته به این که آیا در آینده علاقه‌ای به داشتن فرزند دارید یا خیر، گزینه‌های موجود برای شما متفاوت خواهد بود. در بعضی موارد، باروری امکان پذیر شده و تخمک گذاری صورت می‌گیرد. همچنین در برخی موارد، روش‌های فن آوری تولید مثل کمک کننده (ART)، از جمله لقاح آزمایشگاهی (IVF) در نظر گرفته می‌شود.

اگر شما نمی‌خواهید در دوران هورمون درمانی باردار شوید، پزشک در مورد گزینه‌های پیشگیری از بارداری با شما صحبت خواهد کرد. به خاطر داشته باشید ورزش کردن می‌تواند در کاهش علائم به شما کمک کند.

 

برای تشخیص و درمان یائسگی زودرس به کدام پزشک مراجعه کنم؟

در شروع پروسه تشخیص و درمان، پزشک عمومی باید بتواند یائسگی زودرس را براساس علائم، سابقه خانوادگی و آزمایش خون تشخیص دهد تا سطح هورمون شما را بررسی کند. بسته به نوع بیماری شما ممکن است شما به یک متخصص ارجاع داده شوید. پزشک شما ممکن است آزمایش خون را جهت بررسی سطح هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) و استروژن تجویز کند. در دوران یائسگی، سطح FSH افزایش می‌یابد و سطح استروژن کاهش می‌یابد. “اکثر زنان وقتی پریود متوقف می‌شود، احساس خوبی می‌کنند و برای تشخیص یائسگی به پزشک نیاز ندارند.” اما برخی زنان ممکن است با علائمی دست و پنجه نرم کنند زیرا در زندگی روزمره آن‌ها را مختل می‌کند. آن وقت است که آن‌ها باید با یک متخصص زنان “gynecologist” مشورت کنند. به طور معمول سلامت جنسی زنان پس از یائسگی به بهترین وجه توسط متخصصین زنان درمان می‌شود. اخیرا یک مطالعه نشان داده است، زنان یائسه که مشکلاتی مانند خشکی واژن، مقاربت دردناک یا بی اختیاری ادرار را تجربه می‌کنند، می‌توانند به جای یک متخصص مراقبت‌های اولیه به یک متخصص زنان مراجعه کنند.

متخصص غدد در درمان اختلالات سیستم غدد درون ریز مانند پرکاری تیروئید، کم کاری تیروئید، دیابت، اختلالات یائسگی، PMS و آندروپوز، اختلالات هیپوفیز مانند کمبود هورمون رشد و اختلالات غده فوق کلیوی مانند بیماری کوشینگ یا بیماری آدیسون متخصص است.

به عنوان یک قانون کلی، همه خانم‌ها باید حداقل یک بار در سال معاینه لگنی انجام دهند. طبق نظر متخصصین زنان و زایمان آمریکا، اگر بین 21 تا 29 سال سن دارید، می‌بایست سالی یک بار معاینه لگن انجام دهید. این بازدید سالانه باید شامل یک آزمون عمومی سلامتی زنان از جمله تست پاپ اسمیر باشد. لازم نیست قبل از اولین مراجعه به متخصص زنان، اطراف واژن را اصلاح کنید یا وکس بزنید. به منظور تمیز بودن، آن روز حتماً دوش بگیرید و از یک صابون ملایم برای حفظ بهداشت مناسب واژن استفاده کنید. در صورت نداشتن نگرانی و معمول بودن پروسه یائسگی خود، نیازی به مراجعه متخصصین زنان نمی‌باشد. شما می‌توانید به پزشک عمومی خود مراجعه نمایید و شرایط عمومی خود را توضیح دهید. به طور کلی مراقبت‌های معمول زنان می‌تواند توسط پزشک داخلی یا پزشک خانواده انجام شود بنابراین نیازی به مراجعه به یک متخصص زنان نیست مگر این که پزشک عمومی، شما را برای موارد غیرطبیعی به متخصصین معرفی کند (پاپ اسمیر غیرطبیعی یا خون‌ریزی بعد از یائسگی). در زمان مراجعه به پزشک، حتما در مورد این مسئله که رابطه جنسی داشته‌اید یا خیر صحبت کنید. مطرح کردن این موضوع به پزشک کمک می‌کند روش تشخیص و درمانی مناسب شما را انتخاب نماید و علت قطع پریود شما را به درستی تشخیص دهد.

زمانی که شما از نظر جنسی فعال هستید اما باردار نمی‌شوید (بدون استفاده از راه‌های جلوگیری از بارداری)، برای تشخیص و درمان بیماری حتما به پزشک مراجعه نمایید. بررسی و چک ترشحات را فراموش نکنید، آن‌ها به شما در تشخیص بیماری کمک می‌کنند.

 

منبع: my.clevelandclinic.org