بیماری سرطان چشم چیست؟

بسیاری از انواع مختلف سرطان، چشم را تحت تأثیر قرار می‌دهند. برخی از انواع سرطان، ساختارهای اطراف چشم را تحت تأثیر قرار می‌دهند؛ به عنوان مثال رابدومیوسارکوم “rhabdomyosarcoma” بر روی عضلات چشم تأثیر می‌گذارد. برخی دیگر روی خود چشم تأثیر می‌گذارند؛ این موضوع، سرطان‌های داخل چشم نامیده می‌شوند و شامل انواع لنفوم “lymphoma” و ملانوما “melanoma” و رتینوبلاستوما “retinoblastoma” و مدوللوئیتیتوما “medulloepithelioma” هستند که غالباً در کودکان تأثیر می‌گذارد.

 

سرطان چشم چیست؟

جهان چشم، همان چیزی است که ما از آن به عنوان “کره چشم” یاد می‌کنیم. این بخش شامل بخش‌هایی است که نور را فیلتر می‌کنند، اجازه می‌دهند تا چشم متمرکز شود، چشم را تغذیه و به مغز متصل می‌کند.

سرطان چشم سرطانی است که بر روی چشم یا بافت‌های اطراف آن اثر می‌گذارد. همان‌طور که گفته شد، تعداد زیادی از انواع سرطان‌های مختلف می‌توانند روی چشم اثر بگذارند.

سرطان از سلول‌های جهش یافته تشکیل شده است که از کنترل خارج می‌شوند. سلول‌های تغییر یافته (غیر طبیعی) اغلب به شکل یک توده به نام تومور رشد می‌کنند. همچنین سلول‌های سرطانی می‌توانند در مناطق مجاور رشد کنند و به سایر قسمت‌های بدن نیز سرایت کنند. به این نوع سرطان، متاستاز گفته می‌شود.

چشم‌ها اندام‌هایی هستند که نور را جمع می‌کنند و آن را به مغز می‌فرستند. مغز این نور را به تصاویری تبدیل می‌کند که به شما امکان دیدن می‌دهد. چشم از قسمت‌های مختلفی ساخته شده است. سرطان می‌تواند از هر بخشی از چشم شروع شود.

سرطان چشم اولیه نوعی سرطان بسیار نادر است که از جایی یا در چشم یا پوست سلول‌های اطراف چشم شروع می‌شود. این سرطان اغلب در داخل خود چشم ایجاد می‌شود. به این بیماری سرطان داخلی چشم گفته می‌شود. از آن‌جا که این نوع سرطان، بسیار نادر است، برای آغاز درمان به یک متخصص سرطان چشم مراجعه نمایید.

 

سرطان چشم چقدر شایع است؟

سرطان چشم بسیار نادر است. هر ساله تعداد اندکی به سرطان چشم مبتلا می‌شوند. بیشتر موارد جدید ابتلا به سرطان داخل چشم در نوع ملانوم بوده است. تعداد مبتلایان به ملانوم اووئال تا چند دهه گذشته ثابت مانده است. با این حال، تومورهای ملتحمه در این مدت افزایش یافته است. افراد سفید پوست نسبت به افراد سیاه پوست با احتمال بیشتری به ملانومای چشم مبتلا می‌شوند. میزان بقای 5 ساله به شما می‌گوید چند درصد از مردم حداقل 5 سال پس از ابتلا به سرطان زندگی می‌کنند. میزان بقای 5 ساله برای مبتلایان به سرطان چشم 80٪ است. اگر سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده شود، میزان بقای 5 ساله 85٪ است. در حدود 73 درصد افراد در این مرحله تشخیص داده می‌شوند. با این حال، میزان بقا به اندازه و محل تومور و نوع سرطان تشخیص داده شده بستگی دارد.

 

علل سرطان چشم

در بیشتر موارد، علت این نوع سرطان دقیقا مشخص نیست. اما موارد زیر در ابتلا به سرطان چشم موثر است:

• سن. این بیماری در افراد مسن رایج‌تر است.
• خال.
• نژاد.
• رنگ چشم و رنگ پوست.
• سندرم سرطان ارثی.
• آفتاب گرفتن.
• تابش نور خورشید و ماوراء بنفش (UV).
• قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش (UV) به ویژه در برخی کارگران.

 

علائم سرطان چشم

سرطان چشم می‌تواند باعث کاهش دید یا تغییر در چگونگی مشاهده موارد شود. یک نقطه تاریک ایجاد شده روی عنبیه باید توسط پزشک معاینه شود. دیدن چیزی در حال عبور از میدان بینایی می‌تواند نشانه سرطان باشد، اما این موضوع در پیری طبیعی و به علت افزایش سن نیز رایج است.

اگر یکی از این علائم را دارید، به یاد داشته باشید که این بیماری، نادر است و احتمالاً علائم شما ناشی از چیز دیگری است. با این وجود اگر بیش از 2 هفته علائم ادامه داشت به پزشک خود مراجعه کنید.

علائم سرطان چشم شامل موارد زیر است:

• تاری دید که جدید باشد.
• از دست دادن بینایی، به صورت جزئی یا کلی.
• دیدن نقاط شناور (متحرک).
• چشمک زدن به نور.
• نقاط تاریک یا سایه در بینایی شما.
• یک لکه تاریک در عنبیه یا قسمت دیگری از چشم شما.
• حساسیت به نور.
• توده‌ای روی پلک یا قسمت دیگر چشم شما.
• تغییر شکل مردمک (مردمک، مرکز سیاه از قسمت رنگی چشم شماست).
• برآمدگی در چشم.
• قرمزی یا تورم در چشم.
• تغییر در نحوه حرکت چشم.
• درد در اطراف یا کناره چشم.

بسیاری از این موارد ممکن است ناشی از سایر مشکلات سلامتی باشند. اما در صورت داشتن این علائم، مراجعه به خدمات درمانی بسیار مهم است. فقط پزشک متخصص می‌تواند به شما در مورد صحت سرطان بگوید.

 

انواع سرطان چشم

انواع مختلفی از سرطان های چشم وجود دارد. در زیر موارد متداول آورده شده است:

• ملانوم داخل چشم (ملانوم اووئال) “uveal melanoma”. این نوع از بیماری، شایع‌ترین نوع سرطان اولیه چشم است. این نوع از سرطان، غالباً در قسمت مشیمیه (لایهٔ رگی چشم که بین صلبیه و شبکیه قرار دارد.) و جسم مژگانی (بخش ضخیم لایهٔ عروقی چشم است که مشیمیه را به عنبیه متصل می‌کند) ایجاد می‌شود.
• لنفوم داخل چشم “Intraocular lymphoma”. نوعی لنفوم بسیار نادر است که در ناحیه چشم ایجاد می‌شود.
• تومورهای ملتحمه “Conjunctival tumors”. تومورهایی هستند که روی سطح چشم رشد می‌کنند. این تومورها شامل سرطان سنگفرشی، ملانوم و لنفوم هستند.
• رتینوبلاستوما “Retinoblastoma”. این سرطان چشم شایع‌ترین نوع در کودکان است. این بیماری در بزرگسالان بسیار نادر است.

 

دانستنی هایی در مورد چشم

چشم ارگانی است که نور را جمع می‌کند و آن را به مغز می‌فرستد. مغز این نور را از چشم به تصاویر تبدیل می‌کند که به شما امکان دیدن می‌دهد. چشم از قسمت های مختلفی ساخته شده است:

• پلک: این قسمت، چشم را مرطوب نگه می‌دارند و از نور محافظت می‌کنند.
• ملتحمه: این بخش، غشایی است که جلوی چشم را می‌پوشاند و به پلک اجازه می‌دهد بدون این‌که باعث تحریک شود به راحتی بر روی چشم بگردد.
• قرنیه: این قسمت، پنجره‌ای است که به تمرکز نور، پوشاندن و محافظت از عنبیه کمک می‌کند.
• عنبیه: قسمت رنگی جلوی چشم است. اندازه باز شدن را در وسط عنبیه (مردمک) تنظیم می‌کند.
• شبکیه چشم: این قسمت داخل چشم است. به افراد کمک می‌کند تا ببینند.
• مشیمیه: لایه‌ای از رگ‌های خونی در زیر شبکیه است. کوروئید شبکیه را تغذیه می‌کند. همچنین دارای سلول‌هایی است که به آن ملانوسیت گفته می‌شود. این سلول‌ها گاهی به سرطانی به نام ملانوم تبدیل می‌شوند.
• جسم مژگانی: این قسمت باعث ایجاد یک مایع آبکی می‌شود که بین قرنیه و عنبیه است. همچنین دارای عضلاتی برای کنترل شکل لنز چشم است. فاصله اشیاء مورد نظر خود را تنظیم می‌کند تا بتوانید فوکوس کنید.
• یووه‌آ: این بخش، یک لایه بافتی در زیر سفیدی چشم (اسکلرا) است. یووا از مشمیه، عنبیه و جسم مژگانی تشکیل شده است.

 

چه کسی در معرض سرطان چشم است؟

یک عامل موثر هر موردی است که ممکن است احتمال ابتلای شما را افزایش دهد. ممکن است علت دقیق سرطان فرد مشخص نباشد. عوامل موثر، احتمال ابتلا به سرطان را در فرد بیشتر کند. فقط چند عامل شناخته شده که خطر ابتلا به سرطان چشم را افزایش می‌دهد و تحت کنترل شما نیستند وجود دارند.

با پزشک متخصص خود در مورد عوامل خطر ابتلا به سرطان چشم و کارهایی که می‌توانید در مورد درمان و پیشگیری انجام دهید صحبت کنید.

 

آیا می‌توان از سرطان چشم جلوگیری کرد؟

هیچ روش شناخته شده‌ای برای جلوگیری از سرطان چشم وجود ندارد اما معاینات منظم چشم امکان تشخیص و درمان زودرس را فراهم می‌کند. سرطان‌های مختلف عوامل خطر متفاوتی دارند. برخی از عوامل خطر ابتلا به بیماری مانند سیگار کشیدن، قابل تغییر است اما موارد دیگر مانند سن یا سابقه خانوادگی یک شخص، غیرقابل تغییر هستند. همچنین داشتن یک یا چند مورد از عوامل خطر ابتلا به بیماری، به معنی مبتلا شدن نمی‌باشد. مراجعه به پزشک، احتمال خطر را کاهش می‌دهد.

آیا آزمایش غربالگری سرطان چشم وجود دارد؟

هیچ آزمایش غربالگری منظم برای سرطان چشم در افراد با خطر متوسط ​​وجود ندارد. غربالگری برای بررسی بیماری در افرادی که علائم ندارند انجام می‌شود.

معاینات چشم، بخش مهمی از پیشگیری بیماری است و یک پزشک چشم (چشم پزشک) در معاینات منظم چشم علائم سرطان را بررسی می‌کند.

اگر شما تعداد زیادی خال نامنظم روی بدن دارید (سندرم دیسپلاستیک نفوس “dysplastic nevussyndrome”)، ممکن است لازم باشد چشم هایتان را بیشتر از قبل بررسی کنید. اگر لکه تاریکی روی عنبیه دارید، به پزشک چشم مراجعه کنید. اگر شما یک خال در چشم خود دارید (چشم نوروس “eye nevus”)، پزشک چشم باید برای اطمینان به طور مرتب آن را بررسی کند.

 

چگونه سرطان چشم تشخیص داده می‌شود؟

شما نیاز به مراجعه به یک پزشک متخصص چشم (چشم پزشکی) دارید. پزشک از شما در مورد تاریخچه سلامتی، علائم، عوامل خطر و سابقه خانوادگی بیماری سؤال خواهد کرد. او معاینه چشم را انجام می‌دهد. در طول معاینه چشم، پزشک از یک فضای خاص با یک نور استفاده می‌کند تا به قسمت داخلی چشم شما نگاه کند.

همچنین ممکن است یک یا چند مورد از تست‌های زیر برای شما توصیه شود:

• سونوگرافی چشم.
• توموگرافی انسجام نوری.
• عکاسی عمیق Fundus.
• آنژیوگرافی فلوورسن
• بیوپسی

احتمالا پس از تشخیص سرطان چشم، به آزمایش‌های دیگری احتیاج دارید. این آزمایشات به درمان‌گرهای بهداشتی شما كمك می‌كنند تا در مورد سرطان اطلاعات بیشتری کسب كنند. آن‌ها به تعیین مرحله سرطان نیز کمک می‌کنند. موضوع مهم این است که سرطان در بدن شما چقدر و تا چه حد گسترش یافته است (متاستاز شده). این موضوع یکی از مهم‌ترین مسائلی است که هنگام تصمیم‌گیری در مورد درمان سرطان باید بدانید.

پس از مرحله تایید سرطان، درمان‌گرهای بهداشتی با شما صحبت خواهند كرد كه مرحله بعدی برای معالجه شما چه روشی است. حتما از ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی خود بخواهید که مرحله سرطان را برای شما به روشی که بتوانید درک کنید توضیح دهد.

 

چگونه سرطان چشم درمان می‌شود؟

گزینه‌های درمانی شما بستگی به نوع سرطان چشم، نتایج آزمایش و مرحله سرطان شما دارد. هدف از درمان ممکن است درمان کامل شما، کنترل سرطان یا کمک به رفع مشکلات ناشی از سرطان باشد. با تیم مراقبت‌های بهداشتی خود در مورد گزینه‌های درمانی، اهداف درمان و این‌که خطرات و عوارض جانبی ناشی از آن چیست، صحبت کنید.

انواع درمان سرطان موضعی یا سیستماتیک است. درمان‌های محلی، سلول‌های سرطانی را در یک منطقه از بین می برد یا کنترل می‌کند. جراحی و پرتو درمانی محلی هستند. درمان سیستمیک برای از بین بردن یا کنترل سلول‌های سرطانی که ممکن است در اطراف بدن شما قرار گرفته باشند، استفاده می‌شود. تجویز قرص یا تزریق و شیمی درمانی یک درمان سیستمیک است. شیمی درمانی گاهی اوقات به صورت تزریق به داخل یا اطراف چشم انجام می‌شود. همچنین می‌تواند به عنوان قطره چشم نیز تجویز شود. ممکن است شما یک روش درمانی یا ترکیبی از درمان‌ها را داشته باشید.

سرطان چشم را با موارد زیر می‌توان درمان کرد:

• نظارت فعال یا نظارت دقیق بر روی بیماری.
• عمل جراحی.
• تابش یا تشعشع “Radiation”.
• لیزر درمانی.
• شیمی درمانی.
• درمان هدفمند.
• کرایو تراپی (سرما و فریز کردن)
• رادیاسیون خارجی (EBRT)
• ترمو تراپی (حرارت درمانی)
• استفاده از پلاک های ایزوتوپ رادیو اکتیو

با درمان‌گرهای بهداشتی در مورد گزینه‌های درمانی خود صحبت کنید. لیستی از سوالات تهیه کنید. به فواید و عوارض جانبی احتمالی هر گزینه بیندیشید. قبل از تصمیم‌گیری در مورد نگرانی‌های خود با ارائه‌دهنده خدمات درمانی صحبت کنید.

عوارض جانبی درمان چیست؟

درمان سرطان، مانند شیمی درمانی و پرتونگاری می‌تواند به سلول‌های طبیعی و سالم آسیب برساند. این موضوع می‌تواند شامل عوارض جانبی مانند ریزش مو، زخم در دهان و استفراغ باشد. سایر روش‌های درمانی مانند جراحی یا پرتودرمانی می‌توانند روی بینایی شما نیز تأثیر بگذارند.

صحبت با پزشک در مورد عوارض جانبی و راه‌هایی برای مدیریت آن‌ها بسیار موثر است. ممکن است کارهایی انجام دهید و از داروهایی برای پیشگیری یا کنترل عوارض جانبی درمان استفاده کنید.

 

مقابله با سرطان چشم و عوارض آن

بسیاری از افراد هنگام برخورد با سرطان احساس نگرانی، افسردگی و استرس می‌کنند. شروع درمان سرطان می‌تواند برای ذهن و بدن سخت باشد. درمورد هرگونه مشکل یا نگرانی که دارید با تیم مراقبت‌های بهداشتی خود صحبت کنید. برای کاهش اثرات سرطان و علائم آن بر زندگی روزمره شما با هم تعامل کنید.

به نکات زیر توجه کنید:

• با خانواده یا دوستان خود صحبت کنید.
• از تیم بهداشت و درمان یا مددکار اجتماعی خود بخواهید که شما را راهنمایی کنند.
• با یک مشاور صحبت کنید.
• با یک متخصص مانند پزشک خود صحبت کنید.
• از تیم بهداشت و درمان خود در مورد داروهای افسردگی یا اضطراب سؤال کنید.
• از نظر اجتماعی فعال باشید.
• به یک گروه پشتیبانی سرطان بپیوندید.
• اثرات درمان سرطان بر روی بدن بسیار است. برای کمک به خودتان، سالم‌تر زندگی کنید، سعی کنید:
• با تمرکز روی غذاهای پر پروتئین، یک رژیم غذایی سالم داشته باشید.
• مقدار زیادی آب، آب میوه و مایعات دیگر بنوشید.
• از نظر جسمی فعال باشید.
• به اندازه نیاز استراحت کنید.
• با تیم مراقبت‌های بهداشتی خود در مورد راه‌های مدیریت عوارض جانبی درمانی صحبت کنید.
• داروهای خود را طبق دستورالعمل تیم خود مصرف کنید.

 

چه موقع باید با چشم پزشک خود تماس بگیرم؟

ارائه دهنده خدمات درمانی با شما صحبت خواهد کرد. ممکن است به شما گفته شود در صورت داشتن موارد زیر با آن‌ها تماس بگیرید:

• بروز علائم جدید یا تشدید علائم قبلی.
• علائم بروز عفونت مانند قرمزی یا درد.
• عوارض جانبی درمانی که بر عملکرد روزانه شما تأثیر می‌گذارد یا با درمان بهتر نمی‌شوند.

 

جه نکاتی را باید در مقابله با سرطان چشم در نظر بگیرید؟

• از ارائه دهنده خدمات بهداشتی خود بپرسید که چه نشانه‌هایی جهت گرفتن تماس مهم است. بدانید که چگونه بعد از ساعات اداری و آخر هفته و در تعطیلات از آن‌ها کمک بگیرید.
• زود به چشم پزشک مراجعه نمایید.
• والدین بیماران مبتلا به سرطان چشم با تأخیر برای درمان اقدام می‌کنند در حالی که اگر در روزهای اول با دیدن علائم به پزشک مراجعه کنند، می‌توان با راه‌های ساده مانند لیزر، بیماری را درمان کرد.
• درصد بالایی از مبتلایان به سرطان چشم، به طور ارثی به این بیماری مبتلا شده‌اند؛ پس والدینی که از این بیماری رنج می‌برند باید در اقدام به بچه‌دار شدن بسیار محتاط باشند.
• مراجعات به مراکز درمانی می‌بایست در زمان مقرر توسط بیماران صورت پذیرد. رعایت نکات و مواردی که چشم پزشکان به بیماران توصیه می‌کنند، در بهبود بیماری بسیار موثر است.
• امروزه چشم پزشکان از ابزارهای پیشرفته و دقیقی برای معاینه چشم استفاده می‌کنند. آن‌ها ابتدا قطره ای در چشم کودک می‌چکانند تا مردمک گشاد شده و شرایط برای معاینه شبکیه فراهم شود. سپس از آفتالموسکوپ (میکروسکوپ‌های مخصوص جهت بررسی شبکیه و عصب بینایی) استفاده می‌کنند.
• بعد از درمان و عمل جراحی، زمان مراجعه بعدی به جراح را قبل از ترخیص جویا شوید. از مالیدن و فشار دادن چشم جراحی شده خودداری کنید. برای کودک، عینک آفتابی و پلی کربنات تهیه نمایید.

 

همان‌طور که در بالا مشاهده کردید به بررسی دلایل ابتلا به سرطان چشم و راه‌های درمانی آن پرداختیم. در صورتی که هرکدام از علائم ذکر شده در بالا را در چشم و سایر قسمت‌های بدن خود مشاهده کردید، برای بررسی و معاینات بیشتر به پزشک مراجعه نموده و مراحل پیشگیری یا درمان را آغاز کنید.

منبع:

www.cancer.net