سندرم الکل جنین (fetal alcohol) چیست؟ علائم و درمان آن

زنانی که در دوران بارداری خود الکل مصرف می‌کنند، این احتمال برای آن‌ها وجود دارد که نوزادانی با طیف اختلالات وسیع ناشی از مصرف الکل به دنیا آورند که بعضاً به آن‌ها FASD می‌گویند. FASD اصطلاح کلی برای انواع اختلالات ناشی از مصرف الکل است. این اختلالات ممکن است خفیف یا شدید باشند و باعث نقایص جسمی و روحی شوند.

 

انواع FASDها عبارتند از:

• سندرم الکل جنینی (FAS)
• سندرم الکل جنینی جزئی
• نقص مادرزادی مربوط به الکل
• اختلال رشد عصبی مربوط به الکل
• اختلال عصبی رفتاری مرتبط با قرار گرفتن در معرض الکل قبل از تولد

سندرم الکل جنین (FAS):

FAS نشان دهنده درگیرترین و سخت‎ترین طیف FASD است. افراد مبتلا به FAS دارای مشکلات سیستم عصبی مرکزی (CNS) ، ویژگی‌های جزئی صورت و مشکلات رشد هستند. افراد مبتلا به FAS ممکن است در یادگیری، حافظه، طول توجه، ارتباطات، بینایی یا شنوایی مشکل داشته باشند. این احتمال وجود دارد که آن‌ها ترکیبی از این مشکلات را داشته باشند. غالبا افراد مبتلا به FAS در مدرسه با مشکل مواجه هستند و در ارتباط و کنار آمدن با دیگران دچار اختلال هستند. به طور کلی FAS یک شکل و وضعیت شدید از این نوع بیماری است. در حالی که نقص‌ها از فردی به فرد دیگر متفاوت است اما آسیب‌ها اغلب دائمی هستند.

اختلال رشد عصبی مرتبط با الکل (ARND):

افراد مبتلا به ARND ممکن است دارای ناتوانی‌های ذهنی و مشکلات رفتاری و یادگیری باشند. این احتمال وجود دارد که آن‌ها در مدرسه ضعیف عمل کنند و از نظر ریاضی، حافظه، توجه، قضاوت و کنترل خود دچار مشکل و اختلال شوند.

نقایص مادرزادی مرتبط با الکل (ARBD):

افراد مبتلا به ARBD ممکن است در قلب، کلیه‌ها، استخوان‌ها یا شنوایی مشکل داشته باشند. همچنین این احتمال وجود دارد که ترکیبی از این موارد را داشته باشند.

اختلال عصبی و رفتاری مرتبط با قرار گرفتن در معرض الکل قبل از تولد (ND-PAE):

ND-PAE برای اولین بار به عنوان یک بیماری شناخته شده در کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری 5 (DSM 5) انجمن روانپزشکی آمریکا (APA) در سال 2013 قرار گرفت.

کودک یا جوان مبتلا به ND-PAE در سه زمینه با مشکل روبرو خواهد شد:

(1) تفکر و حافظه؛ جایی که کودک ممکن است در برنامه‌ریزی مشکل داشته باشد یا ممکن است مطالبی را که قبلاً یاد گرفته فراموش کند.

(2) مشکلات رفتاری مانند احساسات شدید عصبی، مشکلات خلقی (به عنوان مثال تحریک‌پذیری) و مشکل در برداشتن توجه از یک کار به وظیفه دیگر.

(3) مشکل در زندگی روزمره که می‌تواند شامل مشکلات حمام کردن، لباس پوشیدن متناسب با هوا و بازی با کودکان دیگر باشد. علاوه بر این به منظور تشخیص ND-PAE، مادر کودک، قبل از تولد کودک می‌بایست بیش از حداقل استاندارد الکل مصرف کرده باشد که APA آن را بیش از 13 نوشیدنی الکلی در هر ماه بارداری یا بیش از 2 نوشیدنی الکلی در یک وعده تعریف می‌کند.

 

دلایل بروز و ابتلا به سندرم الکل جنینی چیست؟

هنگامی که یک زن باردار الکل می‌نوشد، مقداری از آن الکل به راحتی از جفت به جنین منتقل می‌شود. بدن جنین در حال رشد به روشی که یک بزرگسال در بدنش، الکل را پردازش می‌کند، این کار را انجام نمی‌دهد. غلظت الکل در جنین بیشتر است و این موضوع می‌تواند از رسیدن مواد مغذی و اکسیژن به اندام‌های حیاتی جنین جلوگیری کند.

این وضعیت در هفته‌های اول بارداری می‌تواند آسیب‌زا باشد؛ چرا که ممکن است زن هنوز از باردار بودن خود آگاهی نداشته باشد. اگر مادر یک نوشیدنی سنگین مصرف نماید یا مقدار زیادی بنوشد، این خطر افزایش می‌یابد.

طبق بسیاری از مطالعات، به نظر می‌رسد مصرف الکل در سه ماه اول بارداری بیشترین ضرر را داشته باشد. با این حال طبق دستورالعمل‌های آکادمی اطفال آمریکا، مصرف الکل در هر زمان از بارداری مضر و آسیب‌زا است.

 

علائم سندرم الکل جنینی چیست؟

با توجه به این موضوع که سندرم الکل جنین طیف گسترده‌ای از مشکلات را پوشش می‌دهد، علائم بسیاری وجود دارد.

شدت این علائم از خفیف تا شدید متغییر است و شامل موارد زیر است:

• سر کوچک جنین یا نوزاد
• برجستگی صاف‌شده بین لب فوقانی و بینی، چشم‌های کوچک و پهن، لب فوقانی بسیار نازک یا سایر ویژگی‌های غیرطبیعی صورت
• قد و وزن کمتر از میزان متوسط و استاندارد
• بیش فعالی
• عدم تمرکز
• هماهنگی ضعیف
• تأخیر در رشد و مشکلات تفکر، گفتار، حرکت و مهارت‌های اجتماعی
• قضاوت و درک ضعیف
• مشکلات بینایی یا شنوایی
• ناتوانی‌های یادگیری
• ناتوانی ذهنی یا ضریب هوشی پایین
• مشکلات قلبی
• نقص کلیه و ناهنجاری
• تغییر در اندام یا انگشتان دست
• نوسانات خلقی

 

سندرم الکل جنین چگونه تشخیص داده می‌شود؟

هرچه تشخیص این سندرم زودتر صورت پذیرد، نتیجه بهتری در بهبودی ایجاد خواهد شد. اگر فکر می‌کنید یا مشکوک هستید که فرزند شما FAS دارد، حتما با پزشک خود صحبت کنید. اگر در دوران بارداری مشروب خورده‌اید، به پزشک خود اطلاع دهید.

معاینه جسمی کودک ممکن است سوفل قلبی “heart murmur” یا سایر مشکلات قلبی را نشان دهد. با بالغ شدن کودک ممکن است علائم دیگری نیز به وجود بیاید که این علائم به تأیید تشخیص کمک می‌کند.

علائم سندرم الکل جنین با افزایش سن نوزاد شامل موارد زیر است:

• سرعت پایین رشد کودک
• ویژگی‌های غیرطبیعی صورت یا رشد غیرطبیعی استخوان
• مشکلات شنوایی و بینایی
• حرف زدن کند یا نکلت زبان
• اندازه غیر طبیعی و کوچک سر
• هماهنگی ضعیف

به منظور تشخیص فرد مبتلا به FAS، پزشک باید تشخیص دهد که بیمار از ویژگی‌هایی مانند شکل صورت غیرطبیعی، میزان رشد کندتر از حالت طبیعی و مشکلات سیستم عصبی مرکزی برخوردار است یا خیر. این مشکلات سیستم عصبی می‌تواند جسمی یا رفتاری باشد. این اختلالات ممکن است به عنوان بیش فعالی، عدم هماهنگی یا تمرکز و اختلالات یادگیری ظاهر شوند.

 

علت بیماری و پیشگیری از سندرم الکل جنینی

به طور معمول FASD در اثر نوشیدن الکل در دوران بارداری توسط یک زن ایجاد می‌شود. الکل در خون مادر از طریق بند ناف به کودک منتقل می‌شود.

در دوران بارداری یا در هنگام اقدام به بارداری میزان استانداردی برای مصرف الکل وجود ندارد. همچنین در هنگام بارداری زمان مناسب و مطمئنی برای نوشیدن آن (بدون آسیب به جنین) وجود ندارد. این احتمال وجود دارد که الکل برای نوزاد در حال رشد در طول بارداری مشکلاتی ایجاد کند؛ به خصوص زمانی که زن از بارداری خود مطلع نیست. همه انواع الکل به یک اندازه مضر هستند از جمله تمام شراب‌ها و انواع آبجوها.

زنان به منظور جلوگیری از ابتلای کودک خود به FASD (یا در زمانی که احتمال دارد، باردار باشند) نباید در حین بارداری الکل مصرف کنند. این محدودیت به این دلیل است که یک زن می‌تواند باردار باشد و تا 4 تا 6 هفته از این موضوع اطلاع نداشته باشد.

اگر خانمی در دوران بارداری همچنان الکل می‌نوشد، هرگز برای ترک نوشیدن آن دیر نیست. از آن‌جا که رشد مغز در تمام دوران بارداری اتفاق می‌افتد، زن هرچه زودتر از نوشیدن دست بکشد برای او و کودکش بهتر خواهد بود.در این باره منابع معتبر بسیاری وجود دارد.

به طور کلی اگر خانمی در دوران بارداری الکل مصرف نکند، FASD قابل پیشگیری است.

 

انواع درمان‌ سندرم الکل برای جنین چیست؟

در حالی که FAS غیر قابل درمان است اما برای برخی علائم این سندرم، درمان‌هایی وجود دارد. هرچه تشخیص بیماری توسط پزشک زودتر صورت پذیرد، روند بهبودی می‌تواند پیشرفت بیشتری داشته باشد. بسته به علائمی که کودک مبتلا به FAS از خود بروز می‌دهد، این احتمال وجود دارد که او به ویزیت‌های زیادی توسط پزشک یا متخصص نیاز داشته باشد. آموزش ویژه و خدمات اجتماعی می‌تواند به کودکان خردسال در این زمینه کمک کند. به عنوان مثال روش گفتاردرمانی به کودکان نوپا کمک می‌کند تا صحبت را یاد بگیرند و مشکلات تکلم آن‌ها کمتر شود.

درمان سندرم الکل جنین در خانه

کودکان با FAS می‌بایست از یک خانه ثابت و دوست داشتنی بهره‌مند شوند. آن‌ها ممکن است نسبت به یک کودک عادی در برابر اتفاقات روزمره حساس‌تر باشند. اگر کودکان مبتلا به FAS در محیط خانه و به ویژه در بزرگسالی در معرض خشونت یا سوءاستفاده قرار بگیرند، دچار مشکلات خشونت و سوءمصرف مواد می‌شوند. این کودکان با یک روال منظم، رعایت قوانین ساده و دریافت پاداش در جهت انجام رفتار صحیح و مثبت به خوبی ظاهر می‌شوند.

درمان سندرم الکل جنین به وسیله داروها

طور خاص هیچ دارویی وجود ندارد که FAS را درمان کند. با این حال چندین دارو ممکن است علائم را برطرف کنند یا شدت آن را کمتر نماید.

این داروها عبارتند از:

• داروهای ضدافسردگی به منظور درمان مشکلات ناراحتی و واکنش‌های منفی
• محرک‌ها به منظور درمان عدم تمرکز، بیش فعالی و سایر مشکلات رفتاری
• داروهای اعصاب به منظور درمان اضطراب و پرخاشگری
• داروهای ضد اضطراب به منظور درمان اضطراب و تنش

درمان سندرم الکل جنین به وسیله مشاوره

این احتمال وجود دارد که آموزش رفتاری نیز در این زمینه کمک کننده باشد. به عنوان مثال آموزش مهارت‌های اجتماعی مانند دوستی، بچه‌ها را برای تعامل با همسالان خود آماده می‌کند. آموزش عملکرد اجرایی ممکن است مهارت‌هایی مانند کنترل خود، استدلال و درک علت و معلولیت را بهبود بخشد. این احتمال وجود دارد که کودکان مبتلا به FAS به کمک تحصیلی نیز نیاز داشته باشند. به عنوان مثال یک معلم خصوصی ریاضی می‌تواند به کودکی که در مدرسه تحصیل می‌کند به صورت خارج از برنامه کمک کند.

این احتمال وجود دارد که والدین و خواهر و برادرها نیز به منظور مقابله با چالش‌هایی که این شرایط و سندرم ایجاد می‌کندو در جهت همراهی با بیمار، نیاز به کمک داشته باشند. این کمک می‌تواند از طریق گفتاردرمانی یا گروه‌های پشتیبانی باشد. همچنین والدین می‌توانند آموزش‌های متناسب والدین و مرتبط با نیازهای فرزندان خود را دریافت نمایند. آموزش والدین به شما می‌آموزد که چگونه با کودک خود بهترین تعامل و مراقبت را داشته باشید.

درمان‌های جایگزین سندرم الکل جنینی

بعضی از والدین و فرزندانشان به دنبال درمان‌های جایگزین در خارج از مراکز پزشکی هستند. این موارد شامل روش‌های درمانی مانند ماساژ و طب سوزنی (قرار دادن سوزن‌های نازک در مناطق اصلی بدن) است. درمان‌های جایگزین نیز شامل تکنیک‌های حرکتی مانند ورزش یا یوگا است.

 

چگونه می‌توانم از ابتلای فرزندم به سندرم الکل جنین جلوگیری کنم؟

با عدم نوشیدن الکل در دوران بارداری می‌توانید از ابتلای فرزند خود به سندرم الکل جنین جلوگیری کنید. اگر خانمی هستید که به صورت مداوم مشروبات الکلی می‌نوشید و تمایل دارید باردار شوید، حتما از یک دکتر کمک بگیرید. اگر نوشیدنی سبک می‌نوشید و تعداد دفعات آن کم است، در زمانی که تمایل دارید باردار شوید، نوشیدنی الکلی ننوشید. به یاد داشته باشید اثرات الکل می‌تواند در طی هفته‌های اول بارداری اثری جبران‌ناپذیر برجای بگذارد.

 

جمع‌بندی مقاله با موضوع fetal alcohol

طیف اختلالات سندرم الکل جنینی (FASDs) گروهی از شرایط است که در نوزادی رخ می‌دهد که مادرش در دوران بارداری الکل مصرف کرده باشد. این تأثیرات ممکن است شامل مشکلات جسمی و مشکلات مربوط به رفتار و یادگیری باشد. غالبا فرد مبتلا به FASD ترکیبی از این مشکلات را دارد.

اگر شما یا پزشک شما فکر می‌کنید این احتمال وجود دارد که مشکل حادی وجود داشته باشد، از پزشک بخواهید شما را به یک متخصص (کسی که از FASD اطلاع دارد) مانند متخصص رشد اطفال، روانشناس کودک یا ژنتیک بالینی راجاع دهد. در برخی از شهرها کلینیک‌هایی وجود دارد که کارکنان آن‌ها آموزش‌های ویژه‌ای در زمینه تشخیص و معالجه کودکان مبتلا به FASD دارند. به منظور یافتن پزشکان و کلینیک‌ها در منطقه خود، به فهرست منابع ملی سازمان ملی سندرم الکل جنین (NOFAS) مراجعه کنید.

همزمان با مراجعه به پزشک به منظور مراجعه به یک متخصص با برنامه مداخله زودهنگام ایالت یا کشور خود تماس بگیرید تا ارزیابی رایگانی انجام دهید تا بفهمید آیا فرزند شما می‌تواند خدماتی برای کمک به شما دریافت کند یا خیر. به منظور برقراری این تماس نیازی نیست که منتظر مراجعه پزشک یا تشخیص پزشکی باشید. اگر فرزند شما کمتر از 3 سال است، با مراکز مشخص تماس بگیرید و بگویید: “من در مورد رشد فرزندم نگران هستم و تمایل دارم فرزندم ارزیابی شود و متوجه این موضوع شوم که آیا او نیاز به مداخله به منظور بهبودی و درمان دارد یا خیر.”

اگر کودک شما 3 ساله یا بزرگتر است، با سیستم مدرسه دولتی محلی خود تماس بگیرید.

حتی اگر کودک شما به سن کافی برای مهد کودک نرسیده است یا در مدرسه ثبت نام نکرده است، با مدرسه ابتدایی یا هیئت آموزش محلی خود تماس بگیرید و از او بخواهید تماس را به کسی وصل کند که می‌تواند به شما در ارزیابی فرزندتان کمک کند.

 

منابع:

www.healthline.com

www.webmd.com