هاشیموتو چیست؟ علت، علائم و درمان تیروئیدیت هاشیموتو

هنگامی که غده تیروئید تحت تأثیر قرار گیرد و به تدریج تولید هورمون‌های کافی برای ادامه کار بدن را متوقف کند، بیماری هاشیموتو می‌تواند منجر به کم کاری تیروئید شود. هاشیموتو در زنان میانسال بیشتر از مردان دیده می‌شود و می‌تواند باعث خستگی و افزایش وزن شود. تیروئیدیت هاشیموتو (تیروئیدیت لنفوسیتیک مزمن) یک بیماری خود ایمنی است که باعث التهاب غده تیروئید می‌شود. این بیماری شایع‌ترین علت کم کاری تیروئید (سطح پایین هورمون تیروئید در خون) است؛ با رسا همراه باشید.

 

هاشیموتو چیست؟

بیماری هاشیموتو غده تیروئید را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همچنین به آن تیروئیدیت هاشیموتو، تیروئیدیت لنفوسیتیک مزمن یا تیروئیدیت خود ایمنی نیز گفته می‌شود. غده تیروئید هورمونی ایجاد می‌کند که تقریباً همه عملکردهای متابولیک بدن (نحوه تبدیل غذا به انرژی توسط بدن) را کنترل می‌کند و به طور طبیعی کار می‌کند.

تیروئیدیت هاشیموتو نوعی بیماری خود ایمنی است، سیستم ایمنی بدن تیروئید را به عنوان عضوی از خود تشخیص نمی‌دهد و به آن حمله می‌کند. این بیماری شایع است و از هر 100 نفر حدود پنج نفر را به خود مبتلا می‌کند. کم کاری تیروئید هاشیموتو زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون‌های تیروئید برای تأمین نیازهای بدن را ایجاد نمی‌کند، زیرا سیستم ایمنی بدن به آن آسیب رسانده است.

هورمون‌های تیروئید متابولیسم را تنظیم می‌کنند، به این ترتیب غذا به انرژی تبدیل می‌شود. بدون انرژی کافی، بدن نمی‌تواند به طور طبیعی کار کند و عملکردهای آن کم می‌شود. از آنجا که تیروئیدیت‌ هاشیموتو یک بیماری خود ایمنی است، نمی‌توان از آن پیشگیری کرد. پیش بینی برای فرد مبتلا به این بیماری با درمان مناسب بسیار عالی است. این بیماری به نام دکتر هاکارو هاشیموتو، پزشکی که آن را در سال 1912 توصیف کرد، نامگذاری شد.

 

علت هاشیموتو

تیروئیدیت هاشیموتو وضعیتی است که در اثر التهاب غده تیروئید ایجاد می‌شود. این یک بیماری خود ایمنی است، به این معنی که بدن به طور نامناسب به غده تیروئید حمله می‌کند، مانند اینکه یک بافت خارجی وجود دارد. علت اصلی روند خود ایمنی ناشناخته‌ای است و می‌تواند با سایر بیماری‌های خود ایمنی مانند دیابت نوع 1 یا بیماری سلیاک همراه باشد.

تیروئیدیت هاشیموتو در زنان 5 تا 10 برابر بیشتر از مردان است و اغلب در بزرگسالی شروع می‌شود. خون از افراد مبتلا به این بیماری گرفته می‌شود، به طور معمول تعداد بیشتری آنتی بادی علیه پروتئین‌های خاص تیروئید، از جمله تیروپراکسیداز و تیروگلوبولین را نشان می‌دهد. لنفوسیت‌های T، نوعی سلول درگیر در روند التهاب، به غده تیروئید حمله می‌کنند و باعث التهاب بدون درد می‌شوند و آن را از بین می‌برند. در نهایت، فرد هورمون تیروئید کمی تولید می‌کند یا به هیچ وجه دچار کم کاری تیروئید نمی‌شود.

 

عوامل خطر هاشیموتو

عوامل زیادی به ویژه سیگار کشیدن و استرس، در سبک زندگی وجود دارند که به ایجاد بیماری هاشیموتو کمک می‌کنند. عوامل استرس‌زای زندگی که با بیشتر بیماری‌های خود ایمنی در ارتباط هستند که عبارتند از:

• کمبود خواب
• خوردن رژیم کم کالری
• کمبودهای غذایی
• کمبود فعالیت

هنگامی که بدن مواد مغذی و سایر ملزومات مورد نیاز بدن را برای عملکرد بهینه دریافت نمی‌کند، از سیستم‌های دیگر بدن، به ویژه سیستم ایمنی بدن، استفاده می‌کند. عوامل خطر دیگر شامل موارد زیر هستند:

جنسیت: بیماری هاشیموتو بیشتر زنان را به خود مبتلا می‌کند. محققان تصور می‌كنند كه هورمون‌های جنسی در این امر نقش بسزایی دارند. برخی از زنان در طول سال اول پس از تولد نیز دچار مشکلات ناشی از تیروئید می‌شوند. این نوع از مشکلات تیروئید تمایل به حل شدن دارند، اما ممکن است برخی از این زنان بعد‌ها در زندگیشان به هاشیموتو مبتلا شوند.

سن: احتمال ابتلا به بیماری هاشیموتو با افزایش سن افزایش می‌یابد. این خطر برای زنان، افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند و هر کسی که دارای یک بیماری خود ایمنی باشد نیز بیشتر است.

یائسگی: کاهش سطح استروژن در دوران یائسگی ممکن است بر عملکرد تیروئید تأثیر بگذارد. محققان در یک مطالعه بررسی همتا، ارتباطی بین سطح استروژن، عملکرد تیروئید و پیشرفت بیماری‌های تیروئید را پیدا کردند. با این حال، آن‌ها مطمئن نبودند که دقیقاً چه ارتباطی بین آن‌ها وجود دارد و اشاره کردند که مطالعه بیشتری مورد نیاز است.

عفونت‌های باکتریایی: دقیقاً مانند سایر بیماری‌های خود ایمنی، هاشیموتو ممکن است توسط تعدادی از عفونت‌های باکتریایی انگلی، مخمری و قارچی که از دستگاه گوارش شروع می‌شوند، تحریک شود. متأسفانه، بسیاری از تحقیقات در مورد ارتباط عفونت هاشیمیتو به اندازه کافی خاص نیستند تا تعیین کنند که دقیقاً چگونه عفونت‌های باکتریایی می‌توانند باعث بیماری‌های خود ایمنی تیروئید شوند و یا چگونه عوامل خطر را کاهش می‌دهند.

ید زیاد: مقدار زیاد ید برای تحریک بیماری هاشیموتو و انواع دیگر بیماری تیروئید حدس زده شده است. در یک مطالعه صورت گرفته، محققان اثرات مکمل‌های ید را بر تیروئید بررسی کردند. محققان دریافتند ید دادن به شرکت کنندگان در این مطالعه که دارای سطح ید کافی و بیش از حد هستند، خطر ابتلا به بیماری تیروئید خود ایمنی را افزایش می‌دهد.

 

نشانه‌ها و علائم بیماری هاشیموتو

علائم و نشانه‌های تیروئیدیت هاشیموتو به طور کلی شبیه علائم کم کاری تیروئید است. بیماران مبتلا به کم کاری تیروئید ممکن است هیچ علائم و نشانه‌ای از خود نداشته باشند. علائم به طور کلی با بدتر شدن وضعیت آشکار می‌شوند و اکثر این شکایات مربوط به کاهش متابولیسم بدن است. علائم و نشانه‌های رایج تیروئیدیت هاشیموتو عبارتند از:

• خستگی
• افسردگی
• افزایش نسبتا کم وزن
• عدم تحمل سرما
• خواب آلودگی بیش از حد
• موهای خشک و خشن
• یبوست
• پوست خشک
• گرفتگی عضلات
• افزایش سطح کلسترول
• کاهش تمرکز
• درد مبهم
• تورم پاها

با شدت گرفتن کم کاری تیروئید، ممکن است پف دور چشم، کاهش ضربان قلب، کاهش دمای بدن و نارسایی قلبی وجود داشته باشد. در عمیق‌ترین شکل خود، کم کاری تیروئید شدید ممکن است منجر به کما و تهدیدی برای زندگی باشد. در یک فرد هیپوتیروئیدی، کما میکسدما تمایل دارد که در اثر بیماری شدید، جراحی، استرس یا آسیب ترومایی ایجاد شود. این شرایط نیاز به بستری شدن در بیمارستان و درمان فوری با هورمون تیروئید دارد.

در صورت تشخیص صحیح تیروئیدیت هاشیموتو با جایگزینی هورمون تیروئید به راحتی قابل درمان است. کم کاری تیروئید درمان نشده می‌تواند منجر به بزرگ شدن قلب (کاردیومیوپاتی)، بدتر شدن نارسایی قلبی و تجمع مایع در اطراف ریه‌ها (پلورال افیوژن) یا قلب (پریوارد فیوژن) شود.

افراد مبتلا به تیروئیدیت هاشیموتو اغلب در ابتدا دچار فاز هیپرتیروئید (بیش از حد هورمون تیروئید) به نام‌هاشیتوکسیکوز می‌شوند، زیرا هورمون تیروئید از بین می‌رود و از غده آسیب دیده خارج می‌شود. در نهایت، آن‌ها دچار کم کاری تیروئید می‌شوند.

علائم و نشانه‌های دیگر عبارتند از:

• تورم غده تیروئید (به دلیل التهاب)، که می‌تواند باعث احساس گرفتگی یا پری در گلو شود.
• یک توده در جلوی گردن از غده تیروئید بزرگ شده به نام گواتر.
• مشکل در بلع مواد جامد یا مایعات به دلیل بزرگ شدن غده تیروئید با فشرده سازی مری.

 

عوارض بیماری هاشیموتو

در صورت عدم درمان، تیروئیدیت هاشیموتو می‌تواند عوارضی ایجاد کند که برخی از آن‌ها شدید هستند. این می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• مشکلات قلبی، از جمله نارسایی قلبی
• کم خونی
• گیجی و از دست دادن هوشیاری
• کلسترول بالا
• کاهش میل جنسی
• افسردگی

هاشیموتو همچنین می‌تواند در دوران بارداری مشکلاتی ایجاد کند. منبع معتبر نشان می‌دهد که زنان مبتلا به این بیماری به احتمال زیاد نوزادان دارای نقص قلب، مغز و کلیه را به دنیا می‌آورند. به منظور محدود کردن این عوارض، کنترل عملکرد تیروئید در طول بارداری در زنانی که مشکلات تیروئید دارند مهم است. برای زنان بدون اختلالات تیروئید شناخته شده، غربالگری معمول تیروئید در دوران بارداری توصیه نمی‌شود.

 

پیشگیری از هاشیموتو

پیش بینی برای فرد مبتلا به تیروئیدیت هاشیموتو با درمان مناسب بسیار عالی است. ترمیم سطح هورمون تیروئید با درمان پزشکی علائم و نشانه‌های کم کاری تیروئید را معکوس می‌کند. بدون درمان، کم کاری تیروئید می‌تواند طی سال‌ها بدتر شود، که به طور بالقوه منجر به آسیب به اعضای بدن و بیماری شدیدی خواهد شد. تیروئیدیت هاشیموتو یک بیماری خود ایمنی است که در آن بدن بافت خود را بهعنوان یک عامل خارجی می‌شناسد. هیچ راه شناخته شده‌ای برای جلوگیری از این بیماری وجود ندارد.

 

درمان هاشیموتو

همه افراد مبتلا به بیماری هاشیموتو دچار کم کاری تیروئید نمی‌شوند. از آنجا که داشتن سطح آنتی بادی متناسب با هاشیموتو بیشتر در معرض خطر کم کاری تیروئید قرار دارد، ارائه دهندگان خدمات بهداشتی معمولاً وضعیت بیمار را کنترل کرده و مراقب هرگونه تغییر در سلامت تیروئید او هستند.

اگر بیماری هاشیموتو به پیشرفت در کم کاری تیروئید منجر شود، درمان معمول نوعی هورمون تیروئیدی مصنوعی (ساخت بشر) به نام لووتیروکسین است. این دارو عملکرد طبیعی تیروئید را بازیابی می‌کند. لازم است هر روز تا آخر عمر آن را مصرف کنید. خواهید فهمید که چگونه دوز خود را تنظیم کنید تا اطمینان حاصل کنید که کم کاری تیروئید تحت کنترل است.

آیا برای بیماری هاشیموتو و کم کاری تیروئید نیازی به برداشتن تیروئید است؟

خیر. از آنجا که کم کاری تیروئید و بیماری هاشیموتو توسط داروها کنترل می‌شوند، جراحی لازم نیست.

آیا رژیم غذایی خاصی برای مبتلایان به بیماری هاشیموتو وجود دارد؟

رژیم خاصی برای بیماری هاشیموتو وجود ندارد و هیچ مدرکی مبنی بر تأثیر هر نوع ماده غذایی خاص در وخیم شدن یا بهبود شرایط وجود ندارد. اما برخی از غذاها، داروها یا مکمل‌ها ممکن است بر توانایی فرد در جذب لووتیروکسین، داروی تیروئید تأثیر بگذارند. این‌ها شامل مکمل‌های آهن و کلسیم، داروی زخم سوکرالفات، کلستیرامین و هیدروکسید آلومینیوم است (که در برخی از آنتی اسیدها وجود دارند).

مصرف آن‌ها چهار ساعت قبل یا بعد از لووتیروکسین ممکن است این مشکل را برطرف کند. در مورد هر گونه سوال در مورد رژیم غذایی با پزشک خود صحبت کنید. خوب غذا خوردن و داشتن یک سبک زندگی سالم، ورزش، خواب خوب و کنترل استرس، می‌تواند به سیستم ایمنی بدن کمک کند. در صورت تشخیص کم کاری تیروئید، باید داروهای خود را ادامه دهید.

 

تشخیص بیماری هاشیموتو

برای تشخیص تیروئیدیت هاشیموتو، پزشک باید علائم و شکایات معمولاً در کم کاری تیروئید را ارزیابی کند، گردن برای بزرگ شدن غده تیروئید بررسی کند و شرح حال دقیق اعضای خانواده را انجام دهد. آزمایش خون برای تشخیص این بیماری ضروری است. آزمایش‌های خاص خون میزان عملکرد تیروئید را تعیین می‌کنند.

در مراحل اولیه تیروئیدیت، سطح هورمون‌های تیروئید (T3 و T4)  ممکن است طبیعی باشد. با کم کاری تیروئید مزم ، سطح هورمون تیروئید کاهش می‌یابد و سطح هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) بالا می‌رود. مفیدترین روش برای تعیین وضعیت تیروئید اندازه گیری TSH در خون است.

همانطور که قبلاً ذکر شد، TSH توسط غده هیپوفیز ترشح می‌شود. با پایین آمدن سطح هورمون تیروئید، غده هیپوفیز با ترشح بیشتر هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH)  پاسخ می‌دهد. افزایش TSH می‌تواند در واقع ماه‌ها یا سال‌ها قبل از سقوط بسیار کم هورمون تیروئید مقدم باشد، بنابراین اولین نشانه کم کاری تیروئید ممکن است افزایش سطح TSH حتی در حالت طبیعی بودن سطح هورمون‌های تیروئید باشد.

ترکیبی از سابقه بالینی بیمار، غربالگری آنتی بادی (همانطور که در بالا ذکر شد) و اسکن تیروئید می‌توانند به تشخیص دقیق مسئله اساسی تیروئید کمک کنند. اگر پزشک به هیپوفیز یا هیپوتالاموس مشکوک باشد، ام آر آی مغز و سایر مطالعات ممکن است ضروری باشد. این تحقیقات باید به صورت موردی انجام شوند.

آزمایش خون معمولاً شامل تجزیه و تحلیل آنتی بادی‌ها (آنتی بادی‌های ضد تیرروپراكسیداز) برای كمك به تشخیص است. اگر آنتی بادی‌های ضد TPO در کل در سطح بالایی قرار داشته باشند، تشخیص به راحتی داده می‌شود. در اوایل دوره بیماری، ممکن است بیمار آنتی بادی منفی داشته باشد. اگر غده بزرگ باشد و یا علائم فشرده سازی مری وجود داشته باشد، ممکن است سونوگرافی انجام شود تا ببیند آیا غده مری (لوله غذا) یا نای را فشرده می‌کند.

 

تأثیر بیماری هاشیموتو در دوران بارداری

برای زنان باردار، هدف متفاوتی از هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) وجود دارد. اگر سطح TSH مورد هدف نباشد، ارائه دهنده خدمات احتمالاً برای محافظت از ایمنی حاملگی و کودک با هورمون تیروئید مصنوعی فرد را درمان می‌کند.

کم کاری تیروئید درمان نشده در دوران بارداری می‌تواند خطر سقط جنین، تولد زودرس و تولد نوزاد مرده را افزایش دهد یا ممکن است باعث افزایش خطرناک فشار خون در اواخر بارداری شود (به نام پره اکلامپسی) شود. کم کاری تیروئید درمان نشده همچنین می‌تواند بر رشد و رشد مغز کودک تأثیر بگذارد. ارائه دهندگان خدمات با فرد کار خواهند کرد تا اطمینان حاصل کنند که کم کاری تیروئید در دوران بارداری تحت کنترل است.

کم کاری تیروئید در دوران بارداری معمول نیست. اما گاهی اوقات علائم کم کاری تیروئید را می‌توان در دوران بارداری، با خستگی و افزایش وزن نادیده گرفت. در صورت مشاهده علائم کم کاری تیروئید، یا احساس ایجاد گواتر، بلافاصله آن را به پزشک خود اطلاع دهید.

در بیشتر موارد، تا زمانی که داروی روزانه خود را مصرف می‌کنید و آزمایش خون برای تنظیم دوز مصرفی طبق دستورالعمل ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی صورت می‌گیرد، کم کاری تیروئید قابل کنترل است. تغذیه سالم و ورزش کافی می‌تواند به فرد باردار کمک کند تا یک زندگی طولانی و سالمی داشته باشد. ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی می‌توانند بگویند که برای بهتر شدن در این مرحله چه مراحلی را باید طی کنید.

 

چشم انداز بیماران مبتلا به هاشیموتو

در صورت عدم درمان، هاشیموتو می‌تواند منجر به برخی عوارض جدی و در مواردی نادر موجب مرگ شود. این عوارض می توانند شامل مشکلات قلبی (مانند بزرگ شدن قلب یا نارسایی قلبی) و مسائل بهداشت روان (افسردگی) شوند. به هر روی، پیشگیری و پیگیری مراحل درمان می توانند به بیماران جهت بهبودی کمک شایانی کنند.

منابع:

www.medicinenet.com

my.clevelandclinic.org