انواع نارسایی‌های قلبی کدامند؟ علائم و درمان آن

یک قلب سالم خون را در بدن پمپاژ می‌کند تا خون و اکسیژن مورد نیاز اندام‌ها را تامین کند. در نارسایی قلبی، قلب نمی‌تواند خون را به درستی به اندام‌ها پمپاژ کند. قلب ممکن است سعی کند با بزرگ شدن، افزایش عضله یا ضربان سریع‌تر کاهش خون‌رسانی را جبران کند. عروق خونی ممکن است باریک شوند و حتی ممکن است بدن از ارسال خون به اندام‌ها و بافت‌های کم اهمیت‌تر جلوگیری کند. اما هیچ ‌کدام از این تغییرات، مشکلات ناشی از نارسایی قلبی را برطرف نمی‌کند.
برای شناخت انواع نارسایی‌های قلبی و علائم و درمان‌های آن‌ها با این مقاله از گروه پزشکان رسا همراه باشید.

نارسایی قلبی چیست؟

وقتی قلب نتواند خون و اکسیژن کافی به عضلات و اعضای بدن پمپاژ کند، نارسایی قلبی رخ می‌دهد. نارسایی قلبی معمولاً به طور ناگهانی اتفاق نمی‌افتد، بلکه با گذشت زمان و به دلایل مختلف ایجاد می‌شود. مهم است که بدانید در معرض افزایش ریسک ابتلا به این بیماری هستید یا خیر و در صورت لزوم اقدامات پیش‌گیرانه انجام دهید.
وقتی دچار نارسایی قلبی می‌شوید، به این معنی نیست که ضربان قلب متوقف می‌شود؛ آنچه واقعاً در جریان است این است که قلب نمی‌تواند به اندازه کافی خون را پمپاژ کند.
حفره‌های قلب ممکن است بزرگ شوند تا خون بیشتری به اندام‌ها برسد، حتی ممکن است سفت و ضخیم شوند. این تغییرات کمک می‌کند تا به صورت موقت خون‌رسانی به اعضا صورت بگیرد، اما با گذشت زمان، دیواره‌های عضله قلب ضعیف می‌شوند؛ کلیه‌ها واکنش نشان داده و باعث احتباس آب و نمک در بدن می‌شوند. مایعات اضافی ممکن است در بازوها، پاها، ساق و مچ پا، ریه‌ها یا سایر اندام‌ها جمع شوند.

 

انواع نارسایی قلبی کدامند؟

نارسایی قلبی می‌تواند فقط یک طرف قلب یا هر دو طرف آن را درگیر کند. در بیشتر موارد، ابتدا سمت چپ درگیر می‌شود. انواع نا‌رسایی قلبی عبارتند از:

نارسایی قلبی سمت چپ

در این حالت بطن چپ بزرگ‌تر است و مقدار بیشتری از خون قلب را پمپ می‌کند. این نوع نارسایی قلبی به دو دسته تقسیم می‌شود:
• نارسایی سیستولیک، جایی که بطن چپ آنقدر ضعیف است که نمی‌تواند خون کافی پمپاژ کند.
• نارسایی دیاستولیک، جایی که بطن چپ بیش از حد ضخیم وسفت است و نمی‌تواند به میزان طبیعی از خون پر شود.

نارسایی قلبی سمت راست

این اتفاق، معمولاً پس از از کار افتادن سمت چپ قلب رخ می‌دهد. فشار بیشتر مایعات از سمت ریه‌ها به قسمت راست قلب آسیب می‌رساند.

نارسایی احتقانی قلب

وقتی خروج خون از قلب کاهش می‌یابد، بازگشت آن نیز کندتر می‌شود و موجب تجمع خون در رگ‌های منتهی به بدن و در نتیجه تورم در سراسر بدن می‌شود. تورم معمولا در پاها و مچ پا مشاهده می‌شود و می‌تواند در ریه‌ها نیز جمع شود و مشکلات جدی در تنفس ایجاد کند.

عوامل ایجاد نارسایی قلبی کدامند؟

نارسایی قلبی زمانی اتفاق می‌افتد که قلب آنقدر ضعیف باشد که نتواند خون کافی به بقیه بدن برساند. برخی از شرایط و بیماری‌ها می‌توانند بر عملکرد قلب تأثیر بگذارند و منجر به نارسایی قلبی شوند؛ این شرایط عبارتند از:

• بیماری عروق کرونر و حمله قلبی؛ بدون رسیدن اکسیژن کافی از طریق عروق قلبی به عضلات قلب، آن بخش از قلب که مسدود شده است از بین می‌رود و این آسیب، قلب را ضعیف کرده و می‌تواند منجر به نارسایی قلبی شود.
• فشار خون بالا باعث می‌شود قلب برای عبور خون از عروق بیشتر کار کند و این کار اضافی باعث بزرگتر و ضعیف شدن قلب می‌شود. فشار خون بالا که به خوبی کنترل نشده باشد می‌تواند شانس نارسایی قلبی را دو یا سه برابر کند.
• مشکلات دریچه‌ای قلب
• آسیب عضلات قلب (کاردیومیوپاتی)
• ضربان غیر‌طبیعی قلب (آریتمی)
• دیابت؛ قند خون بالا به عروق آسیب می‌رساند و قلب را ضعیف می‌کند.
• چاقی و آپنه خواب ناشی از آن
• میوکاردیت (التهاب عضله قلب)
• بیماری‌های دیگر مانند ،HIV مشکلات تیروئید
• سو مصرف موادی مانند الکل، تنباکو یا مواد مخدر
• داروها؛ بعضی از داروها می‌توانند منجر به نارسایی قلبی یا بدتر شدن آن شوند، از جمله:
بعضی از داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد قارچ، داروهای آسم، داروهای میگرن و …

برخی از شرایطی که احتمال نارسایی قلبی را افزایش می‌دهند خارج از کنترل هستند، از جمله:
• نژاد (آفریقایی-آمریکایی)
• نقص مادرزادی قلبی
• سن (بالای 65 سال)

علائم نارسایی قلبی چیست؟

در صورت ابتلا به نارسایی، ممکن است هیچ علائمی نداشته باشید، یا علائم از خفیف تا شدید باشد. علائم می‌توانند دائمی باشند یا از بین بروند. علائم نارسایی قلبی مربوط به تغییراتی است که در قلب و بدن شما اتفاق می افتد و شدت آن به ضعف قلب شما بستگی دارد. برخی از علائم شایع نارسایی قلبی عبارتند از:

• تنگی نفس. نارسایی قلبی باعث برگشت خون به ریه‌ها می‌شود. این حالت می‌تواند باعث تنگی نفس همراه با ورزش یا مشکل تنفس در حالت استراحت یا خوابیده شود.
• خستگی، ضعف. در نتیجه خون‌رسانی کمتر به اندام‌ها و عضلات اصلی احساس خستگی و ضعف ایجاد می‌شود.
• تورم در پاها، ساق و مچ پا یا شکم. در نتیجه نارسایی قلبی، خون کمتری به کلیه‌ها پمپاژ شده و باعث احتباس مایع در عروق می‌شود؛ در نتیجه پاها و شکم متورم می‌شوند و افزایش وزن ایجاد می‌شود.
• سرفه طولانی‌مدت یا خس خس سینه که به دلیل احتقان ریه‌ها ایجاد می‌شود.
• ضربان قلب سریع یا نامنظم. قلب سریعتر می‌تپد تا خون کافی به بدن وارد شود.
• سرگیجه، گیجی؛ که به دلیل کاهش خون‌رسانی به مغز ایجاد می‌شود.
• افزایش دفعات ادرار در طول شب؛ به دلیل تلاش بدن برای دفع مایعات اضافی در رگ‌ها
• حالت تهوع، کم اشتهایی. نفخ شکم ممکن است باعث از دست دادن اشتها یا حالت تهوع شود.

 

چگونه می توان علائم نارسایی قلبی را کاهش داد؟

برای کاهش علائم نارسایی قلبی:

• تعادل در مصرف مایعات. هرچه مایعات بیشتری در رگ‌های خونی وجود داشته باشد، قلب باید بیشتر برای پمپاژ آن کار کند. محدود کردن میزان مصرف مایعات به کمتر از دو لیتر در روز به کاهش بار قلب کمک کرده و از عود علائم جلوگیری می‌کند.
• محدود کردن میزان نمک مصرفی.
• کنترل وزن و در صورت نیاز کاهش آن. هر روز، ترجیحاً صبح، بعد از دستشویی اما قبل از غذا خوردن و در یک زمان مشخص خود را وزن کنید و وزن خود ر ثبت کنید. اگر در یک روز 1 کیلو یا در طی یک هفته 2.5 کیلو اضافه کردید، با پزشک خود تماس بگیرید. ممکن است نیاز به تنظیم داروها باشد.
• کنترل علائم. در صورت بروز علائم جدید یا تشدید علائم با پزشک خود تماس بگیرید.
• مصرف دارو‌ها طبق تجویز پزشک. از داروها برای بهبود توانایی قلب در پمپاژ خون، کاهش فشار بر قلب، کاهش پیشرفت نارسایی قلب و جلوگیری از احتباس مایعات استفاده می‌شود.

تشخیص نارسایی قلبی چگونه است؟

برای تشخیص نارسایی قلبی، پزشک بعد از پرسیدن سابقه بیماری‌های دیگر (مانند دیابت، فشارخون، مشکلات کلیوی و …)، سبک زندگی ( رژیم غذایی، مصرف الکل و سیگار و …) و داروهای مصرفی، معاینه فیزیکی را انجام می‌دهد و در انتها پزشک ممکن است برای یافتن علت نارسایی قلبی و بررسی شدت آن آزمایشاتی را درخواست کند. این آزمایشات شامل موارد زیر است:

آزمایش خون: سلامت کلیه، غده تیروئید، سطح کلسترول و چربی‌ خون و میزان قند خون بررسی می‌شود.

الکتروکاردیوگرام (EKG): در این روش فعالیت الکتریکی قلب ثبت می‌شود که در آن ضربان قلب و توانایی قلب در پمپاژ خون نمایش داده می‌شود.

عکس رادیوگرافی قفسه سینه: اندازه قلب و تجمع مایعات در اطراف قلب و ریه را نشان می‌دهد.

اکوکاردیوگرام: که “اکو” نیز نامیده می‌شود، حرکت قلب و فعالیت درچه‌ها را نشان می‌دهد.

تست ورزش: یا تست استرس که عملکرد قلب را هنگامی فعالیت نشان می‌دهد و به پزشک به تشخیص رگ‎‌های مسدود شده قلب کمک می‌کند.

کاتتریزاسیون قلب: یا آنژیوگرافی عروق کرونر که میزان گرفتگی عروق تغذیه کننده قلب(کرونر) را نشان می‌دهد.

ام آر آی قلب: کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و به پزشک کمک می‌کند بفهمد عضله قلب یا بافت‌های اطراف قلب مشکلی دارد یا خیر.

درمان نارسایی قلبی چیست؟

معمولا نارسایی قلبی قابل درمان نیست؛ اما درمان می‌تواند به پمپاژ بهترخون از قلب و کاهش علائم کمک کند. برای درمان نارسایی قلبی، گزینه‌های زیادی وجود دارد. پزشک ممکن است ابتدا دارو و ایجاد تغییر در سبک زندگی را پیشنهاد دهد. اگر وضعیت بدتر شود، گزینه‌های دیگر مانند جراحی پیشنهاد می‌شود.

تغییر سبک زندگی

داشتن رژیم غذایی سالم. نمک مصرفی در روز را به کمتر از 1500 میلی گرم محدود کنید. غذاهای سرشار از فیبر و پتاسیم بخورید. از مصرف خوراکی‌های حاوی چربی اشباع شده، کلسترول و قند پرهیز کنید. در صورت نیاز به کاهش وزن، میزان کالری دریافتی خود را کاهش دهید. غذاهای پر فیبر را در رژیم غذایی خود بگنجانید. فیبر به حرکت غذا در طول دستگاه گوارش کمک می‌کند، سطح قند خون را کنترل می‌کند و ممکن است سطح کلسترول خون را کاهش دهد. سبزیجات، حبوبت، غلات سبوس‌دار و میوه‌های تازه سرشار از فیبر هستند.

ورزش منظم. یک برنامه ورزشی منظم که توسط پزشک تأیید شده باشد علائم شما را بهبود می‌بخشد و حال شما را بهتر می‌کند. همچنین ممکن است نارسایی قلبی شما را کند، کند. در ورزش، زیاده‌روی نکنید و در طول روز دوره‌های استراحت را حتما در نظر بگیرید.

جلوگیری از عفونت ریه. در مورد واکسن‌های آنفلوانزا و ذات الریه از پزشک خود سوال کنید.

مصرف منظم داروها. مصرف آن‌ها را بدون مشورت با پزشک قطع نکنید؛ حتی اگر علائمی نداشته باشید، داروها به پمپاژ بهتر قلب کمک می‌کنند.

کنترل میزان مصرف مایعات. در صورت تنگی نفس یا مشاهده تور ، مقدار کمتری مایعات (از جمله سوپ) مصرف کنید. با پزشک خود در مورد مقدار مایعاتی که روزانه می‌توانید بنوشید صحبت کنید.

کنترل وزن. اگر اضافه وزن دارید وزن خود را کاهش دهید. تعداد کالری روزانه خود را محدود کنید. برای رسیدن به وزن ایده‌آل یا حفظ آن مرتباً ورزش کنید.

کاهش مصرف الکل. مصرف الکل می‌تواند بر ضربان قلب تأثیر بگذارد و نارسایی قلبی را بدتر کند. پزشک ممکن است به شما بگوید که از مصرف مشروبات الکلی خودداری کنید یا آن‌ها را محدود کنید. الکل همچنین ممکن است با داروهای مصرفی شما تداخل داشته باشد.

دارو

ممکن است لازم باشد یک یا چند دارو به عنوان بخشی از درمان نارسایی قلبی یا علل زمینه‌ای آن تجویز شوند. برخی از داروهای رایج در درمان نارسایی قلبی عبارتند از:

• مهار کننده‌های ACE
• داروهای دیورتیک یا ادرار‌آور
• مسدود کننده‌های بتا
• دیگوکسین
• گشاد‌کننده رگ‌های خونی
• مسدود کننده‌های کانال کلسیم
• داروی تقویت پمپ قلب
• پتاسیم یا منیزیم

گزینه‌های جراحی و دستگاه پزشکی

در بعضی موارد، ممکن است نارسایی قلبی آن‌قدر شدید باشد که نیاز به جراحی باشد. چندین روش می‌تواند نارسایی قلبی را درمان کند. اگر شرایط شدیدتر باشد، پزشک ممکن است دستگاهی مانند دفیبریلاتور یا چیزی به نام دستگاه کمکی بطن چپ (LVAD) را در بدن بگذارد. در مواقع دیگر، پیوند قلب ممکن است بهترین انتخاب باشد.

عمل جراحی بای پس. در این روش خون به عروق اطراف شریان مسدود شده هدایت می‌شود.

درمان همزمان سازی مجدد قلب (CRT). که ضربان‌ساز دو بطنی نیز نامیده می‌شود؛ وقتی ضربان قلب منظم نباشد، نارسایی قلبی را بدتر می‌کند. در این روش درمانی از یک ضربان‌ساز استفاده می‌شود که در زمان لازم تکانه‌های الکتریکی را به هر دو بطن چپ و راست می‌فرستد تا پمپاژ آنها بهتر و هماهنگ‌تر شود.

پیوند قلب. این کار زمانی انجام می‌شود که نارسایی قلبی چنان شدید باشد که به هیچ درمان دیگری پاسخ ندهد.

جراحی دریچه قلب. اگر دریچه قلب معیوب، علت نارسایی قلبی باشد، ممکن است پزشک ترمیم یا جایگزینی آن را توصیه کند که نوسط جراح قلب انجام می‌شود.

دفیبریلاتور قلبی قابل کاشت (ICD). این دستگاه که زیر پوست در قفسه سینه قرار می‌گیرد، مشابه ضربان‌ساز قلب است. تکانه‌های الکتریکی از طریق رگ‌ها به قلب منتقل می‌شوند تا ریتم قلب را ارزیابی کنند. اگر قلب با یک ریتم خطرناک شروع به تپیدن کند، یا اگر ضربان قلب متوقف شود، ICD سعی می‌کند ریتم قلب را منظم یا آن را به ریتم طبیعی برگرداند. ICD همچنین می‌تواند به عنوان ضربان‌ساز عمل کرده و در صورت کند شدن سرعت قلب را تسریع کند.

پیشگیری از نارسایی قلبی

می توان با تغییرات ساده در سبک زندگی، شانس ابتلا به نارسایی قلبی را کاهش داد. هرچه زودتر این تغییرات شروع شود، در پیشگیری موثرتر هستند.
• نگه‌داشتن وزن در محدوده طبیعی
• ورزش منظم
• رژیم حاوی میوه‌ها و سبزیجات، غلات کامل، و پروتئین‌های بدون چربی
• محدود کردن مصرف چربی‌های اشباع شده، قندهای ساده، نمک و الکل
• عدم مصرف دخانیات
• کاهش استرس
• خواب کافی

در صورتیکه ریسک نارسایی قلبی در شما وجود دارد، با پزشک خود صحبت کنید. ممکن است داروهایی برای کمک به مدیریت بیماری شروع کند. بخاطر داشته باشید، هرگز برای تغییر سبک زندگی که از قلب محافظت کند دیر نیست.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

کلید کنترل نارسایی قلبی، مصرف داروها طبق تجویز پزشک، ایجاد تغییرات مناسب در رژیم غذایی، زندگی سالم و ویزیت دوره‌ای پزشک است.
دکتر به شما می‌گوید که چند بار نیاز به ویزیت دارید. اما اگر علائم زیر را داشتید، منتظر ملاقات بعدی نباشید و فورا” به پزشک مراجعه کنید؛ همچنین می‌توانید از پزشکان متخصص قلب و عروق سامانه رسا به صورت تلفنی مشاوره بگیرید:

• در یک روز 1کیلو یا بیشتر، یا در یک هفته 2.5 کیلو یا بیشتراضافه کردید.
• تورم در مچ پا ، ساق پا یا شکم که بدتر شده است.
• تنگی نفسی که بدتر شده یا بیشتر اتفاق می‌افتد، به خصوص اگر از شدت نفس تنگی بیدار شوید.
• احساس نفخ همراه با از دست دادن اشتها یا حالت تهوع
• احساس ضعف و خستگی شدید
• ابتلا به عفونت تنفسی یا سرفه‌ای که بدتر شده باشد
• ضربان قلب سریع (حدود 120 ضربان در دقیقه)
• ضربان قلب نامنظم جدید
• احساس درد یا ناراحتی در قفسه سینه در هنگام فعالیت که در صورت استراحت بهتر می‌شود.
• تنگی نفس در حین انجام فعالیت‌های روزمره یا در حال استراحت
• تفاوت در الگوی خواب، از جمله مشکل در به خواب رفتن یا احساس نیاز به خواب بیشتر از حد معمول
• کاهش ادرار
• احساس سرگیجه یا سبکی سر

 

چه موقع باید برای نارسایی قلبی به دنبال مراقبت های اضطراری باشم؟

اگر موارد زیر را دارید فورا” با اورژانس تماس بگیرید:

• احساس ناراحتی یا درد جدید قفسه سینه که شدید، ناگهانی و همراه با تنگی نفس، تعریق، حالت تهوع یا ضعف باشد.
• ضربان قلب سریع (بیش از 120-150 ضربان در دقیقه) ؛به خصوص اگر همراه نفس تنگی است.
• تنگی نفس که با استراحت برطرف نمی‌شود.
• ضعف یا فلج ناگهانی (عدم توانایی حرکت) در بازوها یا پاها
• سردرد ناگهانی یا شدید
• از حال رفتن که همراه با از دست دادن هوشیاری باشد.

 

منابع:

www.webmd.com