اگر فرزندتان به شپش سر مبتلا شد، ترسیدن و نگران شدن در این باره راحت‌ترین راه است. فکر کردن به وجود انگل‌های ریز در موهای فرزندتان می‌تواند منجر به وحشت شما و تصمیم‌گیری‌های عجولانه شود. آیا اگر بدانید شپش سر، عامل انتقال بیماری نیست و خارش تنها مشکل اصلی سلامتی برای او است، استرس کمتری خواهید داشت؟
همچنین بخوانید: شپش چیست؟
برنارد کوهن، متخصص پوست اطفال جانز هاپکینز، نکاتی در مورد چگونگی خلاص شدن از شر شپش سر به روش صحیح برای والدین ارائه می‌کند.
فهرست مطالب
با برخی از حقایق شپش سر شروع می‌کنیم:
- شپش سر در کودکان 3 تا 11 ساله شایع است.
- این آفات در کودکان سفید پوست شیوع بیشتری دارد.
- شپش‌ها در دختران بیشتر از پسران یافت می‌شوند.
- شپش سر در همه انواع مو مانند مجعد، صاف، رنگ شده یا طبیعی زندگی می‌کنند.
مرحله 1: نحوه انتشار شپش سر را بدانید
قبل از شروع درمان، بررسی کنید که چگونه کودک شما به شپش سر مبتلا شده است. شپش سر انسانی نمی‌پرد، روی حیوانات خانگی زندگی نمی‌کند و ربطی به بهداشت شخصی فرد ندارد. شایع‌ترین راه انتشار شپش از طریق تماس سر به سر است. این بدان معنی است که کودک شما با کسی که مبتلا به شپش سر بوده، ارتباط نزدیک داشته و در شرایط تماس سر به سر قرار گرفته‌اند. این وضعیت ممکن است در طول ورزش، وقت خواب یا زمان بازی در مدرسه یا خارج از آن اتفاق بیفتد.
همچنین بخوانید: شپش از چه حیواناتی قابل انتقال به انسان است؟
یک راه موثر در کاهش ابتلای کودکان به شپش سر، به اشتراک نگذاشتن وسایل شخصی آن‌ها مانند کلاه، برس مو و لوازم جانبی مو است که در ارتباط با مو و سر هستند. شپش سر باید هر 12 تا 24 ساعت یک بار با خون سر تغذیه شود، بنابراین نمی‌تواند بیش از یک روز دور از سر انسان زنده بماند.
مرحله 2: شپش را کنترل کنید
هنگامی که کودک شما با یک مورد تایید شده از شپش سر به خانه آمد، اقداماتی را به منظور جلوگیری از انتشار شپش به سایر اعضای خانواده انجام دهید.
از در آغوش گرفتن یا سایر تماس‌های نزدیک خودداری کنید.
سایر کودکان و بزرگسالان خانواده خود را جهت ابتلا به شپش سر بررسی کنید.
اغلب زمانی که پرستار مدرسه جهت اطلاع‌رسانی بیماری فرزندتان با شما تماس می‌گیرد، کودک شما مدتی است که به شپش سر مبتلا می‌باشد. در چنین شرایطی این احتمال وجود دارد که تمام خانواده شما جهت جلوگیری از آلودگی مجدد، نیاز به درمان داشته باشند.
شستن کلاه‌ها، روسری‌ها، روبالشی‌ها و موارد مشابهی که در تماس با سر هستند، با آب داغ ممکن است به جلوگیری از شپش سر کمک کند. دکتر کوهن می‌گوید: با این حال، ضد عفونی کردن کل خانه ضروری نیست، زیرا انتقال شپش از اشیای بی جان نادر است.
مرحله 3: چرخه زندگی شپش سر را درک کنید
به منظور درمان صحیح شپش سر، باید دشمن خود را بشناسید. شپش سر را می‌توان در یک یا چند مورد از این اشکال یافت:
- تخم شپش سر (نیت) محکم به پایه مو می‌چسبد. این احتمال وجود دارد که شبیه شوره سر به نظر برسند اما اگر آن‌ها را با ذره بین بررسی کنید، می‌بینید که نیت‌ها بیضی شکل بوده و صاف نیستند.
- نیف تولید شده که رنگ آن سفید مایل به خاکستری است و قبل از بالغ شدن سه مرحله را طی می‌کند.
- شپش سر بالغ به رنگ قهوه‌ای مایل به زرد است و می‌تواند به سرعت در امتداد مو یا در سراسر پوست سر حرکت کند.
هر سه نسل شپش سر باید از بین رفته یا بمیرند تا برای همیشه از شر شپش خلاص شوید.
مرحله 4: “تخریب زیستگاه” شپش را در نظر بگیرید
شپش برای زنده ماندن نیاز به میزبان انسانی دارد. اگر مو از بین رفته باشد، شپش سر نیز از بین می‌رود. در حالی که کوتاه کردن موی کودک ممکن است یک راه حل افراطی به نظر برسد، این احتمال وجود دارد که برای برخی از والدین یک اقدام مناسب باشد. اگر فرزند شما موهای کوتاهی دارد، شاید منطقی باشد که با از بین بردن محل زندگی شپش(زدن موها)، با شپش سر مقابله کنید.
مرحله 5: بدون نسخه و بدون پزشک نحوه درمان شپش سر را بیاموزید
اولین خط دفاعی شما در برابر شپش، درمان شپش سر بدون نسخه (OTC) است که به طور معمول به وسیله شامپو ارائه می‌شود. تفاوت اصلی بین محصولات مختلف در ماده موثر آن‌ها بر بیماری و این موضوع است که چه مراحلی شپش سر را از بین می‌برد. اکثر درمان‌های OTC شپش سر، به طور کامل شپش‌ها را از بین نمی‌برند، بنابراین ممکن است برای کشتن نیف‌ها پس از خروج از تخم، استفاده مجدد لازم باشد.
برخی از درمان‌های OTC شپش سر از پیرترین “Pyrethrin” به عنوان ماده فعال استفاده می‌کنند. به طور طبیعی پیرترین‌ها در گل‌های Compositae (Asteraceae) مانند گل‌های داوودی که با نام‌های مادر یا گل داوودی نیز شناخته می‌شوند، وجود دارند. اگر کودک شما به این گل‌ها حساسیت دارد، این احتمال وجود دارد که به درمان شپش سر که از پیرترین استفاده می‌کند نیز حساسیت داشته باشد.
مرحله 6: درمان شپش را طبق دستورالعمل‌های ارائه شده اعمال کنید
همانطور که دکتر کوهن اشاره می‌کند، یکی از دلایلی که درمان‌های بدون نسخه برای شپش سر موثر نیستند، این است که طبق دستورالعمل استفاده نمی‌شوند. والدین ممکن است یک دوز را به چندین مرحله تقسیم کنند یا به طور کلی از دستورالعمل‌ها منحرف شوند. اگر شما به درستی از دستورالعمل‌ها استفاده کرده باشید، پس از اولین درمان، نباید شپش خزنده را مشاهده کنید. اگر همچنان خزنده‌های زنده را مشاهده می‌کنید، این احتمال وجود دارد که مرحله‌ای را از دست داده باشید یا درمان در برابر نوع شپش کودک شما موثر نباشد.
نکات اضافی جهت خلاص شدن از شر شپش سر
این نکات را بخوانید و با دانش خود، شروع به درمان این موجودات موذی نمایید. به خاطر داشته باشید که در نهایت این توصیه پزشک است که می‌تواند به شکل صحیح و اصولی، درمان شما را پیش ببرد. مشاوره با پزشک متخصص، یکی از روش‌های اصولی درمان شپش است.
جهت رهایی از شپش سر به دنبال کمک حرفه‌ای باشید
برخی از والدین به درمان‌های خانگی مانند روغن درخت چای، سس مایونز، روغن چریش، سرکه، اسپری سالین و بسیاری دیگر جهت از بین بردن شپش سر روی می‌آورند. این درمان‌ها کثیف کننده و وقت‌گیر هستند و توسط تحقیقات علمی پشتیبانی نمی‌شوند. اگر درمان شپش سر OTC را امتحان کرده‌اید و جواب نداد همچنین مطمئن هستید که فرزندتان مجدداً آلوده نشده است (شپش‌های قبلی از بین نرفته‌اند)، از متخصص کمک بگیرید.
این احتمال وجود دارد که با نوعی شپش سر مواجه باشید که به ماده فعال محصول درمانی شما مقاوم است. به منظور درمان شپش سر با پزشک اطفال خود مشورت کنید یا با یک متخصص پوست کودکان تماس بگیرید.
به نیت وسواس نداشته باشید
دکتر کوهن می‌گوید: «یک قانون کلی این است: اگر سه هفته پس از درمان هیچ حشره‌ی زنده‌ی خزنده‌ای دیده نشد، می‌توان حدس زد که در حالت پاک هستید.» اگر در این بازه زمانی نیت‌ها زنده بودند، در این سه هفته از تخم بیرون می‌آمدند. نیف‌ها و پوسته آن‌ها ممکن است برای مدتی در مو باقی بمانند اما این شرایط دوام ندارد.
بسیاری از درمان‌های تجویزی شپش سر، شپش سر بالغ را هدف قرار می‌دهند. اگر از چنین محصولی استفاده می‌کنید، نیازی به شانه زدن نیست مگر این‌که نتوانید صبر کنید تا از پوسته‌ی مرده آن‌ها خلاص شوید.
در زمان ابتلا به شپش، مراقب خاراندن سر خود باشید
متأسفانه هیچ عامل بازدارنده اثبات شده‌ای جهت درمان شپش سر وجود ندارد که مانع از ابتلای مجدد فرزند شما به شپش شود. بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که با دیدن خاراندن سر کودکتان هوشیار باشید. خارش یک واکنش آلرژیک به مواد شیمیایی موجود در بزاق شپش سر است. همه بچه‌ها در همان ابتدا خارش را تجربه نمی‌کنند اما اگر قبلاً شپش سر داشته‌اند، به احتمال زیاد زودتر شروع به خارش سر می‌کنند. تشخیص زودهنگام این رفتار و درمان آن به شما کمک می‌کند تا از ریشه مشکل شپش سر جلوگیری کنید.
به طور کلی درمان شپش سر شامل موارد زیر است:
احتمالاً پزشک شما یک داروی بدون نسخه (OTC) را توصیه می‌کند که این دارد، شپش و برخی از حشرات را از بین می‌برد. این داروها ممکن است تخم‌های تازه گذاشته شده را از بین نبرند. بنابراین به طور معمول برای کشتن نیف‌ها پس از خروج از تخم و قبل از تبدیل شدن به شپش بالغ مناسب‌اند اما در این شرایط یک درمان مجدد در زمان مناسب لازم است.
برخی از مطالعات نشان می‌دهند که 7 تا 9 روز پس از اولین درمان، زمان ایده‌آل برای درمان دوم است اما برنامه‌های درمانی دیگری نیز وجود دارد. از پزشک خود بخواهید دستورالعمل‌های مکتوب را برای برنامه درمانی توصیه شده ارائه دهد.
محصولات بدون نسخه (OTC) جهت درمان شپش سر
داروهای OTC بر پایه پیرترین، یک ترکیب شیمیایی استخراج شده از گل داوودی است که جهت درمان شپش سر استفاده می‌شود. قبل از استفاده از یکی از این درمان‌ها، موهای کودک خود را با شامپوی بدون نرم‌کننده بشویید. شستن موها با سرکه سفید قبل از درمان ممکن است به حل شدن چسبی که نیت‌ها را روی ساقه مو نگه می‌دارد، کمک کند. دستورالعمل‌های روی بسته‌بندی را برای مدت زمان درمان و ماندن دارو روی موها دنبال کنید و موهای فرزندتان را با آب گرم بشویید.
داروهای OTC شامل موارد زیر است:
- پرمترین “Permethrin” (نیکس). پرمترین نسخه مصنوعی پیرترین است. پرمترین، نیت‌ها را از بین نمی‌برد و در چنین شرایطی باید درمان 9 تا 10 روز پس از اولین مصرف تکرار شود. این احتمال وجود دادر که عوارض جانبی شامل قرمزی و خارش پوست سر باشد.
- پیرترین با مواد افزودنی (Rid). در این داروی OTC، پیرترین با ماده شیمیایی دیگری ترکیب می‌شود که اثربخشی آن را افزایش می‌دهد. این محصول فقط شپش‌ها را می‌کشد (نه نیت‌ها) و باید 9 تا 10 روز پس از اولین درمان دوباره استفاده شود. عوارض جانبی ممکن است شامل خارش و قرمزی پوست سر باشد. اگر کودک شما به گل داوودی یا ابروسیا حساسیت دارد، نباید از پیرترین استفاده شود.
داروهای تجویزی جهت درمان شپش سر
در برخی از مناطق جغرافیایی، شپش‌ها نسبت به داروهای OTC مقاومت نشان می‌دهند. همچنین درمان OTC ممکن است به دلیل استفاده نادرست مانند عدم تکرار درمان در زمان مناسب، با شکست مواجه شود.
اگر استفاده صحیح از یک درمان OTC ناموفق باشد، این احتمال وجود دادر که پزشک شما یک درمان با نسخه را توصیه کند.
درمان با نسخه شپش شامل موارد زیر است:
- ایورمکتین “Ivermectin” (اسکلایس). ایورمکتین برای شپش سمی است. این دارو برای استفاده افراد بالای 6 ماه تایید شده است. همچنین می‌توان آن را یک بار روی موهای خشک مالید و بعد از 10 دقیقه با آب شست‌وشو داد. ایورمکتین به صورت قرص برای مصرف خوراکی برای کودکان با وزن بیش از 33 پوند در دسترس است. اگر سایر درمان‌های موضعی به طور موثر آلودگی شپش را از بین نبرد، این درمان توسط پزشک توصیه می‌شود.
- اسپینوساد “Spinosad” (ناتروبا). اسپینوساد برای استفاده افراد بالای 6 ماه تایید شده است. این دارو را می‌توان روی موهای خشک مالید و بعد از 10 دقیقه با آب گرم آبکشی کرد. این دارو شپش و نیت را از بین می‌برد و به طور معمول نیازی به درمان مکرر ندارد.
- مالاتیون “Malathion”. مالاتیون برای استفاده در افراد 6 ساله یا بالاتر تایید شده است. این لوسیون مالیده می‌شود، به طور طبیعی خشک می‌شود و پس از 8 تا 12 ساعت شسته می‌شود. این دارو دارای محتویات الکلی بالایی است بنابراین نمی‌توان آن را با سشوار یا نزدیک به شعله آتش استفاده کرد. مالاتیون را می‌توان هفت تا نه روز پس از اولین درمان در صورت لزوم دوباره استفاده کرد.
اگر ترجیح می‌دهید از دارویی برای درمان آلودگی به شپش سر استفاده نکنید، می‌توانید یک درمان خانگی جایگزین را در نظر بگیرید. شواهد بالینی کمی در مورد اثربخشی چنین درمان‌هایی وجود دارد.
شانه زدن موهای خیس برای درمان شپش
شانه کردن موهای خیس با یک شانه دندانهریز ممکن است شپش و برخی از نیت‌ها را از بین ببرد. مطالعات نشان می‌دهد که نتایج شانه کردن مرطوب موها متفاوت است.
موها باید خیس باشند و شما باید چیزی برای سر کردن موها (مانند نرم کننده مو یا روغن زیتون) اضافه کنید. در طول یک جلسه درمان، حداقل دو بار کل سر را از نوک سر تا انتهای مو شانه کنید. این فرآیند باید هر سه تا چهار روز یک بار به مدت چند هفته تکرار شود.
استفاده از روغن نرم کننده برای درمان شپش
مطالعات بالینی کوچکی نشان داده‌اند که برخی از روغن‌های گیاهی طبیعی ممکن است شپش را خفه کند و آن را بکشد اما اثربخشی آن نامشخص است.
روغن‌های خفه کننده شپش عبارتند از:
- روغن درخت چای “Tea tree oil”
- روغن انیسون “Anise oil”
- روغن یلانگ یلانگ “Ylang-ylang oil”
این محصولات نیازی به رعایت استانداردهای ایمنی، اثربخشی و ساخت داروهای مورد تایید سازمان غذا و دارو (FDA) ندارند و گاهی اوقات می‌توانند باعث واکنش‌های آلرژیک شوند.
عوامل خفه کننده شپش
تعدادی از محصولات خانگی برای درمان آلودگی به شپش سر استفاده می‌شوند. تصور می‌شود این محصولات زمانی که در مقادیر زیادی روی موها مالیده می‌شوند، با کلاه حمام پوشانده می‌شوند و در طول شب روی موها می‌مانند، شپش‌ها را از هوا محروم می‌کنند.
محصولات مورد استفاده برای خفه کردن شپش‌ها عبارتند از:
- مایونز
- روغن زیتون
- مارگارین یا کره
- ژله نفتی پترولاتیوم یا وازلین
کم آب کردن جهت از بین بردن شپش‌ها
گزینه دیگر درمان شپش، دستگاهی است که از یک کاربری هوای گرم برای از بین بردن شپش سر و تخم آن‌ها از طریق کم آبی استفاده می‌کند. این دستگاه نیاز به آموزش خاصی دارد و در حال حاضر فقط در مراکز درمانی حرفه‌ای شپش موجود است.
این دستگاه از هوای خنک‌تر از اکثر سشوارها و سرعت جریان بسیار بالاتر جهت از بین بردن شپش‌ها و برای خشک کردن آن‌ها استفاده می‌کند. به منظور رسیدن به این نتیجه نباید از سشوار معمولی استفاده کرد زیرا خیلی گرم است و می تواند پوست سر را بسوزاند.
محصولات خطرناکی که در زمان درمان شپش باید از آن‌ها اجتناب کنید
محصولات قابل اشتعال مانند نفت سفید یا بنزین، هرگز نباید برای از بین بردن شپش یا از بین بردن نیت استفاده شوند.
شما می‌تواند با نظافت منزل و شستن وسایل شخصی با آب گرم و مواد شوینده، به هر چه سریع‌تر از بین رفتن این موجودات موذی کمک کنید.
منبع:
