بیماری سرطان کلیه چیست؟ علائم و درمان سرطان کلیه

هر فرد 2 کلیه دارد که در بالای کمر در دو طرف ستون فقرات قرار دارد. این اندام‌های با رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز، هر کدام تقریباً اندازه یک مشت کوچک هستند. آن‌ها به پشت بدن نسبت به قسمت جلویی نزدیک‌ترند .

کلیه‌ها برای از بین بردن ناخالصی‌ها، مواد معدنی و نمک اضافی و آب اضافی خون را فیلتر می‌کنند. همه روزه کلیه ها حدود 200 کوارتز خون را فیلتر می کنند تا 2 کوارتز ادرار تولید شود. هم‌چنین کلیه‌ها هورمون‌هایی که به کنترل فشار خون، تولید گلبول‌های قرمز و سایر عملکردهای بدن کمک می‌کنند را تولید می‌کنند.

بیشتر افراد 2 کلیه دارند. هر کلیه به طور مستقل کار می‌کند. این بدان معنی است که بدن می‌تواند با 1 کلیه به صورت کامل و درست فعالیت کند. به وسیله دیالیز که یک فرایند مکانیزه است، می‌توان بدون فعالیت درست کلیه‌ها زندگی کرد. دیالیز از طریق خون به نام همودیالیز “hemodialysis” یا با استفاده از حفره شکمی بیمار به نام دیالیز شکمی “peritoneal dialysis” انجام می‌شود.

 

درباره سرطان کلیه

سرطان کلیه هنگامی شروع می‌شود که سلول‌های سالم در یک یا هر دو کلیه تغییر کرده و از کنترل خارج شوند و توده‌ای به نام تومور قشر کلیوی تشکیل شود. تومور می‌تواند بدخیم، تنبل (بی‌تحرک) یا خوش خیم باشد. تومور بدخیم سرطانی است که می‌تواند در سایر نقاط بدن رشد و گسترش یابد. تومور بی‌تحرک نیز سرطانی است  اما این نوع تومور به‌ندرت در سایر قسمت‌های بدن شیوع می‌یابد. تومور خوش خیم بدان معنی است که تومور می‌تواند رشد کند اما گسترش نمی‌یابد.

 

انواع سرطان کلیه

چندین نوع سرطان کلیه وجود دارد:

• سرطان سلول کلیوی “Renal cell carcinoma”: سرطان سلول کلیوی شایع‌ترین نوع سرطان کلیوی در بزرگسالان است و حدود 85٪ از این تشخیص‌ها را تشکیل می‌دهد. این نوع سرطان در لوله و مجاری کلیوی که سیستم تصفیه را تشکیل می‌دهند، توسعه می‌یابد. هزاران هزار لوله کوچک برای تصفیه در هر کلیه وجود دارد.
• سرطان ادراری یا کارسینوما سلول انتقالی “Urothelial carcinoma”: این بیماری 5 تا 10 درصد از سرطان‌های کلیوی را در بزرگسالان تشخیص می‌دهد. کارسینوم ادراری از ناحیه کلیه، جایی که ادرار قبل از حرکت به مثانه در آن جمع می‎شود (به نام لگن خاصره کلیوی) شروع می‌شود. این نوع سرطان کلیه مانند سرطان مثانه درمان می‌شود زیرا هر دو نوع سرطان در همان سلول‌ها شروع می‌شوند.
• سارکوم “Sarcoma”: سارکوم کلیه نادر است. این نوع سرطان در بافت نرم کلیه بروز می‌کند. لایه نازک از بافت هم‌بند اطراف کلیه ( به نام کپسول یا سرپوش) یا چربی اطراف سارکوم کلیه معمولاً با جراحی درمان می‌شود. با این حال، معمولاً سارکوم در ناحیه کلیه برمی‌گردد یا به قسمت‌های دیگر بدن گسترش می‌یابد. جراحی یا شیمی درمانی ممکن است بعد از اولین عمل جراحی توصیه شود.
• تومور ویلمز “Wilms tumo”: تومور ویلمز در کودکان بیشتر دیده می‌شود و در بزرگسالان متفاوت از سرطان کلیه درمان می‌شود. تومورهای ویلمز حدود 1٪ از سرطان‌های کلیه را تشکیل می‌دهند. این نوع تومور به احتمال زیاد با پرتودرمانی و شیمی درمانی (نسبت به سایر انواع سرطان کلیه در هنگام ترکیب درمان‌ها) با موفقیت درمان می‌شود. این سرطان، منجر به رویکرد متفاوتی برای درمان بیماری شده است.
• لنفوم “Lymphoma”: لنفوم می‌تواند در هر دو کلیه توسعه یابد و با درگیر کردن سایر غدد لنفاوی به نام لنفادنوپاتی “lymphadenopathy” در سایر قسمت‌های بدن از جمله گردن، قفسه سینه و حفره شکمی همراه باشد. در موارد نادر، لنفوم کلیه به عنوان یک توده تومور سرطانی، تنها در کلیه ظاهر می‌شود و ممکن است شامل غدد لنفاوی منطقه‌ای باشد. اگر لنفوم ایجاد شود، پزشك شما ممكن است بيوپسي انجام دهد و جراحي و شيمي درماني را توصيه كند.

انواع سلول‌های سرطانی کلیه

دانستن این‌ که کدام نوع سلول، تومور کلیه را تشکیل می‌دهد به پزشکان کمک می‌کند تا درمان را انجام دهند. آسیب شناسان بیش از 30 نوع مختلف سلول سرطانی کلیه را شناسایی کرده‌اند. آسیب شناس، یک پزشک متخصص برای تفسیر تست‌های آزمایشگاهی و ارزیابی سلول‌ها، بافت‌ها و اندام‌ها جهت تشخیص بیماری است. اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) همیشه نمی‌تواند تفاوت بین تومورهای قشر کلیوی خوش خیم، بی تحرک یا بدخیم کلیه را قبل از عمل نشان دهد.

متداول‌ترین انواع سلول‌های سرطانی کلیه در زیر ذکر شده است. به طور کلی‌، طبقه دسته‌بندی تومور به درجه تمایز سلول‌ها و نه به سرعت رشد آن‌ها اشاره دارد. هرچه درجه بالاتر باشد، احتمال دارد که سلول‌ها با گذشت زمان گسترش یابند یا متاستاز شوند.

 

• سلول پاک “Clear cell”: حدود 70٪ از سرطان‌های کلیه از سلول‌های شفاف تشکیل شده است. سلول‌های پاک از رشد آهسته (درجه 1) تا رشد سریع (درجه 4) متغیر هستند. ایمونوتراپی و درمان هدفمند به ویژه در درمان سرطان کلیه سلول پاک موثر هستند.
• پاپیلاری “Papillary”: سرطان کلیه پاپیلری در 10 تا 15 درصد بیماران مشاهده می‌شود. این بیماری به 2 زیرگروه مختلف به نام‌های نوع 1 و نوع 2 تقسیم می‌شود. سرطان کلیه پاپیلری موضعی اغلب با جراحی درمان می‌شود. اگر سرطان کلیه پاپیلری گسترش یابد یا متاستاز شود، اغلب با عوامل مسدودکننده رگ‌های خونی درمان می‌شود. استفاده از ایمونوتراپی برای درمان سرطان‌های پاپیلری متاستاتیک همچنان در دست بررسی است. بسیاری از پزشکان درمان را از طریق یک کارآزمایی بالینی برای سرطان پاپیلری متاستاتیک توصیه می‌کنند.
• سارکاماتوئید “Sarcomatoid features”: هر یک از زیرگروه‌های تومور سرطان کلیه (سلول روشن، کروموفوب “chromophobe” و پاپیلاری و…) می‌توانند ویژگی‌های بسیار نامنظمی در زیر میکروسکوپ نشان دهند. این موارد اغلب توسط آسیب شناسان به عنوان “ساركوماتوئید sarcomatoid” توصیف می‌شود. این یک تیپ مشخص تومور نیست اما وقتی این ویژگی‌ها مشاهده می‌شوند، پزشکان می‌دانند که این بیماری یک نوع بسیار تهاجمی سرطان کلیه است. تحقیقات علمی امیدوار کننده‌ای در مورد گزینه‌های درمانی و ایمنی درمانی برای مبتلایان به تومور با ویژگی‌های سارکوماتوئید وجود دارد.
• مدولار “Medullary”: این نوع از بیماری، یک سرطان نادر و بسیار تهاجمی است اما هنوز هم یک تومور قشر کلیوی به حساب می‌آید. این بیماری در افراد سیاه‌ پوست بسیار شایع است و به صفت سلول داسی معرفی شده است. صفت سلول داس به این معنی است که شخص ژن سلول داسی را از والدین به ارث برده است. در حال حاضر ترکیبی از شیمی درمانی به همراه مهارکننده رگ‌های خونی، گزینه‌های درمانی مبتنی بر برخی داده‌های علمی است و آزمایشات بالینی برای تعریف بهتر تصمیمات درمانی در حال انجام است.
• جمع‌آوری مجرایی “Collecting duct”: به احتمال قوی، سرطان جمع‌آوری مجرایی در افراد بین 20 تا 30 سال رخ می‌دهد. در مجاری جمع‌آوری کلیه شروع می‌شود.این یک سرطان دشوار است و درمان موفقیت‌آمیز آن با ترکیبی از شیمی درمانی سیستمیک و جراحی بسیار طولانی است.
• “Chromophobe”: کروموفوب یکی دیگر از سرطان‌های غیر معمول است که با انواع دیگر تفاوت دارد. اگر تومورهای بی‌تحرک (که بعید به نظر می‌رسد شیوع پیدا کنند) شکل بگیرد، تهاجمی می‌شوند. آزمایشات بالینی برای یافتن بهترین راه‌های درمان این نوع سرطان در حال انجام است.
• آنکوسیتوم “Oncocytoma”: این یک نوع بیماری آرام و در حال رشد از سرطان کلیه است که به ندرت، شیوع می‌یابد.
• آنژیومیولیپوما “Angiomyolipoma”: آنژیومیولیپوما یک تومور خوش خیم است که از نظر ظاهری منحصربه‌فرد است و تنها در سی‌تی‌اسکن و در صورت مشاهده در زیر میکروسکوپ دیده می‌شود. معمولاً احتمال رشد و گسترش آن کم است. با جراحی یا در صورت کوچک بودن با نظارت فعال درمان می‌شود خون‌ریزی قابل توجه در این بیماری، یک اتفاق نادر است اما در زنان باردار و یائسه بیشتر محتمل است. یک شکل تهاجمی آنژیومیولیپوما، موسوم به اپی تلیوئید “epithelioid”، در موارد نادر می‌تواند به رگ کلیوی و وریدی تحتانی حمله کند و به غدد لنفاوی یا اندام‌های اطراف مانند کبد گسترش یابد.

 

روش های درمان سرطان کلیه

معمولاً در مراقبت از سرطان، متخصصان مختلفی با یکدیگر همکاری می‌کنند تا بتوانند برنامه درمانی کلی بیمار را که ترکیبی از انواع مختلف درمان‌ها باشد، بیابند. به این تیم متخصص، چندرشته‌ای گفته می‌شود. معمولاً در مورد سرطان کلیه، تیم مراقبت‌های بهداشتی شامل این افراد می‌شوند:

• ارولوژی: پزشک متخصص دستگاه تناسلی که شامل کلیه‌ها، مثانه، دستگاه تناسلی، پروستات و بیضه‌ها می شود.
• انکولوژیست ارولوژیک: متخصص ارولوژی که در معالجه سرطان‌های دستگاه ادراری تخصص دارد.
• انکولوژیست دارویی: پزشک آموزش دیده برای درمان سرطان به وسیله درمان‌های سیستمیک و با استفاده از دارو.
• انکولوژیست پرتو درمانی: پزشک آموزش دیده شده در زمینه پرتو درمانی، درمان سرطان با پرتودرمانی را توصیه می‌کند. این پزشک، بخشی از تیم پرتو درمانی می‌باشد.

تیم‌های مراقبت از سرطان شامل تعداد زیادی از متخصصان مراقبت‌های بهداشتی، مانند دستیاران پزشک، پرستاران، پرستاران انکولوژی، مددکاران اجتماعی، داروسازان، مشاوران، متخصصان رژیم غذایی و سایرموارد هستند.

توضیحات در مورد انواع متداول درمان‌های مورد استفاده در سرطان کلیه در زیر آمده است. هم‌چنین برنامه مراقبت شما شامل درمان علائم و عوارض جانبی است که بخش مهمی از مراقبت از سرطان است.

گزینه‌ها و توصیه‌های درمانی به عوامل مختلفی از جمله نوع سلول و مرحله سرطان، عوارض جانبی احتمالی و ترجیحات و سلامتی بیمار، بستگی دارد. وقت بگذارید تا در مورد تمام گزینه‌های درمانی خود بیاموزید و حتما در مورد چیزهایی که نامشخص است سؤال کنید. با پزشک خود در مورد اهداف هر درمان صحبت کنید و آن‌چه را در حین درمان ‌می‌خواهید، بیان کنید. این نوع گفتگوها “تصمیم‌گیری مشترک” نامیده می‌شوند. تصمیم‌گیری مشترک زمانی است که شما و پزشکان با یکدیگر صحبت می‌کنید تا درمانی را که متناسب با اهداف مراقبت و درمان شما باشد، انتخاب کنید. تصمیم‌گیری مشترک برای سرطان کلیه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا گزینه‌های مختلف برای درمان وجود دارد.

سرطان کلیه اغلب با جراحی، درمان هدفمند، ایمونوتراپی یا ترکیبی از این درمان‌ها درمان می‌شود. گاهی اوقات پرتو درمانی و شیمی درمانی نیز استفاده می‌گردد. افراد مبتلا به سرطان پیشرفته کلیه به نام سرطان متاستاتیک، اغلب چندین خط درمانی را دریافت می‌کنند. این بدان معناست که درمان‌ها یکی پس از دیگری انجام می‌شود.

عمل جراحی تومور کلیه

جراحی برداشتن تومور و برخی از بافت‌های سالم اطراف آن در طی یک عمل جراحی است. اگر سرطان فراتر از کلیه‌ها گسترش نیافته باشد، عمل جراحی برای برداشتن تومور یا بخشی از کلیه و احتمالاً بافت و غدد لنفاوی مجاور، تنها درمان مورد نیاز می‌باشد.

انواع جراحی‌های مورد استفاده در سرطان کلیه شامل مراحل زیر است:

-نفرکتومی رادیکال “Radical nephrectomy”: جراحی برای برداشتن تومور، کلیه و بافت اطراف آن، نفراکتومی رادیکال نامیده می‌شود. اگر بافت مجاور و غدد لنفاوی اطراف نیز تحت تأثیر این بیماری قرار بگیرند، نفرکتومی رادیکال و دیسکسیون “dissection” غدد لنفاوی انجام می‌شود. در حین جداشدگی گره‌های لنفاوی، غدد لنفاوی متاثر از سرطان نیز برداشته می‌شوند. اگر سرطان به غده فوق کلیوی یا رگ‌های خونی مجاور گسترش یافته باشد، جراح ممکن است طی یک عمل به نام آدرنالکتومی “adrenalectomy” ، قسمت‌هایی از عروق خونی غده فوق کلیه را خارج کند. معمولاً نفرکتومی رادیکال در صورت باقی‌ماندن بافت سرطانی، تومور را درمان می‌کند. گاهی اوقات تومور کلیوی مستقیماً در داخل رگ کلیوی رشد کرده و در مسیر خود به قلب، داخل حفره رگ‌ها وارد می‌شود. اگر این اتفاق بیفتد، تکنیک‌های پیچیده جراحی قلب و عروق برای از بین بردن ایمنی همه بیماری‌های پیش‌آمده لازم است.

-نفرکتومی جزئی “Partial nephrectomy”: نفرکتومی جزئی برداشت و جراحی تومور است. این نوع جراحی عملکرد کلیه را حفظ کرده و خطر ابتلا به بیماری مزمن کلیه را بعد از عمل کاهش می‌دهد. تحقیقات نشان داده است که نفرکتومی جزئی در هر زمان ممکن است برای تومورهای T1 مؤثر باشد. روش‌های جدیدتر که از برش کوچک‌تر استفاده می‌کنند با عوارض جانبی کم‌تر و بهبودی سریع‌تری همراه هستند.

روش‌های درمانی با استفاده از دارو

درمان سیستمیک، استفاده از دارو برای از بین بردن سلول‌های سرطانی است. این نوع دارو یا از طریق دهان یا مستقیماً از طریق جریان خون برای رسیدن به سلول‌های سرطانی در بدن انجام می‌شود. روش‌های درمانی سیستمیک معمولاً توسط انکولوژیست پزشکی و پزشک متخصص در معالجه سرطان و با دارو تجویز می‌گردد.

روش‌های متداول برای درمان‌های سیستمیک شامل لوله وریدی (IV) است که با استفاده از سوزن یا قرص یا کپسول داخل رگ قرار می‌گیرد.

انواع روش‌های درمانی سیستمیک مورد استفاده برای سرطان کلیه عبارتند از:

1. درمان هدفمند
2. ایمونوتراپی
3. شیمی درمانی

فرد ممکن است 1 نوع از درمان سیستمیک یا به طور ترکیبی، روش‌های درمانی سیستمیک را به صورت همزمان دریافت کند. هم‌چنین این درمان‌ها به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی که شامل جراحی و یا پرتودرمانی است، داده می‌شوند.

داروهای مورد استفاده در درمان سرطان به طور مداوم مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. صحبت با پزشک اغلب بهترین راه برای دریافت اطلاعات در مورد داروهای تجویز شده برای شما، هدف و عوارض جانبی احتمالی آن‌ها یا تعامل با سایر داروها است. هم‌چنین مهم است که پزشک خود را از مصرف داروهای اضافی یا داروهای بدون نسخه یا مکمل‌ها مطلع کنید. گیاهان دارویی، مکمل‌ها و داروهای دیگر می‌توانند با داروهای سرطان اختلال ایجاد کنند. با استفاده از سرچ کردن داروهای قابل جستجو، در مورد نسخه‌های خود بیشتر بدانید.

 

منبع: www.cancer.net