بیماری کیفوز یا گوژ پشتی چیست؟

Kyphosis یک حالت غیر طبیعی گردن در قسمت فوقانی پشت است. این بیماری نسبتاً شایع است و غالباً در دوران جوانی یا پیری بروز می‌کند.

داشتن یک منحنی کوچک در قسمت فوقانی پشت، طبیعی است. Kyphosis یک منحنی بیش از اندازه و غیر طبیعی در ستون فقرات است که می‌تواند باعث ایجاد ناراحتی و ماندگاری درد در سراسر بدن شود. حالت قرار گرفتن ضعیف بدن، ناهنجاری در ستون فقرات یا ضعف عضلانی مربوط به کهولت سن می‌توانند باعث ایجاد کیفوز شود.

در این مقاله به بررسی علائم، دلایل و درمان‌های کیفوز می‌پردازیم. همچنین برخی از تمرینات برای کمک به درمان بیماری بیان می‌شود.

علائم بیماری کیفوز یا گوژ پشتی

در موارد خفیف، منحنی ستون فقرات قابل توجه نیست. در موارد دیگر، ممکن است به نظر برسد که فرد در حال خم شدن به جلو است.

کیفوز اغلب بدون هیچ علائم خاصی رخ می‌دهد. اما علائم کلی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• کمر درد
• سفتی و خشک‌شدگی در قسمت فوقانی پشت
• گرد شدن پشت
• سفت و سخت شدن همسترینگ “hamstrings”

علت کیفوز چیست؟

ستون فقرات شامل بخش‌هایی به نام استخوان‌های مهره‌ است که در روی یکدیگر چیده می‌شوند. چیدمان و کارایی این ساختار در بدن بی‌نظیر است و به ستون فقرات امکان پشتیبانی و همچنین انعطاف‌پذیری را می‌دهد. همچنین این بدان معنی است که ستون فقرات منحصرا در برابر آسیب‌ و فشار، آسیب‌پذیر است.

ناهنجاری کیفوز هنگامی اتفاق می‌افتد که مهره‌ها در قسمت فوقانی پشت، به نام ناحیه توراک “thoracic” به شکل یک منشور مثلثی در می‌آیند. این موضوع باعث می‌شود که ستون فقرات بیش از حد معمول به جلو خم شود.

این خم‌شدگی می‌تواند به دلایل زیر باشد:

• وضعیت بد و ضعیف قرار گرفتن بدن
• مشکلات مربوط به رشد بدنی (تاخیر رشد و مشکلات رشدی)
• سن بالا
• شکل غیر طبیعی مهره‌ها
• شکستگی یا شکستگی‌هایی که باعث فشرده‌سازی مهره‌ها می‌شود
• آرتریت “arthritis” تحریکی ستون فقرات
• اسپوندیلیت آنکیلوزان “Ankylosing spondylitis”
• عفونت ستون فقرات
• دیستروپزی “dystropjy” عضلانی
• تومور نخاعی

چه کسی دچار کیفوز می‌شود؟

Kyphosis یک بیماری نسبتاً شایع است که معمولاً در اندام جوانان و بزرگسالان تأثیر می‌گذارد. برخی از انواع kyphosis می‌توانند از بدو تولد ایجاد شوند اما این نوع از کیفوز، نادر است.

وضعیت بد و ضعیف بدنی یک عامل خطرزا برای ایجاد برخی از انواع کیفوز است. این بدان معنی است که احتمالاً در افرادی که وضعیت بد و ضعیف نشستن را برای مدت طولانی اتخاذ می‌کنند (مانند کارهایی که اغلب با رایانه انجام می‌شود) کیفوز، بیشتر رخ می‌دهد.

انواع ناهنجاری کیفوز

انواع مختلفی از kyphosis وجود دارد، از جمله:

• کیفوز خلفی یا وضعیتی “postural” شایع‌ترین نوع کیفوز است. این بیماری اغلب در نوجوانان و هنگامی که ستون فقرات و ماهیچه‌های اطراف به طور غیرطبیعی رشد می‌کنند رخ می‌دهد. این بیماری می‌تواند نتیجه قرار گرفتن در وضعیت بد بدنی باشد. كیفوز خلفی معمولاً در نوجوانان رخ می‌دهد و بیشتر از پسران در دختران ظاهر می‌شود. در بیشتر موارد، این نوع کیفوز با درمان فیزیکی و ورزش قابل اصلاح است و نیازی به درمان پزشکی ندارد.
• کیفوز شوئرمن “Scheuermann” نیز در دوران بزرگسالی شیوع پیدا می‌کند اما می‌تواند شدیدتر از کیفوز خلفی باشد. به طور کلی پزشکان نمی‌دانند چه عواملی باعث ایجاد این شکل از کیفوز می‌شود. برای شناسایی این نوع از بیماری، پرتوهای ایکس لازم است اما پزشکان مطمئن نیستند که چرا این بیماری رخ می‌دهد. کیفوز Scheuermann اغلب اوقات با فیزیوتراپی و داروهای ضعیف، قابل درمان است. اگر بیمار هنوز در حال رشد است و منحنی ستون فقرات 45 درجه را اندازه‌گیری کرد، درمان بریس توصیه می‌شود. اگر منحنی‌های ستون فقرات Kyphotic بیش از 75 درجه را اندازه‌گیری کنند، ممکن است نیاز به عمل جراحی جهت درمان ناهنجاری و تثبیت ستون فقرات داشته باشند.
• كیفوز مادرزادی “Congenital” زمانی اتفاق می‌افتد که ستون فقرات به درستی در رحم ایجاد نشود و باعث ایجاد کیفوز در بدو تولد می‌شود. این نوع از بیماری ممکن است با افزایش سن، به سرعت بدتر شود. معمولاً عمل جراحی هنگامی انجام می‌شود كه كیفوز در نوزاد تأثیر بگذارد و قبل از بدتر شدن آن به درمان اختلال كمك كند.
• کیفوز ساختاری “Structural” نوعی بیماری کیفوز است که به وضعیت غیر طبیعی و خمیده بودن در ایستادن یا نشستن مربوط نمی‌شود. بیماران مبتلا به کیفوز ساختاری قادر به تغییر آگاهانه وضعیت خود برای طبیعی کردن ستون فقرات نیستند. بیماران ممکن است متوجه شوند که قادر به ایستادن نیستند و علائم ممکن است با گذشت زمان بدتر شود.
• همچنین هایپرکیفوز “hyper” به دلیل سایر مشکلات ستون فقرات که در بروز کیفوز بزرگتر از ستون فقرات نقش دارند رخ می‌دهد. این نوع از بیماری اغلب می‌تواند بیماری ثانویه برای دیسک انحطاط “degenerative disc” باشد زیرا بارگذاری نامتقارن در فضای دیسک، تراز ساختاری ستون فقرات را تغییر می‌دهد. همچنین این امر در زمان پوکی استخوان یا شکستگی نخاع یا احتمالاً بعد از جراحی اتفاق می‌افتد.

عوارض کیفوز یا گوژ پشتی چیست؟

عوارض ناشی از کیفوز در موارد شدیدتر ممکن است پدیدار شود. این عوارض شامل موارد زیر است:

• یک قوز یا گوژ پشتی غیر قابل برگشت در پشت
• کمر درد مداوم
• ضعف یا بی حسی در بازوها و پاها
• مشکلات تنفسی
• از دست دادن کنترل مثانه

تشخیص بیماری کیفوز

یک پزشک برای تشخیص کیفوز معاینه فیزیکی انجام می‌دهد.

پزشک با انجام معاینه بدنی و ارزیابی تاریخچه پزشکی شخص، کیفوز را تشخیص می‌دهد.

پزشک ممکن است از شخصی بخواهد چندین تمرین یا حرکات کششی را انجام دهد تا تأثیر آن بر تعادل و دامنه حرکتی او مشخص گردد.

آزمایش معمول دیگرجهت تشخیص بیماری، خوابیدن روی سطح صاف است و پزشک ستون فقرات را معاینه می‌کند. اگر ستون فقرات صاف شود، این نشان می‌دهد عضلات پشت، انعطاف‌پذیر است و احتمالاً علت بیماری، استقرار در وضعیت نامناسب است. اگر ستون فقرات منحنی بماند، به احتمال زیاد نوعی دیگر از کیفوز است.

پزشک ممکن است برای بررسی ساختار مهره‌ها از پرتو نگاری “X-ray” استفاده کند. در موارد شدیدتر، پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری مانند آزمایش خون یا آزمایش عملکرد ریه را تجویز دهند.

 

آیا کیفوز نیاز به درمان دارد؟

یک متخصص ستون فقرات می‌تواند تشخیص دهد که آیا کیفوز شما به درمان نیاز دارد یا خیر. ارزیابی شامل سابقه پزشکی و خانوادگی شما، معاینه عمیق فیزیکی و عصبی و آزمایش‌های تصویربرداری است. جراح ستون فقرات ارتوپدی یا جراح مغز و اعصاب ممکن است اشعه ایکس ایستاده، سی تی اسکن یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) را برای ارزیابی کامل کیفوز تجویز کند. اگر مطالعات تصویربرداری قبلی از کیفوز موجود باشد، متخصص ستون فقرات تصاویر قدیمی‌تر را با تصاویر جدید مقایسه می‌کند.

مطالعات تصویربرداری برای اندازه‌گیری اندازه یا زاویه کیفوز استفاده می‌شود. مطالعات تصویربرداری قبلی می‌توانند اطلاعاتی در مورد پیشرفت اندازه منحنی به شما بدهند و به این سؤال پاسخ دهند: “آیا منحنی در حال رشد، بزرگتر از نمونه قبلی است؟”

علاوه بر این تعادل بدن، توانایی ایستادن و علائم، شاخص‌های بالقوه‌ای هستند که ممکن است درمان بدون جراحی یا جراحی توصیه را مشخص کنند. آزمایش‌های دیگر ممکن است شامل آزمایش خون، آزمایش عملکرد ریوی (اندازه‌گیری ظرفیت ریه) و آزمایش تراکم مواد معدنی استخوان باشد.

درمان بیماری کیفوز یا گوژ پشتی

در صورت امکان درمان این بیماری، بر روی جلوگیری از بدتر شدن منحنی یا قوز و ترمیم وضعیت فعلی تمرکز خواهد داشت.

درمان کیفوز به نوع و شدت منحنی بستگی دارد. پزشک معاینات جسمی را انجام می‌دهند و به منظور انتخاب بهترین نوع درمان، نوع و شدت کیفوز فرد را معاینه می‌کنند.

گزینه‌های درمانی کیفوز بسته به فاکتورهای مختلفی از جمله سن بیمار، پتانسیل رشد بیماری در استخوان، اندازه انحنا، علائمی که بیماران تجربه می‌کنند و هر دلیل اصلی ناهنجاری کیفوز، متفاوت است. معمولاً اقدامات غیر جراحی در مرحله اول شامل فیزیوتراپی ستون فقرات و حرکات ورزشی با تمرکز بر بهبود وضعیت کلی بدن، انعطاف‌پذیری و تقویت ماهیچه‌های اطراف ستون فقرات می‌باشد.

درمان کیفوز، بدون جراحی

پزشكان ممكن است درمان “brace” را برای كیفوز “Scheuermann” توصیه كنند.

اغلب این درمان شامل فیزیوتراپی برای تقویت عضلات کمر و شکم است. با این کار فشار بر روی ستون فقرات کم می‌شود و به بهبود وضعیت بدن و کاهش ناراحتی و درد کمک می‌کند.

معمولاً پزشکان توصیه می‌کنند که افراد مبتلا به کیفوز خلفی و شفرمن شیوه‌های درمان غیر جراحی را دریافت کنند.

پزشک در بعضی موارد از کیفوز Scheuermann، یک brace نخاعی را توصیه می‌کند. بریس از ستون فقرات پشتیبانی می‌کند تا به حالت صحیح درآید. بریس تنها در صورتی مفید است که ستون فقرات هنوز در حال رشد باشد.

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) می‌توانند به کاهش هرگونه ناراحتی ناشی از کیفوز کمک کنند.

اغلب برای کسانی که به مهاربند نیاز دارند، یک بریس توراکولومار “thoracolumbar”یا (TLSO) و بریس بوستون “Boston” سفارش داده می‌شود. این گزینه با وزن سبک برای درمان بیماری مناسب است و در بدن بیمار جا می‌گیرد تا بتواند فشار مناسبی را در مناطق خاص بیماری فراهم کند. این نوع بریس را می‌توان در زیر لباس پوشید و همچنان بیماران قادر به شرکت در ورزش و فعالیت‌های دیگر هستند.

درمان جراحی برای بیماری کیفوز

افراد مبتلا به کیفوز مادرزادی یا اشکال شدید کیفوز خلفی یا شفرمن که به درمان پاسخ نداده‌اند ممکن است برای بهبود بیماری، از عمل جراحی بهره‌مند شوند.

نوع جراحی در افراد مختلف متفاوت است. یک نوع معمول جراحی کیفوز، فیوژن “fusion” ستون فقرات است. این نوع درمان، شامل جوش دادن چندین مهره با هم است تا قسمتی از استخوان تشکیل شود.

سایر روش‌های جراحی برای ایجاد کیفوز شدید شامل قرار دادن میله‌ها، پیچ‌های فلزی و صفحات در ستون فقرات است. این درمان به تثبیت ستون فقرات و افزایش میزان همجوشی پیوند استخوان کمک می‌کند. این درمان می‌تواند انحنای ستون فقرات فوقانی را کم کند و به حالت درست تبدیل کند.

تمرینات درمانی و حرکات اصلاحی مربوط به بیماری کیفوز

یک فیزیوتراپیست می‌تواند برای تقویت عضلات کمر و شکم، تمرینات و کشش‌هایی را توصیه کند مانند:

• چرخش زانو

روی زمین دراز بکشید، زانوها را خم کنید و ساق پاها موازی با زمین باشد.

زانوها را به آرامی به یک طرف ببرید تا پشت شما احساس درگیر شدن کند.

در هر سمت از بدن، حداقل پنج بار تکرار شود.

• گردش لگن

روی زمین دراز بکشید، زانوها را خم کنید و ساق پاها موازی با زمین باشد.

به آرامی پشت را قوس دهید، باسن و قسمت فوقانی پشت را روی زمین نگه دارید.

چند ثانیه قبل از بازگشت به حالت کاملاً صاف، قوس را نگه دارید.

حداقل پنج بار تکرار کنید.

• کشش زانو تا سینه

در وضعیت مشابه دو تمرین قبلی دراز بکشید، یک زانو را به سمت قفسه سینه بکشید.

دست‌ها را در اطراف زانو گره بزنید و به آرامی زانو را به سینه نزدیک کنید.

این موقعیت را برای چند ثانیه نگه دارید، سپس رها کنید.

حداقل در هر پا 5 بار تکرار کنید.

 

برای بیماری کیفوز، چه زمانی به پزشک مراجعه کنید؟

در مواردی که ستون فقرات به طور قابل توجهی خمیده شده باشد، مراجعه به پزشک ضروری است. با این حال همه موارد کیفوز علائم قابل توجهی ندارند. در چنین مواردی به دنبال موارد زیر باشید:

• کمر درد مداوم
• سفتی و خشک‌شدگی پشت
• سفتی در همسترینگ
• علائم تب
• مشکلات تنفسی

همچنین علائم این بیماری شامل خستگی، درد خفیف کمر، ظاهر گردن، حساسیت ستون فقرات یا سفتی آن است. بیماران در موارد شدیدتر تنگی نفس، ناراحتی در قفسه سینه یا درد، بی حسی، ضعف یا سوزن سوزن شدن در پاها را گزارش می‌کنند.

جلوگیری از بیماری گوژ پشتی

بعضی اوقات افراد با حفظ وضعیت خوب استقرار و حفظ سلامتی کمر، از بروز بیماری‌های کیفوز جلوگیری می‌کنند. نکات پیشگیری از بیماری کیفوز شامل موارد زیر است:

• به طور منظم ورزش کنید
• اجتناب از خمیده بودن یا دولا راه رفتن
• در هنگام استفاده از میز یا کامپیوتر، از تجهیزات ارتوپدی (نگهدارنده وضعیت نرمال استخوان‌ها) بهره ببرید.
• استفاده از کوله پشتی‌هایی که به خوبی طراحی شده‌اند و وزن را به طور مساوی در پشت پخش می‌کنند.

خلاصه‌ای از بیماری کیفوز یا گوژ پشتی

کیفوز وضعیتی است که به دلیل وجود ستون فقرات خمیده و غیر طبیعی، قسمت فوقانی پشت دچار خمیدگی و قوز می‌شود.

انواع مختلفی از کیفوز وجود دارند که دلایل ایجاد مختلفی دارند. یک علت شایع و قابل پیشگیری، وضعیت ضعیف و بد در نشستن، راه رفتن و ایستادن است.

بیماری کیفوز یا گوژ پشتی چیست؟

پزشک در موارد شدیدتر، ممکن است عمل جراحی را برای اصلاح وضعیت شخص توصیه کند. در صورت عدم درمان، این بیماری می‌تواند آسیب جدی به ستون فقرات و سایر نواحی بدن ایجاد كند.

بهترین روش‌ها برای پیشگیری از کیفوز، شامل حفظ وضعیت خوب بدن است. همچنین تغذیه مناسب و کاهش وزن در درمان بیماری موثر است.

کدام متخصص به تشخیص و درمان کیفوز می‌پردازد؟

یک فیزیوتراپ دستی (درمانگرانی که از دست خود استفاده می‌کنند) می‌توانند از گزینه‌های درمانی استفاده کنند تا کیفوز را اصلاح کنند و وضعیت خوب بدنی شما را بازیابی کنند. همچنین به منظور درمان کیفوز، جراح ستون فقرات به بیماران کمک می‌کنند.

متخصصین مغز و استخوان در درمان و تشخیص بیماری موثر هستند. جراحان دیسک کمر و ستون فقرات و مراکز توانبخشی به درمان و تشخیص بیماری گوژ پشتی می‌پردازند.

 

منابع:

www.medicinenet.com

www.spineuniverse.com