غدد لنفاوی چیست؟ علائم و بیماری‌های غدد لنفاوی

غدد لنفاوی بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند. آن‌ها مواد مضری مانند باکتری‌ها و سلول‌های سرطانی را از بدن فیلتر می‌کنند و به مبارزه با عفونت‌ها کمک می‌کنند. آن‌ها همچنین نقش مهمی در تشخیص، درمان و پیش آگهی سرطان دارند. گره‌های لنفاوی توده‌های کوچکی از بافت هستند که حاوی گلبول‌های سفید خون می‌باشند و با عفونت مقابله می‌کنند. آنها مایع لنفاوی را که از مایعات و مواد زائد بافت‌های بدن تشکیل شده است را فیلتر می‌کنند. در صورت ابتلا به عفونت، این غدد به فرد کمک می‌کنند تا سیستم ایمنی بدنش فعال شود. به هر روی، برای شناخت بیشتر علائم و بیماری های غدد لنفاوی با رسا همراه باشید.

 

غدد لنفاوی چیست؟

لنف مایعی شفاف است که از طریق رگ‌های بدن عبور می‌کند، در بافت‌ها گردش می‌یابد تا آن‌ها را پاکسازی کرده و ثابت نگه دارد و سپس از طریق سیستم لنفاوی تخلیه می‌شود. گره‌های لنفاوی فیلترهایی هستند که در امتداد سیستم لنفاوی قرار دارند. وظیفه آن‌ها فیلتر کردن و به دام انداختن باکتری‌ها، ویروس‌ها، سلول‌های سرطانی و سایر مواد ناخواسته و اطمینان از دفع ایمن آن‌ها از بدن است.

همچنین از طریق شریان‌ها خون تازه ای وجود دارد که اکسیژن و سایر مواد مغذی را به تمام قسمت‌های بدن، از جمله سینه‌ها می‌آورد. خون مورد استفاده پستان‌ها از طریق رگ‌ها خارج شده و به قلب و ریه‌ها برده می‌شود. لنف نیز باید تجدید و بازیافت شود. لنف از طریق سیستم لنفاوی که از کانال‌های لنفاوی و غدد لنفاوی تشکیل شده است، از پستان خارج می‌شود. غدد لنفاوی در سراسر بدن از جمله گردن، زیر بغل، کشاله ران، اطراف روده و بین ریه‌ها قرار دارند. این غدد مایع لنفاوی را از اندام‌های اطراف یا مناطق بدن تخلیه می‌کنند.

 

انواع بیماری‌های غدد لنفاوی

در زیر به تشریح انواع بیماری‌های غدد لنفاوی اشاره می‌کنیم:

1- تورم غدد لنفاوی

غدد لنفاوی متورم معمولاً در نتیجه عفونت از باکتری یا ویروس رخ می‌دهد. به ندرت غدد لنفاوی متورم ناشی از سرطان است. این غدد که غدد لنفاوی نیز نامیده می‌شوند، نقشی اساسی در توانایی بدن در مقابله با عفونت‌ها دارند.

آن‌ها به عنوان فیلتر عمل می‌کنند، ویروس‌ها، باکتری‌ها و سایر علل بیماری‌ها را به دام می‌اندازند قبل از اینکه بتوانند سایر قسمت‌های بدن را آلوده کنند. نواحی متداولی که ممکن است غدد لنفاوی متورم داشته باشند شامل گردن، زیر چانه، زیر بغل و کشاله ران است. در برخی موارد، گذشت زمان و کمپرس گرم ممکن است تمام چیزی باشد که برای درمان غدد لنفاوی متورم نیاز دارید. اگر عفونت باعث تورم غدد لنفاوی شود، درمان به علت بستگی دارد.

علائم و نشانه‌های تورم غدد لنفاوی

سیستم لنفاوی شبکه ای از اندام‌ها، رگ‌ها و غدد لنفاوی است که در بدن واقع شده است. بسیاری از غدد لنفاوی در ناحیه سر و گردن قرار دارند. گره‌های لنفاوی که به طور مکرر متورم می‌شوند، در این منطقه و همچنین در زیر بغل و کشاله ران واقع شده اند. تورم این غدد نشانه این است که چیزی در بدن فرد به شکل اشتباهی رخ داده است. هنگامی که غدد لنفاوی برای اولین بار متورم می‌شوند، ممکن است علائم زیر را متوجه شوید:

• حساسیت و درد در غدد لنفاوی
• تورمی که ممکن است به اندازه یک نخود یا لوبیا یا حتی بزرگ تر در غدد لنفاوی باشد.

بسته به علت تورم غدد لنفاوی، سایر علائم و نشانه‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• آبریزش بینی، گلودرد، تب و سایر علائم عفونت دستگاه تنفسی فوقانی
• تورم عمومی غدد لنفاوی در سراسر بدن. وقتی این اتفاق می‌افتد، ممکن است عفونتی مانند HIV یا مونونوکلئوز یا اختلال سیستم ایمنی بدن مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید را نشان دهد.
• گره‌های سخت، ثابت و به سرعت در حال رشد ، نشان دهنده سرطان یا لنفوم احتمالی است.
• تب
• عرق شبانه

علل تورم غدد لنفاوی

گره‌های لنفاوی خوشه‌های کوچک، گرد یا لوبیایی شکل هستند. درون غدد لنفاوی ترکیبی از انواع مختلف سلول‌های سیستم ایمنی بدن وجود دارد. این سلول‌های تخصصی، مایع لنفاوی را در حین عبور از بدن فیلتر کرده و با از بین بردن مهاجمان از بدن محافظت می‌کنند. گره‌های لنفاوی به صورت گروهی قرار دارند و هر گروه ناحیه خاصی از بدن را تخلیه می‌کند.

ممکن است در بعضی از مناطق، مانند غدد لنفاوی گردن، زیر چانه، زیر بغل و کشاله ران، متوجه تورم شوید. محل غدد لنفاوی متورم ممکن است به شناسایی علت اصلی کمک کند. شایع ترین علت تورم غدد لنفاوی، عفونت، به ویژه عفونت ویروسی مانند سرماخوردگی است. سایر علل احتمالی تورم عبارتند از:

• عفونت‌های شایع
• گلودرد
• سرخک
• عفونت گوش
• دندان آلوده (آبسه)
• مونونوکلئوز
• عفونت‌های پوستی مانند سلولیت
• ویروس نقص ایمنی انسانی،(HIV) ویروسی که باعث ایدز می‌شود.
• عفونت‌های غیرمعمول
• بیماری سل
• برخی از عفونت‌های قابل انتقال از راه عمل جنسی مانند سفلیس
• توکسوپلاسموز، عفونت انگلی ناشی از تماس با مدفوع گربه آلوده یا خوردن گوشت نپخته
• تب خراش گربه (عفونت باکتریایی ناشی از خراش یا گزش گربه)
• اختلالات سیستم ایمنی بدن
• لوپوس، یک بیماری التهابی مزمن است که مفاصل، پوست، کلیه‌ها، سلول‌های خونی، قلب و ریه‌های را هدف قرار می‌دهد.
• آرتریت روماتوئید، یک بیماری التهابی مزمن با هدف قرار دادن بافتی که مفاصل را به خط می‌کند (سینوویوم)
• لنفوم، سرطانی که از سیستم لنفاوی نشات می‌گیرد.
• سرطان خون، سرطان بافت خون ساز بدن، از جمله مغز استخوان و سیستم لنفاوی.
• سرطان‌های دیگری که به غدد لنفاوی گسترش یافته اند (متاستاز می‌شود).
• سایر علل احتمالی اما نادر شامل برخی از داروهایی مانند داروی ضد تشنج فنی توئین (دیلانتین) و داروهای پیشگیرانه برای مالاریا است.

عوارض تورم غدد لنفاوی

اگر عفونت دلیل تورم غدد لنفاوی باشد و درمان نشود، ممکن است آبسه ایجاد شود. آبسه محلی از چرک است که در اثر عفونت ایجاد می‌شود. چرک حاوی مایعات، گلبول‌های سفید خون، بافت مرده و باکتری‌ها یا سایر مهاجمان است. آبسه ممکن است به درناژ و درمان آنتی بیوتیکی نیاز داشته باشد.

تشخیص تورم غدد لنفاوی

برای تشخیص آنچه ممکن است باعث تورم غدد لنفاوی شود، پزشک ممکن است به موارد زیر نیاز داشته باشد:

• پزشک سابقه پزشکی بیمار را می‌خواهد تا بداند غدد لنفاوی متورم چه زمان و چگونه ایجاد شده اند و آیا علائم یا نشانه دیگری وجود دارند یا خیر!
• پزشک به وسیله معاینه فیزیکی می‌خواهد غدد لنفاوی نزدیک سطح پوست را از نظر اندازه، حساسیت، گرما و بافت بررسی کند. محل غدد لنفاوی متورم و سایر علائم و نشانه‌ها، سرنخ‌هایی را برای علت اصلی ارائه می‌دهند.

برخی آزمایش‌های خون ممکن است به تأیید یا حذف هرگونه بیماری مشکوک کمک کنند. آزمایشات خاص به علل مشکوک بیماری بستگی دارند، اما به احتمال زیاد شامل شمارش کامل خون (CBC) است. این آزمایش به ارزیابی سلامت کلی و تشخیص انواع اختلالات از جمله عفونت و سرطان خون کمک می‌کند.

راه‌های تشخیص دیگر به شرح زیر هستند:

• مطالعات تصویربرداری: اشعه ایکس از قفسه سینه یا توموگرافی کامپیوتری (CT) از ناحیه آسیب دیده، ممکن است به تعیین منابع بالقوه عفونت یا یافتن تومورها کمک کند.
• نمونه برداری از غدد لنفاوی: برای اطمینان از تشخیص پزشک ممکن است بیمار تحت بیوپسی قرار گیرد. پزشک نمونه ای را از یک گره لنفاوی یا حتی کل گره لنفاوی برای بررسی میکروسکوپی برمی‌دارد.

درمان تورم غدد لنفاوی

غدد لنفاوی متورم ناشی از ویروس، معمولاً پس از رفع عفونت ویروسی به حالت طبیعی برمی‌گردند. آنتی بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌های ویروسی مفید نیستند. درمان گره‌های لنفاوی متورم به نوع علت تورم بستگی دارد که به شرح زیر هستند:

• عفونت: عفونت متداول ترین علت برای درمان غدد لنفاوی متورم ناشی از عفونت باکتریایی یا آنتی بیوتیک‌ها است. اگر غدد لنفاوی متورم به خاطرعفونت HIV باشد، درمان خاصی برای آن بیماری وجود خواهد داشت.
• اختلال ایمنی: اگر غدد لنفاوی متورم در نتیجه شرایط خاصی مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید باشد، درمان به سمت بیماری زمینه ای انجام می‌شود.
• سرطان: گره‌های متورم ناشی از سرطان نیاز به درمان دارند. بسته به نوع سرطان، درمان ممکن است شامل جراحی، پرتودرمانی یا شیمی درمانی باشد.

 

سبک زندگی و درمان‌های خانگی برای تورم غدد لنفاوی

اگر غدد لنفاوی متورم، حساس یا دردناک باشند، با انجام موارد زیر ممکن است تورم کمی تسکین پیدا کند:

• استفاده از کمپرس گرم: کمپرس گرم و مرطوب، مثلا پارچه آغشته به آب داغ و بیرون کشیده شده را روی ناحیه آسیب دیده قرار دهید.
• خوردن قرص: این مورد شامل آسپیرین، ایبوپروفن (Advil) ، ناپروکسن (Aleve) یا استامینوفن Tylenol است. در دادن آسپرین به کودکان یا نوجوانان خود احتیاط کنید. اگرچه آسپرین برای استفاده در کودکان بالای دو سال تأیید شده است، اما کودکان و نوجوانانی که از بیماری آبله مرغان یا علائم شبیه آنفولانزا بهبود می‌یابند، هرگز نباید از آسپرین استفاده کنند. اگر نگرانی در این خصوص دارید با پزشک خود صحبت کنید.

2- سرطان غدد لنفاوی

سرطان می‌تواند به دو روش در غدد لنفاوی ظاهر می‌شود، یا می‌تواند از غدد لنفاوی شروع شود و یا از جایی دیگری گسترش یابد. سرطانی که از غدد لنفاوی شروع می‌شود، «لنفوم» نامیده می‌شود. اما در بیشتر اوقات، سرطان از جای دیگری شروع می‌شود و سپس به غدد لنفاوی گسترش می‌یابد.

چگونه سرطان در غدد لنفاوی گسترش می‌یابد؟

سرطان می‌تواند از همان ابتدا (محل اولیه) به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد. وقتی سلول‌های سرطانی از تومور جدا می‌شوند، می‌توانند از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی به مناطق دیگر بدن بروند. سلول‌های سرطانی می‌توانند از طریق جریان خون عبور کرده و به اندام‌های دوردست برسند.

اگر آن‌ها از طریق سیستم لنفاوی حرکت کنند، سلول‌های سرطانی ممکن است در غدد لنفاوی قرار بگیرند. در هر صورت، بیشتر سلول‌های سرطانی فراری قبل از شروع رشد در جایی دیگر، می‌میرند یا از بین می‌روند. اما یک یا دو سلول ممکن است در یک منطقه جدید مستقر شوند و شروع به رشد و تشکیل تومورهای جدید کنند. این گسترش سرطان به قسمت جدیدی از بدن، متاستاز نامیده می‌شود.

برای اینکه سلول‌های سرطانی به قسمت‌های جدیدی از بدن سرایت کنند ، باید چندین تغییر را تجربه کنند. ابتدا باید بتوانند از تومور اصلی جدا شده و سپس به دیواره خارجی رگ لنفاوی یا رگ خونی متصل شوند. سپس آن‌ها باید از طریق دیواره رگ حرکت کنند تا با خون یا لنف به اندام یا گره لنفاوی جدیدی جریان پیدا کنند.

وقتی سرطان درون غدد لنفاوی رشد می‌کند، معمولاً غدد لنفاوی نزدیک خود تومور را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این گره‌ها هستند که بیشتر کارها را برای فیلتر کردن یا از بین بردن سلول‌های سرطانی انجام می‌دهند.

علائم و نشانه‌های سرطان غدد لنفاوی

اگر غدد لنفاوی متورم دارید و علائم بیماری هنوز آشکار نشده است، باید برای معاینه به پزشک معالج مراجعه کنید. به خصوص اگر هنگام لمس گره‌های لنفاوی احساس سفتی کنید و این احساس بعد از حدود دو هفته از بین نرود. هنگامی‌ که هر یک از علائم زیر با تورم غدد لنفاوی همراه باشد، به دنبال مراقبت پزشکی باشید. این علائم عبارتند از:

• عرق شبانه
• خستگی
• تب
• کاهش وزن بدون دلیل
• سرفه، درد قفسه سینه، یا تنگی نفس
• عفونت‌های مکرر یا شدید
• کبودی یا خونریزی آسان
• درد یا تورم شکمی
• احساس سیری بعد از خوردن فقط مقدار کمی غذا

پزشک ممکن است اعلام کند که باید تحت غربالگری غدد لنفاوی قرار گیرید. اگر در نزدیکی یکی از مراکز درمان سرطان قرار ندارید، پزشک متخصص مراقبت‌های اولیه یا آنکولوژی باید بتواند یک مرکز غربالگری در نزدیکی شما را توصیه کند.

تشخیص سرطان غدد لنفاوی

گره‌های لنفاوی طبیعی بسیار کوچک هستند و یافتن آن‌ها امری دشوار است، اما در صورت وجود عفونت، التهاب یا سرطان، گره‌ها بزرگ تر می‌شوند. آن‌هایی که نزدیک سطح بدن هستند، اغلب به اندازه کافی بزرگ می‌شوند که با انگشتان قابل احساس می‌شوند و حتی بعضی از آن‌ها دیده می‌شوند. اما اگر در غدد لنفاوی فقط چند سلول سرطانی وجود داشته باشند، ممکن است طبیعی به نظر برسند و احساس نشوند. در آن صورت، پزشک باید با برداشتن تمام یا بخشی از غدد لنفاوی، سرطان را بررسی کند.

هنگامی که یک جراح برای برداشتن یک سرطان اولیه عمل می‌کند، ممکن است یک یا چند گره لنفاوی نزدیک (منطقه‌ای) نیز برداشته شود. برداشتن یک غدد لنفاوی را بیوپسی می‌نامند. وقتی بسیاری از غدد لنفاوی برداشته می‌شوند، به آن نمونه برداری از غدد لنفاوی یا تشریح غدد لنفاوی گفته می‌شود. هنگامی که سرطان به غدد لنفاوی گسترش یافته است، احتمال اینکه سرطان پس از جراحی دوباره برگردد وجود دارد. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا تصمیم بگیرد بعد از جراحی نیاز به درمان بیشتری مانند شیمی درمانی یا پرتودرمانی است یا خیر.

پزشکان همچنین ممکن است از یک یا چند گره با استفاده از سوزن نمونه برداری کنند. معمولاً این کار در غدد لنفاوی بزرگ شده انجام می‌شود. به این عمل بیوپسی سوزنی می‌گویند. بافتی که برداشته می‌شود توسط یک آسیب شناس (پزشکی که با استفاده از نمونه‌های بافتی بیماری را تشخیص می‌دهد) زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود تا بفهمد سلول‌های سرطانی در آن وجود دارد یا خیر.

در زیر میکروسکوپ، هر سلول سرطانی در گره‌ها شبیه سلول‌های سرطانی از تومور اولیه هستند. به عنوان مثال، هنگامی که سرطان پستان به غدد لنفاوی گسترش می‌یابد، سلول‌های این گره‌ها مانند سلول‌های سرطانی پستان به نظر می‌رسند. آسیب شناس گزارشی را تهیه می‌کند که در آن جزئیات آنچه پیدا شده است را بیان می‌کند.

پزشکان همچنین ممکن است از اسکن یا سایر آزمایشات تصویربرداری برای جستجوی بزرگ شدن گره‌هایی در اعماق بدن استفاده کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر در اینباره، به مطالبی درباره آزمایشات تصویربرداری (رادیولوژی) مراجعه کنید. غالباً، غدد لنفاوی بزرگ نزدیک به سرطان، سرطانی فرض می‌شود.

درمان سرطان غدد لنفاوی

درمان بستگی به عوامل گوناگونی دارد، مثلاً بعضی اوقات سلول‌های سرطانی در گره بسیار اندک هستند که آسیب شناس باید برای یافتن آن‌ها از آزمایش‌های ویژه ای استفاده کند. در مورد تعداد کم سلول سرطانی در یک غدد لنفاوی، ممکن است به هیچ وجه برنامه درمانی تغییر نکند.

اگر سلول‌های سرطانی زیادی در یک گره وجود داشته باشند، توده بزرگ به راحتی قابل مشاهده است. اگر سرطان از گره لنفاوی از طریق لایه بافت همبند در خارج (که کپسول نامیده می‌شود) در حال رشد باشد، گسترش خارج کپسولی نامیده می‌شود.

بیشتر سرطان‌ها در گره‌ها ممکن است به این معنی باشند که سرطان به سرعت رشد می‌کند و یا احتمالاً به سایر نقاط بدن گسترش می‌یابد. اما اگر غدد لنفاوی مجاور تنها جایی باشد که سرطان فراتر از محل اصلی (اولیه) یافت می‌شود، ممکن است جراحی برای برداشتن تومور اصلی و غدد لنفاوی مجاور بتواند راه حل مناسبی باشد.

سرطانی که به گره‌های دورتر از سرطان اولیه گسترش یافته است، به احتمال زیاد به درمان اضافی با شیمی یا پرتودرمانی نیاز دارد.

 

چشم انداز بیماران مبتلا به بیماری‌های غدد لنفاوی

گره‌های لنفاوی به دلایل زیادی متورم می‌شوند، اما بیشتر آن‌ها نسبتاً بی خطر هستند. با این وجود، شناختن غدد لنفاوی متورم به عنوان نشانه ای از بدن که می‌توانند با عفونت مبارزه کنند حائز اهمیت است. پزشک می‌تواند در تعیین اینکه آیا یک فرد عفونت جدی دارد و مجاز به درمان است و همچنین ارزیابی سایر علل احتمالی غدد لنفاوی واکنشی، کمک کند.

گاهی اوقات گره‌های لنفاوی مدت‌ها پس از از بین رفتن عفونت متورم می‌شوند. تا زمانی که گره لنفاوی تغییر نکند یا سفت نشود، به طور معمول نشانگر یک مشکل نیست. اگر شخصی مشاهده کرد که غدد لنفاوی بدنش سفت شده یا بسیار بزرگ است، باید به پزشک مراجعه کند.