یائسگی چیست؟

یائسگی زمانی اتفاق می‌افتد که یک خانم طی 12 ماه متوالی قاعدگی نداشته باشد و دیگر نتواند به طور طبیعی باردار شود. معمولاً این وضعیت از سنین 45 تا 55 سالگی شروع می‌شود اما گاهی قبل یا بعد از این محدوده سنی ایجاد می‌گردد.

به طور معمول یائسگی علائم ناخوشایندی مانند گرگرفتگی و افزایش وزن ایجاد می‌کند. برای اکثر زنان، درمان پزشکی در وضعیت یائسگی لازم نیست.

 

یائسگی چه زمانی آغاز می‌شود و چه مدت طول می‌کشد؟

اکثر زنان، اولین بار علائم یائسگی را حدود چهار سال قبل از آخرین قاعدگی تجربه می‌کنند. اغلب علائم تا حدود چهار سال پس از آخرین قاعدگی زن ادامه دارد.

تعداد کمی از زنان علائم یائسگی را یک دهه قبل از بروز یائسگی تجربه می‎کنند همچنین از هر 10 زن 1 نفر علائم یائسگی را به مدت 12 سال پس از آخرین قاعدگی تجربه می‌کند.

متوسط ​​سن یائسگی 51 سال است اگرچه ممکن است به طور متوسط دو سال زودتر برای زنان سیاه پوست و لاتین رخ دهد. به منظور درک شروع یائسگی در زنان رنگین پوست، مطالعات بیشتری لازم است.

فاکتورهای زیادی از جمله ژنتیک و سلامت تخمدان وجود دارد که باعث تعیین زمان یائسگی می‌گردد. پری یائسگی “Perimenopause” قبل از یائسگی رخ می‌دهد. Perimenopause زمانی رخ می‌دهد که هورمون‌های شما جهت آماده سازی یائسگی شروع به تغییر می‌کنند.

این شرایط ممکن است از چند ماه تا چند سال ادامه داشته باشد. بسیاری از زنان در اواسط دهه 40 زندگی خود Perimenopause را تجربه می‌کنند. زنان دیگر از perimenopause رد می‌شوند و یک دفعه وارد یائسگی می‌شوند.

حدود 1 درصد از زنان قبل از 40 سالگی یائسگی را تجربه می‌کنند که به آن یائسگی نابهنگام  یا نارسایی اولیه تخمدان می‌گویند. حدود 5 درصد از زنان در سنین 40 تا 45 سالگی یائسه می‌شوند. از این قاعدگی، با نام یائسگی زودرس یاد می‌شود.

 

دوران قبل از یائسگی یا یائسگی نابهنگام در مقابل یائسگی

در دوران یائسگی قاعدگی نامنظم می‌شود. پریودهای شما ممکن است تاخیر داشته باشند همچنین ممکن است یک یا چند دوره قاعدگی را کاملاً از دست بدهید. جریان قاعدگی نیز ممکن است با توجه به شرایط شما سنگین یا سبک شود.

یائسگی به عنوان فقدان کلی قاعدگی به مدت یک سال کامل، تعریف می‌شود.

همچنین دوران یائسگی به سال‌های پس از یائسگی اشاره دارد.

 

علائم یائسگی چیست؟

تجربه یائسگی هر زن متفاوت و متغیر است. علائم فقدان دوره در یائسگی ناگهانی و در مدت زمان کوتاهی شدیدتر می‌شوند.

شرایطی که بر سلامت تخمدان تأثیر می‌گذارند مانند سرطان یا هیسترکتومی “hysterectomy” و برخی از شیوه‌های زندگی مانند سیگار کشیدن، شدت و مدت زمان علائم را افزایش می‌دهند.

جدا از تغییرات قاعدگی، به طور کلی علائم دوره قبل از یائسگی، یائسگی و بعد از یائسگی یکسان هستند.

شایع‌ترین علائم اولیه perimenopause عبارتند از:

• قاعدگی مکرر
• دوره‌های سنگین‎تر یا سبک‌تر از آن‌چه معمولاً تجربه می‌کردید
• علائم وازوموتور “vasomotor” از جمله گرگرفتگی، تعریق شبانه و سرخ شدن چهره

تخمین زده شده که 75 درصد از زنان در دوران یائسگی گرگرفتگی خواهند داشت.

سایر علائم رایج یائسگی عبارتند از:

• بی خوابی
• خشکی واژن
• افزایش وزن
• افسردگی
• اضطراب
• مشکل در تمرکز
• مشکلات حافظه
• کاهش میل جنسی یا رابطه جنسی
• خشکی پوست، دهان و چشم
• افزایش ادرار
• سینه‌های دردناک یا حساس
• سردرد
• تپش قلب
• عفونت‌های دستگاه ادراری (UTI)
• کاهش توده عضلانی
• درد یا سفتی مفاصل
• کاهش توده استخوان
• نفس نفس زدن
• کم شدن مو یا ریزش مو
• رشد غیر طبیعی مو در مناطق دیگر بدن مانند صورت، گردن، قفسه سینه و قسمت فوقانی کمر

 

عوارض یائسگی

عوارض شایع یائسگی عبارتند از:

• آتروفی ولووژینال “vulvovaginal”
• دیس پارونیا “dyspareunia” یا مقاربت دردناک
• عملکرد ضعیف متابولیسم
• پوکی استخوان یا استخوان‌های ضعیف، کاهش عضله و قدرت
• خلق و خوی متغیر یا تغییرات عاطفی ناگهانی
• آب مروارید
• بیماری پریودنتال “periodontal”
• بی اختیاری ادرار
• بیماری قلبی یا عروقی

 

علت رخ دادن یائسگی چیست؟

یائسگی یک روند طبیعی است که با افزایش سن تخمدان‌ها ایجاد می‌شود و در این وضعیت هورمون‌های تولید مثل کمتری تولید می‌کند.

بدن در پاسخ به این تغییرات و وضعیت پیش آمده، شروع به کاهش موارد زیر می‌کند:

• استروژن
• پروژسترون
• تستوسترون
• هورمون محرک فولیکول (FSH)
• هورمون لوتئین ساز (LH)

یکی از بارزترین تغییرات از دست رفتن فولیکول‌های فعال تخمدان است. فولیکول‌های تخمدان ساختاری هستند که تخمک‌ها را از دیواره تخمدان تولید و آزاد می‌کنند و باعث قاعدگی و باروری می‌شوند.

اکثر خانم‌ها ابتدا متوجه می‌شوند که تناوب و تغییرات پریود کمتر است زیرا جریان شدیدتر و طولانی‌تر می‌گردد. معمولاً این حالت و شرایط در اواسط تا اواخر دهه 40 رخ می‌دهد. بیشتر زنان ایالات متحده در سن 52 سالگی، یائسه شده‌اند.

در برخی موارد، یائسگی به علت آسیب یا برداشتن تخمدان و جراحی‌های وابسته به لگن ایجاد می‌شود.

دلایل عمده یائسگی ناشی از این موارد عبارتند از:

• اووفورکتومی “oophorectomy” دو طرفه یا برداشتن تخمدان به وسیله جراحی
• فرسایش و قطع کارایی تخمدان یا توقف عملکرد تخمدان که ممکن است توسط هورمون درمانی، جراحی یا رادیوتراپی “radiotherapy” در زنان مبتلا به تومورهای مثبت استروژن انجام شود
• بیماری‌های لگنی
• آسیب‌های لگنی که به شدت به تخمدان‌ها آسیب می‌زند یا آن‌ها را از بین می‌برد

 

چگونه یائسگی تشخیص داده می‌شود؟

اگر علائم یائسگی دردسرساز را تجربه می‌کنید یا به دنبال از بین بردن علائم یائسگی خود هستید و 45 سال به بالا سن دارید، می‌بایست با ارائه دهنده خدمات بهداشتی خود صحبت کنید.

اخیراً آزمایش خون نوینی معروف به آزمایش تشخیصی PicoAMH Elisa توسط سازمان غذا و دارو تأیید شده است. این آزمایش برای کمک به تعیین این‌که آیا خانمی وارد یائسگی شده یا نزدیک به یائسگی است استفاده می‌شود.

این آزمایش جدید ممکن است برای زنانی که علائم پری یائسگی را نشان می‌دهند مفید باشد همچنین می‌تواند اثرات سوئی بر سلامتی داشته باشد. یائسگی زودرس با خطر پوکی و شکستگی استخوان، بیماری قلبی، تغییرات شناختی، تغییرات واژن و از دست دادن میل جنسی و تغییرات خلقی همراه است.

همچنین پزشک می‌تواند یک آزمایش خون تجویز کند و سطح برخی از هورمون‌های خون را اندازه گیری کند، معمولاً FSH و نوعی استروژن به نام استرادیول “estradiol” جز این دسته از هورمون‌ها هستند.

در دوران یائسگی، سطح FSH و استروژن به صورت روزانه نوسان دارد، بنابراین بیشتر ارائه دهندگان خدمات بهداشتی، این شرایط را براساس علائم، سابقه پزشکی و اطلاعات قاعدگی تشخیص می‌دهند.

بسته به علائم و سابقه سلامتی شما، ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی، آزمایش خون دیگری را به منظور کمک به سایر موارد زمینه‌ای که ممکن است مسئول علائم شما باشند، تجویز می‌کند.

آزمایشات خون که برای تأیید یائسگی استفاده می‌شود شامل موارد زیر است:

• آزمایشات عملکرد تیروئید
• مشخصات چربی خون
• آزمایشات عملکرد کبد
• آزمایشات عملکرد کلیه
• تستوسترون، پروژسترون، پرولاکتین “prolactin”، استرادیول “estradiol” و گنادوتروپین “gonadotropin” یا ماده محرک غدد جنسی (hCG)

 

درمان‌ علائم حاد یائسگی

اگر علائم شدید یائسگی، کیفیت زندگی شما را تحت تأثیر قرار داده است، شما ممکن است نیاز به درمان داشته باشید.

 هورمون درمانی در زنان زیر 60 سال یا در طی 10 سال بعد از شروع یائسگی و به منظور کاهش یا مدیریت موارد زیر یک درمان موثر است:

• گرگرفتگی
• عرق شبانه
• سرخ شدن پوست
• آتروفی واژن
• پوکی استخوان

از داروهای موثر به منظور درمان علائم خاص یائسگی مانند ریزش مو و خشکی واژن استفاده می‌شود.

داروهای دیگری که گاها جهت درمان علائم یائسگی استفاده می شود عبارتند از:

• ماینوکسیدیل “minoxidil” موضعی 5 درصد، یک بار در روز و به منظور درمان و جلوگیری از ریزش مو استفاده می‌شود.
• معمولاً شامپوهای ضد شوره کتوکونازول “ketoconazole” 2 درصد و پیریتون “pyrithione” روی 1 درصد جهت درمان ریزش مو استفاده می‌شود.
• کرم موضعی افلورنیتین “eflornithine” هیدروکلراید جهت درمان رشد موهای ناخواسته
• مهارکننده‌های انتخابی سروتونین (SSRI) به طور معمول با نام پاروکستین “paroxetine” 7.5 میلی گرم جهت درمان گرگرفتگی، اضطراب و افسردگی
• مرطوب کننده‌ها و روان کننده‌های غیر هورمونی واژن
• روان کننده‎های واژن مبتنی بر استروژن با دوز کم به شکل کرم، طوقه یا قرص
• ospemifene به منظور درمان خشکی واژن و مقاربت دردناک
• آنتی بیوتیک‌های پیشگیری کننده جهت درمان عفونت مکرر ادراری
• داروهای خواب برای درمان بی خوابی
• دنوزوماب “denosumab”، تری پاراتید “teriparatide”، رالوکسیفن “raloxifene” یا کلسی تونین “calcitonin” به منظور درمان پوکی استخوان بعد از قاعدگی

درمان‌های خانگی و تغییر در سبک زندگی

روش‌های طبیعی مختلفی جهت کاهش علائم یائسگی جزئی تا متوسط وجود دارد به طور مثال استفاده از داروهای خانگی، تغییر سبک زندگی و درمان های جایگزین.

در این بخش چند نکته جهت مدیریت علائم یائسگی در خانه آورده شده است:

خنک نگه داشتن و راحت بودن

به خصوص در طول شب و در هوای گرم یا غیر قابل پیش بینی لباس‎های گشاد و تک لایه بپوشید. توجه به این موضوع می‌تواند به شما در کنترل گرگرفتگی کمک کند.

خنک نگه داشتن اتاق خواب و پرهیز از استفاده پتوهای سنگین در هنگام خواب نیز می‌تواند به کاهش تعریق شبانه کمک کند. اگر شب‌ها به طور مرتب تعرق می‌کنید، استفاده از یک ملافه ضد آب (جاذب آب) بر روی تخت و به منظور محافظت از تشک را مد نظر قرار دهید.

همچنین در صورت داشتن احساس گرگرفتگی یا سرخ شدن صورت می‌توانید از یک فن قابل حمل جهت کمک به برطرف شدن این موضوع و خنک سازی محیط استفاده کنید.

ورزش و کنترل وزن خود

میزان کالری دریافتی روزانه خود را به میزان 400 تا 600 کالری کاهش دهید تا به شما در کنترل وزن کمک کند. همچنین مهم است که روزانه 20 تا 30 دقیقه ورزش متوسط ​​داشته باشید.

این می‌تواند به موارد زیرکمک کند:

• افزایش انرژی
• ایجاد خواب بهتر
• بهبود مسائل روحی
• ارتباطات عمومی شما را ارتقا می‌دهد

برقراری ارتباط به منظور رفع نیازهای شما

در مورد هرگونه احساس افسردگی، اضطراب، غم، انزوا، بی خوابی و تغییر هویت با یک درمانگر یا روانشناس صحبت کنید.

همچنین شما باید سعی کنید با اعضای خانواده، عزیزان یا دوستانتان در مورد احساس اضطراب، تغییرات خلقی یا افسردگی صحبت کنید تا آن‌ها نیازهای شما را بدانند.

مکمل‌های رژیم غذایی برای شما

از مکمل‌های کلسیم، ویتامین D و منیزیم به منظور کاهش خطر پوکی استخوان و بهبود سطح انرژی و خواب استفاده کنید. با پزشک خود در مورد مکمل‌هایی صحبت کنید که می‌تواند به شما در جهت رفع نیازهای فردی کمک کند.

تمرین تکنیک‎های آرام سازی

تکنیک‌های تمدد اعصاب و آرامش را تمرین کنید مانند:

• یوگا
• تنفس ضربه‌ای
• مراقبه

مراقبت از پوست

به منظور کاهش خشکی پوست، به صورت روزانه از مرطوب کننده‌ها استفاده کنید. همچنین از استحمام یا شنای بیش از حد که باعث خشکی یا تحریک پوست شما می‌شود، خودداری کنید.

مدیریت مسائل و مشکلات خواب

از داروهای خواب OTC جهت مدیریت موقت بی خوابی خود استفاده کنید یا درمورد امدادهای طبیعی خواب با پزشک خود مشورت کنید. اگر به طور منظم در خوابیدن مشکل دارید با پزشک خود صحبت کنید تا بتواند به شما در مدیریت آن کمک کند و شب را بهتر استراحت کنید.

ترک سیگار و محدود کردن مصرف الکل

سیگار را ترک کنید و از قرار گرفتن در معرض دود سیگار خودداری کنید. قرار گرفتن در معرض دود سیگار ممکن است علائم شما را بدتر کند.

همچنین باید مصرف الکل را کاهش دهید تا علائم حادتر را کاهش دهید. نوشیدن زیاد در دوران یائسگی ممکن است خطر آسیب به سلامتی شما را افزایش دهد.

روش‌های دیگر جهت رفع علائم

برخی مطالعات محدود استفاده از داروهای گیاهی جهت برطرف کردن علائم یائسگی ناشی از کمبود استروژن را توصیه کرده‌اند.

مکمل‌های طبیعی و مواد مغذی که می‎توانند به کاهش علائم یائسگی کمک کنند عبارتند از:

• سویا
• ویتامین E
• ایزوفلاون “isoflavone”
• ملاتونین “melatonin”
• دانه کتان

همچنین ادعاهایی وجود دارد که کوهوش سیاه “black cohosh” ممکن است برخی علائم مانند گرگرفتگی و تعریق شبانه را بهبود بخشد. اما در بررسی‌های اخیر، شواهد کمی برای اثبات این ادعاها یافت شده است. تحقیقات بیشتری در این مورد لازم است.

به طور مشابه، تحقیقات سال 2015 هیچ مدرکی را جهت اثبات این موضوع که اسیدهای چرب امگا 3 می‌تواند علائم وازوموتور مرتبط با یائسگی را بهبود بخشد، تایید نمی‌کند.

 

چشم انداز و آینده یائسگی

یائسگی قطع طبیعی یا متوقف شدن چرخه قاعدگی زنان است و پایان باروری را نشان می‌دهد. بیشتر زنان در سن 52 سالگی یائسگی را تجربه می‌کنند اما آسیب لگن یا تخمدان ممکن است در اوایل زندگی یائسگی ناگهانی ایجاد کند. ژنتیک یا شرایط زمینه‌ای نیز ممکن است منجر به شروع زودرس یائسگی شود.

در بسیاری از زنان علائم یائسگی مانند گرگرفتگی، تعریق شبانه و سرخ شدن پوست چند سال قبل از یائسگی، مشاهده می‌شود. علائم می‌توانند به مدت چهار سال یا بیشتر پس از یائسگی ادامه داشته باشند.

اگر علائم شما شدید باشد یا کیفیت زندگی شما را تحت تأثیر قرار دهد، ممکن است از درمان‌هایی مانند هورمون درمانی بهره مند شوید. به طور کلی علائم یائسگی را می‌توان با استفاده از روش‌های درمانی طبیعی و تنظیمات سبک زندگی کنترل کرد یا کاهش داد.

 

جهت تشخیص شرایط یائسگی به کدام متخصص مراجعه کنید؟

پزشک یا متخصص زنان می‌توانند در تعیین یائسگی کمک کنند. آن‌ها از شما سوالاتی می‌پرسند و علائم شما را بررسی می‌کنند؛ چرخه شما را ردیابی می‌کنند و احتمالاً چند آزمایش را به شما توصیه می‌کنند. معمولاً یائسگی از سنین 40 تا 60 سالگی آغاز می‌شود، اگرچه شروع آن در حدود 51 سالگی بیشتر مشاهده می‌شود. اخیراً سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) اولین آزمایش خون را جهت کمک به تعیین زمان شروع یائسگی یک زن تأیید کرده است. این آزمایش میزان هورمون ضد مولری (AMH) در خون را اندازه گیری می‌کند.

 

منابع:

www.webmd.com

www.healthline.com