بیماری ادم ریه چیست و چطور اتفاق می‌افتد؟

بیماری ادم ریوی وضعیتی است که در آن ریه‌ها از مایع پر می‌شوند. همچنین به عنوان گرفتگی ریه، آب ریه و جمع شدن خون یا اخلاط در ریه شناخته می‌شود. وقتی ادم ریوی رخ می‌دهد، بدن به منظور دریافت اکسیژن کافی تلاش می‌کند و شما دچار تنگی نفس می‌شوید.

اما درمان به موقع ادم ریوی و علت اصلی آن می‌تواند نتایج احتمالی را بهبود بخشد.

 

حقایق در مورد بیماری ادم ریوی

ادم ریوی وضعیتی است که شامل تجمع مایعات در ریه‌ها است.

ادم ریوی ناگهانی (حاد) یک فوریت پزشکی است.

علائم شامل تنگی نفس، سرفه، کم شدن قدرت ورزشی یا درد قفسه سینه است.

 

دلایل ایجاد ادم ریوی

چندین دلیل احتمالی برای ادم ریوی وجود دارد.

• نارسایی قلب

شایع‌ترین علت ادم ریوی، نارسایی احتقانی قلب (CHF) است. نارسایی قلبی زمانی اتفاق می‌افتد که قلب دیگر نتواند خون را به درستی در بدن پمپاژ کند. این شرایط باعث ایجاد فشار در رگ‌های خونی کوچک ریه‌ها می‌شود که باعث نشت مایع رگ‌ها می‌شود.

در بدن سالم، ریه‌ها از هوایی که تنفس می‌کنید اکسیژن گرفته و آن را وارد جریان خون می‌کنند. اما وقتی مایعات ریه‌های شما را پر می‌کنند‌، آن‌ها نمی‌توانند اکسیژن را وارد جریان خون کنند. این امر اکسیژن کافی را از بدن می‌گیرد.

• سایر شرایط و بیماری‌های پزشکی

سایر موارد پزشکی کمتر شایع که می‌تواند باعث ادم ریوی شوند عبارتند از:

• حمله قلبی یا سایر بیماری‌های قلبی
• دریچه‌های قلب باز شده، باریک یا آسیب دیده است
• فشار خون ناگهانی
• ذات الریه
• نارسایی کلیه
• آسیب ریه ناشی از عفونت شدید
• بیماری شدید خون یا مسمومیت خونی ناشی از عفونت
• عوامل خارجی

همچنین برخی از عوامل خارجی می‌توانند فشار بیشتری به قلب و ریه‌ها وارد کنند و باعث ورم ریوی شوند. این عوامل بیرونی عبارتند از:

• قرار گرفتن در معرض ارتفاع زیاد
• مصرف مواد مخدر آسیب‌زا یا مصرف بیش از حد مواد مخدر
• آسیب ریه ناشی از استنشاق سموم
• ضربه شدید
• آسیب دیدگی شدید
• قرار گرفتن در شرایط غرق شدن

ادم ریوی کاردیوژنیک “Cardiogenic”

ادم ریوی که به دلیل مشکل مستقیم قلبی ایجاد شود، cardiogenic نامیده می‌شود.

نارسایی احتقانی قلب یکی از دلایل عمده ادم ریوی قلبی است. در این شرایط، بطن چپ نمی‌تواند خون کافی برای تأمین نیازهای بدن خارج کند.

این امر باعث تجمع فشار در سایر قسمت‌های سیستم گردش خون می‌شود و مایعات را به کیسه‌های هوای ریه‌ و سایر قسمت‌های بدن منتقل می‌کند.

سایر مشکلات مرتبط با قلب که می‌تواند منجر به ادم ریوی شود عبارتند از:

• مایعات اضافی. این شرایط می‌تواند در نتیجه نارسایی کلیه یا مایع درمانی وریدی باشد.
• فشار خون بالای اورژانسی. افزایش شدید فشار خون که فشار بیش از حد را به قلب وارد می‌کند.
• خون‌ریزی پریکارد “Pericardial” با تامپوناد “tamponade”. تجمع مایعات در اطراف کیسه‌ای که قلب را می‌پوشاند. این وضعیت می‌تواند توانایی پمپاژ قلب را کاهش دهد.
• آریتمی “arrhythmias” شدید. این وضعیت می‌تواند شامل تاکی کاردی “tachycardia” (ضربان قلب سریع) یا برادی کاردی “bradycardia” (ضربان قلب کند) باشد. هرکدام از آن‌ها می‌توانند منجر به عملکرد ضعیف قلب شوند.
• حمله شدید قلبی. این وضعیت می‌تواند به عضله قلب آسیب برساند و پمپاژ را با مشکل روبرو کند.
• دریچه غیرطبیعی قلب. این شرایط می‌تواند بر جریان خون خارج شده از قلب تأثیر بگذارد.

نوعی از ادم ریوی که به دلیل عملکرد ضعیف قلب نیست، ادم ریوی غیر قلبی نامیده می‌شود. به طور معمول آن‌ها توسط ARDS (سندرم دیسترس “distress syndrome” حاد تنفسی) ایجاد می‌شوند. این یک التهاب شدید در ریه‌ها است که منجر به ادم ریوی و مشکلات قابل توجه تنفسی می‌شود.

 

علائم بیماری ادم ریوی

در موارد ادم ریوی، بدن شما به منظور به دست آوردن اکسیژن مبارزه خواهد کرد. این وضعیت به دلیل افزایش حجم مایعات در ریه‌ها است که از ورود اکسیژن به جریان خون جلوگیری می‌کند. علائم ممکن است تا زمانی که تحت درمان قرار نگیرید بدتر شود.

علائم بیماری به نوع ادم ریوی بستگی دارد.

بیماری ادم ریوی طولانی مدت

علائم ورم طولانی مدت ریوی شامل موارد زیر است:

• تنگی نفس هنگام فعالیت بدنی
• مشکل در تنفس هنگام خوابیدن
• خس خس سینه
• شب بیداری با احساس تنگی نفس که در هنگام نشستن از بین می‌رود
• افزایش سریع وزن به ویژه در پاها
• تورم در قسمت تحتانی بدن
• خستگی

بیماری ادم ریوی در ارتفاع زیاد

ادم ریوی با علت ارتفاع زیاد یا عدم دریافت اکسیژن کافی در هوا علائمی دارد که شامل موارد زیر است:

• سردرد
• ضربان قلب نامنظم و سریع
• تنگی نفس بعد از ورزش و در هنگام استراحت
• سرفه کردن
• تب
• مشکل در راه رفتن در سربالایی و روی سطوح صاف

در صورت بدتر شدن این علائم، کمک اضطراری یا اورژانسی دریافت کنید. به منظور رفتن به بیمارستان، خودتان به تنهایی رانندگی نکنید.

 

تشخیص بیماری ادم ریوی

پزشک شما به دنبال مایعات اضافی در ریه‌ها یا علائم ناشی از وجود آن خواهد بود. او یک معاینه اولیه بدنی را انجام می‌دهد و با استتوسکوپ “stethoscope” به ریه‌های شما گوش می‌دهد.

 پزشک به دنبال علائم زیر خواهد بود:

• افزایش ضربان قلب
• تنفس سریع و پی در پی
• صدای خش خش از ریه‌های شما
• هرگونه صدای غیرطبیعی از قلب

همچنین پزشک ممکن است به علت بررسی تجمع مایعات به دنبال پاها و شکم متورم و پوست رنگ پریده یا کبود باشد یا به گردن شما نگاه کند. همچنین آن‌ها درباره علائم و سابقه پزشکی شما سوال می‌کنند. اگر آن‌ها تشخیص دهند که شما در ریه‌های خود مایعات دارید، انجام آزمایش‌های اضافی را به شما توصیه می‌کنند.

نمونه‌هایی از آزمایشات مورد استفاده در تشخیص ادم ریوی عبارتند از:

• شمارش کامل خون
• اکوکاردیوگرام “echocardiogram” یا سونوگرافی به منظور بررسی فعالیت غیرطبیعی قلب
• اشعه ایکس “X-ray” قفسه سینه جهت تشخیص و دیدن مایعات
• آزمایش خون به منظور بررسی سطح اکسیژن
• نوار قلب (ECG) جهت یافتن مشکلات ریتمیک قلب یا علائم حمله قلبی

 

درمان بیماری ادم ریوی

ادم ریوی یک بیماری جدی است که نیاز به درمان سریع دارد. به طور قطع اکسیژن‌رسانی اولین خط درمان این بیماری است. تیم مراقبت‌های بهداشتی، شما را تقویت کرده و 100 درصد اکسیژن را از طریق ماسک اکسیژن، cannula بینی یا ماسک فشار مثبت پشتیبانی کرده و انتقال می‌دهند.

همچنین پزشک علت ادم ریوی را تشخیص داده و درمان مناسب را جهت بهبود علت زمینه‌ای تجویز می‌کند.

بسته به شرایط شما و علت ادم ریوی، پزشک ممکن است موارد زیر را نیز ارائه دهد:

• کاهنده‌های پیش بار قلبی. این موارد به کاهش فشارهای مایع وارد شده به قلب و ریه‌ها کمک می‌کند. همچنین داروهای ادرار آور با دفع ادرار و از بین بردن مایعات اضافی، به کاهش این فشار کمک می‌کنند.
• کاهنده‌های پس بار. این داروها رگ‌های خونی شما را گشاد می‌کنند و فشار وارده به قلب شما را کم می‌کنند.
• داروهای قلب. این‌ داروها نبض شما را کنترل می‌کنند، فشار خون بالا را کم کرده و فشار در عروق و رگ‌ها را کاهش می‌دهند.
• مورفین. این ماده مخدر به منظور رفع اضطراب و تنگی نفس استفاده می‌شود. اما امروزه پزشکان کمتری به دلیل خطرات احتمالی این دارو از مورفین استفاده می‌کنند.

در موارد شدید، افراد مبتلا به ادم ریوی ممکن است نیاز به مراقبت‌های ویژه یا اورژانسی داشته باشند.

در موارد دیگر ادم ریوی ممکن است جهت کمک به اکسیژن‌رسانی نیاز به درمان داشته باشید. یک دستگاه اکسیژن تحت فشار را در اختیار شما قرار می‌دهند تا به شما کمک کند هوای بیشتری به ریه‌های خود وارد کنید. بعضی اوقات می‌توان این کار را با ماسک یا کانول انجام داد که به آن فشار راه هوایی پیوسته (CPAP) نیز گفته می‌شود.

پزشک شما ممکن است قرار دادن یک لوله endotracheal یا لوله تنفس در گلوی شما و استفاده از تهویه مکانیکی را تجویز کند.

 

ادم ریوی در مقابل پلورال افیوژن “pleural effusion” یا آب آوردن ریه

گاهی اوقات بیماری ادم ریوی با پلورال افیوژن (وضعیت دیگری که شامل تجمع مایع در ریه‌ها است) اشتباه گرفته می‌شود. با این حال پلورال افیوژن به طور خاص باعث تجمع مایعات در بافت‌های پلور یا ریوی می‌شود. این بافت‌ها قسمت بیرونی هر یک از ریه‌های شما و همچنین قسمت داخلی دیواره قفسه سینه را پوشانده است.

پلورال افیوژن می‌تواند ناشی از CHF، تغذیه نامناسب و ذات الریه باشد. همچنین گاهی این بیماری سرطانی (بدخیم) است.

به وسیله ابتلا به پلورال افیوژن ممکن است شرایط زیر را تجربه کنید:

• مشکلات تنفسی
• سرفه خشک
• تنگی نفس
• درد و ناراحتی قفسه سینه

رادیوگرافی از قفسه سینه می‌تواند به تشخیص پلورال افیوژن کمک کند. در صورت مشکوک بودن به سرطان، پزشک ممکن است از بافت‌های پلور نمونه برداری کند. بسته به علت بیماری، پلورال افیوژن با ترکیبی از تکنیک‌های حذف مایعات و جراحی درمان می‌شود.

 

ادم ریوی در مقابل ذات الریه

ذات الریه بیماری جدی دیگر ریه‌ها است. برخلاف ادم، ذات الریه در اثر عفونت ویروسی، قارچی یا باکتریایی ایجاد می‌شود. با آلوده شدن ریه‌ها، مایعات در کیسه‌های هوا (آلوئول) جمع می‌شوند.

در حالی که هم ادم ریوی و هم ذات الریه باعث نوعی تجمع مایعات در ریه‎ها می‌شوند، علت اصلی در درجه اول CHF است. از طرف دیگر، ذات الریه در اثر عفونت ایجاد می‌شود. یک سیستم ایمنی ضعیف می‌تواند احتمال ابتلا به ذات الریه را از یک سرماخوردگی یا آنفولانزا افزایش دهد.

علائم ذات الریه ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تب شدید همراه با لرز
• سرفه خلط‌دار که همچنان بدتر می‌شود
• درد و ناراحتی قفسه سینه
• تنگی نفس
• حالت تهوع یا استفراغ
• اسهال

طبق گفته انجمن ریه آمریکا، ذات الریه یکی از شایع‌ترین علل بستری شدن کودکان و بزرگسالان است.

در صورت عدم درمان ذات‌الریه، این شرایط می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

• پلورال افیوژن
• آبسه ریه
• نارسایی تنفسی
• جسم عفونی “septic”
• نارسایی کلیه

ادم ریوی دلیل ذات الریه نیست. با این حال تجمع مایعات ناشی از ذات الریه می‌تواند به پلورال افیوژن منجر شود. به منظور جلوگیری از عوارض ذات الریه درمان فوری نیاز است. این احتمال وجود دارد که درمان به آنتی بیوتیک و اکسیژن درمانی نیاز داشته باشد.

 

وضعیت شما چه موقع اورژانسی است؟

در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، جهت دریافت کمک پزشکی بلافاصله با خدمات اورژانس محلی تماس بگیرید:

• مشکلات تنفسی شدید یا تنگی نفس مانند خفگی یا احساس غرق شدن
• ناتوانی در تنفس
• اضطراب و استرس مربوط به مشکلات تنفس
• سرفه‌ای که مخلوطی از بزاق، مخاط و گاهی خون ایجاد می‌کند
• درد در قفسه سینه
• ضربان قلب سریع و نامنظم
• رنگ پوست آبی (کبود) یا خاکستری
• تعریق همراه با مشکلات تنفسی

این موارد ممکن است علائم ادم حاد ریوی باشند. ادم حاد ریوی به طور ناگهانی ایجاد می‌شود. در صورت عدم درمان بیماری، مایعات موجود در ریه‌ها می‌توانند باعث خفگی شما شوند.

عوامل خطرزا در ابتلا به بیماری ادم ریوی

افرادی که مشکلات قلبی یا نارسایی قلبی دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به ادم ریوی هستند.

عوامل دیگری که ممکن است فرد را در معرض خطر قرار دهد عبارتند از:

• سابقه ادم ریوی
• سابقه بیماری ریوی مانند سل یا اختلال انسدادی مزمن ریوی (COPD)
• اختلالات عروقی (خونی)

 

پیشگیری از بیماری ادم ریوی

هیچ راهی به منظور جلوگیری کامل از بیماری ادم ریوی وجود ندارد. در صورت بروز علائم این اختلال، افراد در معرض خطر باید سریعاً مورد درمان قرار گیرند.

بهترین روش به منظور مراقبت و جلوگیری از ابتلا به ادم ریوی، مراقبت از سلامتی شماست:

• واکسن ذات الریه بزنید.
• واکسن آنفولانزا بزنید خصوصاً اگر مشکلات قلبی دارید یا مسن هستید.
• بعد از یک دوره ابتلا به ادم ریوی از داروهای ادرار آور استفاده کنید تا از بروز مجدد آن جلوگیری شود.

همچنین شما با توجه و تمرکز به مراحل زیر خطر ابتلا به نارسایی قلبی که شایع‌ترین علت ادم ریوی است را کاهش می‌دهید:

• به طور مرتب به پزشک خود مراجعه کنید.
• سیگار نکشید و از داروهای بدون نسخه و تجویز استفاده نکنید.
• ورزش منظم داشته باشید.
• غذاهای سالم بخورید.
• وزن طبیعی خود را حفظ کنید.

 

چشم انداز و آینده بیماری ادم ریوی

چشم انداز ادم ریوی به شدت بیماری شما بستگی دارد. اگر بیماری متوسطی داشته باشید و سریع تحت درمان قرار بگیرید، غالباً به صورت کامل بهبود خواهید یافت. در صورت تأخیر در درمان، موارد شدید می‌توانند کشنده باشند.

حتماً مرتباً به پزشک مراجعه کنید و در صورت مشاهده علائم ادم ریوی، فوراً کمک بگیرید.

 

به منظور تشخیص و درمان ادم ریوی به کدام متخصص مراجعه شود؟

این احتمال وجود داردکه هنگام بستری شدن در بیمارستان به چندین متخصص مراجعه کنید. بعد از تشخیص بیماری ممکن است شما به یک پزشک متخصص در زمینه بیماری‌های قلبی (متخصص قلب “cardiologist”) یا بیماری‌های ریوی (متخصص ریه “pulmonologist”) مراجعه نمایید. جهت تسریع درمان، تمامی موارد ذکر شده از سوی پزشک را انجام دهید و در صورت مشاهده علائم حاد بیماری به اورژانس مراجعه نمایید.

 

منابع:

www.medicalnewstoday.com

www.healthline.com