شربت تئوفیلین جی “Theophylline” دارویی است که در ترکیب با سایر داروها برای درمان آسم و بیماری انسداد مزمن ریه (COPD) استفاده می‌شود که به صورت خوراکی یا داخل وریدی به عنوان یک برونش گشادکننده جهت کاهش واکنش‌پذیری راه هوایی که منجر به خس خس سینه و تنگی نفس می‌شود، عمل می‌کند.
این دارو متعلق به یک کلاس منحصر به فرد از داروها به نام متیل گزانتین “methylxanthines” است که از ترکیبات طبیعی موجود در چای و دانه‌های کاکائو به دست می‌آید.
فهرست مطالب
نام‌های تجاری رایج تئوفیلین جی عبارتند از:
- الیکسوفیلین “Elixophyllin”
- تئو-24
- تئو بید دوراکپ “Theo-Bid Duracap”
- TheoCap
- تئوکرون “Theochron”
- تئودور “Theo-Dur”
- تئودور اسپرینکل “Theo-Dur Sprinkle”
- تئولر “Theolair”
- Theovent LA
- Slo Bid
- اسلو فیلین “Slo-Phyllin”
- یونیفیل “Uniphyl”
شربت تئوفیلین جی در چه مصارفی استفاده می‌شود؟
این دارو جزء یک برنامه درمانی در نظر گرفته می‌شود. به طور معمول این دارو جهت کنترل طولانی مدت بیماری آسم، COPD (از جمله آمفیزم “emphysema” و برونشیت مزمن) و سایر بیماری‌های مزمن ریوی از طریق دهان مصرف می‌شود.
همچنین می‌توان آن را به صورت داخل وریدی (در داخل رگ) برای درمان حملات شدید آسم یا COPD تجویز کرد.
تئوفیلین با شل کردن ماهیچه‌های راه‌های هوایی و در عین حال تسکین التهاب و اثر بر مرکز تنفسی مغز عمل می‌کند. انجام این کار به کاهش حساسیت بیش از حد راه هوایی که منجر به مشکلات تنفسی می‌شود، کمک می‌کند.
در حالی که از سال 1922 از این دارو در درمان آسم استفاده می‌شود، از آن زمان مورد بررسی پزشکان قرار گرفته است اما در درمان بیماری‌ها مورد پسند پزشکان نمی‌باشد و امروزه به اندازه سابق مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.
به طور معمول ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی برای رسیدن به اهداف زیر، تئوفیلین جی را تجویز می‌کنند:
- درمان کمکی (افزودنی)، زمانی که استروئیدهای استنشاقی قادر به کنترل علائم نیستند
- درمان کمکی، زمانی که سایر داروهای مکمل مانند بتا آگونیست‌ها “beta-agonists” (LABA) یا اصلاح‌کننده‌های لکوترین “leukotriene”، قادر به کنترل شرایط نیستند.
- درمان نگهدارنده، زمانی که پایبندی به استروئیدهای استنشاقی ضعیف باشد
- در شرایط مراقبت‌های ویژه، زمانی که فرد به سایر درمان‌های سنتی پاسخ صحیح نمی‌دهد
- با توجه به این موضوع که تئوفیلین می‌تواند تا 24 ساعت موثر باشد، برخی از ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی، تئوفیلین را برای کمک به بیماران و به منظور کنترل خس خس سینه شبانه، سرفه و تنگی نفس به ویژه با آسم خفیف-پایدار تا متوسط-پایدار، تجویز می‌کنند.
- گاهی اوقات برای درمان آپنه انسدادی خواب تجویز می‌شود.
قبل از مصرف شربت تئوفیلین جی
تئوفیلین نه به اندازه استروئیدهای استنشاقی، LABA یا اصلاح‌کننده‌های لکوترین مؤثر است و نه به همان اندازه بی‌خطر است. به این ترتیب، تئوفیلین جی تنها زمانی تجویز می‌شود که درمان‌های استاندارد ضعیف عمل کنند، عوارض جانبی غیرقابل تحملی ایجاد کنند یا از نظر مالی دور از دسترس باشند.
شربت تئوفیلین جی به ندرت در درمان‌های خط اول یا حتی خط دوم استفاده می‌شود. همچنین می‌توانیم بگوییم این دارو هرگز به تنهایی استفاده نمی‌شود.
اقدامات احتیاطی و موارد منع مصرف شربت تئوفیلین جی
تئوفیلین به جز سابقه حساسیت مفرط به تئوفیلین یا هر ماده دارویی غیرفعال دیگری، منع مصرف آشکار کمی برای استفاده دارد.
با توجه به این موضوعات، تئوفیلین ممکن است باعث بدتر شدن برخی شرایط پزشکی شود.
در صورت داشتن موارد زیر، احتمالا لازم است از مصرف تئوفیلین اجتناب شود:
- آریتمی قلبی (ضربان نامنظم قلب)
- صرع یا سایر اختلالات تشنجی
تئوفیلین در افراد با شرایط پزشکی زیر که در آن‌ها کلیرانس “clearance” دارو مختل می‌شود، باید با احتیاط بیشتری استفاده گردد:
- ادم حاد ریوی
- نارسایی احتقانی قلب
- Cor pulmonale
- فیبروز سیستیک
- پروستات بزرگ شده
- بیماری تیرویید
با توجه به این که ترشحات معده را تحریک می‌کند، باید در افراد مبتلا به گاستریت مزمن “chronic gastritis”، بیماری ریفلاکس معده (GERD)، فتق هیاتال “hiatal hernia” یا زخم معده فعال نیز با احتیاط مصرف شود، زیرا این شرایط ممکن است علائم گوارشی را تشدید کند.
به طور کلی اثبات نشده است که تئوفیلین جی باعث آسیب به جنین می‌شود یا خیر؛ درباره این موضوع، هیچ آزمایش انسانی طراحی شده‌ای در دسترس نیست. زنان باردار یا کسانی که قصد باردار شدن، دارند یا به نوزاد خود شیر می‌دهند باید به طور کامل مزایا و خطرات درمان را با ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی خود بررسی نمایند.
دوکسوفیلین “Doxofylline” یک داروی نزدیک به متیل گزانتین است که در درمان آسم نیز استفاده می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد که دوکسوفیلین اثری مشابه تئوفیلین جی دارد اما عوارض جانبی کمتری خواهد داشت.
دوز مصرفی تئوفیلین جی
- تئوفیلین به صورت قرص خوراکی، کپسول یا سوسپانسیون مایع و همچنین محلول تزریقی موجود است.
- قرص‌های رهش فوری تئوفیلین در فرمول‌های 100 میلی گرم، 200 میلی گرم، 300 میلی گرم، 400 میلی گرم، 450 میلی گرم و 600 میلی گرم در دسترس هستند.
- قرص‌های طولانی رهش تئوفیلین در فرمول‌های 100 میلی گرم، 200 میلی گرم، 300 میلی گرم، 400 میلی گرم، 450 میلی گرم و 600 میلی گرم موجود است.
- کپسول‌های طولانی رهش تئوفیلین در فرمول‌های 100 میلی گرم، 200 میلی گرم، 300 میلی گرم و 400 میلی گرم موجود است.
- سوسپانسیون خوراکی تئوفیلین در فرمولاسیون 80 میلی گرم در هر 15 میلی لیتر (80 میلی گرم در 15 میلی لیتر) موجود است که به طور معمول برای کودکان کم سن استفاده می‌شود.
- محلول تزریقی تئوفیلین در فرمولاسیون 25 میلی گرم بر 1 میلی لیتر برای استفاده در شرایط اضطراری موجود است.
دوز توصیه شده تئوفیلین جی، بسته به سن و همچنین استفاده مورد نظر متفاوت است. همیشه این موضوع را در نظر داشته باشید که باید از کمترین دوزی که می‌تواند اثر درمانی داشته باشد، استفاده شود.
به طور معمول ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی با دوز 300 میلی گرمی در بزرگسالان، کودکان و افراد مسن شروع می‌کنند و تنها در صورتی دوز را افزایش می‌دهند که آزمایش خون، تاثیر دوز بیشتر را نشان دهد.
تغییرات دوز مصرفی تئوفیلین جی
به طور کلی اگر شما شرایط اختلال در دفع تئوفیلین از بدن را داشته باشید، تغییرات دوز مصرفی تئوفیلین جی اعمال می‌شود.
تئوفیلین عمدتا در مدفوع و به میزان کمتر در ادرار دفع می‌شود. اگر مواد موجود در دارو به اندازه کافی و استاندارد از بدن پاک نشوند، سمیت رخ می‌دهد.
شرایطی که نیاز به تنظیم دوز تئوفیلین جی لازم است:
- بیماری کبد: دوز دارو از 400 میلی گرم در روز تجاوز نکند اگر سیروز کبدی، هپاتیت حاد یا نارسایی کبد وجود دارد. دوز داخل وریدی نباید بیشتر از 0.2 میلی گرم بر کیلوگرم برای کودکان زیر 16 سال یا 16 میلی گرم بر کیلوگرم برای هر فرد بزرگسال باشد.
- اختلال کلیوی: کاهش دوز 50٪ برای کودکان زیر 3 ماه.
- سیگار کشیدن: دود توتون و تنباکو، بر سرعت دفع تئوفیلین از بدن موثر است. اگر سیگار می‌کشید، ممکن است به دوز بیشتری از تئوفیلین نیاز داشته باشید.
- تب طولانی مدت: تب طولانی مدت بیش از 102 درجه فارنهایت می‌تواند سرعت دفع تئوفیلین از بدن را کاهش دهد. در چنین مواردی، کاهش کوتاه مدت دوز لازم است.
چگونه تئوفیلین جی را مصرف کنم؟
تئوفیلین را می‌توان با یا بدون غذا مصرف کرد. با این حال، اگر شما تجربه ناراحتی معده دارید، مصرف دوز با مواد غذایی ممکن است علائم را تسکین دهند.
قرص یا کپسول تئوفیلین را نجوید و خورد نکنید.
با توجه به این موضوع که تاثیرگذاری دارو نسبتا کوتاه (هشت ساعت در بزرگسالان غیرسیگاری) است، شما به منظور حفظ غلظت خون مطلوب خود به مصرف دقیق روزانه آن نیاز دارید. این بدان معنا است که آن را در زمان مقرر که هر 6، 8، 12، یا 24 ساعت است، مصرف کنید.
اگر شما دوز مصرفی تئوفیلین جی را فراموش کردید، هر زمان آن را به یاد آوردید، مصرف کنید. با این حال اگر یادآوری شما نزدیک به زمان مصرف دوز برنامه‌ریزی شده بعدی است، به سادگی دوز از دست رفته را کنار بگذارید و طبق برنامه استاندارد جلو بروید.
هرگز دوز دو برابر شده را مصرف نکنید زیرا این شرایط ممکن است باعث بروز عوارض خطرناکی شود.
مگر در موارد خاص و با مشورت پزشک می‌توانید میزان دوز را تغییر دهید. اکثر فرمولاسیون‌های خوراکی را می‌توان در دمای اتاق بین 68 تا 77 درجه فارنهایت و به دور از نور خورشید نگهداری کرد.
هرگز بیشتر از تاریخ انقضای ثبت شده بر روی جعبه دارو، استفاده نکنید.
اثرات جانبی
مانند هر داروی دیگری، این امکان وجود دارد که تئوفیلین جی نیز عوارض جانبی ایجاد نماید. بسیاری از این عوارض به علت خواص مخدر یا کافئین مانند دارو، ایجاد می‌شوند.
همه افراد، عوارض دارویی تئوفیلین جی را تجربه نخواهند کرد. برخی از افراد ممکن است عوارض جانبی دارو را در هفته اول تجربه نمایند.
عوارض جانبی :
- درد شکم یا درد بدنی
- اسهال
- سردرد
- بی‌خوابی
- کج خلقی
- سرگیجه
- بی‌قراری
- تهوع و استفراغ
- قرمزی پوست و پوسته پوسته شدن آن
- افزایش دفع ادرار
- اشکال در ادرار کردن (عمدتا در مردان مسن)
عوارض جانبی ذکر شده ممکن است بیشتر در افرادی که کافئین بیشتری مصرف می‌کنند، دیده شود.
شما نیاز دارید که مصرف تئوفیلین را به طور منظم ادامه دهید. با این حال، مصرف آن ممکن است عوارض جانبی ایجاد نماید و این موضوع در مواقعی به وجود می‌آید که دارو باعث بروز غلظت خون در بدن می‌شود. در این شرایط، دارو به عنوان یک طیف وسیع درمانی به بررسی مجدد نیاز دارد.
هنگامی که غلظت دارو به بیش از 20 میکروگرم در میلی لیتر می‌رسد، عوارض دارویی بسیار جدی، بالقوه و علائم تهدید کننده زندگی می‌شوند.
تداخلات
- داروی Accolate (Zafirlukast): اگر با تئوفیلین مصرف شود، ممکن است کمتر موثر باشد.
- آلوپورینول “Allopurinol”: ممکن است غلظت خون را افزایش دهد.
- بنزودیازپین‌ها “Benzodiazepines”: اگر با تئوفیلین مصرف شود، ممکن است کمتر موثر باشد.
- بتا بلوکرها “Beta-blockers”: اگر با تئوفیلین مصرف شود، ممکن است کمتر موثر باشد.
- CIPRO (سیپروفلوکساسین) و سایر آنتی بیوتیک‌های کینولون: این احتمال وجود دارد که غلظت تئوفیلین را کاهش و غلظت آنتی بیوتیک را افزایش دهد، همچنین خطر ابتلا به عوارض آنتی بیوتیک را افزایش می‌دهد.
- فرموترول “Formoterol”: اگر با تئوفیلین مصرف شود، ممکن است باعث ایجاد هیپوکالمی (پتاسیم کم) گردد.
- Tychetol (کاربامازپین): اگر با تئوفیلین مصرف شود، خطر تشنج را افزایش می‌دهد.
- داروی Zyflo (Zileuton): ممکن است غلظت تئوفیلین را افزایش دهد.
به منظور جلوگیری از تعاملات دارویی، اجازه دهید تأمین کننده مراقبت‌های بهداشتی، در مورد هر دارویی که ممکن است مصرف کنید، در گذشته مصرف کرده‌اید و همچنین نسخه تجویزی، گیاهی و تغذیه‌ی شما اطلاعات کافی را جهت بررسی داشته باشد.
اگر شما به درمان استروئید استنشاقی روزانه خود پایبند نباشید، تئوفیلین گاها برای حمایت از درمان آسم یا COPD استفاده می‌شود.
به جای مصرف داروهای جدید جهت غلبه بر مشکل عدم پایبندی شما به مصرف دارو، با ارائه دهنده خدمات بهداشتی خود در مورد راه‌هایی برای بهبود شرایط خود از جمله یادآوری‌های روزانه تلفن همراه یا روان درمانی و درمان اضطراب یا افسردگی، صحبت کنید (این موارد می‌توانند بر پایبندی شما تاثیر بگذارند).
با در نظر گرفتن رژیم دارویی روزانه خود، احتمالا حملات کمتر یا عوارض کاهش یافته آسم یا COPD را تجربه خواهید کرد؛ در این شرایط شما ممکن است از تئوفیلین غیر ضروری استفاده کنید. پس با پزشک خود، در این باره مشورت نمایید.
منابع:
