در صورت التهاب یا عفونت آپاندیس، بیماری آپاندیسیت ایجاد می‌شود. آپاندیس اندام لوله‌ای کوچکی است که به روده بزرگ وصل شده است. هیچ کس نمی‌داند که هدف از وجود آپاندیس چیست! اما ما می‌دانیم که آپاندیس عضوی جدی است. یک جراح معمولاً برای برداشتن آپاندیس از کار افتاده، «یک آپاندکتومی» انجام می‌دهد. به هر روی، برای شناخت علائم و راه‌های درمان این عارضه با مقاله دیگری از رسا همراه باشید.
فهرست مطالب
بیماری آپاندیسیت چیست؟
آپاندیس در سمت راست و پایین شکم است و لوله‌ای که در آن روده‌های بزرگ و کوچک به هم وصل می‌شوند. این عضو عملکرد مشخصی ندارد، اما اگر مبتلا به التهاب یا عفونت آپاندیسیت شوید، به درمان فوری نیاز خواهید داشت. یک ضایعه ملتهب ممکن است باعث پدیدار شدن درد شود یا ممکن است موجب پارگی و درد ناگهانی و شدید شود. ترکیدن آپاندیس می‌تواند باکتری‌ها را از طریق حفره شکم پخش کند. این باکتری‌ها یک عفونت جدی و گاه کشنده‌ای به نام «پریتونیت» ایجاد می‌کنند.
حدود پنج تا 10 درصد از افراد، در برخی از مراحل زندگی خود دچار اختلال در آپاندیس خود می‌شوند. در حالی که ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد، بیشترین گروه‌های آسیب دیده نوجوانان و بزرگسالان هستند. بیماری آپاندیسیت در کودکان اغلب در طول سال‌های بین سه سالگی یا نوجوانی رخ می‌دهد. اما حتی کودکان در دوره ابتدایی نیز دچار این عارضه می‌شوند.
درد شدید شکم و حالت تهوع شایع‌ترین علائم این بیماری هستند که اغلب با استفراغ و تب همراه است. آپاندیسیت درمان نشده، می‌تواند تهدیدی برای زندگی باشد، بنابراین معمولاً یک جراحی اورژانسی نیاز است و یکی از مهمترین دلایل جراحی فوری شکم است. در بعضی از بیمارستان‌ها، موارد کم خطر آپاندیسیت به جای جراحی فقط با آنتی بیوتیک‌ها اداره می‌شوند. فوراً در اورژانس تحت مراقبت‌های پزشکی قرار بگیرید، زیرا این یک مسئله اورژانسی است.
علت بیماری آپاندیس
آپاندیس از روده بزرگ یا در قسمت راست شکم خارج می‌شود. هدف از آن هنوز کاملاً مشخص نیست! تئوری‌ها اظهار داشته‌اند که این عضو به عنوان مخزنی جهت ذخیره باکتری‌ها عمل می‌کند، که می‌تواند در هنگام جبران تعادل باکتری‌ها (فلور روده) توسط عفونت یا آنتی بیوتیک‌ها، به کار گرفته شود. به طور گسترده، آپاندیسیت در اثر انسداد در آپاندیس ایجاد می‌شود، که این موجب مسدود شدن مسیر طبیعی باکتری‌ها و مدفوع می‌شود و با حرکت بین آپاندیس و بقیه روده‌ها، باعث رشد باکتری‌ها و التهاب درون آپاندیس می‌شود. موارد مختلفی می‌توانند باعث ایجاد این نوع انسداد شوند، اگرچه علت خاص در افراد اغلب ناشناخته هستند، اما موارد زیر می‌توانند در ایجاد بیماری تأثیرگذار باشند:
مدفوع: این مورد اغلب علت انسداد است. معمولاً مدفوع در روده و آپاندیس یافت می‌شود، اما گاهی اوقات ممکن است چسبیده و گیر کند.
التهاب بافت: این می‌تواند ناشی از عفونت، تروما شکم یا بیماری خود ایمنی باشد (جایی که بدن به خود حمله می‌کند).
علل کمتر شایع: این شامل تومورها، انگل‌های روده ای و تولید بیش از حد مخاط است.
برخی دیگر از علت‌ها شامل موارد زیر هستند:
- انسداد در دهانه‌ای که آپاندیس به روده وصل می‌شود.
- عفونت دستگاه گوارش
- بیماری التهابی روده
- رشد داخلی آپاندیس یا بزرگ شدن بافت در دیواره آپاندیس
عوامل خطر بیماری آپاندیس
شایع‌ترین موارد بروز آپاندیسیت بین سنین 10 تا 30 سال است و بروز درد حاد در شکم، 5 تا 20 درصد احتمال خطر برای زندگی را دارد.
عوامل خطر عمده برای بزرگسالان عبارتند از:
- استفاده از استروئید
- دیابت
- بیماری مزمن انسدادی ریه
عوامل خطر شایع در کودکان عبارتند از:
- آپاندیسیت بیشترین نیاز به جراحی فوری شکم را در پی دارد.
- سابقه خانوادگی آپاندیسیت، خطر ابتلا به آن را در کودکان به ویژه در مردان افزایش می‌دهد.
- کودکان مبتلا به فیبروز کیستیک در معرض خطر بالاتری قرار دارند.
نشانه و علائم بیماری آپاندیسیت
شایع‌ترین علامت آپاندیسیت درد در شکم است. اگر مبتلا به این بیماری هستید، اغلب در شکم خود درد خواهید داشت، که این درد از نزدیکی به ناف شروع می‌شود و سپس پایین و به راست خود حرکت کرده و ظرف چند ساعت بدتر می‌شود. وقتی حرکت می‌کنید، نفس عمیق بکشید، سرفه یا عطسه کنید. درد ناشی از آن بسیار شدید است و معمولاً با هر دردی که قبلاً احساس کرده‌اید متفاوت است. اگر در خواب باشید، ممکن است ناگهان رخ بدهد و حتی ممکن است از خواب بیدارتان کند.
سایر علائم و نشانه‌های این بیماری شامل موارد زیر هستند:
- از دست دادن اشتها
- حالت تهوع
- استفراغ
- یبوست یا اسهال
- عدم توانایی در عبور گاز معده
- تب با درجه پایین
- تورم در شکم
- احساس اینکه داشتن حرکات روده باعث رفع ناراحتی می‌شود.
علائم در هر فردی متفاوت است و به نظر می‌رسد مانند شرایط زیر باعث ایجاد درد در شکم نیز می‌شود:
- چسبندگی شکم
- یبوست
- بیماری التهابی روده که شامل بیماری کرون و کولیت اولسراتیو است، اختلالات طولانی مدت که باعث تحریک و زخم در دستگاه گوارش می‌شوند.
- انسداد روده
- بیماری التهابی لگن
عوارض بیماری آپاندیسیت
اگر آپاندیس به وسیله روش‌های مختلفی درمان نشود، ممکن است دچار پارگی شود. ترکیدن آن می‌تواند باعث عفونت شود که به دنبال آن منجر به بیماری جدی و حتی مرگ شود. عوارض این بیماری شامل موارد زیر هستند:
- آبسه: ممکن است به یک آبسه آپاندیکول یا کیسه چرک مانند عفونی مبتلا شوید. پزشک لوله‌ها را در شکم قرار می‌دهد. این لوله‌ها قبل از عمل، مایعات را از آبسه خارج می‌کنند. این فرآیند ممکن است یک هفته یا بیشتر طول بکشد. در این مدت افراد برای مبارزه با عفونت آنتی بیوتیک مصرف می‌کنند. بعد از اینکه آبسه از بین رفت، باید جراحی برای برداشتن زائده انجام شود.
- عفونت شکمی: در صورت شیوع عفونت در ناحیه شکم، پریتونیت (التهاب صفاق) می‌تواند تهدیدی برای زندگی باشد. جراحی شکم (لاپاراتومی) زائده پاره شده را برطرف می‌کند و عفونت را معالجه می‌کند.
- سپسیس: باکتری‌های یک آپاندیس پاره شده، می‌توانند وارد جریان خون شوند. در این صورت ممکن است یک بیماری جدی به نام «سپسیس» ایجاد شود. سپسیس باعث التهاب گسترده در بسیاری از اعضای بدن می‌شود، که این می‌تواند کشنده باشد و به درمان با آنتی بیوتیک‌های قوی در بیمارستان احتیاج دارد.
تشخیص بیماری آپاندیس
بیشتر اوقات، پزشکان براساس علائم، تاریخچه پزشکی و معاینه بدنی افراد، آپاندیسیت را تشخیص می‌دهند. پزشک می‌تواند تشخیص را با سونوگرافی، اشعه ایکس یا MRI تأیید کند.
تاریخچه پزشکی
یک پزشک سؤالات خاصی راجع به علائم و تاریخچه سلامتی فرد می‌پرسد تا به سایر مشکلات سلامتی نیز کمک کند. پزشک می‌خواهد بداند که شما چه مشکلاتی به شرح زیر دارید:
- چه زمانی درد شکم شروع شد؟
- محل دقیق و شدت درد کجاست؟
- چه وقتی علائم دیگر ظاهر می‌شوند؟
- آیا از داروها، الکل یا مواد مخدر غیرقانونی استفاده می‌کنید؟
معاینه بدنی
پزشک برای تشخیص صحیح آپاندیسیت به جزئیات خاصی در مورد درد شکم نیاز دارد. او با لمس یا اعمال فشار در نواحی خاص شکم، درد را ارزیابی می‌کند.
تست‌های آزمایشگاهی
پزشکان از تست‌های آزمایشگاهی برای تأیید تشخیص آپاندیسیت یا یافتن علل دیگر درد شکم استفاده می‌کنند.
آزمایش خون: یک پزشک خون را برای انجام آزمایش خون در مطب یا یک مرکز درمانی برداشت می‌کند. او نمونه خون را برای آزمایش به آزمایشگاه می‌فرستد. آزمایش خون می‌تواند تعداد گلبول‌های سفید خون بالا را نشان دهد و این نشانگر عفونت است. آزمایش خون همچنین ممکن است کمبود آب یا عدم تعادل مایعات و الکترولیت را نشان دهد.
آزمایش ادرار: این مورد یک آزمایش نمونه ادرار است. متخصصان مراقبت‌های بهداشتی می‌توانند ادرار را در همان محل آزمایش کرده یا آن را برای تست گرفتن به آزمایشگاه بفرستند. پزشکان برای رد عفونت ادراری یا سنگ کلیه از ادرار استفاده می‌کنند.
تست حاملگی: برای زنان، پزشکان ممکن است نمونه خون یا ادرار را برای بررسی بارداری فرد تجویز کنند.
تست‌های تصویربرداری: پزشکان از آزمایشات تصویربرداری برای تأیید تشخیص آپاندیسیت یا یافتن علل دیگر درد در شکم استفاده می‌کنند.
سونوگرافی شکمی: در سونوگرافی، پزشک از دستگاهی به نام مبدل استفاده می‌کند تا امواج ایمن و بدون درد را از اندام بیرون کند، تا تصویری از ساختار آن‌ها ایجاد شود. او می‌تواند مبدل را به زوایای مختلفی برای بررسی اندام‌های مختلف بدن منتقل کند. در سونوگرافی شکمی، پزشک ژل را روی شکم اعمال می‌کند و یک مبدل دستی را روی پوست حرکت می‌دهد. در نهایت رادیولوژیست تصاویر را بررسی می‌کند که می‌تواند نشانه‌هایی از آن عارضه را نشان دهد.
متخصصان مراقبت‌های بهداشتی از اولتراسوند (امواج فراصوت) به عنوان اولین آزمایش تصویربرداری برای آپاندیسیت احتمالی در نوزادان، کودکان، افراد بالغ و زنان باردار استفاده می‌کنند.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): دستگاه‌های MRI از امواج رادیویی و آهن ربایی استفاده می‌کنند، تا بدون استفاده از اشعه X تصاویر دقیقی از اندام‌های داخلی بدن و بافت نرم تهیه کنند. یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی این عمل را در یک مرکز سرپایی یا بیمارستان انجام می‌دهد. رادیولوژیست تصاویر را بررسی می‌کند. بیماران نیازی به بیهوشی ندارند، پزشک ممکن است یک رنگ مخصوص به نام محیط کنتراست را به بدن تزریق کند.
می‌توان از طریق ام آر آی، علائم بیماری‌هایی زیر را تشخیص داد:
- انسداد در لومن آپاندیس
- اپاندیس پشت سر هم
- التهاب
- منابع دیگر درد شکم را نشان دهد.
پزشکان می‌توانند هنگام تشخیص آپاندیسیت و سایر منابع درد شکمی از MRI به عنوان یک روشی ایمن وجایگزینی مطمئن برای توموگرافی کامپیوتری (CT) استفاده کنند.
سی تی اسکن (CT): سی تی اسکن جهت ایجاد تصاویری، از اشعه ایکس و فناوری رایانه استفاده می‌کند. تکنسین‌های اشعه ایکس، سی تی اسکن را در مرکز سرپایی یا بیمارستان انجام می‌دهند. رادیولوژیست‌ها تصاویر را مرور می‌کنند. سی تی اسکن شکم می‌تواند علائمی از التهاب را نشان دهند که به شرح زیر هستند:
- آپاندیس بزرگ شده یا پاره شده
- آبسه آپاندیس
- انسداد در لومن آپاندیس
زنان در سن باروری قبل از سی تی اسکن باید آزمایش بارداری دهند. تشعشعات ناشی از سی تی اسکن می‌تواند برای جنین در حال رشد مضر باشد.
درمان بیماری آپاندیسیت
درمان آپاندیسیت حاد به طور کلی شامل ترکیبی از کنترل درد، جراحی و آنتی بیوتیک‌ها است. این موارد در زیر شرح داده شده‌اند:
عمل جراحی
از نظر کلاسیک، آپاندیسیت یک جراحی اورژانسی محسوب می‌شود به دو طریق انجام می‌پذیرد:
- آپاندکتومی فوری: در بیشتر موارد، جراحی باید هر چه سریع‌تر بعد از تشخیص انجام شود تا خطر ضایعه پشت سر هم کاهش یابد. حتی اگر آپاندیس قبلاً ترکیده باشد.
- آنتی بیوتیک‌ها به همراه آپاندکتومی: گاهی اوقات اگر آپاندیس ترکید یا کیسه متشکل از باکتری تشکیل شده باشد، ممکن است وضعیت فرد به قدری وخیم باشد که تحت عمل جراحی قرار گیرد. این به طور معمول به این معناست که فرد به چندین هفته آنتی بیوتیک و احتمالاً تخلیه محل آلوده نیاز دارد، در حالی که انتظار می‌رود که عفونت کم کم نابود شود تا آپاندیس با اطمینان از بین برود.
لاپاروسکوپی باز
در حالی که آپاندکتومی به طور سنتی با جراحی باز شکمی معروف به لاپاراتومی انجام می‌شد، در حال حاضر بسیاری از مراکز روش کم تهاجمی‌تر به نام لاپاروسکوپی را ترجیح می‌دهند، که در آن دوربین‌ها و ابزارها از طریق چندین سوراخ کوچک تر درج می‌شوند. لاپاروسکوپی اغلب بهبودی سریع تری را امکان پذیر می‌کند، در حالی که جراحی باز برای موارد پیچیده‌تری مانند، آپاندیس پاره شده ترجیح داده می‌شود. این تصمیم تا حد زیادی براساس تجربه و راحتی تیم جراحی با یک تکنیک یا روش دیگر صورت می‌گیرد.
در بعضی موارد، جراح در حین جراحی، به یک آپاندیس طبیعی برخورد می‌کند. در این حالت، بسیاری از جراحان برای از بین بردن احتمال آپاندیسیت در آینده، آن را بر می‌دارند. بعضی اوقات جراحان مشکل متفاوتی پیدا می‌کنند که ممکن است در طی عمل جراحی آن را اصلاح کنند.
آنتی بیوتیک‌ها
مدت‌هاست که از آنتی بیوتیک‌ها برای جلوگیری از عفونت‌های ناشی از آپاندکتومی و در درمان آپاندیس به طور همزمان استفاده می‌شود (جایی که باکتری‌های روده در شکم پخش می‌شوند). اخیراً، تحقیقات بر استفاده از آنتی بیوتیک‌ها به تنهایی به عنوان جایگزینی برای جراحی متمرکز شده اند. رهنمودهای حرفه‌ای کنونی در ایالات متحده هنوز روش آپاندکتومی را به عنوان روش درمانی ترجیح می‌دهد. این امر تا حد زیادی به دلیل وجود مدارک محدود در حمایت از درمان آنتی بیوتیک غیرعملی است. به علاوه، این شواهد نشان می‌دهند که بسیاری از افرادی که به تنهایی با آنتی بیوتیک تحت درمان قرار می‌گیرند، طی یک سال آینده، یک دوره دیگر آپاندیسیت دارند. درمان غیرعملی از آپاندیسیت خفیف و بدون عارضه به خصوص در اروپا رواج دارد.
آپاندیس در دوران بارداری
ابتلا به آپاندیسیت یا عفونت آپاندیس، شایع‌ترین دلیل برای نیاز زنان به جراحی در دوران بارداری است. تخمین زده می‌شود که از هر 1.500 زن باردار یک نفر در طول بارداری به آپاندکتومی نیاز دارند.
یکی از بزرگ‌ترین مشکلات آپاندیسیت در دوران بارداری، مربوط به تشخیص به دلیل تغییرات جسمی در بدن فرد باردار است. تشخیص این بیماری در سه ماهه اول و دوم آسان تر است.
یک دلیل مهم برای تشخیص زود هنگام، این است که هرچه بیشتر تأخیر کنید احتمال بروز عوارض به خصوص سوراخ شدن آپاندیس بیشتر است. اگر این اتفاق بیفتد، احتمال افتادن جنین افزایش می‌یابد. این احتمال بیشتر در سه ماهه سوم اتفاق می‌افتد.
پیشگیری از بیماری آپاندیس
هیچ روش اثبات شده‌ای برای جلوگیری از بروز آپاندیسیت وجود ندارد. تنها راه پیشگیری از بروز آپاندیسیت، برداشتن آن بوسیله جراحی است. با این حال، اعتقاد بر این است که خطر جراحی انتخابی در افراد سالم، از مزایای جلوگیری از بروز آپاندیسیت در آینده مهمتر است. گفته می‌شود، گاهی اوقات برحسب دلایلی دیگر و یک موضوع بسیار مورد بحث در بین جراحان، آپاندکتومی انتخابی در افراد انجام می‌شود.
از آنجا که انسداد روده اغلب منجر به آپاندیسیت می‌شود، پیشنهاد شده است که رژیم‌های غذایی پُرفیبر یا سرشار از میوه و سبزیجات می‌توانند به جلوگیری از بروز آپاندیسیت کمک کنند.
چشم انداز مبتلایان به آپاندیسیت
از آنجا که آپاندیس هیچ هدف مشخصی ندارد، پس بعد از انجام عمل جراحی متوجه تفاوتی نخواهید شد. برخی از افرادی که جراحی لاپاروسکوپی انجام می‌دهند، در همان روز یا طی 24 ساعت به خانه می‌روند. بیشتر افراد طی دو یا سه هفته به زندگی فعال و معمول خود برمی‌گردند. برای بهبودی از جراحی باز، به زمان بیشتری در بیمارستان (شاید تا یک هفته) نیاز دارید. در صورت پارگی آپاندیس، ممکن است به آنتی بیوتیک‌های طولانی مدتی نیاز داشته باشید تا عفونت را به طور کامل پاک کند. زمان بهبودی ممکن است شش هفته یا بیشتر طول بکشد.
منابع:
