زمانی کیست بارتولین توسعه می‌یابد که غده بارتولین در مهبل ایجاد شود. این انسداد باعث ایجاد توده‌ای می‌شود که می‌تواند در هنگام نشستن، راه رفتن یا رابطه جنسی باعث تحریک و درد شود.
غدد بارتولین (غدد دهلیزی) در اطراف لابیا ماجورا واقع شده است. ورودی آن‌ها در هر طرف دهانه واژن و در داخل مهبل دقیقاً زیر حلقه هایمنال قرار دارد. آن‌ها به منظور روانکاری واژن، مخاط ترشح می‌کنند.
ایجاد ترشحات مخاطی می تواند باعث انسداد مجرای غده شود و از این طریق کیست ایجاد شود. کیست به خودی خود می‌تواند آلوده شده و در صورت عدم درمان به آبسه تبدیل شود.
فهرست مطالب
کیست بارتولین چیست؟
غدد بارتولین دو غده کوچک هستند که در دو طرف مهبل قرار دارند. این غدد مخاط ایجاد می‌کنند که به روانکاری (مرطوب کردن) واژن کمک می‌کند. زمانی که انسداد در دهانه یکی از این غدد ایجاد می‌گردد، کیست بارتولین اتفاق می‌افتد. این شرایط باعث ایجاد مخاط می‌گردد و یک توده را تشکیل می‌دهد.
در حدود 3٪ از جمعیت زنان، کیست بارتولین ایجاد می‌شود. به طور معمول پزشکان، این موارد را در زنانی که در سن باروری هستند، تشخیص می‌دهند. احتمال ایجاد کیست بارتولین پس از یائسگی کاهش می‌یابد.
توماس بارتولین (1616 – 1616) پزشک دانمارکی، ریاضیدان و متخصص دانمارکی اولین کسی بود که این غدد را توصیف کرد، از این رو این غدد با نام بارتولین شناخته شده است. وی به خاطر فعالیت خود در کشف و بررسی سیستم لنفاوی در انسان شناخته شده بود.
حقایق کلی در مورد کیست بارتولین
- کیست‌های بارتولین می‌توانند باعث درد یا ناراحتی شوند اما تهدید کننده زندگی نیستند.
- همه کیست‌های بارتولین نیاز به درمان ندارند.
- معمولاً کیست‌های بارتولین کم هستند و علائم قابل توجهی ندارند، بنابراین زمان تشخیص تا زمان معاینه به تاخیر میفتد.
چه عواملی باعث ایجاد کیست بارتولین می‌شود؟
پزشکان به طور دقیق نمی‌دانند که چرا برخی از خانم‌ها مستعد ابتلا به کیست بارتولین هستند. در موارد نادر، عفونت‌های مقاربتی (STI) از جمله کلامیدیا و سوزاک می‌توانند باعث ایجاد کیست شوند.
غدد بارتولین که به عنوان غده‌های اصلی وستیبولار “vestibular” نیز شناخته می‌شوند، یک جفت غده بین واژن و مهبل هستند که در هنگام تحریک، رطوبت یا ترشح ایجاد می‌کنند.
همراه با رطوبت تولید شده توسط غدد وستیبولار، آن‌ها به کاهش اصطکاک و خشکی موجود در هنگام مقاربت جنسی کمک می‌کنند.
مایع روان کننده از غده‌های بارتولین (لوله‌های ریز یا لوله‌های کوچک) که در حدود 0.8 اینچ (2 سانتی متر) طول دارند به قسمت پایین ورودی واژن می‌رود.
اگر انسداد در این مجاری وجود داشته باشد، روان کننده زیاد می‌شود، مجاری گسترش می‌یابند و یک کیست تشکیل می‌شود. این کیست، یک کیست Bartholin است. وقتی کیست تشکیل می‌شود، خطر عفونت در این ناحیه و آبسه وجود دارد.
احتمالاً یک زن در هنگام ابتلا به کیست غده بارتولین شرایط زیر را دارد:
- جوان و از نظر جنسی فعال است.
- هنوز باردار نشده است.
- اخیراً یک بارداری داشته است.
کیست‌ها می‌توانند از اندازه یک عدس تا یک توپ گلف متغیر باشند. اگرچه کیست‌های بارتولین در طی روابط جنسی منتقل نمی‌شوند اما سوزاک (بیماری مقاربتی) یک دلیل شایع برای ایجاد آن است.
کیست یک ساختار کیسه‌ای بسته و پر از مایع است که می‌تواند نیمی جامد یا حاوی مقداری گاز باشد.
عفونت باکتریایی ممکن است باعث انسداد و متعاقبا کیست شود.
مثال‌هایی از این دست عبارتند از:
- انگل یا میکروب سوزاک “gonococcus” که باعث سوزاک می‌شود.
- کلامیدیا trachomatis که باعث کلامیدیا می‌شود.
- اشرشیا کولی “Escherichia coli” که می‌تواند باعث دخیره آب یا مایعات و خون‌ریزی کولیت شود.
- استرپتوکوک پنومونی “Streptococcus pneumonia” که می‌تواند باعث ذات الریه و عفونت گوش میانی شود.
- آنفلوانزای Haemophilus (HIB) “Haemophilus influenzae” که می‌تواند باعث عفونت گوش و عفونت‌های تنفسی شود.
علائم کیست بارتولین چیست؟
بسیاری از کیست‌های بارتولین کوچک هستند و علائمی ایجاد نمی‌کنند. اگر یک کیست بارتولین آبسه (عفونت) ایجاد کند ممکن است علائم شامل درد، تغییر اندازه به همراه تورم، سوزش، قرمزی و تب باشد. کیست‌های بزرگتر که آلوده نیستند ممکن است علائم زیر را داشته باشند:
- تحریک
- درد در هنگام نشستن، پیاده‌روی یا رابطه جنسی
این مسئله دور از ذهن نیست اگر یک زن کیست بارتولین داشته باشد و تا زمانی که توسط پزشک معاینه نشود، از آن مطلع نباشد. همان طور که بالاتر اشاره کردیم معمولاً علائم عمده‌ای برای این بیماری وجود ندارد اما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- برآمدگی. یک توده جزئی در لب (لب‌های دستگاه تناسلی زن) یک علامت جزئی است که ممکن است مورد توجه واقع نشود. معمولاً کیست فقط در یکی از دو غده ایجاد می‌شود.
- درد. وجود یک کیست بزرگتر می‌تواند باعث ایجاد ناراحتی و درد در ولوا به خصوص در هنگام مقاربت جنسی یا هنگام راه رفتن یا نشستن شود.
- آبسه. در صورت بروز عفونت ممکن است مقدار زیادی چرک و عفونت وجود داشته باشد که می‌تواند دردناک باشد.
آبسه خیلی سریع ایجاد می‌شود. به همین علت ممکن است پوست ناحیه آسیب دیده قرمز، نازک و داغ شود. در شرایط خاص وجود آبسه ممکن است بیمار تب داشته باشد.
هرگونه علائمی مانند ایجاد کیست یا توده در ناحیه تناسلی باید به پزشک گزارش شود و از نظر سرطانی بررسی شود.
پزشکان چگونه کیست بارتولین را تشخیص می‌دهند؟
پزشک جهت تشخیص کیست بارتولین، معاینه بدنی انجام می‌دهد تا به طور کامل بتواند واژن را بررسی کند. اگر کیست ترشح داشته باشد، پزشک ممکن است جهت تشخیص عفونت‌های مقاربتی (STI) یا سایر عفونت‌های باکتریایی مایعات را آزمایش کند.
در خانم‌های بالاتر از 40 سال، پزشکان آزمایشی به نام بیوپسی انجام می‌دهند تا سرطان مهبل را تایید یا رد کند. در طی این آزمایش، پزشک نمونه کوچکی از بافت را برداشته و زیر میکروسکوپ آن را بررسی می‌کند.
درمان کیست بارتولین چگونه است؟
درمان کیست بارتولین به علائم آن بستگی دارد. اگر کیست کوچک باشد و عفونی به نظر نرسد، نیازی به درمان ندارد. با این حال پزشک شما ممکن است بررسی کیست را به منظور جلوگیری از رشد آن توصیه کند.
اگر این ناحیه علائم عفونی داشته و دردناک باشد، پزشک معالج شما، خود مراقبتی‌هایی از جمله نشستن در حمام گرم را چند بار در روز و به مدت چند روز توصیه می‌کند. این درمان ممکن است به تخلیه کیست و تسکین درد شما کمک کند. داروهای بدون نسخه و گیاهی نیز می‌توانند به کاهش ناراحتی شما کمک کنند.
اگر علائم ادامه یابد یا کیست رشد کند ممکن است دچار آبسه بارتولین شوید. معمولا پزشک آبسه را تخلیه می‌کند یا به شما آنتی بیوتیک می‌دهد.
اگر کیست کوچک باشد و علائمی نداشته باشد، پزشک ممکن است معالجه را توصیه نکند اما از بیمار خواسته می‌شود که هر نوع رشد در اندازه کیست را گزارش کند.
به یاد داشته باشید که هر گونه توده در ناحیه واژن باید گزارش شود، به خصوص اگر بیمار دوران یائسگی را شروع کرده باشد.
پزشك در صورت ارائه درمان اولیه ممكن است آنتی بیوتیك تجویز كند.
گاها و در شرایط خاص جراحی جزئی توصیه می‌شود.
این جراحی شامل موارد زیر است:
- قرار دادن کاتتر “catheter” یا لوله نازک در کیست
- باد کردن کاتتر جهت قرار گرفتن صحیح در محل مورد نظر
- کاتتر را به مدت 2 تا 4 هفته رها کنید. این روش به کاتتر اجازه می‌دهد تا مایع را تخلیه کند و پاکسازی و باز شدن نرمال صورت پذیرد.
سایر درمان‌ها شامل موارد زیر است:
-
Marsupialization:
جراح کیست را باز کرده و مایعات را تخلیه می‌کند. جهت از بین بردن ترشحات، لبه‌های پوست بخیه زده می‌شوند. جراحی کیست در موارد خاص و آزاردهنده برای بیمار تجویز می‌گردد.
-
لیزر دی اکسید کربن:
این روش می‌تواند دریچه یا سوراخی جهت تخلیه کیست ایجاد کند. تخلیه مایعات یا عفونت‌های موجود در کیست به بهبود هر چه سریع‌تر این بیماری کمک می‌کند. لیزر دی اکسید کربن روش درمانی با سرعت مناسب است که بهبود بیماری را تسریع می‌بخشد.
-
سوزن آسپیراسیون “Needle aspiration”:
در این روش از سوزن برای تخلیه کیست استفاده می‌شود. گاهی پس از تخلیه کیست، حفره یا سوراخ ایجاد شده با محلول الکل مایع 70 درصد برای چند دقیقه قبل از تخلیه پر می‌شود تا احتمال ابتلا به عفونت کاهش یابد.
-
برداشتن غده:
اگر کیست‌های عودکننده و خطرزای زیادی وجود داشته باشند که به هیچ نوع از روش‌های درمانی پاسخ درستی نمی‌دهند، پزشک ممکن است توصیه کند که غده بارتولین را بردارید.
درمان‌های خانگی
اگر وجود یک کیست کوچک باعث ناراحتی شود، گزینه‌های درمان خانگی شامل موارد زیر است:
- استفاده از مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن “ibuprofen” که به صورت بدون نسخه یا آنلاین در دسترس هستند.
- حمام گرفتن با آب گرم ممکن است به ترکیدن و از بین رفتن کیست کمک کند.
- استفاده از کمپرس گرم در منطقه آسیب دیده می‌تواند به تسکین علائم کمک نماید.
آیا می‌توان از ابتلا به کیست بارتولین جلوگیری کرد؟
پزشکان به طور دقیق نمی‌دانند که چرا و چگونه کیست‌های بارتولین ایجاد می‌شوند بنابراین شما نمی توانید از ابتلا به به بیماری جلوگیری کنید. فقط با استفاده از کاندوم در طول رابطه جنسی می‌توانید خطر ابتلا به کیست ناشی از STI را کاهش دهید.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کنم؟
در صورت وجود توده دردناک در ناحیه اطراف واژن حتما با پزشک خود تماس بگیرید. اگر قبلاً به کیست بارتولین مبتلا شده‌اید، در صورت تغییر اندازه یا وجود علائم عفونی، به پزشک خود مراجعه نمایید. به یاد داشته باشید که در صورت داشتن علائم حاد و جهت جلوگیری از گسترش بیماری می‌بایست به پزشک متخصص زنان یا پزشک متخصص پوست مراجعه نمایید. پزشک ممکن است به بیمار توصیه کند جهت تشخیص ابتلا به بیماری‌های مقاربتی (بیماری‌های جنسی) آزمایش شود. این آزمایشات شامل آزمایش ادرار یا خون و همچنین سواب “swab” از ناحیه تناسلی است.
منابع:
