دمل چیست؟ علل و درمان دمل

دمل (فورونکول) توده‌های دردناک چرکی پوست هستند که در نتیجه عفونت عمقی فولیکول مو ایجاد می‌شوند. این عفونت معمولاً به دلیل نوعی باکتری به نام استافیلوکوکوس اورئوس (معروف به استاف) است. بسیاری از افراد ناقل میکروب استاف هستند، به این معنی که به طور معمول روی پوست یا بینی آن‌ها زندگی می‌کند، بدون اینکه به آنها آسیبی برسد. برای شناخت بیشتر این عارضه با رسا همراه باشید.

 

دمل چیست؟

دمل (Boil) نوعی عفونت موضعی در پوست است که به صورت ناحیه ای قرمز و حساس شروع می‌شود. با گذشت زمان، این منطقه محکم، سخت و به تدریج حساس می‌شود. در نهایت، مرکز جوش نرم شده و از سلول‌های سفید خون که با عفونت مبارزه می‌کنند و از جریان خون پر می‌شود تا عفونت ریشه کن شود.

این مورد مجموعه‌ای از گلبول‌های سفید خون، باکتری‌ها و پروتئین‌ها به چرک معروف است. سرانجام، چرک یک سر تشکیل می‌دهد که می‌تواند با جراحی باز شود یا ممکن است خود به خود از سطح پوست خارج شود. چرک محصور در بافت به عنوان آبسه شناخته می‌شود. از ذمل به عنوان آبسه پوست نیز یاد شده است. این می‌تواند در هر نقطه از بدن، از جمله تنه، اندام‌ها، باسن، کشاله ران، زیر بغل یا سایر مناطق ایجاد شود.

شکاف‌های ریز در سطح پوست مانند آن‌هایی که در اثر اصطکاک یا خراش ایجاد شده اند، می‌توانند به ورود میکروب به فولیکول مو و آلوده شدن آن کمک کرده و در نتیجه دمل را ایجاد کنند. ممکن است جوش‌ها با اقدامات ساده خودمراقبتی برطرف شوند، اما مایع آلوده (چرک) باید تخلیه شود تا کاملاً بهبود یابد.

بسیاری از دمل‌ها به اختیار خود تخلیه می‌شوند یا می‌توانند توسط یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مراحل تخلیه آن‌ها انجام گردند. آنتی بیوتیک نیز ممکن است تجویز شود. دمل‌های درمان نشده می‌توانند بزرگ و بزرگ شوند و یا با هم رشد کنند و یک دمل غول پیکر چند سری را ایجاد کنند. به ندرت، عفونت در پوست می‌تواند وارد جریان خون شود و منجر به بیماری جدی شود.

 

انواع دمل

دمل یک آبسه در پوست است که معمولاً در اثر باکتری و استافیلوکوکوس اورئوس ایجاد شده و عفونت می‌کند. یک دمل ممکن است یک یا چند دهانه روی پوست داشته و ممکن است با تب یا لرز همراه باشد.

اصطلاح دمل اشاره به یک جوش معمولی دارد که در داخل فولیکول مو ایجاد می‌شود. اصطلاح آن به طور معمول برای نشان دادن آبسه بزرگ تر که گروهی از فولیکول‌های مو را درگیر می‌کند و مساحت بیشتری دارد، استفاده می‌شود.

یک کربنکل می‌تواند یک توده سخت شده ایجاد کند که در پوست احساس می‌شود. شرایط داشتن دمل‌های مزمن و عود کننده (فورونکل یا کاربنکل) به ترتیب فورونکولوز یا کاربنکولوز نامیده می‌شوند. تصویری از کیست پیلونیدال که در چین و یا باسن رخ می‌دهد.

• آکنه کیستیک: این نوعی آبسه است که با مسدود شدن و آلودگی مجاری، در آن روغنی تشکیل می‌شود. آکنه کیستیک نسبت به التهاب سطحی ناشی از آکنه‌های شایع، بافت عمیق پوست را تحت تأثیر قرار می‌دهد. آکنه کیستیک بیشتر در صورت دیده می‌شود و به طور معمول در سال‌های نوجوانی ایجاد خواهد شد.
• هیدرآدنیت عفونی: این وضعیتی است که در آن چندین آبسه وجود دارند که در زیر بغل و اغلب در ناحیه کشاله ران ایجاد می‌شوند. این مناطق نتیجه التهاب موضعی غدد عرق هستند. درمان این نوع از عفونت پوستی تنها با آنتی بیوتیک دشوار است و به طور معمول برای جلوگیری از التهاب پوست به یک روش جراحی برای از بین بردن غدد عرق درگیر نیاز دارد.
• کیست پیلونیدال: این یک نوع منحصر به فرد از آبسه است که در چین باسن ایجاد می‌شود. کیست‌های پیلونیدال اغلب به عنوان مناطق کوچک عفونت در پایه ناحیه ای از پوست که مو از آنجا رشد می‌کند (فولیکول مو) شروع می‌شوند. با تحریک ناشی از فشار مستقیم، با گذشت زمان ناحیه ملتهب بزرگ شده و به یک گره محکم، دردناک و حساسی تبدیل می‌شود که نشستن بدون ناراحتی را دشوار می‌کند. این آبسه‌ها غالباً پس از سفرهای طولانی که شامل نشستن طولانی مدت می‌شوند، تشکیل خواهند شد.

 

علت تشکیل دمل

دلایل زیادی برای ایجاد دمل وجود دارند. بعضی از دمل‌ها می‌تواند به دلیل یک موی رشد کرده باشند. برخی دیگر می‌توانند در نتیجه ترکش یا مواد خارجی دیگری که در پوست قرار گرفته اند، ایجاد شوند.

دمل‌های دیگری مانند آکنه، در اثر غدد عرق بسته رخ می‌دهند که آلوده می‌شوند. اغلب نمی‌توان علت دقیق آن را تعیین کرد. پوست یک قسمت اساسی از دفاع ایمنی بدن ما در برابر مواد و میکروب‌هایی است که برای بدن ما بیگانه هستند. هرگونه شکستگی در پوست مانند بریدگی یا خراشیدن، در صورت آلودگی به باکتری، می‌تواند به آبسه تبدیل شود.

 

عوامل خطر دمل

هر کسی می‌تواند دمل را در خود ایجاد کند. با این وجود، افراد مبتلا به بیماری‌های خاص یا داروهای خاصی که سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کنند (سیستم دفاع طبیعی در برابر مواد خارجی یا میکروب‌ها)، بیشتر در معرض این دمل‌ها هستند. بیماری‌هایی که با نقص سیستم ایمنی بدن همراه هستند، شامل دیابت و نارسایی کلیه هستند.

بیماری‌هایی که در آن‌ها تولید آنتی بادی ناکافی وجود دارد (مانند هیپوگاماگلوبولینمیا) نیز می‌توانند خطر ایجاد دمل را افزایش دهند. بسیاری از داروها می‌توانند سیستم ایمنی طبیعی را سرکوب کرده و خطر ایجاد دمل و سایر عفونت‌ها را افزایش دهند. این داروها شامل داروهای کورتیزون هستند که برای شیمی درمانی سرطان استفاده می‌شوند.

 

علائم و نشانه‌های دمل

علائم دمل در ابتدا یک برآمدگی چرکی سخت، قرمز و دردناک است که معمولاً اندازه آن کمتر از یک اینچ است. طی چند روز آینده توده نرم تر، بزرگ تر و دردناک تر می‌شود و به زودی یک کیسه چرک در بالای آن تشکیل خواهد شد و علائم و نشانه‌های عفونت پیشرفته تر می‌شوند که آن‌ها عبارتند از:

• پوست قرمز، دردناک و متورم در اطراف دمل
• ممکن است دمل‌های بیشتری در اطراف آن دمل اصلی ظاهر شوند.
• تب
• غدد لنفاوی متورم نزدیک دمل

دمل فعال پوست، مسری است زیرا باکتری عامل ایجاد آن‌ها مسری می‌باشد. تا زمانی که دمل تخلیه نشده و بهبود نیابد، از طریق تماس پوست به پوست یا به اشتراک گذاشتن اشیا مسری خواهد بود. برای جلوگیری از سرایت عفونت به افراد دیگر، باید دمل‌ها را با یک باند بپوشانید.

 

عوارض دمل

عوارض دمل شامل تشکیل آبسه بزرگ تر، بدتر شدن یا گسترش عفونت در مناطق مجاور پوست یا بافت نرم (سلولیت) و به ندرت گسترش عفونت از طریق جریان خون به مکان‌های دیگر بدن می‌باشد. گاهی ممکن است دمل ناشی از ارگانیسم باشد که به طور معمول با عفونت‌های جدی‌تری مانند استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی سیلین در ارتباط است و خطر گسترش این عفونت به بافت‌های عمیق تر را دارد.

عود عفونت یکی دیگر از عوارض احتمالی می‌باشد که بیشتر در انواع خاصی از جوش وجود دارد. عود در بیماری هیدرآدنیت عفونی شایع می‌باشد و همچنین ممکن است در شرایطی که علت دمل یا آبسه پایدار می‌باشد مانند مسدود شدن مجاری که در آکنه کیستیک دیده می‌شود، رخ دهد.

 

دمل در مقابل جوش

دمل نوعی بیماری پوستی است که می‌تواند شبیه به جوش باشد. دمل‌ها معمولاً در افراد مبتلا به آکنه صورت، کمر یا سینه دیده می‌شوند. دمل‌ها ممکن است گاهی اوقات علاوه بر سلول‌های مرده پوست و ترشحات روغنی، با چرکی (مانند جوش) نیز پُر شوند. مانند جوش، دمل‌ها از منافذی شروع می‌شوند که منافذی برای پیازهای مو در پوست هستند.

دمل به طور معمول قرمز شده و درد بیشتری نسبت به جوش ایجاد می‌کند. برخی از دمل‌ها و جوش‌ها ممکن است قابل تشخیص نباشند و این دو بیماری از یک روند التهابی مشابه متشکل از فولیکول‌های مو ناشی می‌شود، دمل‌ها شدت بیشتری دارند و عفونت‌های واقعی را نشان می‌دهند.

 

تشخیص دمل

تشخیص دمل می‌تواند با مشاهده علائم و نشانه‌های معمولی انجام شود. برای تشخیص آن، آزمایش خون یا آزمایشات آزمایشگاهی تخصصی لازم نیست. اگر عفونت در آن به بافت‌های عمیق تری گسترش یافته باشد یا گسترده باشد، ممکن است نمونه‌ای از چرک گرفته شود تا نوع دقیق باکتری‌های مسئول عفونت شناسایی شود. این مهم می‌تواند به انتخاب آنتی بیوتیک‌ها برای درمان کمک کند.

 

درمان دمل

درمان خانگی یک گزینه برای اکثر دمل‌های ساده است. در حالت ایده آل، درمان باید به محض مشاهده دمل آغاز شود زیرا درمان زودرس ممکن است از عوارض بعدی جلوگیری کند. درمان اصلی در خانه برای بیشتر دمل‌ها، استفاده از گرما، معمولاً با خیساندن آب گرم یا کمپرس گرم می‌باشد.

ممکن است لازم باشد هر بار 20 دقیقه سه بار در روز از آن استفاده کنید. استفاده از گرما باعث افزایش گردش خون در ناحیه می‌شود و به بدن اجازه می‌دهد تا با آوردن آنتی بادی‌ها و گلبول‌های سفید خون به محل عفونت، بهتر با آن مقابله کند. اگر در اثر تراشیدن مو دمل ایجاد شد، توصیه می‌شود تا زمان بهبودی آن از اصلاح در آن قسمت خودداری کنید تا از انتشار باکتری جلوگیری شود.

تا زمانی که دمل کوچک و محکم باشد، باز کردن محل و تخلیه جوش مفید نیست، حتی اگر ناحیه دردناک باشد. با این حال، به محض نرم شدن جوش یا تشکیل سر (یعنی تجمع چرک کوچک یا ناحیه چرک مانندی که در دمل مشخص شده است)، می‌توان آن را آماده تخلیه (لانس) کرد. پس از تخلیه، تسکین درد می‌تواند چشمگیر باشد.

بیشتر دملا‌های کوچکی مانند آن‌هایی که در اطراف مو ایجاد می‌شوند، خود به خود و با گرم کردن تخلیه خواهند شد. در بعضی مواقع و به خصوص با دمل‌های بزرگ‌تر، به درمان پزشکی نیاز است. در این شرایط، این باید توسط یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی تخلیه شود.

غالباً این دمل‌های بزرگ تر دارای چندین کیسه چرکی هستند که باید باز و تخلیه گردند. آنتی بیوتیک‌های بدون نسخه پزشک، اغلب برای از بین بردن هرگونه عفونت باکتریایی استفاده می‌شوند، خصوصاً اگر عفونت پوست اطراف وجود داشته باشد. با این حال، آنتی بیوتیک در هر شرایطی مورد نیاز نیست.

در حقیقت، آنتی بیوتیک‌ها به خوبی در نفوذ دیواره خارجی آبسه مشکل دارند و اغلب بدون تخلیه اضافی جراحی، آبسه را درمان نمی‌کنند. هنگامی که از آنتی بیوتیک استفاده می‌شود، انتخاب بستگی به نوع عفونت موجود و همچنین نتایج آزمایشات برای شناسایی باکتری‌های دقیق منطقه دارد. نمونه‌هایی از داروهایی که در درمان دمل استفاده شده اند، شامل داروهای موضعی کلیندامایسین (کلئوسین و سایرین)، موپیروسین (باکتروبان) و سفالکسین (کفلکس) هستند.

 

چه زمانی باید برای درمان دمل خود به دنبال مراقبت پزشکی باشیم؟

در حالی که دمل‌ها معمولاً به خودی خود برطرف می‌شوند و پیش آگهی بسیار خوبی دارند، اما شرایط ویژه ای وجود دارد که در هنگام دمل باید مراقبت‌های پزشکی را دنبال کرد. به ندرت ممکن است این عارضه گسترش یابد یا ادامه پیدا کند و منجر به عفونت‌های گسترده تری شود.

هر نوع دمل یا آبسه‌ای در بیماران دیابتی یا بیماران مبتلا به بیماری زمینه‌ای که می‌توانند با ضعف سیستم ایمنی بدن (مانند سرطان، آرتریت روماتوئید و سایر) همراه باشند، باید توسط متخصص بهداشت ارزیابی شوند. علاوه بر این، بسیاری از داروها، به ویژه پردنیزون که سیستم ایمنی بدن را سرکوب می‌کنند (سیستم طبیعی مبارزه با عفونت بدن)، می‌تواند یک جوش ساده را پیچیده کند.

کسانی که از چنین داروهایی استفاده می‌کنند، در صورت بروز جوش باید با متخصص بهداشت خود مشورت نمایند. (اگر کسی در مورد تأثیر داروهای خود در سیستم ایمنی مطمئن نیست، یک داروساز ممکن است توضیح دهد که کدام داروها ممکن است نگران کننده باشند).

هر دملی همراه با تب باید مورد توجه پزشکی قرار گیرد. افزایش قرمزی پوست اطراف و یا ایجاد رگه‌های قرمز روی پوست (نشانه‌هایی از گسترش عفونت)، عدم ایجاد سر در دمل و ایجاد دمل‌های متعدد از دیگر علائمی هستند که حکم مراجعه به یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی را دارند. دمل‌هایی که در صورت، ستون فقرات، کشاله ران یا در راست روده قرار دارند نیز ممکن است نیاز به مراقبت پزشکی داشته باشند.

کیست پیلونیدال، جوشی که در بین باسن ایجاد می‌شود، یک موردی خاص است. این موارد تقریباً همیشه به درمان پزشکی از جمله درناژ و بسته بندی نیاز دارند (قرار دادن گاز در آبسه باز شده برای اطمینان از تخلیه آن). سرانجام، هر جوش دردناکی که به سرعت بهبود نمی‌یابد، باید توسط یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مشاهده شود.

 

چه نوع متخصصانی دمل را درمان می‌کنند؟

بسیاری از دمل‌ها بدون درمان خاصی برطرف می‌شوند، اما متخصص پوست پزشکی است که معمولاً برای مدیریت دمل با بیمار مشورت می‌کند. سایر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی که ممکن است جوش را درمان کنند، شامل یک پزشک مراقبت‌های اولیه هستند که ممکن است یک پزشک خانواده، متخصص اطفال یا پزشکان داخلی باشند.

درصورت وجود دمل شدید یا انتشار عفونت، ممکن است با یک متخصص بیماری‌های عفونی یا جراح مشورت شود. پزشکان فوریت‌های پزشکی ممکن است موارد خاصی از عفونت شدید ناشی از دمل یا آبسه را درمان کنند.

 

پیشگیری از دمل

اقداماتي وجود دارند كه افراد مي توانند براي جلوگيري از تشكيل دمل از آن‌ها استفاده كنند، اگرچه دمل كاملاً قابل پيشگيري نيست. بهداشت مناسب و استفاده منظم از صابون‌های ضد باکتری می‌توانند از جمع شدن باکتری‌ها بر روی پوست جلوگیری کنند.

این می‌تواند احتمال آلودگی فولیکول‌های مو را کاهش داده و از تشکیل دمل نیز جلوگیری کند. در برخی شرایط، یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی ممکن است پاک کننده‌های خاصی را برای کاهش بیشتر باکتری‌های پوست توصیه کند.

هنگامی که پیازهای پشت بازوها یا اطراف ران‌ها به طور مداوم ملتهب می‌شوند، می‌توان به طور منظم از برس ساینده (برس لوفا) در دوش برای کمک به شکستن شاخه‌های روغن و تجمع اطراف فولیکول‌های مو استفاده کرد.

با اجتناب از فشار مستقیم مداوم یا تحریک ناحیه باسن در هنگام ملتهب شدن فولیکول موی محلی، می‌توان از کیست‌های پیلونیدال جلوگیری کرد. در آن مرحله، تمیز کردن و خشک کردن منظم با صابون و آب گرم نیز می‌تواند مفید باشد.

برای آکنه و هیدرادنیت شیاف ممکن است آنتی بیوتیک‌های موضعی یا خوراکی به صورت طولانی مدت مورد نیاز باشند تا از تشکیل مجدد آبسه جلوگیری کنند. همانطور که در بالا ذکر شد، برداشتن جراحی غدد عرق در پوست درگیر ممکن است لازم باشد. داروهای دیگری مانند ایزوترتینوئین (Accutane) می‌تواند برای آکنه کیستیک استفاده شود و در برخی از بیماران مبتلا به هیدرادنیت شیاف مفید بوده باشد. عود در بیماران مبتلا به هیدرادنیت شیاف معمول است.

 

چشم انداز بیماران مبتلا به دمل

بیشتر عفونت‌های ناشی از دمل خفیف هستند. این عفونت‌ها با آنتی بیوتیک قابل درمان می‌باشند و هیچ اثر ماندگاری ندارند. هنگامی‌ که عفونت‌های درمل درمان نشوند، می‌توانند منجر به نارسایی عضو و در نتیجه مرگ شوند. در موارد نادر، اگر عفونت کنترل نشود، عفونت استافیلوکوک مقاوم به متی سیلین می‌تواند کشنده باشد.

 

منبع:

www.medicinenet.com