گلومرولونفریت Glomerulonephritis” (GN)” التهاب گلومرول‌ها “glomeruli” است؛ ساختارهایی در کلیه‌های شما که از رگ‌های خونی کوچک تشکیل شده‌اند. این گره‌های رگ به فیلتر شدن خون و از بین بردن مایعات اضافی کمک می‌کنند. اگر گلومرول شما آسیب دیده باشد کلیه‌ها به درستی کار نمی‌کنند و این احتمال وجود دارد که به نارسایی کلیه مبتلا شوید.
گاها این وضعیت نفریت نامیده می‌شود؛ GN یک بیماری جدی است که میتواند تهدید کننده زندگی باشد و همچنین نیاز به درمان فوری دارد. GN ممکن است حاد، ناگهانی و مزمن یا طولانی مدت باشد. این بیماری قبلاً به عنوان بیماری برایت “Bright” شناخته می‌شد.
به منظور آگاهی بیشتر از علت بروز GN، نحوه تشخیص و گزینه‌های درمانی، ادامه مقاله را مطالعه نمایید.
فهرست مطالب
دلایل بروز و ابتلا به GN چیست؟
علل ابتلا به GN به حاد یا مزمن بودن آن بستگی دارد.
GN حاد
GN حاد میتواند پاسخی به عفونتی مانند “strep throat” گلو یا دندان آبسه کرده باشد. این وضعیت ممکن است به دلیل مشکلات سیستم ایمنی بدن شما باشد که بیش از حد به عفونت واکنش نشان می‌دهد. این شرایط ممکن است بدون درمان از بین برود. اگر از بین نرفت، به منظور جلوگیری از آسیب طولانی مدت به کلیه‌ها، درمان سریع و اورژانسی لازم است.
برخی از بیماری‌ها باعث تحریک GN حاد می‌شوند از جمله:
- گلودرد
- لوپوس اریتماتوی سیستمیک “systemic lupus erythematosus” که به آن لوپوس نیز گفته می‌شود.
- سندرم گودپاستور “Goodpasture syndrome”، یک بیماری خود ایمنی نادر است که در آن آنتی بادی به کلیه‌ها و ریه‌های شما حمله می‌کند.
- آمیلوئیدوز “antibodies” که در صورت تجمع پروتئین‌های غیرطبیعی که می‌توانند باعث آسیب رساندن به اندام‌ها و بافت‌های شما شوند، اتفاق می‌افتد.
- گرانولوماتوز “granulomatosis” همراه با پلی آنژیت (قبلاً با نام گرانولوماتوز Wegener’s granulomatosis شناخته می‌شد)، یک بیماری نادر است که باعث التهاب رگ‌های خونی می‌شود.
- پلی آرتریت ندوزا “polyarteritis nodosa”، بیماری که در آن سلول‌ها به عروق حمله می‌کنند.
استفاده زیاد از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن (Advil) و ناپروکسن (Aleve) نیز ممکن است یک عامل خطرزا در ابتلا به این بیماری باشد. شما نباید بدون تجویز پزشک از مصرف دوز و طول درمان ذکر شده بر روی بطری دارو فراتر بروید.
GN مزمن
شکل مزمن GN میتواند طی چندین سال بدون علائم یا با علائم بسیار کمی ایجاد شود. این شرایط میتواند صدمات جبران ناپذیری به کلیه‌های شما وارد کند و در نهایت منجر به نارسایی کامل کلیه شود.
GN مزمن همیشه دلیل واضحی ندارد. گاهی اوقات یک بیماری ژنتیکی میتواند باعث GN مزمن شود. نفریت ارثی در مردان جوان با دید ضعیف و شنوایی ضعیف رخ می‌دهد.
سایر علل احتمالی ابتلا به GN مزمن عبارتند از:
- برخی از بیماری‌های ایمنی
- سابقه سرطان
- قرار گرفتن در معرض برخی از حلال‌های هیدروکربن “hydrocarbon”
- همچنین داشتن فرم حاد GN ممکن است باعث شود بعداً به GN مزمن مبتلا شوید.
علائم GN چیست؟
علائمی که ممکن است تجربه کنید به نوع GN و همچنین شدت آن بستگی دارد.
GN حاد
علائم اولیه GN حاد عبارتند از:
- پف صورت
- ادرار کم
- خون در ادرار که ادرار شما را به رنگ آهن زنگزده تیره تبدیل می‌کند.
- مایعات اضافی در ریه‌ها باعث سرفه می‌شود.
- فشار خون بالا
GN مزمن
شکل مزمن GN میتواند بدون هیچ علائمی خزش کند. این احتمال وجود دارد که علائمی به کندی علائم مشابه شکل حاد مشاهده شود.
برخی از علائم GN مزمن عبارتند از:
- خون یا پروتئین اضافی در ادرار که ممکن است میکروسکوپی باشد و در آزمایشات ادرار نشان داده شود.
- فشار خون بالا
- تورم در مچ پا و صورت
- تکرر ادرار شبانه
- ادرار حباب دار یا کف دار از پروتئین اضافی
- درد شکمی
- خون‌ریزی مکرر از بینی
- نارسایی کلیه
GN مزمن پیشرفته
ممکن است GN شما آن‌قدر پیشرفته باشد که دچار نارسایی کلیه شوید.
برخی از علائم این GN پیشرفته عبارتند از:
- خستگی
- بی اشتهایی
- تهوع و استفراغ
- بی‌خوابی
- پوست خشک و خارش‌دار
- گرفتگی عضلات در شب
چگونه GN تشخیص داده می‌شود؟
اولین مرحله در تشخیص، آزمایش آنالیز ادرار است. خون و پروتئین موجود در ادرار نشانگرهای مهم بیماری هستند. یک معاینه بدنی معمول به منظور تشخیص و بررسی یک بیماری دیگر نیز میتواند منجر به کشف GN شود.
به منظور بررسی علائم مهم سلامت کلیه، ممکن است آزمایش ادرار به دفعات لازم باشد از جمله:
- certain immune
- بررسی پروتئین موجود در ادرار
- غلظت ادرار
- وزن مخصوص ادرار
- گلبول‌های قرمز ادرار
- اسمولالیته “osmolality” ادرار
آزمایش خون ممکن است موارد زیر را نشان دهد:
- کم خونی که سطح پایین گلبول‌های قرمز خون را نشان می‌دهد.
- سطح غیر طبیعی آلبومین “albumin”
- نیتروژن غیرطبیعی اوره خون
- سطح بالای کراتینین
پزشک شما همچنین ممکن است آزمایش ایمونولوژی را به منظور بررسی موارد زیر انجام دهد:
- آنتی بادی‌های غشای پایه ضد گلومرولی “antiglomerular”
- آنتی بادی‌های سیتوپلاسمی آنتی نوتروفیل “cytoplasmic antibodies”
- آنتی بادی‌های ضد هسته‌ای
- بررسی سطح و میزان مکمل موجود
نتایج این آزمایش ممکن است نشان دهد که سیستم ایمنی بدن شما به کلیه شما آسیب می‌رساند یا خیر.
به منظور تأیید تشخیص بیماری ممکن است نمونه‌برداری از کلیه‌های شما لازم باشد. این شرایط شامل تجزیه و تحلیل یک نمونه کوچک از بافت کلیه است که توسط ابزار مخصوص استفاده می‌شود.
به منظور کسب اطلاعات بیشتر در مورد شرایط بیماری خود، این احتمال وجود دارد که آزمایش‌های تصویربرداری زیر انجام گردد:
- سی تی اسکن
- سونوگرافی کلیه
- اشعه ایکس قفسه سینه
- پیلوگرام وریدی “intravenous pyelogram”
چه روش‌های درمانی برای GN در دسترس است؟
گزینه‌های درمان به نوع GN شما و علت آن بستگی دارد.
یکی از روش‌های درمانی کنترل فشار خون بالا است به خصوص اگر علت اصلی بروز GN باشد. هنگامی که کلیه‌های شما به درستی کار نمی‌کنند، کنترل فشار خون ممکن است بسیار دشوار باشد.
در این صورت پزشک ممکن است داروهای فشار خون از جمله مهارکننده‌های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین یا مهار کننده‌های ACE را توصیه کنند از جمله:
- کپتوپریل “captopril”
- لیزینوپریل “lisinopril” (زستریل “Zestril”)
- پریندوپریل “perindopril” (Aceon)
همچنین پزشک ممکن است مسدود کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین یا ARB را تجویز کند مانند:
- لوزارتان “losartan” (Cozaar)
- ایربسارتان “irbesartan” (Avapro)
- والزارتان “valsartan” (دیووان “Diovan”)
در صورت حمله سیستم ایمنی بدن به کلیه‌ها ممکن است از کورتیکواستروئیدها “Corticosteroids” نیز استفاده شود. آن‌ها پاسخ ایمنی را کاهش می‌دهند.
روش دیگر به منظور کاهش التهاب ناشی از ایمنی، پلاسمفرز “plasmapheresis” است. این فرآیند قسمت مایع خون شما را که پلاسما نامیده می‌شود، از بین می‌برد و مایعات داخل وریدی یا پلاسمای اهدایی که فاقد آنتی بادی است را جایگزین می‌کند.
به منظور رعایت اصول درمانی در برابر ابتلا به GN مزمن باید مقدار پروتئین، نمک و پتاسیم را در رژیم غذایی خود کاهش دهید. علاوه بر این شما باید میزان مناسبی از مایعات مورد نیاز بدن خود را دریافت نمایید. این احتمال وجود دارد که مکمل‌های کلسیم نیز توصیه شوند و به منظور کاهش تورم ممکن است نیاز به داروهای مدر داشته باشید. به منظور دریافت راهنمایی در مورد محدودیت‌های رژیم غذایی خود یا مکمل‌ها با پزشک عمومی یا متخصص کلیه خود مشورت کنید. این احتمال وجود دارد که با توجه به نوع بیماری شما، آن‌ها شما را به یک متخصص تغذیه پزشکی معرفی نمایند تا در مورد انتخاب‌های مناسب به شما مشاوره دهند.
اگر شرایط شما پیشرفته شده و دچار نارسایی کلیه شدید، ممکن است نیاز به دیالیز داشته باشید. در این روش، دستگاهی خون شما را فیلتر می‌کند. در نهایت این احتمال وجود دارد که شما نیاز به پیوند کلیه داشته باشید.
عوارض مرتبط با GN چیست؟
GN میتواند منجر به سندرم نفروتیک شود؛ این سندرم باعث می‌شود مقدار زیادی پروتئین در ادرار خود از دست دهید. این وضعیت منجر به احتباس مایعات و نمک در بدن شما می‌شود.در این شرایط این احتمال وجود دارد که فشار خون بالا، کلسترول بالا و تورم در سراسر بدن شما ایجاد گردد. کورتیکواستروئیدها این بیماری را درمان می‌کنند. در نهایت، اگر سندرم نفروتیک کنترل نشود، منجر به مرحله نهایی بیماری کلیوی می‌شود.
شرایط زیر نیز میتواند به دلیل ابتلا به GN رخ دهد:
- نارسایی حاد کلیه
- بیماری مزمن کلیوی
- عدم تعادل الکترولیت‌ها مانند مقادیر بالای سدیم یا پتاسیم
- عفونت‌های مزمن دستگاه ادراری
- نارسایی احتقانی قلب به دلیل احتباس بیش از حد مایعات یا مایعات سربار
- ادم ریوی به دلیل مایع حفظ شده یا مایع اضافی
- فشار خون بالا
- فشار خون بدخیم یا حاد که به سرعت فشار خون بالا را افزایش می‌دهد
- افزایش خطر عفونت
چشم انداز و آینده بلند مدت چیست؟
اگر بیماری به موقع گرفتار شود و سریعا تشخیص داده شود، GN حاد میتواند موقتی و برگشت‌پذیر باشد. به وسیله درمان زودرس ممکن است GN مزمن کند شود. اگر GN شما بدتر شود، احتمالاً این وضعیت منجر به کاهش عملکرد کلیه، نارسایی مزمن کلیه و مرحله نهایی بیماری کلیوی می‌گردد.
آسیب شدید کلیه، نارسایی کلیه و بیماری کلیوی در مرحله نهایی ممکن است به دیالیز و پیوند کلیه نیاز داشته باشد.
موارد زیر اقدامات مثبتی برای بهبودی از GN و جلوگیری از وقایع بعدی است:
- وزن سالم و استاندارد داشته باشید.
- نمک را در رژیم غذایی خود محدود کنید.
- پروتئین را در رژیم غذایی خود محدود کنید.
- پتاسیم را در رژیم غذایی خود محدود کنید.
- سیگار کشیدن را ترک کنید.
علاوه بر این ملاقات با یک گروه پشتیبانی میتواند راهی مفید برای مقابله با استرس عاطفی ناشی از بیماری کلیوی باشد.
در ادامه مقاله اطلاعاتی در مورد گلومرولونفریت و انواع نفریت‌ها در اختیار شما قرار می‌دهیم.
کلیه‌های شما فیلتر بدن شما هستند. این دو اندام لوبیایی شکل یک سیستم حذف زباله پیچیده هستند. طبق گفته انستیتوی ملی دیابت و بیماری‌های گوارشی و کلیوی (NIDDK)، آن‌ها روزانه 120 تا 150 لیتر خون را پردازش می‌کنند و حداکثر 2 چهارم مواد زائد و آب اضافی را از بین م برند.
نفریت حاد زمانی اتفاق می‌افتد که کلیه‌های شما به طور ناگهانی ملتهب شوند. نفریت حاد دلایل مختلفی دارد و در صورت عدم درمان در نهایت میتواند منجر به نارسایی کلیه شود. این بیماری قبلاً به عنوان بیماری برایت شناخته می‌شد.
انواع مختلف نفریت حاد چیست؟
انواع مختلفی از نفریت حاد وجود دارد:
نفریت بینابینی
در نفریت بینابینی، فضاهای بین توبول‌های کلیه ملتهب می‌شوند. این التهاب باعث تورم کلیه‌ها می‌شود.
پیلونفریت “Pyelonephritis”
پیلونفریت التهاب کلیه‌ای است که به طور معمول به دلیل عفونت باکتریایی ایجاد می‌شود. در اکثر موارد عفونت از مثانه شروع می‌شود و سپس به سمت حالب و به کلیه‌ها منتقل می‌شود. حالب‌ها دو لوله هستند که ادرار را از هر کلیه به مثانه منتقل می‌کنند.
گلومرولونفریت “Glomerulonephritis”
همان طور که در اوایل مقاله نیز اشاره کردیم، این نوع نفریت حاد باعث تولید التهاب در گلومرول‌ها می‌شود. در هر کلیه میلیون‌ها مویرگ وجود دارد. گلومرول‌ها خوشه‌های ریزی از مویرگ‌ها هستند که خون را حمل می‌کنند و مانند واحد فیلتر کننده رفتار می‌کنند. گلومرول آسیب دیده و ملتهب ممکن است خون را به درستی فیلتر نکند.
چه عواملی باعث بروز نفریت حاد می‌شود؟
هر نوع نفریت حاد دلایل خاص خود را دارد.
نفریت بینابینی
این نوع اغلب ناشی از واکنش آلرژیک به دارو یا آنتی بیوتیک است. واکنش آلرژیک واکنش فوری بدن به یک ماده خارجی است. این احتمال وجود دارد که پزشک دارو را برای کمک به شما تجویز کرده باشد اما بدن آن را به عنوان یک ماده مضر تشخیص می‌دهد. این وضعیت باعث می‌شود بدن به خود حمله کرده و در نتیجه التهاب ایجاد شود.
پتاسیم کم در خون یکی دیگر از دلایل نفریت بینابینی است. پتاسیم به تنظیم بسیاری از عملکردهای بدن از جمله ضربان قلب و متابولیسم کمک می‌کند.
مصرف داروها به مدت طولانی ممکن است به بافت‌های کلیه آسیب برساند و منجر به نفریت بینابینی شود.
پیلونفریت
در اکثر موارد پیلونفریت ناشی از عفونت‌های باکتریایی E.coli است. اصولاً این نوع باکتری در روده بزرگ یافت می‌شود و از مدفوع دفع می‌گردد. این باکتری‌ها می‌توانند از مجرای ادرار به سمت مثانه و کلیه‌ها حرکت کرده و منجر به پیلونفریت شوند.
اگرچه عفونت باکتریایی علت اصلی پیلونفریت است اما سایر علل احتمالی این موارد عبارتند از:
- معاینات ادراری که از سیستوسکوپ استفاده می‌کند، ابزاری که به بررسی داخل مثانه می‌پردازد
- جراحی مثانه، کلیه‌ها یا حالب‌ها
- تشکیل سنگ کلیه، تشکیلات سنگ متشکل از مواد معدنی و سایر مواد زائد
گلومرولونفریت
علت اصلی این نوع عفونت کلیه ناشناخته است.
با این حال برخی از شرایط ممکن است ایجاد این عفونت را تحریک کنند از جمله:
- مشکلات در سیستم ایمنی بدن
- سابقه سرطان
- آبسه‌ای که باز شده و از طریق خون به کلیه‌ها می‌رسد.
به طور کلی باید بدانید که در صورت عدم تشخیص به موقع و آغاز نکردن درمان بیماری‌های کلیوی، ممکن است خطرات بسیاری برای سلامتی شما ایجاد شود. در این شرایط اقدامات لازم برای تشخیص و درمان را آغاز کنید.
