بیماری نارسایی قلبی چیست؟ علائم و درمان نارسایی قلبی

نارسایی قلبی، که بعضاً به عنوان نارسایی احتقانی قلب نیز شناخته می شود، ناتوانی عضله قلب در پمپاژ خون مورد نیاز بدن می باشد. وظیفه ی اصلی قلب خون رسانی به سراسر بدن است و وقتی قلب نارسا می شود، قادر به انجام این وظیفه نخواهد بود. برخی از بیماری ها مانند بیماری عروق کرونر (تنگ شدن شریان های خون رساننده به قلب) یا فشار خون بالا، به قلب آسیب رسانده و در نهایت منجر به این بیماری می شوند. توجه به این نکته ضروری است که نارسایی قلبی با سکته یا حمله قلبی متفاوت است. (البته افرادی که نارسایی قلبی دارند، اغلب سابقه حمله دارند.) در سکته قلبی، عروق خون رساننده به قلب به علت انسداد، توانایی خون رسانی به قلب را از دست می دهند که این وضعیت منجر به مرگ این سلول ها می شود. نارسایی قلبی ممکن است در نتیجه سکته قلبی رخ دهد.

تمام شرایطی که منجر به نارسایی قلبی می شوند، به طور کامل برگشت پذیر نیستند، اما درمان می تواند علائم و نشانه های نارسایی قلبی را بهبود بخشیده و طول عمر را بیشتر کند. تغییرات سبک زندگی – مانند ورزش، کاهش مصرف نمک در رژیم غذایی، مدیریت استرس و کاهش وزن – می توانند کیفیت زندگی را بهبود بخشند.

یکی از راه های پیشگیری از نارسایی قلبی کنترل زمینه های بروز این بیماری مانند بیماری عروق کرونر، فشار خون بالا، دیابت یا چاقی است.

علائم نارسایی قلبی چیست؟

نارسایی قلبی می تواند مداوم (مزمن) بوده، یا به طور ناگهانی (حاد) شروع شود. نشانه های این بیماری به صورت زیر می باشد:

• تنگی نفس هنگام ورزش یا هنگام دراز کشیدن
• ضعف و خستگی
• ورم پاها و مچ پا (به این وضعیت ادم (edema) نیز گفته می شود.)
• ضربان قلب تند و نامنظم
• کاهش سطح هوشیاری و غش کردن
• درد قفسه سینه (اگر علت نارسایی، سکته قلبی باشد.)
• سرفه مداوم همراه با خلط قرمز رنگ
• ورم شکم
• حالت تهوع و از دست دادن اشتها
• تکرر ادرار

مراجعه به پزشک در چه زمانی ضروری است؟

اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کرده اید، باید سریعا به پزشک مراجعه کنید:

• درد قفسه سینه
• غش کردن و یا ضعف شدید
• ضربان قلب تند و نامنظم همراه با تنگی نفس

اگرچه این علائم و نشانه ها ممکن است به دلیل نارسایی قلبی باشد، اما سایر موارد مانند بیماری های ریوی و قلبی نیز ممکن است این علائم را داشته باشند به همین دلیل بیمار نباید به تشخیص خود اکتفا کند.

اگر بیمار نارسایی قلبی داشته باشد و به طور ناگهانی هرکدام از این علائم بدتر شده یا علائم جدیدی در بیمار ظاهر گردد، ممکن است به معنای وخامت نارسایی قلبی موجود یا عدم پاسخ به درمان باشد که در این صورت مراجعه مجدد به پزشک ضروری است.

علت پیدایش نارسایی قلبی چیست؟

نارسایی قلبی اغلب بعد از شرایطی که قلب را ضعیف می کنند، ایجاد می شود. با این حال، برای ایجاد نارسایی قلبی نیازی به ضعف عضله قلب نیست. این عارضه هنگامی که دیواره بطن ها سخت می شوند نیز بوجود می آید. در نارسایی قلبی، حفرات اصلی پمپاژ قلب (بطن ها) ممکن است سخت شده و به طور مناسب بین ضربان ها پر نشوند. در برخی موارد نارسایی قلبی، ممکن است ماهیچه قلب آسیب دیده و ضعیف شود و بطن ها تا حدی کشیده شوند (گشاد شوند) تا جایی که قلب نتواند خون را به طور مؤثر در بدن به گردش در آورد. کسر تخلیه (Ejection Fraction) معیار مهمی از چگونگی کیفیت پمپاژ قلب است و از آن برای طبقه بندی نارسایی قلبی و انتخاب تصمیم درمانی استفاده می شود. کسر تخلیه درصد خونی است که هر بطن طی هر ضربان، به گردش در می آورد. در قلب سالم، کسر تخلیه 50 درصد یا بیشتر است به این معنی که بیش از نیمی از خونی که در بطن ها حین استراحت قلب پر می شود، با هر ضربان خارج می شود. اما نارسایی قلبی حتی با کسری از تخلیه معمولی نیز ممکن است رخ دهد.

نارسایی قلبی می تواند سمت چپ (بطن چپ)، سمت راست(بطن راست) یا هر دو طرف قلب را درگیر کند ولی معمولا ابتدا بطن چپ که مهمترین حفره قلب است را درگیر می کند.

عوامل ابتلا به نارسایی قلبی

هر یک از شرایط زیر نیز می تواند باعث صدمه یا تضعیف قلب شود و این عارضه را بوجود آورد که ممکن است بیمار از آن ها بی اطلاع باشد:

• بیماری عروق کرونر: بیماری عروق کرونر شایعترین نوع بیماری قلبی و شایع ترین علت نارسایی قلبی است. این بیماری ناشی از تشکیل ذخایر چربی (پلاک آترواسکلروز) در عروق است که می تواند باعث کاهش جریان خون و حمله قلبی شود.
• فشار خون بالا: اگر فشار خون بیمار بالا باشد، قلب باید بیشتر از آنچه که برای گردش خون در بدن لازم است، کار کند. با گذشت زمان، این فشار اضافی می تواند عضله قلب را بیش از حد سفت یا ضعیف کند به نحوی که نتواند خون را به طور مؤثر پمپ کند.
• بیماری دریچه قلبی: دریچه های قلب حفرات قلبی را از هم جدا کرده و خون را در جهت مناسب درون قلب هدایت می کنند. آسیب دریچه، منجر به کاهش حجم انتقال خون از یک قسمت قلب به قسمت دیگر می شود. قلب به منظور جبران این وضعیت، با قدرت بیشتری منقبض می شود که نتیجه آن در دراز مدت تضعیف و آسیب قلب است.
• میوکاردیت: به التهاب عضله قلب گفته می شود. این وضعیت معمولا در اثر برخی از عفونت های ویروسی خاص ایجاد می شود و می تواند منجر به نارسایی سمت چپ قلب شود.
• کاردیومیوپاتی: نوعی بیماری پیشرونده است که در آن قلب به طور غیر طبیعی بزرگ، ضخیم و یا سفت می شود و می تواند علل مختلفی داشته باشد. از جمله این علل می توان به برخی عفونت ها، سو مصرف الکل و مواد مخدر مانند کوکائین یا برخی از داروهای مورد استفاده در شیمی درمانی اشاره نمود. عوامل ژنتیکی نیز می توانند در ایجاد این عارضه نقش داشته باشند.
• بیماری های مادرزادی قلبی: اگر حفره ها و دریچه های قلب به درستی در جنین شکل نگیرد، قسمت های سالم قلب باید سخت تر کار کنند که این امر به نوبه ی خود ممکن است منجر به نارسایی قلبی شود.
• آریتمی های قلبی (ضربان های نامنظم قلب): ضربان های غیر طبیعی شامل ضربان آهسته، سریع و یا نابه جا می شود. در آریتمی های مختلف مانند فیبریلاسیون دهلیزی یا بطنی، قلب توانایی پمپاژ موثر خون را از دست می دهد.
• بیماری های زمینه ای: برخی از بیماری های مزمن مانند دیابت، ایدز، پرکاری یا کم کاری تیروئید و مسمومیت با آهن در پیدایش نارسایی نقش دارند.

عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا به نارسایی قلبی

موارد زیر از علل پیدایش نارسایی قلبی نیستند ولی خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند. وجود تنها یکی از این عوامل خطرساز ممکن است برای ایجاد نارسایی قلبی کافی باشد:

• مصرف برخی از داروها: برخی از داروها ممکن است منجر به نارسایی یا مشکلات قلبی شوند. داروهایی که احتمال بروز مشکلات قلبی را افزایش می دهند شامل داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDS)، ضد دیابت، داروهای بیهوش کننده و برخی از داروهایی که برای درمان آریتمی ها، فشار خون بالا، سرطان، بیماری های اعصاب و روان و بیماری های ریوی استفاده می شوند، می باشند. داروهای مصرفی را خود به خود قطع نکنید. اگر در مورد داروهایی که مصرف می کنید سؤالی دارید، با پزشک خود مشورت کنید.
• آپنه خواب: نوعی اختلال خواب است که با توقف یا کاهش تنفس کوتاه مدت در طول خواب همراه است. عدم توانایی تنفس صحیح هنگام خواب شبانه باعث افت میزان اکسیژن خون و افزایش خطر ابتلا به ریتم غیر طبیعی قلب می شود که هر دو می توانند قلب را تضعیف کنند.
• چاقی: افرادی که چاق هستند ، بیشتر در معرض خطر نارسایی قلبی قرار دارند.
• مصرف الکل: نوشیدن زیاد الکل می تواند عضله قلب را تضعیف کرده و منجر به نارسایی قلبی شود.

عوارض نارسایی قلبی چیست؟

عوارض این بیماری بر اساس موارد مختلف از جمله شدت نارسایی و سن بیمار می تواند شامل موارد زیر باشد:

• آسیب یا نارسایی کلیوی: نارسایی قلبی جریان خون به کلیه ها را کاهش می دهد که می تواند در صورت عدم درمان باعث نارسایی کلیوی شده و منجر به دیالیز بیمار شود.
• مشکلات دریچه ای قلب: در صورتی که حفرات قلب بزرگ شده یا فشار داخل آن ها افزایش یابد، دریچه های قلبی که وظیفه هدایت مناسب جریان خون را دارند، توانایی عملکرد صحیح خود را از دست می دهند.
• آریتمی های قلبی: این دسته از بیماری ها، خود هم از علل و هم از عوارض نارسایی قلبی هستند.
• آسیب کبدی: نارسایی قلبی منجر به تجمع مایعات در کبد می شود. این مایع اضافی در نهایت کبد را زخم کرده و عملکرد صحیح کبد را دشوارتر می سازد.

برخی از علائم این بیماری و عملکرد قلب با درمان مناسب بهبود می یابد. با این وجود نارسایی قلبی تهدید کننده حیات است. افراد مبتلا به نارسایی قلبی ممکن است علائم شدیدی داشته باشند و بعضا نیاز به پیوند قلب پیدا کنند.

چگونه می توان از نارسایی قلبی پیشگیری کرد؟

بهترین راه برای پیشگیری از نارسایی قلبی، کنترل عوامل خطرزا می باشد. با ایجاد تغییر در شیوه زندگی همراه با داروهای موردنیاز، بسیاری از عوامل خطرساز بیماری قلبی مانند فشار خون بالا و بیماری عروق کرونر قابل کنترل خواهند بود.

این تغییرات شامل عدم مصرف سیگار، فعالیت ورزشی مناسب با وضعیت بیمار، مصرف رژیم غذایی سالم، کنترل وزن و کاهش استرس می باشند.