بیماری لایم چیست؟ علائم و درمان لایم

بیماری لایم توسط باکتری به نام Borrelia burgdorferi ایجاد می‌شود که از طریق گزش یک کنه پا سیاه یا کنه گوزن آلوده، به انسان منتقل می‌شود. علائم ممکن است از 3 تا 30 روز پس از گزش رخ دهد و بسته به مرحله بیماری، دامنه گسترده‌ای داشته باشد. در برخی موارد، علائم می‌توانند ماه‌ها پس از گزش ظاهر شوند.
علائم معمول شامل تب، سردرد، خستگی و بثورات پوستی مشخص به نام اریتم مهاجر است. در صورت عدم درمان، عفونت می‌تواند به مفاصل، قلب و سیستم عصبی منتقل شود. کنه‌هایی که بیماری لایم را منتقل می‌کنند، می‌توانند گاهاً سایر بیماری‌های منتقله از طریق کنه را نیز منتقل کنند. برای شناخت بیشتر بیماری لایم و علائم و درمان آن با این مقاله از رسا همراه باشید.

 

بیماری لایم چیست؟

بیماری لایم شایع‌ترین بیماری منتقله از طریق ناقل جانوری در ایالات متحده است. بیماری لایم توسط باکتری Borrelia burgdorferi و بندرت Borrelia mayonii ایجاد می‌شود و از طریق گزش کنه‌های پا سیاه آلوده، به انسان منتقل می‌شود. احتمال ابتلا به بیماری لایم در اثر گزش کنه، به نوع کنه، محلی که در آن توسط کنه گزیده شدید و مدت زمانی که کنه به بدن متصل بوده بستگی دارد. کنه‌های پا سیاه برای انتقال بیماری لایم باید 36 تا 48 ساعت به شما متصل باشند. اگر ظرف 48 ساعت کنه‌ها را بردارید، احتمال آلوده شدن بسیار ضعیف است.
بیماری لایم بر اساس علائم، یافته‌های معاینه فیزیکی و احتمال قرار گرفتن در معرض کنه‌های آلوده تشخیص داده می‌شود. تست آزمایشگاهی در صورت استفاده صحیح و انجام آن با روش‌های معتبر مفید است. بیشتر موارد بیماری لایم را می‌توان با چند هفته آنتی بیوتیک با موفقیت درمان کرد. مراحل پیشگیری از بیماری لایم شامل استفاده از دافع حشرات، از بین بردن به موقع کنه‌ها، استفاده از سموم دفع آفات و کاهش زیستگاه کنه‌ها است.

اندازه کنه‌ها چقدر است ؟

کنه‌ها بسته به مرحله زندگی که در آن هستند، در سه اندازه وجود دارند. لارو کنه‌ها به اندازه دانه‌های شن، نیمف‌ها به اندازه دانه خشخاش و کنه‌های بالغ به اندازه یک دانه سیب هستند.

بیماری لایم چگونه منتقل می‌شود؟

باکتری بیماری لایم، Borrelia burgdorferi، از طریق گزش کنه‌های آلوده پخش می‌شود. کنه‌ها می‌توانند به هر قسمت از بدن انسان متصل شوند؛ اما اغلب در مناطقی که به سختی دیده می‌شوند مانند کشاله ران، زیر بغل و پوست سر دیده می‌شوند. در بیشتر موارد، قبل از انتقال باکتری بیماری لایم، باید کنه به مدت 36 تا 48 ساعت یا بیشتر به بدن متصل شود.
بیشتر انسان ها از طریق گزش کنه‌های نابالغ به نام نیمف آلوده می‌شوند. نیمف‌ها ریز (کمتر از 2 میلی‌متر) هستند و دیدن آنها دشوار است. آنها در ماه‌های بهار و تابستان تغذیه می‌کنند. کنه‌های بالغ می‌توانند باکتری‌های بیماری لایم را نیز منتقل کنند، اما بسیار بزرگتر هستند و احتمالاً قبل از رسیدن وقت برای انتقال باکتری‌ها دیده می‌شوند و از بین می‌روند. کنه‌های بالغ در ماه‌های خنک سال بیشتر فعال هستند.

علائم بیماری لایم چیست؟

علائم و نشانه‌های اولیه شامل تب، لرز، سردرد، خستگی، درد عضلانی و مفصلی و تورم غدد لنفاوی است (همه این علائم در آنفولانزا نیز شایع است). در 80٪ از عفونت‌های لایم، بثورات از اولین علائم است.
بیماری لایم سه مرحله دارد:

لایم موضعی اولیه

علائم آنفلوانزا مانند تب، لرز، سردرد، تورم غدد لنفاوی، گلودرد و به طور معمول بثوراتی که ظاهر آن شبیه “چشم گاو ” است ( در 20٪ تا 30٪ موارد) یا به طور یکنواخت گرد و قرمز است و حداقل 5 سانتی‌متر اندازه دارد. علائم و نشانه‌های اولیه 3 تا 30 روز پس از گزش کنه اتفاق می‌افتد. سایر علائم ممکن است در غیاب بثورات پوستی نیز رخ دهد. خصوصیات راش اریتم مهاجر کلاسیک شامل موارد زیر است:

• بثورات اریتم مهاجر تقریباً در 70 تا 80 درصد افراد آلوده وجود دارد.
• پس از تأخیر 3 تا 30 روزه در محل گزش کنه شروع می‌شود (میانگین حدود 7 روز است).
• در عرض چندین روز به تدریج گسترش می‌یابد و عرض آن به 12 اینچ یا بیشتر (30 سانتی‌متر) می‌رسد.
• ممکن است در لمس احساس گرما کنید اما به ندرت دچار خارش یا درد است.
• گاهی اوقات با بزرگ شدن محو می‌شود و در نتیجه علامت “چشم گاو” ظاهر می‌شود.
• ممکن است در هر ناحیه از بدن ظاهر شود.
• همیشه بثورات به صورت اریتم مهاجر “کلاسیک” ظاهر نمی‌شود.

مرحله منتشر اولیه بیماری لایم

این مرحله روزها تا ماه‌ها پس از گزش کنه رخ می‌دهد و علائم آنفولانزا مانند درد، ضعف، یا بی‌حسی در بازوها و پاها، تغییرات بینایی، تپش قلب و درد قفسه سینه، بثورات و فلج صورت (فلج بل) در این مرحله اتفاق می‌افتد. سایر علائم عبارتند از:

• سردرد شدید و سفتی گردن
• بثورات اریتم مهاجر اضافی در سایر نواحی بدن
• فلج صورت (کاهش تون عضلانی یا افتادگی در یک یا دو طرف صورت)
• آرتروز همراه با درد و تورم شدید مفصل، به ویژه زانوها و سایر مفاصل بزرگ.
• درد متناوب در تاندون‌ها، عضلات، مفاصل و استخوان‌ها
• تپش قلب یا ضربان قلب نامنظم
• حملات سرگیجه یا تنگی نفس
• التهاب مغز و نخاع
• درد عصب
• درد تیرکشنده، بی‌حسی یا گزگز شدن دست یا پا

بیماری لایم منتشر متاخر

این مرحله می‌تواند هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها پس از گزش کنه رخ دهد. علائم ممکن است شامل آرتروز، خستگی شدید و سردرد، سرگیجه، اختلالات خواب و گیجی ذهنی باشد.
در حالی که متخصصان علت آن را درک نمی‌کنند، تقریباً 10٪ از افراد بعد از درمان لایم، بیماری در آنها عوارضی به‌جا می‌گذارد. آنها ممکن است سه علامت اصلی داشته باشند – درد مفاصل یا عضلات، خستگی و از دست دادن حافظه کوتاه مدت یا گیجی ذهنی. این سندرم بیماری لایم پس از درمان نامیده می‌شود. این سندرم، بحث‌برانگیز تلقی می‌شود زیرا علائم آن با سایر بیماری‌ها مشترک است و آزمایش خون برای تشخیص آن وجود ندارد.
در مورد چرایی مزمن شدن علائم لایم نظریه‌های مختلفی وجود دارد. یک نظریه این است که بدن مدت طولانی پس از از بین رفتن باکتری به مبارزه با عفونت ادامه می‌دهد، دقیقاً مانند یک اختلال خودایمنی.

در صورت مشکوک بودن به لایم چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

بثورات پوستی کاملاً خوب نشان می‌دهد که توسط کنه گزیده شده‌اید. می‌توانید از بثورات عکس بگیرید و به دکتر خود نشان دهید. در این مرحله از بیماری، درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها به احتمال زیاد موفقیت‌آمیز خواهد بود.
اگر بثورات پوستی ندارید اما علائم آنفولانزا در فصل تابستان دارید – خستگی، تب، سردرد بدون وجود علائم تنفسی مانند سرفه- بهتر است با پزشک مشورت کنید.

 

چگونه بیماری لایم تشخیص داده می‌شود؟

پزشکان بیماری لایم را براساس علائم بیمار و سابقه قرار گرفتن در معرض نیش کنه تشخیص می‌دهند. آزمایش خون دو مرحله‌ای اگر به درستی استفاده شود مفید است. اما صحت آزمایش به زمان آلوده شدن بستگی دارد. در چند هفته اول عفونت، آزمایش ممکن است منفی باشد، زیرا تولید آنتی‌بادی‌ها چند هفته طول می‌کشد. انجام آزمایش برای بیمارانی که علائم بیماری لایم ندارند توصیه نمی‌شود. هرچه درمان زودتر انجام شود، احتمال پیشرفت بیماری کمتر است.
پزشکان ممکن است علائم را تشخیص ندهند، به ویژه در مناطقی که عفونت لایم شیوع ندارد، همچنین تا 30٪ از عفونت‌ها با بثورات پوستی همراه نیستند.
بیشتر آزمایشات بیماری لایم برای تشخیص آنتی بادی‌های ساخته شده توسط بدن در پاسخ به عفونت طراحی شده است. تولید آنتی‌بادی‌ها ممکن است چندین هفته طول بکشد، بنابراین بیماران در صورت آلودگی اخیر ممکن است آزمایش به اشتباه منفی نشان دهد.
آنتی‌بادی‌ها به طور معمول ماه‌ها یا حتی سال‌ها پس از از بین رفتن عفونت در خون باقی می‌مانند. بنابراین، نمی‌توان از این آزمایش برای تعیین بهبودی استفاده کرد. عفونت با بیماری‌های دیگر، از جمله برخی بیماری‌های منتقله از طریق کنه، یا برخی بیماری‌های ویروسی، باکتریایی یا خودایمنی، می‌تواند منجر به نتایج آزمایش مثبت کاذب شود.

چگونه می‌توان فهمید که توسط کنه گزیده شده‌اید؟

با توجه به اینکه کنه ها به اندازه یک دانه خشخاش هستند، باید چشم‌های خوبی داشته باشید تا آنها را ببینید. CDC توصیه می‌کند اگر در جنگل قدم زده‌اید، در چمن‌های بلند، یا در باغ کار می‌کنید ، پوست خود را پس از آن، در حالت ایده‌آل در دوش یا حمام، بررسی کنید. به این ترتیب لباس‌های خود را که ممکن است کنه داشته باشد نیز در آورده‌اید.

 

چگونه بیماری لایم درمان می‌شود؟

از آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت لایم در مراحل اولیه استفاده می‌شود. برای بیماران به طور معمول داکسی‌سایکلین به مدت 10 روز تا 3 هفته یا آموکسی‌سیلین به مدت 2 تا 3 هفته تجویز می‌شود. تا 90٪ موارد، آنتی‌بیوتیک عفونت را درمان می‌کند. در غیر این‌صورت، ممکن است آنتی‌بیوتیک‌های دیگری به صورت وریدی تجویز شود.

در بیماری لایم منتشر اولیه که در صورت عدم درمان عفونت لایم اتفاق می‌افتد، آنتی‌بیوتیک خوراکی برای علائمی مانند فلج صورت و ریتم غیر طبیعی قلب توصیه می‌شود. در صورت ابتلا به مننژیت، التهاب غشای مغز و نخاع، یا مشکلات شدید قلبی، آنتی‌بیوتیک‌های وریدی توصیه می‌شود.
در مرحله آخر لایم، ممکن است بیمار آنتی‌بیوتیک خوراکی یا وریدی دریافت کند. بیماران مبتلا به آرتروز طولانی مدت درمان استاندارد آرتروز را دریافت می‌کنند.
هیچ درمانی برای سندرم بیماری لایم پس از درمان که در 10 درصد افراد اتفاق می‌افتد، وجود ندارد.

اگر زیر پوست کنه باشد چه کار باید کرد؟

هرچه سریع‌تر آن را با یک موچین ظریف بردارید و با فشار مداوم به سمت بالا بکشید. اگر قسمت‌هایی از کنه در پوست باقی مانده است، سعی کنید آنها را نیز با موچین بردارید. بعد از خارج شدن همه چیز، محل گزش را با مالیدن الکل یا آب و صابون تمیز کنید. اگر در طی 36 تا 48 ساعت کنه را بردارید، احتمال آلوده شدن بسیار کم است.
برخی از افراد نسبت به کنه واکنش آلرژیک دارند ، بنابراین بلافاصله متوجه گزش می شوند. بعد از برداشتن و کندن کنه باید آن را در آب صابون یا الکل قرار دهید، آن را به یک تکه نوار بچسبانید، یا آن را در توالت باندازید.

 

احتمال ابتلا به بیماری لایم در چه کسانی بیشتر است؟

هر کس می‌تواند دچار گزش کنه شود. اما افرادی که زمان زیادی را در فضای باز، در مناطق جنگلی و علفی می‌گذرانند در معرض خطر بیشتری قرار دارند. این شامل مسافران اردو، کوهنوردان و افرادی هستند که در باغ‌ها و پارک‌ها کار می‌کنند.
بیشتر گزش کنه‌ها در ماه‌های تابستان اتفاق می‌افتد که کنه ها بیشترین فعالیت را دارند و مردم بیشتر وقت خود را در فضای باز می‌گذرانند. اما اگر دمای هوا به طور غیرمعمول بالا باشد می‌تواند در ماه‌های گرم اوایل پاییز یا حتی اواخر زمستان نیز اتفاق بی‌افتد.
عفونت بیشتر در مردان تا 15 سالگی و بین 40 تا 60 سال اتفاق می‌افتد. اینها افرادی هستند كه به احتمال زیاد در بیرون از خانه بازی می‌كنند و به اردو، شكار و پیاده‌روی می‌روند. هم‌چنین شیوع در افراد مسن به دلیل اینکه تمایل دارند وقت بیشتری در حیاط خانه خود داشته باشند -جایی که بیشتر عفونت‌های لایم منتقل می‌شود- بیشتر است.

 

بهترین راه پیشگیری از گزش کنه چیست؟

کنه‌ها نمی‌توانند پرواز کنند یا بپرند، اما در عوض در بوته‌ها و چمن‌ها زندگی می‌کنند و به آدم‌هایی که از آنجا عبور می‌کنند نیش می‌زنند. برای جلوگیری از گزش کنه:

• در جنگل، مناطق دارای درختان زیاد و جابجا کردن برگ افتاده درختان، شلوار و جوراب بپوشید.
• ماده دافع کنه را روی پوست و لباس خود که حاوی DEET، روغن لیمو یا اوکالیپتوس است، استفاده کنید.
• برای محافظت بیشتر، از مواد شیمیایی پرمترین روی لباس و وسایل کوه‌نوردی استفاده کنید.
• در صورت امکان ظرف 2 ساعت پس از ورود به داخل خانه دوش بگیرید.
• پوست خود را بررسی کنید و کنه‌های متصل به مو را بشویید.
• لباس خود و هرگونه وسایل در معرض را در خشک کن گرم قرار دهید تا آفاتی را که ممکن است باقی مانده باشد از بین ببرد.

 

منابع:

www.webmd.com

www.cdc.gov