انواع روش‌های زایمان

رسیدگی‌های پزشکی در هنگام زایمان از مصرف دارو تا مراحل زایمان اضطراری متغیر است. این رسیدگی‌ها بسته به شرایط و فرد باردار متفاوت است. در ابتدای بارداری نمی‌توان به صورت دقیق نحوه‌ی رسیدگی‌ها و نوع زایمان را مشخص کرد.

 

زایمان واژینال یا طبیعی

زایمان واژینال معمول‌ترین نوع زایمان کودک است. شما می‌توانید در بیمارستان و یا در خانه توسط پزشک و ماما زایمان خود را انجام دهید. همچنین زایمان در آب یا وان حمام از اشکال دیگر زایمان طبیعی است.

اما اصطلاح “تولد طبیعی” از لحاظ تاریخی برای توصیف زایمان بدون دارو استفاده می‌شود.

در بعضی موارد، این به معنای عدم استفاده از داروهای درد در حین زایمان و انجام مداخلات پزشکی مانند نظارت بر قلب جنین است. یا به معنای عدم مداخله هر گونه رسیدگی‌ها و مداخلات پزشکی است.

زنان بدون داروهای مسکن، برای کمک به تسکین درد به تکنیک‌های آرامش و کنترل تنفس تکیه می‌کنند.

اگرچه این نوع تولد در یک مرکز تولد با یک ماما نیز می‌تواند صورت پذیرد اما ممکن است در یک بیمارستان مجهز اتفاق بیفتد.

 

چرا زایمان طبیعی را انتخاب می‌کنید؟

اگر فکر می‌کنید زایمان بدون دارو غیرممکن است، دلایل زیادی وجود دارد که بعضی از خانم‌ها این کار را انجام می‌دهند.

داروهای ضد درد می‌توانند بر روی زایمان تأثیر بگذارند مانند سرعت بخشیدن یا کاهش سرعت آن. همچنین می‌تواند بر روی مادر اثراتی داشته باشد مانند کاهش فشار خون یا ایجاد حالت تهوع.

برخی از زنان زایمان “طبیعی” را انتخاب می‌کنند زیرا می‌خواهند کنترل بیشتری بر روند کار از جمله مدیریت درد داشته باشند. همچنین آن‌ها احساس می‌کنند که عدم مصرف داروهای کمکی به آن‌ها کمک می‌کند تا به تجربه زایمان نزدیک‌تر شوند و آن را به وضوح به یاد داشته باشند.

 

چرا زایمان “طبیعی” نمی‌تواند بهترین گزینه برای شما باشد؟

اگر بارداری پرخطر دارید، ارائه دهنده خدمات درمانی شما ممکن است توصیه کند که زایمان طبیعی نداشته باشید.

در صورتی که:

• بزرگتر از 35 سال هستید.
• در حین بارداری مشروبات الکلی نوشیده یا از مواد مخدر استفاده کرده‌اید.
• جراحی قبلی عمیقی روی رحم شما انجام شده است مانند سزارین.
• سابقه بیماری پزشکی مانند دیابت، پره اکلامپسی “preeclampsia” یا مشکلات لخته شدن خون را دارید.
• بیش از یک جنین را حمل می‌کنید.
• در دوران بارداری عوارض خاصی از جمله محدودیت رشد جنین یا مشکلات جفت وجود داشته باشد.

 

در هنگام زایمان طبیعی چه انتظاراتی دارید؟

در این شرایط شما اجازه می‌دهید تا کار خود به خود شروع شود و تا زمان تولد بدون مداخله پزشکی پیشرفت کند. زایمان شما تحریک نمی‌شود یا تسریع نمی‌گردد مگر این‌که از نظر پزشکی ضروری باشد.

اگر قصد دارید کودک خود را در بیمارستان یا مرکز زایمان به دنیا آورید، پزشک یا مامای شما می‌تواند به شما در انتخاب بهترین زمان برای رفتن به این مراکز کمک کند. بسته به شرایط و ترجیح شما ممکن است به طور مداوم تحت کنترل باشید مانند مانیتور و بررسی قلب جنین یا فقط در صورت لزوم تحت نظارت باشید و در فواصل منظم مورد بررسی قرار بگیرید، تا اطمینان حاصل کنید که همه چیز به راحتی پیش می‌رود.

هنگامی که بدن شما آماده شد، زایمان واژینال راحت‌تری و بهترین انتخاب است. شما مداخله پزشکی نخواهید داشت مگر این‌که برای امنیت و سلامتی شما یا فرزندتان لازم باشد.

مانند همه زایمان‌ها، مدت زمان زایمان “طبیعی” برای هر فردی متفاوت است. بدون مداخله پزشکی، دهانه رحم شما به طور طبیعی گشاد می‌شود و به شما داروئی جهت تسریع در زایمان داده نمی‌شود بنابراین در این شرایط زایمان می‌تواند بیشتر طول بکشد.

از طرف دیگر، مداخلات پزشکی مانند اپیدورال نیز می‌تواند باعث کندی کار شود. و به خاطر داشته باشید که اغلب زایمان برای مادرانی که تجربه بارداری نداشته‌اند هم طول می‌کشد.

میزان درد زایمان نیز در افراد متفاوت است. انواع مختلفی از روش‌های کاهش درد وجود دارد که ممکن است هنگام زایمان از آن‌ها استفاده کنید.

• روش‌های افزایش اعتماد به نفس در هنگام زایمان
• تکنیک‌های تنفس
• ماساژ
• دوش یا حمام گرم. بسته به آن‌چه که مرکز زایمان یا بیمارستان ارائه می‌دهد، شما می‌توانید زایمان در آب یا وان را امتحان نمایید.
• پیدا کردن راحت‌ترین موقعیت و وضعیت برای شما
• تکنیک‌های حواس پرتی مانند موسیقی یا بازی‌ها
• پد گرمایش یا یخ
• توپ تولد
• طب سوزنی
• حمایت عاطفی

در بیشتر موارد شما قادر خواهید بود بلافاصله پس از تولد در کنار کودک خود باشید و اگر بخواهید و تصمیم بگیرید، شیردهی را شروع کنید.

برای آماده سازی جهت انجام زایمان بدون مداخله پزشک، مطمئن شوید که برنامه تولد شما مشخص است و ارائه دهنده خدمات درمانی، پزشک، ماما یا سایر افراد پشتیبانی می‌دانند که چگونه می‌خواهید کار شما ادامه یابد.

همچنین شما ممکن است تصمیم بگیرید که به تنهایی یا با همسر خود به کلاس‌های آموزش زایمان بروید تا یاد بگیرید که چه چیزی را می‌توان انتظار داشت و همچنین تکنیک‌های مدیریت درد و آرامش را یاد بگیرید. حتماً آن تکنیک‌ها را تمرین کنید تا روش‌هایی را پیدا کنید که برای شما مناسب هستند.

 

عوارض زایمان طبیعی یا واژینال چیست؟

1. شکاف یا پارگی پرینه
2. صدمه و آسیب به لگن
3. افتادگی لگن و رحم
4. درد مداوم پرینه و مهبل
5. افتادگی ناف
6. خطرات و آسیب‌های احتمالی به کودک

 

اگر در حین زایمان، نظر شما تغییر کند چه کاری باید صورت پذیرد؟

اگر درد بیش از حد شدید شود ممکن است برخی از خانم‌ها در حین زایمان تغییر عقیده دهند. اگر شرایط خوب است، برنامه تولد را دنبال نمایید و خود را دچار اضطراب نکنید. تقریباً هر زمان که بخواهید و تا زمانی که سر نوزاد بیرون نیامده، می‌توانید از داروهای ضد درد استفاده نمایید.

در اوایل زایمان ممکن است یک بلوک اپیدورال یا داروی بی حسی نخاعی به شما داده شود. هر دوی این موارد به شما این امکان را می‌دهد که در حین زایمان کمی بی حس ولی هشیار باشید. در این شرایط شما درد کمی را تجربه خواهید کرد. انواع مختلف دارو را می‌توان در یک تزریق اپیدورالی یا تزریق ستون فقرات تجویز کرد.

یک نوع از این مسکن‌ها مانند مواد مخدر است. این مسکن به خوبی عمل می‌کند زیرا بدون ایجاد بی حسی، درد را تسکین می‌دهد. این شرایط نباید روی کودک تأثیر بگذارد. در این حالت ممکن است تزریق عضلانی یا وریدی داروی درد انجام شود. نوع دیگر، یک داروی بی حسی است که شما را از کمر به پایین بی حس می‌کند.

اپیدورال‌ها بعد از 20 دقیقه درد را تسکین می‌دهند و میزان مصرفی آن را می‌توان در طول زایمان تنظیم کرد. بلاک نخاع بلافاصله شروع به کار می‌کنند اما فقط یکی دو ساعت تاثیر دارند. آن‌ها در طول زایمان یک بار می‌توانند مصرف شوند.

بسته به دارویی که از طریق اپیدورال داده می‌شود، ممکن است فشار و زور زدن برای شما سخت‌تر شود. بنابراین بلوک‌های پودال معمولاً در اواخر زایمان داده می‌شوند. بلوک ماسه‌ای درد در واژن و رکتوم را تسکین می‌دهد اما به شما این امکان را می‌دهد که ماهیچه‌های شکمی را کنترل کرده و برای تولد نوزاد فشار بیاورید (زور بزنید). معمولاً این دارو درست قبل از بیرون آمدن کودک داده می‌شوند.

 

رسیدگی کمکی چیست؟

زایمان واژینال یا زایمان طبیعی شایع‌ترین نوع تولد است. در صورت لزوم و با توجه به شرایط فرد، روش‌های کمکی مورد نیاز می‌باشد. در حالی که زایمان به صورت کلی یک فرایند ساده و بدون عارضه است اما این شرایط ممکن است نیاز به کمک کادر پزشکی داشته باشد. رسیدگی‌ها ممکن است از مصرف دارو تا مراحل زایمان اضطراری متفاوت باشد.

برخی از روش‌های رسیدگی کمکی که ممکن است در طول کار انجام شوند چیست؟

روشی که پزشک شما استفاده می‌کند بستگی به شرایطی دارد که ممکن است هنگام زایمان به وجود بیاید. این مراحل رسیدگی می‌تواند شامل موارد زیر شود:

اپیزوتومی “Episiotomy”

اپیزوتومی یک برش جراحی است که در پرینه “perineum” یا میان‌دوراه (ناحیه پوستی یا عضلانی بین واژن و مقعد) ایجاد می‌شود. این برش باعث باز شدن واژن می‌گردد تا سر کودک راحت‌تر عبور کند و از پاره شدن پوست مادر جلوگیری می‌کند. بیشتر زنان به این مورد نیاز نخواهند داشت. این روش برای شرایط خاص توصیه می‌شود.

دو نوع برش وجود دارد: خط میانی یا برش میانی، که به طور مستقیم به سمت مقعد است و برش میانی-جانبی که از قسمت مقعد جدا می‌شود. در مادرانی که در حین زایمان تصمیم به اپیدورال ندارند ممکن است از بی حسی موضعی استفاده شود.

آمنیوتومی “Amniotomy” (“پاره کردن کیسه آب”)

آمنیوتومی پارگی مصنوعی غشاهای آمنیوتیک یا کیسه است که حاوی مایعات موجود در اطراف کودک است. آمنیوتومی ممکن است قبل یا هنگام زایمان انجام شود. آمنیوتومی معمولاً برای:

• تحریک شدن یا تکمیل کردن کار زایمان
• جهت ارزیابی الگوی انقباض رحم، یک مانیتور داخلی قرار می‌دهند.
• جهت ارزیابی وضعیت سلامتی نوزاد، یک مانیتور داخلی روی سر کودک قرار می‌دهند.
• مکونیوم “meconium” (ماده قهوه‌ای مایل به سبز، اولین مدفوع کودک) را بررسی می‌کنند.

ارائه دهنده خدمات درمانی شما برای پارگی کیسه از یک آمنیوهوک “amniohook” که شبیه به قلاب قلاب دوزی است، استفاده می‌کند. پس از اتمام مراحل ذکر شده، زایمان باید در طول 24 ساعت انجام شود تا از بروز عفونت جلوگیری شود.

القا یا تحریک کردن جهت زایمان

معمولاً القای نیروی بیرونی به این معنی است که به دلایل مختلف باید کار را شروع کرد. این اغلب در بارداری‌هایی با مشکلات پزشکی یا عوارض جانبی استفاده می‌شود. معمولاً زایمان در این روش با تحریک توسط پیتوسین “Pitocin”، (یک فرم مصنوعی از داروی اکسی توسین “oxytocin”) صورت می‌گیرید و به صورت وریدی تزریق می‌گردد.

معمولا دلایل پزشکی جهت  استفاده از نیروی خارجی شامل موارد زیر باشد:

• دیابت
• فشار خون بالا
• پارگی غشا
• نوزاد کوچک
• حاملگی قدیمی و خارج از زمان استادارد
• نظارت و مانیتورینگ جنین

نظارت یا مانیتورینگ جنین روند تماشا و بررسی ضربان قلب کودک است. این موضوع می‌تواند خارجی یا داخلی باشد.

در مانیتورینگ خارجی جنین، یک دستگاه سونوگرافی روی شکم شما قرار می‌گیرد تا اطلاعاتی در مورد ضربان قلب کودک، تناوب آن و مدت زمان انقباض‌های شما را ثبت کند. این روش ممکن است با توجه به شرایط شما و جنین به طور مداوم یا متناوب مورد استفاده قرار گیرد.

نظارت داخلی شامل استفاده از الکترود کوچک جهت بررسی ضربان قلب کودک است. قبل از اتصال الکترودها به پوست سر کودک، می‌بایست غشاء پاره شود. این مسیر دقیق‌ترین روش برای بدست آوردن اطلاعات است. یک سنسور فشار نیز می‌تواند در نزدیکی کودک قرار گیرد تا قدرت انقباضات اندازه‌گیری شود.

روش فورسپس “Forceps”

فورسپس مانند دو قاشق بزرگ (قیچی شکل) است. پزشک در طی زایمان فورسپس را وارد واژن کرده و به سمت سر کودک حرکت می‌کند. فورسپس‌ها در بدن قرار می‌گیرند و پزشک از آن‌ها استفاده می‌کند تا سر نوزاد را از راه مهبل به آرامی هدایت کند. اندام‌های دیگر نوزاد به طور طبیعی خارج می‌شوند.

روش وکیوم “Vacuum” و ایجاد خلاء

ابزار این روش مانند جاروبرقی با مکش کم است که بر روی سر کودک قرار داده می‌شود تا بتواند به تولد نوزاد کمک کند. خلاء با استفاده از پمپ ایجاد می‌شود و کودک با استفاده از ابزار و با کمک انقباضات مادر، به پایین کانال تولد می هدایت می‌شود. اغلب پمپ‌ها کبودی روی سر کودک ایجاد می‌کنند که به طور معمول در طی 48 ساعت اول برطرف می‌شود.

 

سزارین “Cesarean section”

عمل سزارین که به آن جراحی c نیز گفته می‌شود، یک عمل جراحی است که در صورت عدم امکان زایمان واژینال انجام می‌شود. در طی این روش، نوزاد از طریق برش‌های جراحی ایجاد شده در شکم و رحم، متولد می‌شود.

 

چه زمانی به سزارین نیاز دارم؟

با توجه به وجود دلایل پزشکی یا در صورت بروز برخی مشکلات ممکن است بدون برنامه ریزی و در حین زایمان انجام شود. پزشک با توجه به شرایط مادر و نوزاد ممکن است سزارین را پیشنهاد نماید.

در صورت وجود هر یک از شرایط زیر ممکن است نیاز به انجام سزارین داشته باشید:

• عدم تناسب سفالوپلوویچ (“Cephalopelvic” CPD). اصطلاحی است به این معنی که سر یا بدن کودک برای عبور مطمئن و بدون آسیب از لگن مادر خیلی بزرگ است یا لگن مادر برای خروج یک نوزاد معمولی خیلی کوچک است.
• زایمان سزارین قبلی. اگرچه ممکن است بعد از سزارین قبلی زایمان واژینال انجام شود اما برای همه خانم‌ها گزینه‌ی مناسبی نیست. عواملی که می‌توانند در مورد انجام سزارین تأثیر بگذارند شامل نوع برش رحمی مورد استفاده در سزارین قبلی و خطر پارگی رحم با زایمان واژینال می‌باشد.
• حاملگی چندگانه. اگرچه اغلب دوقلوها می‌توانند به صورت واژینال خارج شوند اما ممکن است در موارد دو یا چند نوزادی، فرد نیاز به سزارین داشته باشد.
• جفت سر راهی “Placenta previa”. در این شرایط، جفت در دیواره رحم چسبیده است و خروج نوزاد را از طریق دهانه رحم مسدود می‌کند.
• وضعیت متقاطع یا جنین عرضی “Transverse lie”. کودک با وضعیت افقی یا خلفی در رحم قرار دارد. اگر پزشک معالج تشخیص دهد که کودک نمی‌تواند از طریق دست‌کاری شکمی تغییر حالت دهد، شما نیاز به زایمان سزارین دارید.
• وضعیت بریچ جنین “Breech presentation”. کودک در موقعیت نشیمن قرار دارد که ابتدا باسن، پا یا کف پای خود را نمایش می‌دهد. اگر پزشک معالج تشخیص دهد که کودک نمی‌تواند از طریق دست‌کاری شکمی تغییر حالت دهد، نیاز به سزارین دارید.

در صورت بروز هر یک از شرایط زیر در حین زایمان طبیعی ممکن است به زایمان سزارین نیاز باشد:

• عدم پیشرفت زایمان. در این شرایط دهانه رحم قبل از انبساط کامل، بسته شده و زایمان متوقف می‌شود یا کودک حرکت خود را از کانال زایمان متوقف می‌کند.
• فشرده شدن بند ناف. بند ناف دور گردن یا بدن کودک می‌پیچد یا بین سر نوزاد و لگن مادر گیر می‌کند و بند ناف را فشرده می‌کند.
• بیرون آمدن بند ناف. بند ناف قبل از انجام عمل، از دهانه رحم بیرون می‌آید.
• Abruptio placentae. در موارد نادر جفت قبل از به دنیا آمدن و تولد نوزاد از دیواره رحم جدا می‌شود.
• در حین زایمان ممکن است ضربان قلب کودک با الگوی غیر طبیعی شنیده شود که می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند. پزشک شما تصمیم می‌گیرد که کودک دیگر نمی‌تواند تحمل زایمان طبیعی را داشته باشد و انجام سزارین لازم و ضروری است.

 

قبل از سزارین چه اقداماتی لازم است؟

اگر زایمان سزارین اضطراری نباشد، مراحل زیر انجام می‌شود.

• از شما سؤال می‌شود: آیا شما این روش را قبول دارید یا در برخی بیمارستان‌ها ممکن است از شما خواسته شود فرم رضایت نامه را امضا کنید.
• متخصص بیهوشی درباره نوع بیهوشی مورد استفاده توضیح خواهد داد.
• شما یک مانیتور نمایش قلب، نبض و فشار خون خواهید داشت.
• اصلاح مو در اطراف ناحیه برش انجام خواهد شد.
• یک سوند جهت خالی نگه داشتن مثانه وارد بدن شما می‌شود.
• دارو مستقیماً وارد رگ شما خواهد شد.

 

روش سزارین چیست؟

در شروع عمل، بیهوشی انجام می‌شود. سپس شکم شما با یک ماده ضد عفونی تمیز می‌شود و ممکن است یک ماسک اکسیژن روی دهان و بینی شما قرار داده شود تا انتقال اکسیژن به کودک افزایش یابد.

سپس پزشک، برش را از طریق پوست و بر روی دیواره شکم ایجاد می‌کند. پزشک ممکن است از برش عمودی یا افقی استفاده کند. (برش افقی برش بیکینی نیز گفته می‌شود زیرا در زیر ناف قرار داده شده است.) در مرحله بعد برش 3 تا 4 اینچی در دیواره رحم ایجاد می‌شود و پزشک نوزاد را از طریق برش خارج می‌کند. سپس بند ناف بریده می‌شود، جفت برداشته شده و برش‌ها دوخته می‌شوند.

سزارین چه مدت طول می‌کشد؟

از ابتدا تا انتهای جراحی، سزارین در هر روشی بین 1 تا 2 ساعت طول می‌کشد. اما با توجه به شرایط بیمار و مسائلی که در حین جراحی به وجود می‌آید، ممکن است این زمان متغیر باشد. پزشک با توجه به شرایط شما زمان‌بندی را انجام می‌دهد.

بعد از زایمان چه اتفاقی می‌افتد؟

به علت این که سزارین یک جراحی کامل است، بهبودی شما در این نوع زایمان از زمان زایمان واژینال بیشتر طول می‌کشد. بسته به شرایط شما، احتمالاً از 2 تا 4 روز در بیمارستان خواهید ماند.

هنگامی که اثرات بیهوشی و سر بودن از بین رفت، احساس درد از برش‌های موجود خواهید کرد بنابراین حتما از داروی ضد درد کمک بگیرید. همچنین ممکن است تنگی نفس را تجربه کنید و در تنفس عمیق نیز مشکل داشته باشید. همچنین به دلیل ریختن دیواره رحم بعد از عمل نیز ترشحات واژن خواهید داشت. در ابتدا ترشحات قرمز و سپس به تدریج به زرد تغییر رنگ می‌دهند. در صورت مشاهده خون‌ریزی شدید یا بوی ناخوشایند ناشی از ترشحات واژینال، حتما با پزشک معالج خود تماس بگیرید.

 

برخی از خطرات ناشی از زایمان سزارین چیست؟

مانند هر عمل جراحی، جراحی سزارین نیز خطراتی را شامل می‌شود. این خطرات شامل موارد زیر است:

• عفونت
• از دست دادن خون یا نیاز به دریافت خون
• لخته خون که ممکن است وارد جریان خون شود (آمبولی)
• آسیب به روده یا مثانه
• برشی که ممکن است دیواره رحم را تضعیف کند
• ناهنجاری‌های جفت در حاملگی‌های بعدی
• مشکل در بارداری
• خطرات ناشی از بیهوشی عمومی (در صورت استفاده)
• آسیب به جنین

 

آیا بعد از عمل سزارین می‌توانم زایمان واژینال داشته باشم؟

اکثر زنانی که زایمان سزارین داشته‌اند ممکن است در بارداری بعدی بتوانند زایمان واژینال را انجام دهند. اگر موارد زیر را رعایت کنید، احتمال زایمان واژن بعد از سزارین (VBAC) به شدت افزایش می‌یابد:

• برش یا شکاف عرضی کم در هنگام سزارین بر روی رحم ایجاد شود.
• لگن شما برای قرار گرفتن یک کودک در اندازه طبیعی خیلی کوچک نباشد.
• شما بارداری چندگانه یا چندقلویی ندارید.
• برای اولین بار سزارین شما جهت زایمان بریچ کودک انجام شد.

 

برای انجام زایمان به کدام مراکز بهداشتی مراجعه کنم؟

به یاد داشته باشید شما از ابتدا دوران بارداری می‌بایست تحت نظارت پزشک خود باشید و با توجه درخواست شما و بررسی شرایط توسط پزشک زنان و زایمان، به یکی از مراکز زایمان معرفی می‌شوید. در این مراکز با توجه به انتخاب نوع زایمان توسط شما، پزشک، ماما و همچنین مشاور در اختیار شما قرار می‌گیرند. توجه به موارد پیشنهادی متخصصین، باعث سهولت در زایمان شما می‌گردد.

 

منبع:

trainingindustry.com

www.apollocradle.com