شخصیت منفعل-مهاجم (passive-aggressive)، یک اختلال شخصیت نیست. بلکه رفتاری است که طی آن افراد احساسات و نظرات منفی خود را نه در کلام، بلکه در اعمال خود مخفی می‌کنند. به این ترتیب گفتار و رفتار این افراد بسیار متناقض است.
به طور مثال در نظر بگیرید که مردی برنامه‌ی یک سفر کاری نسبتا طولانی مدت دارد. همسر او در باطن با این سفر او مخالف است و از او عصبانی است. اما او مستقیم با مرد در مورد احساسش صحبت نمی‌کند بلکه در ظاهر با او موافقت میکند. در عوض هنگامی که مرد در حال آماده شدن برای سفر است، اقداماتی انجام می‌دهد تا او را آزار دهد و یا منصرف کند. مثلا ابراز بیماری میکند یا مدارک همسرش را مخفی میکند. یا فردی را تصور کنید که در یک شرکت ساختمانی با انجام پروژه‌‌ای مخالف است. او با وجود مخالفت باطنی، در ظاهر و کلام با آن موافقت میکند. در عوض در روند اجرای پروژه اختلال ایجاد میکند. همچنین با سنگ اندازی فراوان انجام پروژه را دچار مشکلات فراوان میکند. مثلا تامین اعتبار پروژه را به تاخیر می‌اندازد. این افراد، در برابر درخواست‌های دیگران، تلخی و خصومت از خود نشان می‌دهند. هنگام برخورد با درخواست افراد دیگر، عمداً آنها را به تأخیر می‌اندازند. مدام در انجام آن اعمال اشتباه می‌کنند. این افراد رفتار بدبینانه و پرخاشگرانه دارند و غالباً از احساس کمبود یا فریب خوردن شکایت می‌کنند.
شخصیت منفعل-مهاجم از کجا سرچشمه می‌گیرد؟
شخصیت منفعل –مهاجم می‌تواند علامت چندین اختلال روانی باشد. اما به نظر نمی‌رسد این رفتار خود به تنهایی، یک وضعیت بهداشت روان متمایز باشد. این نوع رفتار می‌تواند بر توانایی فرد در ایجاد و حفظ روابط سالم تأثیر بگذارد و باعث ایجاد مشکل در محل کار شود. با این حال، روش‌هایی برای مدیریت رفتار منفعل -مهاجم وجود دارد. این روش‌ها کمک میکند تا تأثیر منفی بر کیفیت زندگی کاهش پیدا کند.
فهرست مطالب
ویژگی‌های شخصیت منفعل-مهاجم چیست؟
معمولاً بین گفته‌های فردی که رفتار منفعلانه-پرخاشگرانه دارد و آنچه که انجام می‌دهد ارتباط وجود ندارد. رفتار آنها غالباً اعضای خانواده، دوستان و همکاران را عصبانی میکند. با این حال، ممکن است فرد از شخصیت منفعل-مهاجم خود آگاهی نداشته باشد.
علائم این نوع رفتار عبارتند از:
- اغلب انتقاد یا اعتراض کردن
- غیر قابل پذیرش و تحریک پذیر بودن
- به تعویق انداختن کارها و فراموشکار بودن
- انجام دادن کارها به طور ناکارآمد
- خصمانه یا بدبینانه رفتار کردن
- سرسختانه عمل کردن
- سرزنش کردن دیگران
- شکایت از تقدیر
- ابراز کینه نسبت به خواسته‌های دیگران
علت به وجود آمدن شخصیت منفعل-مهاجم چیست؟
رفتارهای منفعلانه و پرخاشگرانه، عواقب زیادی در روابط بین افراد در خانواده‌ها ، روابط عاشقانه و حتی در محل کار ایجاد میکند. پس چرا این رفتار غالباً مخرب، بسیار رایج است؟ چند مورد وجود دارد که می‌تواند در شیوع پرخاشگری منفعل نقش داشته باشد:
تربیت:
برخی اظهار می‌دارند که رفتار منفعل-مهاجم ممکن است ناشی از پرورش در محیطی باشد که بیان مستقیم احساسات عواقبی دارد یا مجاز نیست. کودک آزاری، بی توجهی و مجازات‌های شدید می‌تواند باعث بروز رفتارهای منفعلانه و پرخاشگرانه در فرد شود. تصور میشود سوء مصرف مواد و عزت نفس پایین منجر به این نوع رفتارها میشود. ممکن است افراد احساس کنند که نمی‌توانند احساسات واقعی خود را با صراحت بیشتری ابراز کنند، بنابراین در عوض ممکن است راههایی برای ابراز خشم یا ناامیدی خود پیدا کنند.
ویژگی‌های موقعیتی:
موقعیت و محیط نیز بر ایجاد رفتار منفعل-مهاجم تأثیر دارد. هنگامی که در موقعیتی قرار دارید که نمایش پرخاشگری از نظر اجتماعی قابل قبول نیست، این رفتار شکل می‌گیرد. کار در شغل خانوادگی از این موقعیت‌هاست. در این شرایط، ممکن است تمایل بیشتری داشته باشید که هنگام عصبانیت از دیگری، به صورت پنهان پاسخ دهید.
گام برداشتن در جاده آسانی:
قاطع بودن و احساسات را مستقیم بیان کردن، همیشه آسان نیست. دراین هنگام منفعل-مهاجم بودن، راهی ساده‌تر برای کنار آمدن با احساسات خود، بدون نیاز به مقابله با منبع خشم شما باشد.
برخی بیماری‌ها و مسائل زمینه‌ای ممکن است منجر به رفتارهایی شود که به نظر می‌رسد مشابه رفتار منفعل-مهاجم باشد. این شرایط مرتبط با رفتار منفعل-مهاجم عبارتند از:
- اختلال بیش فعالی و نقص توجه یا ADHD
- استرس
- اختلالات اضطرابی
- افسردگی
- اختلال رفتاری
- اختلال سرکشی مخالف
- اختلال شخصیت دوقطبی
- اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
- روان‌گسیختگی
- سوء مصرف الکل
- مصرف کوکائین
تشخیص شخصیت منفعل-مهاجم چگونه است؟
رفتار منفعل-مهاجم یک اختلال پزشکی و جسمی نیست. بنابراین پزشک نمی‌تواند آن را تشخیص دهد. با این حال، یک متخصص بهداشت روان مانند روانشناس یا مشاور، می‌تواند به افراد کمک کند تا مشکلات رفتاری را که نیاز به درمان دارد، شناسایی کنند. آنها سوالاتی را درباره علائم و رفتارهای فرد، از جمله زمان شروع و تأثیراتی که بر زندگی، کار و روابط آنها دارند، می‌پرسند.
در صورتی که به وجود رفتار منفعل-مهاجم در خود مشکوک هستید، بهتر است در اسرع وقت به یک روانشناس مراجعه کنید. روانشناس از شما خواهد خواست تا چندین پرسشنامه در مورد علائم، افکار و سابقه شخصی خود تکمیل کنید. او همچنان از شما در مورد کودکی و تجربیات شما سوالاتی را مطرح میکند. هنگامی که روانشناس محرک‌های احتمالی محیطی، که باعث شخصیت منفعل-مهاجم در شما شده است را شناسایی کند، به شما کمک خواهد کرد تا مشکلاتتان حل شود.
با این وجود، اگر روانشناس محرک‌های بالقوه‌ی محیطی را برای رفتار شما پیدا نکند، احتمالا شما را به یک پزشک ارجاع می‌دهد. این رفتار ممکن است نتیجه یک مشکل اساسی در سلامت جسمی شما باشد. پزشک یک معاینه بدنی انجام می‌دهد. او ممکن است آزمایشهای عصبی را تجویز کند. دلیل این کار، تعیین این موضوع است که آیا یک بیماری جسمی منجر به رفتار منفعل-پرخاشگرانه شما شده است یا نه. آزمایش تشخیصی ممکن است شامل آزمایش خون، معاینه عصبی و آزمایشات تصویربرداری باشد.
اگر در همسر یا یکی از اعضای خانواده خود رفتارهای منفعلانه و پرخاشگرانه مشاهده کردید، از آنها بخواهید که به یک روانشناس ماهر مراجعه کنند. البته لازم است بدانید برقراری ارتباط با شخصی که منفعلانه عمل میکند دشوار است.
درمان شخصیت منفعل-مهاجم چگونه است؟
در صورت وجود یک بیماری زمینه‌ای، که عامل شخصیت منفعل-مهاجم باشد، ابتدا باید این بیماری درمان شود. پس از درمان بیماری، به احتمال زیاد رفتار منفعل-مهاجم بیمار نیز بهبود خواهد یافت.
زمانی که فرد با علائم شخصیت منفعل-مهاجم و تشخیص قطعی، تحت درمان یک روانشناس قرار می‌گیرد، به او آموزش داده میشود که چگونه رفتار خود را تغییر دهد. او همچنین در حل مشکل خشم، کینه توزی و عزت نفس پایین، که ممکن است در ایجاد شخصیت منفعل-مهاجم نقش داشته باشند، به فرد مبتلا کمک میکند. او، استراتژی‌های مقابله‌ای موثری را به شما آموزش می‌دهد. از جمله نحوه نگاه عینی به یک وضعیت و حل مشکلات به روشی سالم، از این موارد است.
آموزش ابراز وجود سالم نیز می‌تواند به افراد در مدیریت رفتار منفعل پرخاشگرانه کمک کند. در این جلسات آموزشی، روانشناسان به افراد یاد می‌دهند که چگونه افکار و نگرانی‌های خود را به طور موثر بیان کنند. این آموزش‌ها به کاهش رفتارهای منفی ناشی از زمینه‌های خشم و ناامیدی کمک می‌کنند.
برخی از اقدامات نیز وجود دارد که با وجود سادگی بسیار کارآمد هستند. انجام همه روزه‌ی این کارها می‌تواند شخصیت منفعل-مهاجم را کنترل کند. این اقدامات شامل موارد زیر است:
- آگاهی کافی فرد از رفتارهایی که از خود بروز می دهد
- یافتن دلایل احتمالی رفتار منفعل-مهاجم
- فکر کردن به وضوح، قبل از اقدام به هر کاری
- انجام مراقبه و ریلکسیشن قبل از واکنش به موقعیت‌های ناراحت کننده
- خوش بین ماندن
- صادق بودن با دیگران
- بیان احساسات به روش سالم ،به جای رفتار منفعلانه-پرخاشگرانه
چگونه با افراد دارای شخصیت منفعل-مهاجم برخورد کنید؟
هر کس می‌تواند گاه به گاه رفتار منفعلانه پرخاشگرانه داشته باشد. اما اگر این موضوع یک الگوی رفتاری باشد، آن وقت است که ایجاد مشکل خواهد کرد. پس از دانستن علائم این گونه رفتار سوالی مطرح میشود. در صورت مواجه شدن با یک دوست، همکار یا حتی همسری که به طور منظم درگیر یک پرخاشگری منفعل است، چه کاری می‌توانید انجام دهید؟
وقتی طرف مقابل از چنین روش نادرستی استفاده میکند، در ابتدا سعی کنید عصبانیت خود را کنترل کنید. درعوض، احساسات طرف مقابل را به روشی خالی از قضاوت و در عین حال واقعی، با او مطرح کنید. از برچسب”منفعل-مهاجم” در مورد او استفاده نکنید. بیشتر از عبارت”من” به جای “تو” استفاده کنید. به طور مثال به او بگویید:” من دوست ندارم كه شما مرتباً در جلسات دیر حاضر شوید. این باعث میشود كه احساس کنم این مسئله برای شما مهم نیست. لطفاً سعی كنید به موقع بیایید.”
این رفتار قاطعانه به اشخاص دیگر نیز نشان می‌دهد که چنین رفتاری پذیرفته شده نیست. ممکن است مجبور باشید قبل از آن‌که بهبودی در عملکرد او مشاهده کنید، نیازهای خود را به فرد منفعل-پرخاشگر بگویید. اگر رفتاری تغییر نکرد، از یک مشاور کمک بگیرید. یک مشاور به شما کمک میکند راههایی را که ممکن است در این شرایط بتوانید از آن استفاده کنید، یاد بگیرید. آنها مهارت‌های ارتباطی را برای بهبود تعاملات آینده به شما یاد می‌دهند. آنها همچنین در تصمیم گیری برای اتمام رابطه با این افراد شما را راهنمایی خواهند کرد.
برای پیشگیری از بروز شخصیت منفعل مهاجم چه کنیم؟
می‌توانید از بروز چنین رفتاری در فرزندانتان پیشگیری کنید. اگر با کودکی روبرو هستید که به وضوح از انجام کارهایی ناراحت و خشمگین است، با او صحبت کنید. اجازه‌ی ابراز احساسات را به او بدهید تا کمتر دچار این اختلال رفتاری شود. به طور مثال به او بگویید: “به نظر می‌رسد از من عصبانی هستی که از تو خواسته‌ام اتاق خود را تمیز کنی.”
واقعیت این است که مردم معمولاً عصبانیت خود را پنهان می‌کنند. در این مرحله، عکس العمل بهتر این است که کمی عقب نشینی کنید. به آنها زمان کافی بدهید تا احساسات خود را ابراز کنند.
چگونه با رفتار منفعل-مهاجم خود کنار بیاییم؟
از بین بردن شخصیت منفعل-مهاجم می‌تواند چالش برانگیز باشد. به خصوص اگر از کودکی این رفتارها در شما بروز پیدا کرده باشد. با این حال مطمئن باشید که می‌توانید از پس آن برآیید. مراجعه به روانشناس مجرب برای مشاوره می‌تواند بسیار مفید باشد. همچنین تغییر در تفکر هر روزخود را نیز در نظر داشته باشید. به یاد داشته باشید که تنها خود شما مسئول رفتار خود هستید. بدانید تنها شما هستید که قادر هستید در هر زمان رفتار خود را تغییر دهید.
منبع: www.verywellmind.com
