پروپرانول چیست؟ خواص و عوارض پروپانول

پروپرانول “Propranolol” یک مسدود کننده بتا است. مسدود کننده‌های بتا بر قلب و گردش خون (جریان خون در شریان‌ها و وریدها) تأثیر می‌گذارند.

 

داروی پروپرانول برای درمان کدام بیماری‌ها استفاده می‌گردد؟

پروپرانول (قرص پرانول) برای درمان لرزش، آنژین “angina” (درد قفسه سینه)، فشار خون بالا “high blood pressure”، اختلالات ریتمی قلب و سایر بیماری‌های قلبی یا امراض مرتبط با گردش خون استفاده می‌شود. همچنین جهت درمان یا پیشگیری از حمله قلبی و کاهش شدت و دفعات سردردهای میگرنی نیز استفاده می‌شود.

همانگول “Hemangeol” (مایع خوراکی پروپرانول 4.28 میلی‌ گرم) به نوزادانی که حداقل 5 هفته سن دارند، جهت درمان بیماری ژنتیکی به نام همانژیوم “hemangiomas” اطفال داده می‌شود. همانژیوما ناشی از گروه‌بندی غیرعادی رگ‌های خونی است. این رگ‌های خونی رشدهای خوش‌خیم (غیرسرطانی) ایجاد می‌کنند که ممکن است به زخم یا علائم قرمز روی پوست تبدیل شوند. همچنین همینژیوم می‌تواند عوارض جدی‌تری را در داخل بدن (در کبد، مغز یا دستگاه گوارش) ایجاد نماید.

همچنین این احتمال وجود دارد که پروپرانول برای اهداف و درمان بیماری‌هایی استفاده شود که در این راهنمای دارویی ذکر نشده است.

 

هشدارها برای مصرف و استفاده از پروپرانول

در صورت ابتلا به آسم، ضربان قلب بسیار کند یا بیماری قلبی جدی مانند “سندرم سینوس بیمار” یا “بلوک AV یا AV block” (مگر این‌که دستگاه تنظیم‌کننده ضربان قلب داشته باشید) نباید از این دارو استفاده کنید.

به نوزادانی که وزن آن‌ها کمتر از 4.5 پوند است، نباید مایع خوراکی Hemangeol داده شود.

قبل از مصرف دارو پروپرانول (پرانول) به موارد زیر دقت کنید

در صورت حساسیت به پروپرانول یا داشتن شرایط زیر، حتما با پزشک خود مشورت نمایید:

• آسم؛
• ضربان قلب بسیار کند که باعث بیهوشی شما می‌شود. یا
• بیماری قلبی جدی مانند “سندرم سینوس بیمار” یا “بلوک AV”.
• به نوزادانی که وزن آن‌ها کمتر از 4.5 پوند است نباید مایع خوراکی Hemangeol داده شود.

 

برای اطمینان از بی‌خطر بودن قرص پروپرانول، در صورت داشتن موارد زیر به پزشک خود اطلاع دهید:

• یک اختلال عضلانی؛
• برونشیت “bronchitis”، آمفیزم “emphysema” یا سایر اختلالات تنفسی؛
• قند خون پایین یا دیابت (پروپرانول می‌تواند تشخیص قند خون پایین را برای شما دشوار کند)؛
• کند شدن ضربان قلب، فشار خون پایین؛
• نارسایی احتقانی قلب؛
• افسردگی؛
• بیماری کبد یا کلیه؛
• اختلال تیروئید؛
• فئوکروموسیتوم “pheochromocytoma” (تومور غده فوق کلیوی)؛ یا
• مشکلات مربوط به گردش خون (مانند سندرم رینود “Raynaud’s syndrome”).

مشخص نیست که آیا پروپرانول به جنین آسیب می‌رساند یا خیر. اگر باردار هستید یا قصد دارید در حین استفاده از پروپرانول باردار شوید، حتمابه پزشک خود اطلاع دهید.

پروپرانول می‌تواند به شیر مادر منتقل شود و ممکن است به نوزاد شیرخوار آسیب برساند. در صورت شیردهی به نوزاد به پزشک خود اطلاع دهید.

 

چگونه باید پروپرانول مصرف کنم؟

پروپرانول را دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید. تمام دستورالعمل‌های برچسب نسخه خود را دنبال کنید. پزشک گاهی اوقات دوز شما را تغییر می‌دهد تا مطمئن شود، بهترین نتیجه را دریافت می‌کنید یا خیر. این دارو را در مقادیر بیشتر یا کمتر یا بیشتر از مدت توصیه شده مصرف نکنید.

بزرگسالان ممکن است پروپرانول را با یا بدون غذا مصرف کنند اما هر بار به همان شیوه‌ی تجویزشده، مصرف می‌کنند.

پروپرانول را هر روز در یک زمان مشخص مصرف کنید.

از خرد کردن، جویدن، شکستن یا باز کردن کپسول خودداری کنید. آن را به طور کامل قورت دهید.

قرص پرانول 10 نیز دوز دیگر همین دارو است که در بیماری‌ها و شرایط خاص توسط پزشک تجویز می‌گردد. پرانول 10 نیز مانند دوزهای دیگر این دارو باید با بررسی شرایط و نحوه مصرف مناسب فرد، استفاده گردد. هر کدام از این دوزها، شرایط متفاوتی را در بدن فرد ایجاد می‌کند. به خاطر داشته باشید که بهتر است، عوارض پروپرانول ۱۰ را از پزشک خود جویا شوید.

همانگول باید در دوران شیردهی یا درست بعد از آن به نوزاد داده شود. دوزها باید حداقل 9 ساعت از یکدیگر فاصله داشته باشند. هنگام مصرف این دارو اطمینان حاصل کنید که فرزند شما به طور منظم تغذیه می‌شود. در صورت تغییر وزن کودک، به پزشک خود اطلاع دهید. دوزهای همانگول بر اساس وزن کودکان، تجویز می‌شود و هرگونه تغییر ممکن است بر دوز دریافتی کودک شما تأثیر بگذارد.

اگر کودکی که از Hemangeol استفاده می‌کند، دچار استفراغ شده یا اشتهایش کاهش یافته باشد، با پزشک خود تماس بگیرید.

داروی مایع یا شربت را با سرنگ دوز ارائه شده یا با قاشق مخصوص اندازه‌گیری دوز یا فنجان دارو اندازه گیری کنید. اگر دستگاه اندازه‌گیری دوز ندارید، از داروخانه تهیه کنید.

مایع همانگول را تکان ندهید.

فشار خون شما اغلب باید بررسی شود.

در صورت نیاز به جراحی، زودتر به جراح خود اطلاع دهید که از پروپرانول استفاده می‌کنید. ممکن است لازم باشد استفاده از دارو را برای مدت کوتاهی قطع کنید.

از مصرف دوز خودداری کرده یا استفاده از پروپرانول را ناگهان قطع نکنید. توقف ناگهانی ممکن است وضعیت شما را بدتر کند. از دستورات پزشک خود در مورد کاهش دوز دارو پیروی کنید.

این دارو با انجام برخی آزمایشات پزشکی، می‌تواند نتایج غیرعادی ایجاد کند. به هر پزشکی که شما را درمان می‌کند، اطلاع دهید که از پروپرانول استفاده می‌کنید.

در صورتی که تحت فشار خون بالا هستید، حتی اگر احساس خوبی دارید، از پروپرانول استفاده کنید. فشار خون بالا اغلب بدون علامت است. این احتمال وجود دارد که لازم باشد تا پایان عمر از داروهای فشار خون استفاده کنید.

پروپرانول تنها بخشی از برنامه کامل درمان فشار خون است که این برنامه ممکن است شامل رژیم غذایی، ورزش و کنترل وزن باشد. اگر تحت درمان فشار خون هستید، رژیم، داروها و برنامه‌های ورزشی خود را به صورت کامل دنبال نمایید.

در دمای اتاقی به دور از گرما و رطوبت، نگهداری شود. اجازه ندهید داروهای مایع منجمد شوند. 2 ماه پس از بازکردن بطری برای اولین ‌دفعه، Hemangeol را دور بیندازید.

اگر دوز مصرفی را فراموش کنم چه اتفاقی می‌افتد؟

برای پروپرانول معمولی (کوتاه اثر): به محض یادآوری دوز فراموش شده را مصرف کنید. اگر دوز بعدی شما کمتر از 4 ساعت با شما فاصله دارد، دوز فراموش شده را کنار بگذارید.

برای پروپرانول با انتشار طولانی مدت (Inderal LA ، InnoPran XL و دیگران): به محض به یاد آوردن دوز فراموش شده را مصرف کنید. اگر دوز بعدی شما کمتر از 8 ساعت با شما فاصله دارد، دوز فراموش شده را کنار بگذارید.

برای جبران دوز فراموش شده از داروهای اضافی استفاده نکنید.

در صورت مصرف بیش از حد چه اتفاقی می‌افتد؟

به دنبال اورژانس پزشکی باشید یا با 115 تماس بگیرید.

علائم مصرف بیش از حد ممکن است شامل ضربان قلب کند، ناهموار، سرگیجه، ضعف یا غش باشد.

در زمان مصرف پروپرانول از چه چیزی باید اجتناب کرد؟

از نوشیدن الکل خودداری کنید. ممکن است سطح پروپرانول خون شما را افزایش دهد.

از بلند شدن سریع از حالت نشسته یا دراز کشیده خودداری کنید، در غیر این صورت ممکن است احساس سرگیجه کنید. برای جلوگیری از زمین خوردن به آرامی و استوار بایستید.

 

عوارض پروپرانول یا به طور کلی عوارض جانبی پروپرانول چیست؟

در صورت داشتن علائم واکنش آلرژیک به پروپرانول، فوریت‌های پزشکی را دریافت کنید: تنفس دشوار؛ تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو.

اگر موارد زیر را دارید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:

• ضربان قلب کند یا ناهموار؛
• احساس سبکی سر مثل این‌که ممکن است از حال بروید؛
• خس خس سینه یا مشکل در تنفس؛
• تنگی نفس (حتی با شرایط خفیف)، تورم، افزایش سریع وزن؛
• ضعف ناگهانی، مشکلات بینایی یا از دست دادن هماهنگی (به ویژه در کودک مبتلا به همانژیوم که روی صورت یا سر تاثیر می‌گذارد)؛
• احساس سرما در دست و پای شما؛
• افسردگی، گیجی، توهم؛

• مشکلات کبدی – تهوع، درد بالای معده، خارش، احساس خستگی، از دست دادن اشتها، ادرار تیره، مدفوع به رنگ خاک رس، زردی (زردی پوست یا چشم)؛
• قند خون پایین – سردرد، گرسنگی، ضعف، تعریق، گیجی، تحریک‌پذیری، سرگیجه، ضربان قلب سریع یا احساس عصبانیت؛
• قند خون پایین در نوزاد – پوست رنگ‌پریده، پوست آبی یا بنفش، تعریق، سرگیجه، گریه، عدم تمایل به غذا خوردن، احساس سرما، خواب آلودگی، تنفس ضعیف یا کم‌عمق (ممکن است تنفس برای مدت کوتاهی متوقف شود)، تشنج (لرز) یا از دست دادن هوشیاری؛
• واکنش شدید پوستی – تب، گلودرد، تورم در صورت یا زبان، سوزش در چشم‌ها، درد پوست، به دنبال آن بثورات پوستی قرمز یا بنفش که گسترش می‌یابد (به خصوص در صورت یا قسمت فوقانی بدن) و باعث ایجاد تاول و لایه‌برداری می‌شود.

عوارض جانبی شایع قرص پروپرانول ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست، گرفتگی معده؛
• کاهش میل جنسی، ناتوانی جنسی یا مشکل در ارگاسم؛
• مشکلات خواب (بی خوابی)؛ یا
• احساس خستگی

این یک لیست کامل از عوارض قرص پرانول نیست و موارد دیگر نیز ممکن است رخ دهد. به منظور مشاوره پزشکی در مورد عوارض جانبی با پزشک خود تماس بگیرید.

 

تاثیر قرص پروپرانول بر قاعدگی چگونه است؟

هیچکدام از موارد ذکر شده در خصوص تاثیر مصرف قرص پروپرانول بر قاعدگی، نازایی یا یائسگی تایید نشده است. اما گاها در موارد خاص دیده شده است که ممکن است باعث تاخیر قاعدگی یا یائسگی زودرس شود. این شرایط را با پزشک خود مطرح نمایید تا اطلاعات کامل و اقدامات لازم را دریافت نمایید.

 

چه داروهای دیگری بر پروپرانول تأثیر می‌گذارد؟

پزشک خود را در مورد تمام داروهایی که استفاده می‌کنید و داروهایی که در طول درمان با پروپرانول شروع یا متوقف می‌کنید، مطلع نمایید، به ویژه:

• رقیق کننده خون – وارفارین “warfarin”، کومادین “Coumadin”، ​​جانتوون “Jantoven”؛
• یک داروی ضد افسردگی – آمی تریپتیلین “amitriptyline”، کلومیپرامین “clomipramine”، دسیپرامین “desipramine”، ایمی‌پرامین “imipramine” و موارد دیگر؛
• داروهایی برای درمان فشار خون بالا یا اختلال پروستات – دوکسازوسین “doxazosin”، پرازوسین “prazosin”، ترازوسین “terazosin”؛
• داروی قلب یا فشار خون – آمیودارون “amiodarone”، دیلتیازم “diltiazem”، پروپافنون “propafenone”، کینیدین “quinidine”، ​​وراپامیل “verapamil” و موارد دیگر؛
• NSAIDs (داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی) – آسپرین “aspirin”، ایبوپروفن “ibuprofen” (Advil، Motrin)، ناپروکسن (Aleve)، سلکوکسیب “celecoxib”، دیکلوفناک “diclofenac”، ایندومتاسین “indomethacin”، ملوکسیکام “meloxicam” و موارد دیگر؛
• داروهای استروئیدی – پردنیزون “prednisone” و غیره.

این لیست کامل نیست. داروهای دیگر نیز ممکن است با پروپرانول تداخل داشته باشند از جمله داروهای تجویزی و بدون نسخه، ویتامین‌ها و محصولات گیاهی. همه تداخلات احتمالی در این مقاله ذکر نشده است.