بیماری آرتریت روماتئید چیست؟ علائم و درمان آن

آرتريت به التهاب مفاصل گفته می شود. اين عارضه اغلب با درد، تورم، سفتي و حرارت در مفاصل آسيب ديده همراه است. در حال حاضر بيش از 100 نوع آرتريت شناخته شده است كه شايعترين انواع آن ها اوستئوآرتريت، آرتريت روماتوئيد و نقرس هستند. در واقع هر نوع التهاب مفصلي شكلي از آرتريت محسوب مي‌شود.

آرتریت روماتوئید نوعی اختلال التهابی مزمن است که می تواند بر نقاطی بیش از مفاصل بدن اثر بگذارد. در بعضی از افراد، این بیماری می تواند به طیف گسترده ای از سیستم های بدن از جمله پوست، چشم ها، ریه ها، قلب و عروق آسیب برساند. این بیماری نوعی بیماری خودایمنی می باشد به این معنی که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت های سالم بدن آسیب می رساند.

آرتریت روماتوئید، بر سطوح مفاصل اثر می گذارد و باعث تورمی دردناک می شود که در نهایت می تواند منجر به فرسایش استخوان و ناهنجاری مفاصل شود. التهاب مرتبط با آرتریت روماتوئید می تواند به سایر قسمت های بدن آسیب برساند. با وجود پیشرفت قابل توجهی که در درمان بیماری صورت پذیرفته است، هنوز هم آرتریت روماتوئید شدید می تواند به درمان، پاسخ مطلوبی نداده و باعث ناتوانی جسمی شود.

علائم بیماری آرتریت روماتوئید چیست؟

علائم این بیماری شامل موارد زیر است:

• گرمی، تورم و دردناکی مفاصل حین لمس
• سفتی صبحگاهی مفصل به دلیل عدم استفاده
• خستگی، تب و بی اشتهایی

آرتریت روماتوئید اولیه معمولا روی مفاصل کوچکتر خصوصاً مفاصل انگشتان دست ها و پاها اثر می گذارد. با پیشرفت بیماری، علائم اغلب به مچ دست، زانو، مچ پا، آرنج، لگن و شانه ها گسترش می یابند. در بیشتر موارد، علائم در مفاصل یکسان در هر دو طرف بدن به صورت قرینه (مانند درگیری هر دو شانه یا هر دو دست) مشاهده می شود.

حدود 40 درصد افرادی که آرتریت روماتوئید دارند علائم خارج مفصلی را نیز تجربه می کنند. آرتریت روماتوئید می تواند بر بسیاری از بافت های غیرمفصلی مانند موارد زیر تأثیر بگذارد:

• پوست
• چشم
• ریه ها
• قلب
• کلیه ها
• غدد بزاقی
• اعصاب
• مغز استخوان
• عروق خونی

شدت علائم و نشانه های آرتریت روماتوئید در بیماران مختلف متفاوت است و معمولا این علائم به صورت پیوسته نمی باشند. درد مفاصل به صورت دوره ای گاه بسیار شدید بوده و حد فاصل این دوره ها بهبودی حاصل شده و ورم از بین می رود. با گذشت زمان، آرتریت روماتوئید می تواند باعث تغییر شکل مفاصل شود.

علت بیماری آرتریت روماتوئید چیست؟

آرتریت روماتوئید هنگامی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن به سینوویوم حمله کند. سینوویم یک غشا پوشاننده از جنس بافت پیوندی است که مفاصل مختلف بدن را احاطه می کند. این التهاب ناشی از سیستم ایمنی، سینوویم را ضخیم‌تر می کند، که به نوبه ی خود می تواند غضروف و استخوان موجود در مفصل را از بین ببرد. تاندون ها و رباط هایی که مفصل را در کنار هم نگه می دارند، ضعیف و کشیده می شوند. در نتیجه مفصل به تدریج، شکل و انسجام طبیعی خود را از دست می دهد. علت اصلی حمله سیستم ایمنی بدن به سینوویم مشخص نیست با این حال به نظر می آید که عوامل ژنتیکی در بروز این عارضه نقش دارند به گونه ای که فرد را مستعد ابتلا به عوامل محیطی مانند عفونت با برخی از ویروس ها و باکتری ها می کنند که ممکن است باعث بیماری شود.

با اینکه علت اصلی این بیماری شناخته شده نیست، برخی از عوامل خطرساز وجود دارند که ممکن است در نهایت منجر به بروز این بیماری شوند. این موارد به شرح زیر می باشند:

• جنسیت: زنان بیشتر از مردان در معرض بیماری های خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید قرار دارند.
• سن: آرتریت روماتوئید در هر سنی ممکن است رخ دهد، اما بیشتر از سنین میانسالی شروع می شوند. این بیماری بیشتر در خانم های بالای 40 سال دیده می شود.
• سابقه خانوادگی: اگر یکی از اعضای خانواده مبتلا به آرتریت روماتوئید باشد، ممکن است خطر ابتلا به این بیماری بیشتر شود.
• مصرف سیگار: استعمال سیگار خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید را افزایش می دهد، به خصوص اگرزمینه ژنتیکی برای ابتلا به این بیماری وجود داشته باشد. علاوه بر این، به نظر می رسد که مصرف سیگار با شدت بیماری ارتباط داشته باشد.
• عوامل محیطی: اگرچه مطالعات در این زمینه کافی نمی باشد، اما مواجه با آزبست یا سیلیس ممکن است خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید را افزایش دهد.
• چاقی: افراد چاق، در معرض خطر بیشتری در ابتلا به بیماری هستند.

عوارض بیماری آرتریت روماتوئید چیست؟

این بیماری خطر ابتلا به شرایط زیر را بیشتر می کند:

• پوکی استخوان: آرتریت روماتوئید به همراه برخی از داروهایی که برای درمان آن استفاده می شود، می تواند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد.
• گره های روماتوئید: گره های روماتوئید توده هایی محکم هستند که در هر نقطه از بدن بیمار ایجاد می شوند اما معمولا در زیر پوست یا ریه های بیمار مشاهده می شوند. تشکیل این گره ها مختص بیمار آرتریت روماتوئید می باشد و معمولاً در نزدیکی مفاصل تحت تأثیر این بیماری ظاهر می شوند. در حدود یک چهارم افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید، گره های روماتوئید مشاهده می شود.
• خشکی چشم و دهان: افرادی که آرتریت روماتوئید دارند بیشتر احتمال دارد سندرم شوگرن را تجربه کنند. (Sjogren Syndrome) این بیماری، اختلالی است که باعث کاهش میزان رطوبت در چشم ها و دهان می شود.
• عفونت ها: خود این بیماری و بسیاری از داروهایی که برای مبارزه با روماتیسم استفاده می شود می توانند سیستم ایمنی بدن را مختل کنند که به نوبه ی خود منجر به ابتلای بیشتر به عفونت های مختلف می شود.
• سندرم تونل کارپال: اگر آرتریت روماتوئید روی مچ دست بیمار اثر بگذارد، التهاب منجر به درگیری عصبی می شود که وظیفه عصب رسانی به تمامی انگشتان دست به جز انگشت کوچک را دارد. این امر منجر به بی حسی و گزگز می شود.
• عوارض قلبی: آرتریت روماتوئید می تواند خطر ابتلا به آترواسکلروز یا تصلب شرایین را افزایش دهد. آترواسکلروز به سفتی و سختی دیواره شریان ها گفته می شود. این وضعیت به انسداد عروق خونی قلب و در نتیجه بروز حمله قلبی یا درد قفسه سینه منجر می‌شود. این بیماری همچنین خطر التهاب پریکارد را افزایش می دهد. پریکارد کیسه ای از جنس بافت پیوندی است که قلب را در جای مناسب خود در قفسه سینه نگه می دارد.
• عوارض ریوی: در مبتلایان به آرتریت روماتوئید خطر التهاب و زخم بافت ریه بالاتر است که می تواند به تنگی نفس منجر شود.
• لنفوم: آرتریت روماتوئید خطر ابتلا به لنفوم را افزایش می دهد. لنفوم گروهی از تومورهای سلول های خونی می باشد که از لنفوسیت ها به وجود می آید.

آرتریت روماتوئید چگونه درمان می شود؟

درمانی برای آرتریت روماتوئید وجود ندارد. با این حال مطالعات بالینی نشان می دهد در صورت درمان سریع با داروهای خاص آنتی روماتیک به نام (disease-modifying antirheumatic drugs (DMARD امکان بهبودی علائم وجود دارد.

درمان دارویی

انواع داروهایی که توسط پزشک توصیه می شوند به شدت علائم بیمار و طول دوره ی بیماری بستگی دارد. این داروها شامل موارد زیر می باشند:

• NSAIDs: داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) می توانند درد و التهاب را کاهش دهند. عوارض جانبی این دسته از داروها ممکن است شامل سوزش معده، مشکلات قلبی و آسیب کلیوی باشد. از این دسته از داروها می توان ایبوبروفن و ناپروکسن را نام برد.
• استروئیدها: داروهای کورتیکواستروئیدی مانند پردنیزون باعث کاهش التهاب و درد شده و منجر به کاهش سرعت آسیب مفاصل می شود. عوارض جانبی این دسته از داروها ممکن است شامل نازکی استخوان ها، افزایش وزن و دیابت باشد. پزشکان معمولاً برای از بین بردن علائم حاد، با هدف کاهش تدریجی داروها، از داروهای کورتونی استفاده می کنند.
• DMARDs: این گروه مهم ترین داروها برای درمان بیماری بوده و می توانند پیشرفت آن را را کند کرده و مفاصل و سایر بافت ها را از آسیب دائمی نجات دهند. از شایع ترین این داروها می توان متوتروکسات، هیدروکسی کلروکین و سولفاسالازین را نام برد. عوارض جانبی این داروها متفاوت بوده و مهمترین آن ها آسیب های کبدی، سرکوب مغز استخوان و عفونت های شدید ریوی هستند.
• عوامل زیستی: این دسته از داروها که به عنوان اصلاح کننده های واکنش های زیستی نیز شناخته می شوند، نوع جدیدی از داروهای DMARD می باشند که قسمت هایی از سیستم ایمنی بدن را که باعث التهاب و آسیب به مفاصل و بافت ها می شود را مورد هدف قرار می دهند. این داروها نیز خطر عفونت را افزایش می دهند. به منظور اثربخشی بیشتر، آن ها  معمولا همراه با DMARDهای غیرزیستی مانند متوتروکسات تجویز می شوند. از این دسته از داروها می توان به توفاسیتینیب اشاره کرد.

جراحی

اگر داروها در جلوگیری یا کندی آسیب مفاصل کمکی نکنند، پزشک ممکن است به منظور ترمیم مفاصل آسیب دیده جراحی را به عنوان گزینه درمانی انتخاب کند. جراحی ممکن است به بازگرداندن توانایی بیمار در استفاده از مفاصل کمک کند. همچنین می تواند درد را کاهش داده و دامنه حرکت مفصل را افزایش دهد.

جراحی آرتریت روماتوئید ممکن است به یک یا چند روش زیر انجام شود:

• سینووکتومی: سینووکتومی نوعی از جراحی است که طی آن پوشش ملتهب مفصل که سطوح مفاصل زانوها، آرنج ها، مچ دست ها، انگشتان و لگن برداشته می شود.
• ترمیم تاندون: التهاب و آسیب مفاصل ممکن است باعث شل شدگی یا پارگی تاندونهای اطراف مفصل شود. جراح ممکن است بتواند تاندونهای اطراف مفصل را ترمیم کند.
• تعویض کلی مفصل: در حین جراحی تعویض مفصل، جراح قسمت های آسیب دیده مفصل را برداشته و پروتز ساخته شده از فلز و پلاستیک را جایگزین می کند.

جراحی خطر خونریزی، عفونت و درد را به همراه دارد.

اگر به بیماری آرتریت روماتوئید مبتلا شده اید می توانید اقدامات مختلفی برای مراقبت از بدن خود انجام دهید. این اقدامات، در کنار داروهای مختلف که به منظور درمان آرتریت روماتوئید استفاده می شوند، می توانند به شما در کنترل علائم و بهبودی کمک کنند. محافظت از مفصل یک راهکار اثبات شده برای کمک به بیمار در مدیریت درد ورم مفاصل روماتیسمی و سهولت بیشتر انجام فعالیت های روزانه است. مفاصل ملتهب به اندازه مفاصل سالم توانایی تحمل فشار را ندارند. در صورت لزوم استفاده از مفصل، تا جایی که ممکن است می بایست کمترین فشار به آن وارد شود. برای مثال می توان از روش های زیر کمک گرفت:

• حمل اشیا با کف دست و توزیع نیرو بر روی ساعد به جای مچ
• استفاده از عضلات ران برای برخاستن از صندلی به جای اعمال فشار بر دست ها
• انتقال وزن اشیا سنگین نزدیک به سینه و روی ساعد به جای دست ها
• پرهیز از حرکات ناگهانی و ناخوشایند دست ها مانند تلاش برای برداشتن اشیا از صندلی عقب خودرو هنگامی که بیمار در صندلی جلو نشسته است.
• ورزش ملایم جهت تقویت عضلات اطراف مفاصل (توجه به نظر پزشک و آغاز فعالیت ها با ورزش های سبک ضروری است.)