اسکیزوفرنی (Schizophrenia) یک اختلال مغزی مزمن، شدید و ناتوان کننده است. حدود یک درصد از جمعیت جهان اسکیزوفرنیک هستند. علائم اسکیزوفرنی معمولاً در سنین 16 تا 30 سالگی بروز می‌کند. این بیماری به طور مساوی جنسیت و گروه‌های قومی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اگرچه مردان در اوایل بیست سالگی علائم اسکیزوفرنی را نشان می‌دهند، در حالی که علائم در اواخر دهه بیست تا اوایل دهه سی شروع می‌شود. شایع‌ترین علائم، شنیدن صداهایی است که واقعی نیستند. به هر روی، برای شناخت بیشتر این بیماری با رسا همراه باشید.
فهرست مطالب
- 1 اسکیزوفرنی چیست؟
- 2 انواع اسکیزوفرنی
- 3 علت بیماری اسکیزوفرنی
- 4 نشانه‌ها و علائم اسکیزوفرنی
- 5 عوارض اسکیزوفرنی
- 6 تشخیص اسکیزوفرنی
- 7 درمان اسکیزوفرنی
- 8 پیشگیری از اسکیزوفرنی
- 9 تفاوت اسکیزوفرنی با روان پریشی
- 10 اسکیزوفرنی کودکی یا زودرس
- 11 تفاوت اسکیزوفرنی با بیماری دو قطبی
- 12 اسکیزوفرنی پارانوئید چست؟
- 13 اسکیزوفرنی در زنان باردار
- 14 چشم انداز بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی
اسکیزوفرنی چیست؟
اسکیزوفرنی نوعی بیماری روانی است که به عنوان مدلی از روان پریشی شناخته می‌شود. روان پریشی نوعی بیماری روانی است که در آن فرد نمی‌تواند واقعیت را از آنچه تصور می‌کند تشخیص دهد. در بعضی مواقع، افراد مبتلا به بیماری روان پریش ارتباط خود را با واقعیت از دست می‌دهند. جهان ممکن است به هم ریخته ای از افکار، تصاویر و صداهای گیج کننده به نظر برسد.
اسکیزوفرنی شایع‌تر از آن است که اکثر مردم فکر می‌کنند. تقریباً از هر 200 نفر در طول زندگی 1 نفر به اسکیزوفرنی مبتلا می‌شود. همچنین مهم است که بدانید این بیماری علائم مختلفی دارد و می‌تواند به طرق مختلفی ظاهر شود.
اسکیزوفرنی به طور معمول در افراد در اواخر نوجوانی تا اوایل 30 سالگی تشخیص داده می‌شود. این اختلال در مردان بیشتر از زنان است. مردان تمایل دارند علائم را زودتر نشان دهند. آنها همچنین زودتر از اواخر دوره بلوغ تا اوایل دهه 20 تشخیص داده می‌شوند. زنان تمایل دارند بعداً تشخیص داده شوند، از اوایل دهه 20 تا اوایل 30 سالگی!
تحقیقات نشان می‌دهند که اسکیزوفرنی در کمتر از یک درصد افراد رخ می‌دهد. این بیش از 21 میلیون نفر منبع معتمد در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. خطر فرد برای ابتلا به این اختلال 10 درصد است، اگر منبع خویشاوندی درجه یکی مانند، پدر و مادر یا خواهر و برادر داشته باشید، این درصد بیشتر می‌باشد.
در سراسر جهان، اسکیزوفرنی یکی از 15 بیماری ناتوان کننده است. تقریبا نیمی از افراد مبتلا به این اختلال سایر مشکلات بهداشت روان را نیز دارند. تقریباً 5 درصد از افراد مبتلا به این اختلال در اثر خودکشی می‌میرند. این بالاتر از جمعیت عمومی است. بیش از نیمی از منابع معتمد افراد مبتلا به این اختلال، از مراقبت مناسب برخوردار نیستند.
انواع اسکیزوفرنی
اسکیزوفرنی برای اولین بار به پنج زیرگروه تقسیم شد اما سپس در سال 2013، زیرگروه‌ها حذف شدند. نام انواع مختلف به پزشکان و ارائه دهندگان خدمات بهداشتی کمک می‌کند تا برنامه‌های درمانی خود را برنامه‌ریزی کنند. با این حال، آنها دیگر به عنوان تشخیص بالینی استفاده نمی‌شوند.
انواع این بیماری عبارتند از:
- پارانوئید: در سال 2013، پزشکان تصمیم گرفتند که پارانویا یک علامت مثبت این اختلال است، نه یک نوع جداگانه.
- هبفرنیک ( سازمان نیافته): این نوع در افرادی که توهم را تجربه نکرده اند اما گفتار یا رفتارهای نامنظمی دارند، تشخیص داده شده است.
- نامتمایز (نامشخص): پزشکان افراد مبتلا به این زیرگروه که بیش از یک نوع علائم غالب دارند را تشخیص داده اند.
- باقیمانده: اگر کسی در اوایل زندگی خود به اسکیزوفرنی تشخیص داده شده است، اما بعداً علائمی از خود نشان نداده باشد، ممکن است از این زیرگروه برای وی استفاده شده باشد.
- کاتاتونیک: همانطور که از نامش پیداست، این زیرگروه در افرادی که علائمی از جهش نشان داده‌اند یا تحت تأثیر گیجی یا کند ذهنی قرار گرفته اند، تشخیص داده شده است.
علت بیماری اسکیزوفرنی
علت دقیق اسکیزوفرنی ناشناخته است! محققان پزشکی معتقدند عوامل مختلفی می‌توانند در این امر مؤثر باشند از جمله موارد زیر:
- بیولوژیکی
- ژنتیکی
- محیطی
منبع معتبر پیشنهاد کرده است که آزمایش‌های تصویربرداری انجام شده بر روی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است ناهنجاری در برخی ساختارهای مغزی را نشان دهد. تحقیقات در حال انجام در این زمینه ادامه دارد. اعتقاد بر این است که ناهنجاری‌های شیمیایی در مغز عامل بسیاری از علائمی هستند که در اسکیزوفرنی مشاهده می‌شوند.
محققان همچنین معتقدند که سطح پایین برخی از مواد شیمیایی مغزی که بر احساسات و رفتار تأثیر می‌گذارند نیز ممکن است در بروز این اختلال روانپزشکی نقش داشته باشد. ژنتیک نیز ممکن است در این امر نقش مهمی داشته باشد. افرادی که سابقه خانوادگی اسکیزوفرنی دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به این اختلال هستند.
سایر عوامل خطر اسکیزوفرنی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- قرار گرفتن در معرض سموم یا ویروس قبل از تولد یا در دوران نوزادی
- داشتن بیماری التهابی یا خودایمنی
- با استفاده از داروهای تغییر دهنده ذهن
- سطح استرس بالا
نشانه‌ها و علائم اسکیزوفرنی
علائم اسکیزوفرنی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
علائم اولیه
علائم این اختلال معمولاً در سال‌های نوجوانی و اوایل دهه 20 مشاهده می‌شوند. در این سنین، به دلیل رفتارهای معمول نوجوان، ممکن است اولین علائم نادیده گرفته شوند.
علائم اولیه شامل موارد زیر هستند:
- جدا شدن از دوستان و خانواده
- تغییر دوستان یا گروه‌های اجتماعی
- تغییر در تمرکز
- مشکلات خواب
- تحریک پذیری
- مشكلات در كار مدرسه يا عملكرد ضعيف تحصيلي
علائم مثبت
علائم مثبت اسکیزوفرنی شامل موارد زیر هستند:
- توهم: تجربیاتی است که واقعی به نظر می‌رسد، اما توسط ذهن ایجاد می‌شود. این موارد شامل دیدن، شنیدن صدا یا بوییدن چیزهایی است که دیگران در اطراف تجربه نمی‌کنند.
- هذیان: یک توهم زمانی اتفاق می‌افتد که فرد با وجود شواهد یا حقایقی خلاف آن، به چیزی باور داشته باشید.
- اختلالات فکری: این‌ها روش‌های غیرمعمول تفکر یا پردازش اطلاعات هستند.
- اختلالات حرکتی: این‌ها شامل حرکات آشفته بدن یا حالت‌های عجیب و غریبی است.
علائم منفی
علائم منفی اسکیزوفرنی احساسات، رفتارها و توانایی‌های معمول فرد را قطع می‌کنند. این علائم عبارتند از:
- تفکر یا گفتار بی نظم، جایی که فرد هنگام صحبت سریع موضوعات را تغییر می‌دهد یا از کلمات یا عبارات ساخته شده استفاده می‌کند.
- در کنترل تکانه‌ها مشکل دارد.
- پاسخ‌های عاطفی عجیب و غریب به موقعیت‌ها
- کمبود احساسات یا عبارات
- از دست دادن علاقه یا هیجان برای زندگی
- ایزوله سازی اجتماعی
- تجربه لذت
- مشکل در شروع یا پیگیری برنامه‌ها
- مشکل در انجام فعالیت‌های عادی روزمره
علائم شناختی اسکیزوفرنی
علائم شناختی گاهی اوقات ظریف هستند و تشخیصشان دشوار است. با این حال، این اختلال می‌تواند بر حافظه و تفکر تأثیر بگذارد. این علائم عبارتند از:
- تفکر بی نظم، مانند مشکل در تمرکز یا توجه
- عملکرد اجرایی ضعیف یا درک اطلاعات و استفاده از آنها برای تصمیم گیری
- مشکلات یادگیری اطلاعات و استفاده از آنها
- عدم بینش یا بی اطلاع بودن از علائم آنها
تشخیص علائم اسکیزوفرنی دشوار است! درباره همه علائم احتمالی اختلال که ممکن است شناخت آنها را آسان‌تر کند بیشتر بدانید.
عوارض اسکیزوفرنی
اسکیزوفرنی یک بیماری روانی شدید است که نباید نادیده گرفته شود و یا تحت درمان قرار گیرد. این بیماری خطر عوارض جدی مانند موارد زیر را افزایش می‌دهد:
- خودزنی یا خودکشی
- اضطراب
- فوبیا
- افسردگی
- مصرف الکل یا مواد مخدر
- مشکلات خانوادگی
اسکیزوفرنی همچنین می‌تواند زندگی عادی را دشوار کند. اگر نمی‌توانید از نظر مالی کار یا تأمین هزینه زندگی کنید، خطر فقر و بی‌خانمانی بیشتر است.
تشخیص اسکیزوفرنی
آزمایشی برای تشخیص اسکیزوفرنی وجود ندارد. یک معاینه روانپزشکی کامل می‌تواند به پزشک در تشخیص کمک کند. فرد باید به یک روانپزشک یا یک متخصص بهداشت روان مراجعه کند.
در قرار ملاقات خود، انتظار داشته باشید که به سوالات مربوط به موارد زیر پاسخ دهید:
- سابقه پزشکی
- سلامت روان
- سابقه پزشکی خانوادگی
پزشک ممکن است موارد زیر را انجام دهد:
- معاینه فیزیکی
- کار خون
- آزمایشات تصویربرداری از جمله تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) یا توموگرافی کامپیوتری (CT)
بعضی اوقات، علل دیگری می‌تواند علایم فرد را نشان دهد، حتی اگر ممکن است شبیه علائم اسکیزوفرنی باشد. این دلایل ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- مصرف مواد
- داروهای خاص
- سایر بیماری‌های روحی
اگر حداقل یک دوره دو ماهه داشته باشید، ممکن است پزشک اسکیزوفرنی را تشخیص دهد. این علائم باید شامل موارد زیر باشند:
- توهم
- هذیان
- سخنرانی بی نظم
درمان اسکیزوفرنی
هیچ درمانی برای اسکیزوفرنی وجود ندارد! در صورت تشخیص این اختلال، فرد به درمان مادام العمر نیاز خواهد داشت. درمان‌ها می‌توانند شدت علائم را کنترل یا کاهش دهند. مهم است که از یک روانپزشک یا یک متخصص بهداشت روان که تجربه درمان افراد مبتلا به این اختلال را دارد، کمک بگیریم. همچنین می‌توانید با یک مددکار اجتماعی یا یک مدیر پرونده کار کنید.
درمان‌های احتمالی شامل موارد زیر هستند:
دارو درمانی
داروهای ضد روان پریشی رایج‌ترین درمان اسکیزوفرنی هستند. دارو می‌تواند به فرد در موارد زیر کمک کنند:
- توهم
- هذیان
در صورت بروز روان پریشی، ممکن است در بیمارستان بستری شوید و تحت نظارت دقیق پزشک تحت درمان قرار بگیرید.
مداخله روانی – اجتماعی
یکی دیگر از گزینه‌های درمانی اسکیزوفرنی مداخله روانی – اجتماعی است. این شامل درمان فردی برای کمک به بیمار در کنار آمدن با استرس و بیماری است. آموزش اجتماعی می‌تواند مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی فرد را بهبود ببخشد.
توانبخشی حرفه‌ای
توانبخشی شغلی می‌تواند مهارت‌های لازم برای بازگشت به کار را برای فرد فراهم کند. این ممکن است حفظ یک کار منظم را آسان کند.
درمان‌های جایگزین اسکیزوفرنی
دارو برای درمان اسکیزوفرنی مهم است. با این حال، برخی از افراد مبتلا به این اختلال ممکن است بخواهند داروی مکمل را در نظر بگیرند. اگر استفاده از این روش‌های درمانی جایگزین را انتخاب کردید، برای اطمینان از بی‌خطر بودن درمان با پزشک خود مشورت کنید.
انواع درمان‌های جایگزین مورد استفاده برای اسکیزوفرنی عبارتند از:
- درمان ویتامین
- مکمل‌های روغن ماهی
- مکمل‌های گلیسین
- مدیریت رژیم
پیشگیری از اسکیزوفرنی
هیچ راهی برای جلوگیری از اسکیزوفرنی وجود ندارد. با این وجود، شناسایی افراد در معرض خطر و چگونگی جلوگیری از بروز اختلال در افراد در معرض خطر مورد توجه محققان در سال‌های اخیر بوده است.
لذت بردن از یک زندگی سالم و عاری از علائم ممکن است. علائم اسکیزوفرنی می‌توانند برای مدتی از بین بروند و سپس دوباره برگردند. پیروی از توصیه‌های پزشک پیش آگهی فرد را بهبود می‌بخشد. طبق مطالعات روانپزشکان، از هر 5 نفری که به اسکیزوفرنی تشخیص داده می‌شود، 3 نفر با درمان بهتر می‌شوند. برای قرار گرفتن در مسیر پیشرفت، مهم است:
- در مورد شرایط خود بیاموزید.
- عوامل خطر را درک کنید.
- برنامه درمانی پزشک خود را دنبال کنید.
تفاوت اسکیزوفرنی با روان پریشی
اسکیزوفرنی و روان پریشی ممکن است با یکدیگر اشتباه گرفته شوند، اما آنها یکسان نیستند! اولی یک بیماری روانی است و دیگری علامتی از یک بیماری روانی است.
روان پریشی شکافی از واقعیت است. در طی یک دوره روان پریشی، ممکن است صداهایی را بشنوید، چیزهایی را ببینید که واقعی نیستند یا چیزهایی را که درست نیستند باور کنید.
روان پریشی یکی از عناصر یا علائم چندین اختلال بهداشت روان از جمله اسکیزوفرنی است. روان پریشی همچنین می‌تواند در افرادی رخ دهد که هیچ علائم دیگری در زمینه بهداشت روان ندارند.
اگرچه آن می‌تواند در مبتلایان به اسکیزوفرنی رخ دهد، اما همه مبتلایان به این اختلال، دچار روان پریشی نخواهند شد. شما یا کسی که می‌دانید علائم روان پریشی را تجربه کرده است، باید بلافاصله برای درمان اقدام کنید.
اسکیزوفرنی کودکی یا زودرس
تشخیص اسکیزوفرنی در افراد در سنین نوجوانی و اوایل 20 سالگی معمول است. گرچه کمتر رایج است، اما می‌تواند زودتر شروع شود. وقتی علائم قبل از 13 سالگی بروز می‌کنند، گاهی اوقات این بیماری را اسکیزوفرنی شروع زودرس یا کودکی می‌نامند.
تشخیص این شرایط دشوار است، زیرا با رشد کودکان و نوجوانان تغییر رفتار غیر عادی کمتر مشاهده می‌شود. به علاوه، برخی از رایج‌ترین علائم این اختلال سلامت روان در سایر شرایط نیز خود را نشان می‌دهند که عبارتند از:
- افسردگی
- اختلال دوقطبی
- اختلالات توجه
علائم اسکیزوفرنی دوران کودکی شامل موارد زیر هستند:
- ترس یا اضطراب غیرمعمول (پارانویا)
- مشکلات خواب
- نوسانات عاطفی
- شنیدن صدا یا دیدن چیزها (توهم)
- کاهش توجه به مراقبت از خود
- تغییرات ناگهانی در رفتار
- وخامت عملکرد تحصیلی
تفکیک رفتارهایی که ممکن است در کودکان و نوجوانان در حال رشد با علائم یک بیماری جدی روانی رخ دهد، مهم است. درباره علائم احتمالی اسکیزوفرنی زودرس بیشتر بخوانید.
تفاوت اسکیزوفرنی با بیماری دو قطبی
اسکیزوفرنی و اختلال دو قطبی هر دو بیماری مزمن سلامت روان هستند. آنها ممکن است دارای برخی ویژگی‌ها باشند، با این حال، تفاوت‌های مشخصی وجود دارد.
اختلال دو قطبی باعث تغییرات شدید خلقی می‌شود. این نوسانات بین شیدایی و افسردگی تغییر می‌کند. در طول این قسمت‌ها، ممکن است فردی که دارای اختلالات دو قطبی است، توهم یا هذیان، خصوصاً در یک قسمت جنون، را تجربه کند. تجربه روان پریشی همراه با تغییر روحیه ممکن است انجام کارهای روزمره را دشوارتر کند.
به همین ترتیب، افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است توهم یا توهماتی را تجربه کنن، اما احتمالاً فکر و گفتار نامنظم را نیز تجربه می‌کنند. برخلاف فرد مبتلا به اختلال دو قطبی در مرحله شیدایی، علائم روان پریشی با شیدایی همراه نیستند.
هیچ آزمایشی نمی‌تواند تعیین کند که فرد در چه شرایطی قرار دارد. در عوض، پزشک ممکن است یک ارزیابی روانپزشکی جامع انجام دهد و برخی آزمایشات را برای کمک به رد علل احتمالی تجویز کند. این آزمایشات می‌توانند شامل آزمایش خون، آزمایش تصویربرداری و آزمایش غربالگری دارو باشند. با این نتایج، پزشک ممکن است شروع به کنترل رفتار و علائم فرد کند تا تشخیصی متناسب با آنچه او تجربه می‌کند پیدا کند.
اسکیزوفرنی پارانوئید چست؟
اسکیزوفرنی پارانوئید شایع‌ترین شکل تشخیص این اختلال است. سپس، در سال 2013، انجمن روانپزشکی تصمیم گرفت که زیرگروه‌های اسکیزوفرنی شرایط جداگانه ای نداشته باشند. امروزه، یک پزشک یا یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی تشخیص نمی‌دهد کسی با این شرایط روبرو باشد.
در عوض، تشخیص به راحتی اسکیزوفرنی خواهد بود. علایم غالب ممکن است پارانویا باشند. دانستن این موضوع به فرد کمک می‌کند تا پزشک را در مورد برنامه‌های درمانی بالقوه مطلع کند. همه مبتلایان به این بیماری دچار پارانویا نخواهند شد. با این حال، شناختن علائم اسکیزوفرنی پارانوئید می‌تواند به فرد یا یکی از عزیزان او در درمان کمک کند.
اسکیزوفرنی در زنان باردار
افراد مبتلا به اسکیزوفرنی مانند افرادی که به این بیماری مبتلا نیستند، اهداف و آرزوهایی دارند. این‌ها ممکن است شامل تشکیل خانواده باشد. اگر به اسکیزوفرنی مبتلا باشید می‌توانید یک بارداری سالم و یک کودکی سالم داشته باشید. اما برخی از موارد برای دانستن وجود دارند.
بهتر است با پزشک (متخصص زنان و زایمان)، پزشک بهداشت روان و پزشک خانواده و پزشک کودک (متخصص اطفال) در مورد هرگونه تغییر در روش درمانی یا سبک زندگی خود در حین و درست بعد از آن صحبت کنید.
ممکن است از خود بپرسید آیا دارویی که برای اسکیزوفرنی مصرف می‌کنیم به کودکمان آسیب می‌رساند یا خیر؟ در این مورد با پزشک خود صحبت کنید.
ممکن است داروهای دیگری برای اسکیزوفرنی یا عوارض جانبی داروها مصرف کنید. باید در مورد تمام داروهایی که مصرف می‌کنید با تیم مراقبت‌های بهداشتی خود مشورت کنید.
مصرف داروها برای کنترل علائم اسکیزوفرنی می‌تواند به جلوگیری از موارد زیر کمک کند:
- عدم مراقبت‌های قبل از تولد (مراقبت‌های قبل از تولد) که شما و کودک خود نیاز دارید.
- به اندازه کافی خوب غذا نمی‌خورید و به کودک خود تغذیه نامناسبی می‌دهید.
- مصرف سایر داروها یا مکمل‌هایی که ممکن است به کودکتان آسیب برساند.
- استفاده از الکل، داروهای غیرقانونی یا تنباکو، همه این‌ها ممکن است به کودک آسیب برساند.
بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که بارداری خود را با تیم مراقبت‌های بهداشتی خود برنامه ریزی کنید یا به محض اطلاع از بارداری با پزشک خود تماس بگیرید. آنها می‌توانند در تصمیم گیری در مورد داروها کمک کنند. آنها همچنین می‌توانند در تمام دوران بارداری به فرد کمک کنند و علائم یا مشکلاتی را که ممکن است داشته باشد را مشاهده کنند.
چشم انداز بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی
اسکیزوفرنی یک بیماری طولانی مدت است که می‌تواند تأثیر زیادی بر توانایی فرد در زندگی او داشته باشد. این تأثیرات می‌تواند بر افراد اطرافشان نیز تأثیر بگذارد. درمانی در دسترس است که می‌تواند به فرد کمک کند علائم خود را مدیریت کند.
افراد مبتلا به اسکیزوفرنی از حمایت خانواده، دوستان و خدمات اجتماعی خود نیز بهره مند خواهند شد. هر شخصی که به فرد مبتلا به این بیماری یاری رساند، می‌تواند با یادگیری نحوه تشخیص ابتدای یک قسمت، تشویق فرد به پایبندی به برنامه درمانی خود و پشتیبانی از طریق تجربه به او کمک کند.
منابع:
