بیماری گل مژه (Sty)، برجستگی مانند جوش است که به دلیل مسدود شدن یک غده، در روی یا داخل قسمت فوقانی و تحتانی پلک چشم ایجاد می‌شود. بیشتر اوقات این عارضه، به یک برجستگی قرمز و دردناکی تبدیل می‌شود که میتواند چند روز قبل ترکیده شود و سپس بهبود یابد. برخی از گل مژه‌ها کوتاه مدت هستند و به خودی خود بهبود می‌یابند، ولی برخی دیگر ممکن است نیاز به مراقبت پزشکی داشته باشند. گل مژه‌ها معمولاً روی سطح پلک قرار دارند و به راحتی قابل مشاهده هستند. اما آنها می‌توانند در عمق پلک نیز شکل بگیرند. همچنین یک گل مژه داخلی (در قسمت زیر پلک چشم) باعث ایجاد یک برآمدگی قرمز و دردناک می‌شود.. برای شناخت بیشتر این بیماری با رسا همراه باشید.
فهرست مطالب
بیماری گل مژه چیست؟
گل مژه، یک برجستگی قرمز و دردناک است که در داخل پلک نزدیک به لبه مژه‌ها تشکیل می‌شود. گل مژه‌ای که در قسمت بیرونی پلک بالا یا پایین به وجود می‌آید و بیشترین محل ظاهر شدن آن، در قسمت بیرونی پلک می‌باشد، به آن «گل مژه خارجی چشم» می‌گویند. گل مژه‌ای که در قسمت داخلی پلک بالا یا پایین ظاهر می‌شود، به آن «گل مژه داخلی چشم» می‌گویند. این عارضه میتواند مانند جوش‌های آکنه به نظر برسد. اصطلاح پزشکی برای این نوع گل مژه، «هوردئولوم» است.
برجستگی دیگری که دورتر از پلک رخ می‌دهد، به «چلازیون» معروف می‌باشد. بر خلاف گل مژه، معمولاً یک چلازیون دردناک نیست و در اثر عفونت باکتریایی ایجاد نمی‌شود. در عوض، این نوع از گل مژه زمانی اتفاق می‌افتد که سوراخ غدد تولید کننده روغن در پلک چشم، دچار گرفتگی می‌شود. با این حال، درمان هر دو بیماری مشابه است.
انواع بیماری گل مژه
به طور کلی دو نوع گل مژه به نام‌های هوردئولوم و چلازیون وجود دارند که هر کدام علل و درمان‌های متفاوتی دارند. هوردئولوم، یکی از موانع بازدارنده غدد عرق موجود در پوست پلک چشم و پایه و اساس مژه‌ها است، یا یکی از غددهای سباسه (غدد چربی پوست) کوچک است، که در پایه مژگان یافت می‌شود. غدد سباسه، سبوم ترشح می‌کنند، یک ماده مومی و روغنی مانند است. چلازیون انسداد یک غده میبومین (Meibomian) است، که یک غده چربی منحصر به فرد در پلکها است. این غده در داخل پلک قرار دارد و در لبه پلک چشم، پشت به مژه‌ها است.
علت ایجاد گل مژه
گل مژه، هنگامی اتفاق می‌افتد که غده، داخل یا روی پلک، بسته یا مسدود شود. در صورت انسداد غده توسط بافت زخم یا ماده خارجی (آرایش کردن، گرد و غبار) یا در صورت وجود ضخامتی از ماده تولید شده توسط غده، این امر میتواند رخ دهد که باعث می‌شود ماده به کندی جریان یابد یا اصلاً جریان نداشته باشد.
در حقیقت بیماری گل مژه ممکن است باعث ایجاد شرایطی مانند، یک عفونت حاد به نام هوردئولوم و یک واکنش التهابی طولانی مدت به نام چلازیون شود. فرد می‌داند که کدام یک از این دو نوع برجستگی، در او وجود دارند، زیرا هوردئولوم حاد نسبتاً دردناک و قرمز است و ممکن است در اثر لمس احساس گرما کند، اما طی چند هفته برطرف می‌شود. در حالی که یک چلازیون مزمن، به عنوان توده‌ای سفت ظاهر می‌شود که فقط کمی ناراحت کننده است و با گذشت چندین ماه از بین می‌رود.
گل مژه‌های حاد را می‌توان بیشتر به صورت بیرونی یا داخلی طبقه بندی کرد. هوردولا خارجی، عفونت‌های غددی است که درست در کنار مژگان ایجاد می‌شوند و دقیقاً شبیه جوش کوچکی روی پلک هستند.
هوردولا داخلی، عفونت‌های غدد میبومین هستند (غده‌هایی مسئول برای کمک به ایجاد روغن در اشک). این غدد در یک صفحه محکم در داخل پلک چشم قرار گرفته است و هنگامی که متورم می‌شود، میتواند قسمت‌های حساس چشم را تحت تأثیر قرار دهد.
هر دو گل مژه داخلی و خارجی، دردناک، متورم، قرمز و سوزناک هستند، اما به طور معمول، گل مژه‌های خارجی نسبت به نوع داخلی کمتر دردناک هستند. این ممکن است به این دلیل باشد که غدد خارجی کوچکتر است و بنابراین پتانسیل کمتری برای پُر کردن ترشحات نسبت به غدد داخلی بزرگ دارد؛ در نتیجه بافت عفونی کمتری خواهد داشت.
عوامل خطر بیماری گل مژه
شایع‌ترین عامل خطر، خروج آهسته سبوم از غدد میبومین است که معمولاً در یک بیماری التهابی مزمن بنام اختلال عملکرد غده میبومین (معمولاً به بیماری غده میبومین نیز معروف است) رایج است.
اختلال عملکرد غده میبومین، غالباً با آکنه روزاسه در گونه‌ها و بینی همراه است، اما به تنهایی نیز قابل مشاهده می‌باشد. خطرات دیگر شامل، انسداد باز شدن غده توسط بافت زخم در اثر عفونت، سوختگی یا تروما است. در صورت عدم شستشوی مناسب، مواد خارجی مانند آرایش و گرد و غبار نیز می‌توانند باعث باز شدن این غده شوند.
نشانه‌ها و علائم گل مژه
علائم این بیماری عبارتند از:
- احساس یک جسم خارجی در چشم (به ویژه با چشمک زدن)
- فشار چشم
- یک ظاهر ورم کرده و پف کرده قرمز و دردناک، هر چند که اغلب آنها بدون درد هستند.
- همچنین اگر سبوم غلیظ یا چرک مانندی از درون گل مژه روی سطح چشم بیرون بیاید، ممکن است شاهد ترشحی سفت و ضخیم باشید.
اگر اختلالی در عملکرد غده میبومین وجود داشته باشد، علائم خشکی چشم شایع است. این امر به این دلیل است که غدد میبومین، روغن را روی سطح چشم ترشح می‌کند تا از آن لایه آب که شبیه به اشک است و خیلی سریع از سطح چشم در اثر پلک زدن تبخیر می‌شود، جلوگیری کند. بنابراین، عملکرد ضعیف غدد مییبومین میتواند منجر به خشکی چشم شود.
بیماری گل مژه، میتواند بیرونی باشد، به این معنی که غده مسدود شده به شکل برآمدگی ظاهر می‌شود. در این حالت، به عنوان یک تورم قابل مشاهده در زیر یا داخل پوست دیده می‌شود که در آن غده مسدود شده در پشت یا زیر پلک به شکلی بیرون زده است.
تشخیص بیماری گل مژه
متخصص مراقبت‌های بهداشتی، جهت شناسایی محل سوراخ غده مسدود شده، پلک چشم را معاینه می‌کند. این امر به تمایز بین یک هوردئولوم و یک چلازیون کمک می‌کند. همچنین پزشک به دنبال علائمی شامل، بافتی زخم مانند، جسمی خارجی و میبومیت مزمن زمینه‌ای خواهد بود. علاوه بر این، پزشک به دنبال هرگونه علائمی است که نشان دهد، غده آلوده شده است. شناسایی عفونت که از غده به چشم و پوست هم جوار آن منتقل می‌شود، بسیار مهم است.
درمان بیماری گل مژه
محافظه کارانه‌ترین درمان برای این بیماری، استفاده از کمپرس‌های مکرر گرم (نه خیلی داغ) به تنهایی است. این کار را می‌توان با یک دستمال مرطوب، چشم بَند‌های قابل استفاده در مایکروویو (که در داروخانه‌ها فروخته می‌شود) و یا یک پَد گرمکن برقی انجام داد. نکته مهم این است که زمان زیادی را به درمان بیماری گل مژه با استفاده از کمپرس گرم اختصاص دهید. چند دقیقه در یک زمان (15 دقیقه)، چند بار در روز (چهار بار در روز)، کمرپس گرم میتواند به درمان کمک کند. حتماً دمای کمپرس را در قسمت دیگری از پوست خود، مانند قسمت پشت دست خود بررسی کنید تا مطمئن شوید کمپرس باعث سوزش چشم یا صورت فرد یا کودک نمی‌شود.
یک چشم پزشک میتواند یک استروئید را به زخم تزریق کند که اغلب منجر به رفع سریع آن می‌شود. با این حال، این خطر کمی از خونریزی، کبودی، نازکی و رنگ پریدگی پوست، زخم، درد و در موارد بسیار نادر از بین رفتن بینایی را ایجاد می‌کند. سرانجام، چلازیون را می‌توان برش داد و تخلیه کرد. از این روش به عنوان تهاجمی‌‌ترین شیوه یاد می‌شود و به عنوان آخرین راه حل توسط اکثر پزشکان چشم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پلک بی‌حس می‌شود و گیره‌ای در اطراف شالازیون قرار می‌گیرد. پلک درمان می‌شود و غده میبومین از سطح پشتی پلک بریده و خارج می‌شود. سبوم مومی شکل، با داروی مخصوصی، از سوراخ غده خارج می‌شود. این جداسازی محتویات غده، ممکن است برای کوچک کردن چلازیون کافی باشد. با این حال، این خطر عود کردن چلازیون وجود دارد، به خصوص اگر علت اصلی مورد توجه قرار نگرفته باشد.
اگر گل مژه عفونت کرده باشد، ممکن است آنتی بیوتیک خوراکی لازم باشد. آبسه میتواند در پلک تشکیل شود. در صورت گسترش عفونت باکتریایی در سراسر پوست (سلولیت) یا در مدار (سلولیت مداری)، درمان آنتی بیوتیکی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. سلولیت مداری اغلب یک مورد اورژانسی محسوب می‌شود، زیرا سرعت عفونت در حال گسترش، میتواند بینایی را به خطر بیندازد یا تهدید بزرگی برای زندگی باشد. درمان سلولیت مداری، معمولاً به آنتی بیوتیک داخل وریدی نیاز دارد.
در برخی شرایط، عفونت به خود چشم سرایت می‌کند. در صورت بروز عفونت داخل چشم، ممکن است استفاده از آنتی بیوتیک موضعی چشم (پماد یا قطره آنتی بیوتیک) ضروری باشد. برخی از چشم پزشکان توصیه می‌کنند، تا برطرف شدن گل مژه، از لنز یا آرایش چشم استفاده نکنید. این مورد مخصوصاً در مورد عفونت نیز صدق می‌کند.
پیشگیری از بیماری گل مژه
بهترین پیشگیری برای این عارضه، تمیز نگه داشتن پلکها و مژه‌ها است. این کار میتواند با استفاده از شامپوی روزانه بچه در هنگام دوش گرفتن یا استفاده از پد‌های تمیز کننده پلک موجود در داروخانه‌ها، انجام شود. بسیاری از افراد از کمپرس گرم روزانه نیز بهره مند می‌شوند.
اعتقاد بر این است که یک رژیم غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا 3 مانند، ماهی یا بذر کتان و سبزیجات دارای خاصیت ضد التهابی بوده و به طور کلی با بهبود عملکرد غده میبومین و سلامت بهتر چشم همراه است.
در مورد استفاده از آنتی بیوتیک‌های پیشگیرانه، حتماً از چشم پزشک خود سؤال کنید. به عنوان مثال، در بزرگسالان مبتلا به چلازیون مکرر مزمن، داکسی سایکلین خوراکی با دوز کم ممکن است به اختلال عملکرد غده میبومین کمک کند، اما از استفاده این دارو برای کودکان و زنان باردار، جدا باید خودداری شود.
چشم انداز بیماران مبتلا به گل مژه
حتی بعد از مراقبت‌های پزشکی و جراحی مناسب ممکن است گل مژه برگردد. هر نوع از علائم گل مژه نیاز به ارزیابی دارند، زیرا ممکن است ناشی از مشکلات دیگر باشد. به ندرت، گل مژه میتواند نشانه‌ای از سرطان یا سایر شرایط سلامتی از جمله عفونت، شرایط التهابی و انگل باشد. به هر روی، برای تشخیص دقیق، بیمار باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کند تا تحت درمان قرار گیرد.
منابع:
