بیماری تیروئید چشمی چیست؟ تشخیص و درمان آن

بیماری تیروئید چشمی، باعث تورم ماهیچه‌ها و بافت‌های نرم در داخل کاسه چشم می‌شود. این باعث می‌شود که تخم چشم به جلو فشار آورد و باعث علائم مختلف چشمی از جمله، برجسته شدن آن شود. درمان شامل مراحلی برای محافظت از چشم است، زیرا این بیماری روند خود را طی خواهد کرد. این درمان‌ها ممکن است شامل استفاده از اشک مصنوعی، داروها و در بعضی موارد جراحی باشد. تیروئید چشمی معمولاً با ناهنجاری عملکرد غده تیروئید همراه است که باید مورد از لحاظ نیز باید مورد درمان قرار گیرد. به هر روی، برای شناخت بیشتر این بیماری، با مقاله دیگری از رسا همراه باشید.

 

بیماری تیروئید چشمی چیست؟

در بیماری تیروئید چشمی، ماهیچه‌ها و بافت‌های چربی موجود در کاسه چشم ملتهب و متورم شده و باعث می‌شوند که حدقه چشم به سمت جلو حرکت کند و به طور کلی بر حرکات چشم تأثیر بگذارد. این امر باعث بیرون زدگی کره چشم می‌شود (آنچه پزشکان از آن به عنوان اگزوفتالم یاد می‌کنند). در موارد شدیدتر، بینایی ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد. این بیماری معمولاً (نه همیشه) با غده تیروئید بیش فعال (پُرکاری تیروئید) و بیشتر اوقات با یک علت خاصی ازغده تیروئید بیش فعال، به نام بیماری گریوز همراه است.

فضای محدودی در مدار چشم وجود دارد، بنابراین، همانطور که بافت‌ها متورم می‌شوند، کره چشم به جلو هل داده می‌شود. معمولاً این علائمی خفیف است، اما در مواردی شدیدتر، چشم به اندازه ای جلو می‌رود که، پلک‌ها قادر به بسته شدن نمی‌باشند. این باعث می‌شود پنجره شفاف در قسمت جلوی چشم (قرنیه) خشک شود و محافظتی از آن صورت نگیرد. همچنین ممکن است تخم چشم به راحتی حرکت نکند، زیرا عضلات کنترل کننده آن کمتر کار می‌کنند. هنگامی که این بیماری شدت بسیار بالایی داشته باشد، عصبی که باعث می‌شود تخم چشم به مغز متصل شود، می‌تواند فشرده شده و آسیب ببیند.

در بیماری تیروئید چشمی، یک مرحله فعال وجود دارد، دوره‌ای از التهاب و تورم که به دنبال آن یک پاسخ التیام بخش همراه است. این بیماری، گاهی با عنوان‌های دیگری مانند، افتالموپاتی تیروئید، بیماری دیستیروئید چشم، افتالموپاتی گریوز یا بیماری گریتس چشمی نیز نامیده می‌شود. با این حال، اقلیت قابل توجهی از موارد ذکر شده، با بیماری گریوز همراه نیستند.

علت بیماری تیروئید چشمی

غده تیروئید، یک غده پروانه‌ای کوچک است که در نزدیکی بالای حلق (نای) در قسمت جلوی گردن قرار می‌گیرد. این غده نقش مهمی را در کنترل سرعت وقوع واکنش‌های شیمیایی در بافت‌های بدن (سرعت متابولیک) به عهده دارد. غده تیروئید می‌تواند بیش فعال یا کم تحرک شود، که این امر بیشتر در اثر بیماری خود ایمنی رخ می‌دهد.

تیروئید چشمی، یک بیماری خود ایمنی است که بیشتر در ارتباط با غده تیروئید بیش فعال (پرکاری تیروئید) رخ می‌دهد. سیستم ایمنی بدن به طور معمول پروتئین‌های کوچک (آنتی بادی) را برای حمله به میکروب‌ها (باکتری‌ها) ایجاد می‌کند. در بیماری خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن پادتن‌هایی را علیه بافت‌های بدن ترشح می‌کند. هنوز مشخص نیست که چرا این اتفاق می‌افتد!

برخی افراد گرایش خاصی به ابتلا به بیماری‌های خود ایمنی دارند. بیماری خود ایمنی تیروئید چشمی، هنگامی رخ می‌دهد که آنتی بادی‌های بدن به غده تیروئید حمله می‌کنند. بیماری گریوز، یک بیماری خود ایمنی تیروئید است که باعث تورم غده تیروئید (به نام گواتر) می‌شود. در برخی از افراد، همین آنتی بادی‌ها به بافت‌های اطراف چشم نیز حمله می‌کنند و باعث بیماری تیروئید چشمی می‌شوند. مشخص نیست که چرا این اتفاق در برخی افراد رخ می‌دهد و برای برخی دیگر اتفاق نمی‌افتد.

 

چه کسی به بیماری تیروئید چشمی مبتلا می‌شود؟

بیماری تیروئید چشمی، یک بیماری نادر است. هر ساله در هر 100000 نفر حدود 16 زن و سه مرد به این عارضه مبتلا می‌شوند. بیشتر این افراد، غده تیروئید بیش فعال (پرکاری تیروئید) و یک بیماری خودایمنی اساسی دارند. گاهی اوقات ، این بیماری وقتی رخ می‌دهد که غده تیروئید به طور عادی کار می‌کند. با این حال، افرادی که اکنون غده تیروئید به ظاهر طبیعی دارند، در زمان این بیماری، معمولاً در گذشته عملکرد غیر طبیعی تیروئید داشته اند یا در آینده به سمت عملکرد غیر طبیعی تیروئید می‌روند.

این عارضه به طور کلی در سنین میانسالی بروز می‌کند. برخی از افراد ژن‌هایی را حمل می‌كنند كه احتمال ابتلا به بیماری تیروئید چشمی را افزایش می‌دهد. همچنین اگر سیگار می‌کشید، به ویژه اگر از سیگارهای سنگین استفاده می‌کنید (سیگار برگ)، احتمال بالای توسعه این بیماری وجود دارد.

عوامل خطر بیماری تیروئید چشمی

برخی از عوامل خطر بیماری تیروئید چشمی شامل موارد زیر هستند:

• سن: این بیماری معمولاً در بزرگسالان تأثیر می‌گذارد، اما در هر سنی ممکن است رخ دهد.
• جنسیت: زنان بیش از مردان تحت تأثیر این بیماری قرار می‌گیرند.
• سابقه خانوادگی در بیماری تیروئید چشمی مهم است.
• سیگار کشیدن: سیگار کشیدن، هفت تا هشت برابر خطر ابتلا به این عارضه را افزایش می‌دهد و باعث می‌شود بیماری تیروئید چشمی، مرحله فعال طولانی تری داشته باشد و موجب کاهش اثربخشی درمان‌ها شود.
• ید رادیواکتیو: از ید رادیواکتیو برای درمان پُرکاری تیروئید و بیماری گریوز استفاده می‌شود. این روش درمانی، باید با احتیاط در افراد مبتلا به بیماری فعال تیروئید چشمی انجام شود، زیرا ممکن است این بیماری را بدتر کند. مگر اینکه در همان زمان استروئیدها داده نشوند.
• سطح پایین سلنیوم (یک ماده معدنی در رژیم غذایی است).

 

علائم بیماری تیروئید چشمی

نشانه‌های این بیماری در اثر تورم کره چشم ایجاد شده و آن را به جلو فشار می‌آورد که شامل موارد زیر هستند:

• تیرکشیدن (به خصوص هنگام صبح) در پشت چشم، به ویژه هنگام نگاه کردن به بالا، پایین یا پهلو
• قسمت جلوی چشم‌ها قرمز و تحریک می‌شوند.
• قسمت جلوی چشم‌ها ممکن است خشک شوند.
• ممکن است بینایی فرد دو برابر شود و ظاهری خیره کننده یا مبهوت داشته باشید (آنچه پزشکان از آن به عنوان اگزوفتالموس یاد می‌کنند)
• ممکن است دیپلوپی دو چشمی داشته باشید، زیرا ماهیچه‌ها بیش از حد متورم می‌شوند تا بتوانند درست عمل کنند.
• در نوع پیشرفته این بیماری، بینایی ممکن است تار شود و رنگ‌ها کم رنگ‌تر به نظر برسند.
• حساسیت خفیف به نور (فتوفوبی یا نور هراسی)
• تورم و قرمزی پلک‌ها
• مشکل در حرکت چشم‌ها

هر دو کره چشم، همیشه به یک اندازه تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند. ممکن است به دلیل غیرطبیعی بودن غده تیروئید، علائم غیر چشمی ایجاد شوند.

عوارض بیماری تیروئید چشمی

بیشتر افراد مبتلا به بیماری تیروئید چشمی، عوارض دائمی ندارند. با این وجود، در صورت تأخیر در درمان یا شدید بودن بیماری، می‌تواند اثرات ماندگاری در فرد داشته باشند، به خصوص در افراد مسن یا در کسانی که سیگار می‌کشند و به دیابت مبتلا هستند.

عوارض ناشی از این بیماری شامل موارد زیر هستند:

• آسیب به دریچه روشن چشم (قرنیه)
• چپ شدن دائمی چشم يا ديد دونفره (ديپلوپي)
• آسیب به عصب چشم و در نتیجه ضعف در بینایی
• ظاهر تغییر یافته (چشمان بیرون زده)

عوارض ناشی از درمان عبارتند از:

• عوارض جانبی ناشی از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن

عوارض جانبی ناشی از جراحی شامل موارد زیر هستند:

• بینایی جدید مضاعف (حدود 15 نفر در 100 نفر مبتلا به بیماری تیروئید چشم)
• از دست دادن بینایی (کمتر از یک نفر در 1000 نفر مبتلا به بیماری تیروئید چشم)
• برخی از عوارض بسیار نادر دیگری نیز وجود دارند که، جراح درباره آن‌ها با فرد صحبت خواهد کرد.

تشخیص بیماری تیروئید چشمی

در صورت تشخیص مشکل غده تیروئید، می‌توان به سادگی با معاینه چشم این بیماری را تشخیص داد. راه‌های تشخیص شامل موارد زیر هستند:

آزمایش خون

گاهی اوقات برای تشخیص این بیماری، آزمایش خون لازم است. آزمایش خون با اندازه گیری پیام رسان‌های شیمیایی (هورمون‌ها) موجود در جریان خون، عملکرد غده تیروئید را بررسی می‌کند. برای اندازه گیری آنتی‌بادی‌های موجود در خون، می‌توانید آزمایش‌های تخصصی‌تری انجام دهید.

اسکن

گاهی اوقات، اسکن تیروئید باید انجام شود تا مشاهده شود غده تیروئید به چه میزان کار می‌کند. اگر پزشکان نیاز به بررسی میزان تورم در کره چشم را داشته باشند، ممکن است اسکن رزونانس مغناطیسی (MRI) را ترتیب دهند؛ این نوع اسکن استفاده می‌شود تا نشان دهد، کدام بافت‌ها بیشتر تحت تأثیر قرار گرفته‌اند.

تست‌های دیگر

پزشکان در برخی از تست‌ها می‌خواهند دید کلی بیمار را با دقت ارزیابی کنند. این امر شامل این است که چقدر خوب رنگ‌ها را می‌بینید و بینایی از گوشه چشم (بینایی محیطی) به چه میزانی است. آنها همچنین ممکن است بخواهند آزمایش حرکات چشم را انجام دهند تا ببینند، ماهیچه‌ها چقدر تحت تأثیر قرار گرفته اند. این ارزیابی‌ها در طول دوره بیماری تکرار می‌شوند.

درمان بیماری تیروئید چشمی

بیماری تیروئید چشمی یک بیماری محدود کننده است که اگر درمان نشود، التهاب به تدریج به خودی خود از بین می‌رود. با این حال، ممکن است تغییرات بدنی ناشی از تورم (مانند چشم‌های برآمده) باقی بماند. این امر به این دلیل است که برخی از بافت‌هایی که کشیده شده‌اند، ممکن است هیچ وقت به شکل اصلی خود باز نگردند.

هدف از درمان، عمدتاً محدود کردن التهاب و تورم در دوره محافظت از سطح چشم است. همچنین برخی درمان‌ها برای افرادی وجود دارند که، بافت آنها پس از رفع التهاب هم، نتوانسته‌اند به شکل اصلی خود برگردند. بیماری تیروئید چشمی ‌توسط پزشک متخصص چشم (چشم پزشک) و مشکل اساسی تیروئید، توسط پزشک یا توسط متخصص سیستم‌های هورمونی بدن (متخصص غدد) مدیریت می‌شود.

استفاده از دارو برای درمان تیروئید چشمی

در مراحل اولیه بیماری و جایی که بیماری به شکلی خفیف باقی می‌ماند، ممکن است اشک مصنوعی (روان کننده‌های چشمی) کافی باشد. اگر بیماری پیشرفت کند، ممکن است به داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی نیاز داشته باشید. این داروها، سیستم ایمنی بدن که باعث تولید آنتی بادی‌های غیر طبیعی می‌شوند را تضعیف می‌کنند.

سرکوب کننده‌های سیستم ایمنی که معمولاً استفاده می‌شوند، استروئیدهایی مانند پردنیزولون هستند. برای مقابله با برخی از عوارض جانبی استروئیدها، از جمله امپرازول، دارویی که از پوشش معده محافظت می‌کند، داروهای دیگری نیز به فرد داده می‌شود. اگر نسبت به بیماری خود سخت گیر هستید و پزشکان نگران بینایی شما هستند، ممکن است برای مصرف یک دوره استروئید که از طریق قطره چکان ارائه می‌شود، به بیمارستان بروید.

جراحی برای درمان بیماری تیروئید چشمی

حدود پنج نفر از 100 نفری که به بیماری تیروئید چشمی مبتلا می‌شوند، بیماریشان چنان از شدت بالایی برخوردار است که عصب بینایی (اتصال قسمت پشتی چشم به مغز) فشرده می‌شود. این می‌تواند به طور دائمی به بینایی آسیب برساند. در صورت بروز این مسئله، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد که عمل جراحی رفع فشار را انجام دهد. این روشی است که، فضایی را در داخل کره چشم (مدار) برای گسترش بافت‌های ملتهب به داخل آن، ایجاد می‌کند. این نوع درمان، باعث کاهش فشار بر روی عصب می‌شود. برخی افراد می‌دانند که پس از برطرف شدن التهاب، چشمان حجیمی خواهند داشت (حدقه چشم). در بعضی موارد، عمل جراحی روی کره چشم، باعث می‌شود تا حدقه چشم به سمت عقب برگردد.

سایر درمان‌ها

در صورت ایجاد دید دوگانه (دیپلوپیا)، ممکن است به یک متخصص بهداشت و درمان مراجعه کنید که مشکلات مربوط به عضلات چشم (ارتوپتیست) را مدیریت می‌کند. ممکن است آن‌ها عینک اصلاح شده ای را به فرد بدهند که، دید یک چشم (مانند یک لکه)  را مسدود کند یا یک پوشش مخصوص به نام منشور را از طرفی دیگر، برای متوقف کردن دید دوگانه، بر روی چشم قرار دهند.

درمان با استفاده از پرتودرمانی (رادیوتراپی) ممکن است در بعضی از نقاط، برای برخی افراد استفاده شود. هدف این امر کاهش تورم در چشم است. از آن در کنار سایر روش‌های درمانی نیز استفاده می‌شود. تعدادی از درمان‌های جدید در حال بررسی است.

پزشکان هرگونه اختلال در عملکرد تیروئید را با داروهای ضد تیروئید درمان می‌کنند. این درمان معمولاً همراه با قرص است، اما ممکن است شامل ید رادیواکتیو یا جراحی غیر معمولی غده تیروئید نیز باشد. ما می‌دانیم که کنترل صحیح عملکرد تیروئید، به کاهش شدت بیماری تیروئید چشمی ‌کمک می‌کند.

ما می‌دانیم موردی که این بیماری را وخیم‌تر می‌کند، سیگار کشیدن است. اگر سیگار می‌کشید، به پزشک معالج خود برای دریافت کمک برای متوقف کردن آن مراجعه کنید. قطع سیگار، حتی اگر در حال حاضر به بیماری تیروئید چشمی هم مبتلا باشید، شدت آن را کاهش می‌دهد. خوابیدن به جلو، به کاهش پف کردن استفاده کنید.

 

چشم انداز بیماران مبتلا به تیروئید چشمی

بیماری تیروئید چشمی، یک بیماری موقتی اما طولانی است که، به خودی خود محو می‌شود. دوره التهاب، ماه‌ها و سال‌ها ادامه می‌یابد (معمولاً حدود دو سال) و پس از آن یک پاسخ امیدوارکننده مشاهده می‌شود. برای اکثر افراد این بیماری خفیف خواهد بود، فقط به ارزیابی منظم نیاز دارد. چشم انداز این بیماری (پیش آگهی)، به خصوص برای مبتلایانی با علائم شدیدتر، بستگی به این دارد که چه موقع تشخیص داده شود و چه میزان از شدت آن قابل درمان است. در حدود یک از چهار نفر مبتلا به نوع شدید این بیماری، دچار کاهش بینایی خواهند شد.

 

منبع: preventblindness.org