غش کردن چه زمانی اتفاق می‌افتد؟

غش یا سنکوپ از دست دادن هوشیاری ناگهانی و موقتی است. معمولاً این وضعیت به دلیل کمبود اکسیژن در مغز اتفاق می‌افتد.

بسیاری از شرایط و عوامل باعث کمبود اکسیژن در مغز می‌شوند از جمله فشار خون پایین.

معمولاً غش کردن، موضوع بسیار پیچیده یا جدی‌ای نیست. با این حال این موضوع گاهی می‌تواند یک مسئله پزشکی جدی را نشان دهد. افراد هر مورد غش کردن را می‌بایست به عنوان یک فوریت پزشکی درمان کنند. این وضعیت تا زمان کشف علت بیماری و درمان علائم ادامه خواهد داشت.

در این مقاله، ما به چرایی بیهوشی و زمان مراجعه به پزشک جهت درمان می‌پردازیم.

غالباً غش در اثر کمبود اکسیژن در مغز اتفاق می‌افتد مانند مشکلات ریوی، گردش خون یا مسمومیت با مونوکسید کربن.

غش کردن یک مکانیسم زنده ماندن است. اگر سطح خون و اکسیژن در مغز خیلی کم شود، بلافاصله بدن شروع به خاموش کردن قسمت‌های دیگر می‌کند تا منابع را به سمت اندام‌های حیاتی هدایت کند.

زمانی که مغز میزان اکسیژن کمتری را تشخیص می‌دهد، تنفس (نفس کشیدن) به منظور افزایش سطح آن تسریع می‌گردد.

ضربان قلب نیز افزایش می‌یابد، به طوری که اکسیژن بیشتری به مغز می‌رسد. این شرایط باعث کاهش فشار خون در سایر قسمت‌های بدن می‌گردد. سپس مغز خون اضافی سایر مناطق بدن را دریافت می‌کند.

نفس نفس زدن بیش از حد به همراه افت فشار خون ممکن است منجر به کاهش کوتاه مدت هوشیاری، ضعف عضلات و غش شود.

 

علل اساسی غش کردن

دلایل زمینه‌ای مختلفی می‌تواند باعث بیهوش شدن فرد شود. در زیر برخی از آن‌ها را به طور مفصل بررسی می‌کنیم:

سنکوپ نوروکاردیوژنیک “Neurocardiogenic”

سنکوپ نوروکاردیوژنیک به دلیل سوء عملکرد کوتاه مدت سیستم عصبی خوکار یا مستقل (ANS) ایجاد می‌شود. برخی افراد آن را سنکوپ عصبی واسطه (NMS) می‌نامند.

ANS عملکردهای خودکار بدن از جمله ضربان قلب، هضم و تنفس را کنترل می‌کند.

در شرایط NMS با افت فشار خون، ضربان قلب و ضربان نبض کند می‌گردد. این وضعیت به طور موقت خون و اکسیژن رسانی مغز را قطع می‌کند.

عوامل احتمالی سنکوپ نوروکاردیوژنیک عبارتند از:

• یک تصویر ناخوشایند یا تکان دهنده مانند دیدن خون
• قرار گرفتن ناگهانی در معرض ترس یا تجربه ناخوشایند
• ناراحتی عاطفی ناگهانی مانند دریافت اخبار غم انگیز
• خجالت شدید
• ایستادن در مدت زمان طولانی
• قرار گرفتن مدت طولانی در یک محیط گرم و بسته

سنکوپ حرفه‌ای “Occupational”

سنکوپ حرفه‌ای یا موقعیتی نوعی سنکوپ نوروکاردیوژنیک است که شامل تحریک کننده‌های جسمی و نه عاطفی، ذهنی یا انتزاعی است. عوامل موثر در این سنکوپ عبارتند از:

• خندیدن یا قورت دادن چیزی
• دفع مدفوع یا ادرار
• سرفه یا عطسه
• فعالیت‌های بدنی شدید مانند بلند کردن وزنه سنگین
• افت فشار خون ارتواستاتیک “Orthostatic”

افت فشار خون ارتوستاتیک به بیهوش شدن پس از تغییر وضعیت خیلی سریع از حالت نشسته یا افقی به حالت ایستاده گفته می‌شود.

نیروی جاذبه خون را به پاها می‌کشد و فشار خون را در جای دیگر بدن کاهش می‌دهد. معمولاً سیستم عصبی با افزایش ضربان قلب و باریک شدن رگ‌های خونی به این وضعیت واکنش نشان می‌دهد. وقوع این عوامل باعث فشار خون می‌گردد.

با این حال اگر چیزی روند تثبیت را تضعیف کند، خون و اکسیژن رسانی مغزی ضعیف می‌گردد و منجر به غش و بیهوشی می‌شود.

عوامل موثر در وقوع این شرایط عبارتند از:

• کمبود آب بدن:

اگر سطح مایعات بدن کاهش یابد، فشار خون نیز کاهش می‌یابد. وقوع این شرایط می‌تواند ثبات فشار خون را مختل کند. بنابراین خون و اکسیژن کمتری به مغز می‌رسد.

• دیابت کنترل نشده:

فرد مبتلا به دیابت ممکن است مرتباً تکرر ادرار داشته باشد و این موضوع منجر به کم آبی بدن می‌شود. سطح بالای قند خون می‌تواند به اعصاب مشخصی آسیب برساند، به ویژه آن‎هایی که فشار خون را تنظیم می‌کنند.

• برخی از داروها:

مصرف داروهای ادرار آور، بتا بلاکرها “beta-blockers” و داروهای ضد فشار خون ممکن است در برخی افراد باعث افت فشار خون ارتاستاتیک شود.

• الکل:

برخی از افراد در صورت مصرف بیش از حد الکل در مدت زمان کوتاهی غش می‌کنند.

• برخی شرایط عصبی:

بیماری پارکینسون “Parkinson” و سایر بیماری‌های عصبی بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارند. این بیماری‌ها و تاثیرات آن‌ها ممکن است منجر به افت فشار خون ارتوستاتیک شود.

• سندرم کاروتید سینوس “Carotid sinus”:

شریان کاروتید شریان اصلی تأمین کننده خون مغز است. اگر در شریان کاروتید به سنسورهای فشار یا سینوس کاروتید فشار وارد گردد، این شرایط می‌تواند باعث غش شود.

اگر سینوس کاروتید شخصی بسیار حساس باشد، هنگامی که سر را به یک طرف چرخانده، یقه را محکم بسته، کراوات می‌زند یا در هنگام اصلاح یا شیو بر روی کاروتید حرکت می‌کند، فشار خون کاهش می‌یابد. این وضعیت ممکن است منجر به غش شود.

این مورد بیشتر در مردان مسن دیده می‌شود.

سنکوپ قلبی “Cardiac”

یک مشکل قلبی زمینه‌ای ممکن است خون و اکسیژن رسانی به مغز را کاهش دهد.

شرایط احتمالی وقوع سنکوپ قلبی عبارتند از:

• آریتمی یا ضربان قلب غیرطبیعی
• تنگی یا انسداد دریچه‌های قلب
• فشار خون بالا یا hypertension
• حمله قلبی که در آن عضله قلب به دلیل کمبود خون و اکسیژن از بین می‌رود

معمولاً این علت غش به درمان فوری پزشکی و نظارت گسترده نیاز دارد.

 

انواع غش کردن

به غیر از  تشخیص انواع غش از طریق علت اصلی بیماری، یکی از دو نوع مختلف غش ممکن است رخ دهد:

• سنكوپ قبل یا نزدیك:

این سنکوپ زمانی اتفاق می‌افتد كه فرد بتواند حوادث یا احساسات خود مانند سرگیجه، تاری دید و ضعف عضلانی را در هنگام از دست دادن هوشیاری به یاد بیاورد. آن‌ها ممکن است به یاد داشته باشند که قبل از ضربه به سرشان چه اتفاقی افتاده و از هوش بروند.

• سنكوپ:

این نوع از بیماری زمانی رخ می‌دهد كه فرد بتواند احساس سرگیجه و از دست دادن بینایی را به یاد بیاورد اما غش کردن و بیهوشی را به خاطر نداشته باشد.

 

علائم بیماری غش کردن

از دست دادن هوشیاری علامت اصلی غش است. علائم زیر ممکن است منجر به یک دوره‌ی خاص از غش شود:

• احساس سنگینی در پاها
• تاری یا تونل دید
• گیجی
• احساس گرما یا خفگی
• سبکی سر، سرگیجه یا احساس شناور بودن
• حالت تهوع
• تعریق
• استفراغ
• خمیازه

وقتی فردی غش می‌کند، ممکن است موارد زیر را تجربه نماید:

• سقوط یا افتادن
• رنگ پریده پوست، غیرمعمول و غیر طبیعی به نظر می‌رسد.
• فشار خون را کاهش یابد و نبض ضعیف شود.

 

درمان بیماری غش کردن و بیهوشی

اگر فردی با بیماری زمینه‌ای بیهوش شود، نیاز به درمان خواهد داشت. این موضوع به شما در جلوگیری از وقوع انواع دیگر غش در آینده کمک می‌کند. با این حال اغلب، هیچ درمان دیگری لازم نیست.

افراد باید به منظور جلوگیری از غش‌های مکرر، از عوامل تحریک کننده مانند ایستادن طولانی مدت، کمبود آب بدن و صرف وقت زیاد در محیط‌های گرم خودداری کنند.

اگر شرایط پیش آمده یا فکر کردن در مورد آمپول یا دیدن خون باعث احساس ضعف در فرد شود، می‌بایست قبل از انجام اقدامات پزشکی که ممکن است در این وضعیت وجود داشته باشد، به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهند. پس از آن پزشک یا پرستار می‌توانند قبل از شروع عمل، از وضعیت فرد بیمار مانند غش یا بیهوشی اطمینان حاصل کنند.

افراد عمدتا از بتا بلاکرها جهت درمان فشار خون بالا استفاده می‌کنند. با این حال اگر سنکوپ عصبی-قلبی در کیفیت زندگی فرد تداخل ایجاد کند، این داروها نیز ممکن است کمک کننده باشند.

با توجه به این مسئله برخی از عوارض جانبی مسدود کننده‌های بتا شامل خستگی، سردی دست و پا، ضربان قلب و نبض آهسته، حالت تهوع و اسهال است.

 

اگر کسی بیهوش شود چه باید کرد؟

افرادی که احساس ضعف می‌کنند باید موارد زیر را انجام دهند:

• مکانی امن برای نشستن یا دراز کشیدن پیدا کنید.
• هنگام نشستن، سر را بین زانوها قرار دهید.
• هنگام برگشت به حالت نرمال و ایستادن، این کار را به آرامی انجام دهید.

اگر شخصی متوجه شود که فردی در حال بیهوشی یا غش کردن است، می‌تواند به روش‎های زیر مداخله کند:

• فرد را به پشت بخوابانید.
• اگر نفس می‌کشد، پاهای او را حدود 12 اینچ بالاتر از سطح قلب بالا بیاورید تا جریان خون به مغز برگردد.
• سعی کنید همه کمربندها، کراوات، یقه‌ها و انواع لباس‌های تنگ و محدود کننده را باز کنید.
• وقتی فرد به هوش آمد، اجازه ندهید خیلی زود بلند شود.
• اگر بیش از حدود یک دقیقه بیهوش شد، آن‌ها را در وضعیت درمان قرار دهید و از کمک‌های پزشکی اورژانسی استفاده کنید.

 

اگر فرد نفس نمی‌کشد، چه باید کرد؟

• تنفس او، سرفه یا حرکت بدن را بررسی کنید.
• اطمینان حاصل کنید که راه هوایی باز است.
• اگر هیچ نشانه‌ای از تنفس یا گردش خون وجود ندارد، احیای قلبی ریوی (CPR) را شروع کنید.
• CPR را تا رسیدن کمک یا شروع تنفس به تنهایی ادامه دهید.
• آن‌ها را در موقعیت بهبودی قرار دهید و تا رسیدن اورژانس با آن‌ها باشید.
• اگر فرد پس از زمین خوردن خون‌ریزی کرد، به منظور کمک به کنترل خون‌ریزی مستقیماً به زخم فشار وارد کنید.

 

تشخیص بیماری غش

یک دوره طولانی بیهوشی یا غش کردن ممکن است علائم یک بیماری زمینه‌ای شدیدتر مانند سکته مغزی باشد.

اگر فرد دچار بی حسی صورت، فلج، ضعف، بی حسی در یک بازو یا ضعف در تکلم شود، به کمک فوری پزشک نیاز دارد.

اگر افراد علائم زیر را داشته باشند:

• درد قفسه سینه یا ضربان قلب نامنظم را قبل از غش کردن یا از دست دادن هوشیاری تجربه کردند.
• آن‌ها سابقه بیماری قلبی دارند.
• غش باعث آسیب دیدگی شده
• بی اختیاری مدفوع یا ادرار قبل از غش رخ داده است.
• آن‌ها در دوران بارداری غش کرده‌اند.
• آن‌ها دوره‌های مکرر و مداوم غش کردن را تجربه می‌کنند.
• همچنین آن‌ها دیابت دارند.
• آن‌ها بیشتر از چند دقیقه از هوش رفتند.

 

پزشک باید در مورد موارد زیر اطلاعاتی کسب کند:

• سابقه پزشکی فرد و هر دارویی که به طور منظم مصرف می‌کند.
• آیا فرد غالباً غش می‌کند و در صورت پاسخ مثبت می‌بایست از موارد قبلی اطلاعات کسب نماید.
• آیا این فرد سابقه خانوادگی بیماری قلبی دارند یا خیر.
• آن‌چه که شخص قبل از وقوع غش انجام می‌داد و مکان وقوع غش.

 

سایر علائم همزمان غش کردن

پزشک به قلب گوش خواهد داد تا شرایط زمینه‌ای قلب را بررسی کند. اگر مشکوک به مشکل قلبی هستند، ممکن است لازم باشد فرد به یک متخصص قلب یا cardiologist مراجعه کند.

آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• الکتروکاردیوگرام “electrocardiogram” به منظور بررسی فعالیت الکتریکی قلب
• تحریک سینوس کاروتید به منظور تعیین این مسئله که آیا بیماری باعث ایجاد سبکی سر یا سرگیجه می‌شود یا خیر
• آزمایش خون جهت بررسی کم خونی، دیابت یا عفونت
• تست tilt-table به منظور کنترل فشار خون، ریتم قلب و ضربان قلب در حالی که فرد از حالت خوابیده به حالت ایستاده تغییر وضعیت می‎دهد.
• یک تست مانیتور هولتر “Holter” که در آن فرد یک وسیله قابل حمل را زیر لباس خود قرار می‌دهد که به مدت 1-2 روز ضربان قلب را کنترل کند.
• اگر فرد احساس غش کردن داشته باشد، می‌تواند یک دکمه را روی مانیتور هولتر فشار دهد. رکوردها ریتم‌های قلب را که در آن لحظه وجود داشتند نشان می‌دهند.

اگر هیچ یک از آزمایشات مطرح شده، فعالیت غیرمعمولی را نشان ندهد، پزشک نتیجه می‌گیرد که فرد عصب قلبی را تجربه کرده است.

 

منبع: www.healthline.com