بیماری بری بری چیست؟ علل و درمان آن

بیماری بری بری نوعی اختلال است که در صورت کمبود تیامین “thiamine” یا ویتامین B-1 در فرد ایجاد می‌شود. کمبود شدید این ماده مغذی می‌تواند منجر به آسیب مداوم در سیستم عصبی و قلب شود.

کلمه beriberi از یک کلمه هندی به معنی “ضعف شدید” آمده است، زیرا این بیماری می‌تواند علائم شدید و حتی تهدید کننده زندگی را به همراه داشته باشد.

در این مقاله در مورد علل، علائم و درمان بیماری بری بری اطلاعات بیشتری کسب کنید.

 

بری بری چیست؟

بری بری یک بیماری جدی، بالقوه و تهدیدکننده زندگی است که در صورت کمبود شدید تیامین در فرد ایجاد می‌شود.

تیامین یک ماده مغذی ضروری است که افراد از طریق رژیم غذایی دریافت می‌کنند.

تیامین در بسیاری از عملکردهای بدن نقش دارد از جمله:

• تجزیه کربوهیدرات
• انقباض عضله
• رسانایی در سلول‌های عصبی
• ایجاد گلوکز
• ایجاد اسیدهایی که به هضم غذا کمک می‌کنند.

کمبود شدید تیامین ممکن است بدن را از انجام صحیح این عملکردها باز دارد.

بخشی از آن‌چه خطر بیماری بری بری را تشدید می‌کند این است که تخلیه تیامین در بدن مدت زیادی طول نمی‌کشد. در افرادی که کمبود تیامین دارند، تخلیه ذخایر آن در بدن، کمتر از 2 تا 3 هفته زمان می‌برد.

 

دو نوع اصلی بیماری بری بری وجود دارد:

• بیماری مرطوب که عمدتا بر سیستم قلبی عروقی تأثیر می‌گذارد؛ باعث گردش خون ضعیف و تجمع مایعات در بافت‌ها می‌شود.
• بری بری خشک که در درجه اول سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و منجر به تحلیل رفتن اعصاب می‌شود. معمولاً تحلیل رفتن از پاها و بازوها آغاز می‌شود و ممکن است منجر به آتروفی عضلات و از دست دادن واکنش‌ها شود.

 

بیماری بری بری در اثر کمبود کدام ویتامین است؟

علت اصلی بروز بیماری بری بری، رژیم غذایی حاوی تیامین کم است یا مشکلاتی است که توانایی بدن در پردازش و تجزیه تیامین را محدود می‌کند.

بیماری بری بری در کشورهای پیشرفته نادر است. در ایالات متحده بسیاری از غذاهایی که مردم هر روز می‌خورند مانند نان و غلات با تیامین غنی می‌شوند. به طور کلی خوردن این غذاها جهت جلوگیری از کمبود تیامین در بیشتر موارد کافی است.

در کشورهای پیشرفته با دسترسی آسان به این غذاها، علت اصلی بروز بیماری بری بری، اختلالات به وجود آمده بعد از مصرف الکل است.

وزارت بهداشت و خدمات انسانی تخمین زده است که 80٪ افرادی که در مصرف الکل زیاده‌روی می‌کنند، دچار کمبود تیامین می‌شوند. الکل عملکرد و جذب تیامین را برای بدن دشوارتر می‌کند.

اگر نوزادان شیر مادری که می‌خورند فاقد تیامین است یا فقط شیر خشک بدون ویتامین مصرف می‌کنند، نوزادان ممکن است دچار بیماری بری بری شوند.

اگرچه بیشتر موارد بدون ارتباط به سابقه خانوادگی اتفاق می‌افتد اما یک بیماری نادر به نام بری بری ژنتیکی می‌تواند توانایی بدن در جذب ویتامین غذاها را مسدود کند.

سایر افرادی که بیشتر در معرض ابتلای به بیماری بری بری هستند عبارتند از:

• بزرگترها و میانسالان
• افراد دیابتی
• افراد مبتلا به HIV
• افرادی که تحت عمل جراحی bariatric قرار گرفته‌اند.

 

علائم بیماری بری بری

علائم بیماری بری بری ممکن است بسته به نوع آن متفاوت باشد.

علائم بیماری بری بری مرطوب عبارتند از:

• افزایش ضربان قلب
• کمبود شدید انرژی یا خستگی مداوم
• تنگی نفس
• بیدار شدن در شب به دلیل تنگی نفس
• تورم در پاها

علائم بیماری بری بری خشک عبارتند از:

• درد عمومی و بدن درد
• استفراغ
• مشکل در راه رفتن
• گیجی
• بی حسی در دست‌ها یا پاها
• فلج در پایین پاها

در موارد نادر و شدید کمبود تیامین یا ویتامین‌ها، بیماری بری بری ممکن است منجر به بیماری به نام سندرم ورنیکه کورساکوف “Wernicke-Korsakoff” شود. این سندرم نوعی آسیب مغزی است که در نتیجه کمبود شدید تیامین ایجاد می‌شود.

فرد مبتلا به سندرم Wernicke-Korsakoff ممکن است علائم دیگری را تجربه کند از جمله:

• از دست دادن حافظه یا عدم توانایی در شکل گیری خاطرات جدید
• سردرگمی عمومی
• حرکت سریع چشم
• حرکت غیرارادی چشم
• تاری یا دو بینی
• از دست دادن هماهنگی عضلات
• توهم

 

تشخیص بیماری بری بری

پزشکان به منطور اندازه گیری میزان تیامین موجود در جریان خون فرد و جهت تشخیص بیماری بری بری آزمایش خون و ادرار را توصیه می‌کنند.

همچنین آن‌ها معاینه بدنی را جهت بررسی سایر علائم آسیب عصبی یا مشکلات قلبی انجام می‌دهند.

علائم آسیب عصبی می تواند شامل مشکل در راه رفتن یا عدم تعادل، عدم هماهنگی و واکنش‌های ضعیف باشد.

همچنین پزشک ضربان قلب و میزان تنفس فرد را بررسی کرده و به دنبال تورم در اندام تحتانی می‌باشد که این وضعیت ممکن است نشان دهنده مشکلات قلبی باشد.

 

درمان بیماری بری بری

هدف از درمان بیماری بری بری افزایش سطح تیامین در بدن است. این احتمال وجود دارد که پزشکان، مکمل‌های خوراکی یا آمپول‌هایی را بسته به سلامت کلی فرد و به منظور انتقال تیامین توصیه کنند. همچنین آن‌ها ممکن است مصرف مکمل‌های دیگری را به منظور حمایت از درمان پیشنهاد دهند.

همچنین پزشکان در طول درمان ممکن است آزمایش خون منظمی و پر تکراری را جهت بررسی سطح تیامین فرد تا زمان بازگشت به حالت طبیعی انجام دهند. مماین احتمال وجود دارد که فرد بعد از درمان، مکمل‌های تیامین را با دوز کمتری مصرف کند یا رژیم خود را تغییر دهد تا اطمینان حاصل شود که بیماری بری بری دوباره عود نمی‌کند.

همچنین پزشک ممکن است هرگونه عارضه ناشی از بیماری بری بری از جمله آسیب عصبی یا قلبی طولانی مدت را نیز درمان کند.

با درمان زودرس، آسیب به قلب و سیستم عصبی ناشی از بیماری بری بری ممکن است برگشت پذیر و درمان پذیر باشد. اگر فرد برای مدت طولانی‌تری کمبود تیامین و ویتامین داشته باشد، برخی از علائم حتی پس از درمان نیز ممکن است باقی بماند.

 

جلوگیری از ابتلا به بیماری بری بری

پیشگیری از بیماری بری بری نیازمند مصرف کافی تیامین در رژیم غذایی است.

به طور معمول فردی که یک رژیم غذایی سالم و متعادل و با تمرکز بر غذاهای کامل دارد، نیازی به نگرانی در مورد کمبود تیامین نخواهد داشت.

غذاهایی که به طور طبیعی حاوی تیامین هستند عبارتند از:

• گوشت
• آجیل و دانه‌ها
• لوبیا و حبوبات
• غذای دریایی
• محصولات لبنی

همچنین غذاهای زیادی مانند نان، غلات صبحانه و کالاهای پخته شده وجود دارد که تولیدکنندگان آن‌ها را با ویتامین‌ها از جمله تیامین غنی می‌کنند.

وزارت بهداشت و خدمات انسانی خاطرنشان کرد که خوردن نان و غلات غنی شده رایج‌ترین راه برای رسیدن افراد به مصرف روزانه و مناسب تیامین است.

زنان باردار یا شیرده باید توجه زیادی به مصرف تیامین خود داشته باشند. علاوه بر این مادری که از شیر خشک برای تغذیه نوزاد خود استفاده می‌کند، می‌بایست بررسی نماید که آیا میزان تیامین موجود در آن کافی است.

مصرف زیاد الکل از عوامل خطرزا در ابتلا به بیماری بری بری است. نوشیدن کمتر الکل و غنی کردن بدن از تیامین می‌تواند به کاهش خطر بروز بیماری بری بری کمک کند. این احتمال وجود دارد که فردی که الکل زیادی می‌نوشد، مصرف یک مکمل ویتامین B-1 یا ویتامین B را نیز نیاز داشته باشد.

برای جلوگیری از بیماری بری بری، حفظ رژیم غذایی سالم و متعادل بسیار مهم است. غذاهای غنی از تیامین را در برنامه غذایی خود بگنجانید و اگر بیمار سوءمصرف الکل دارد، محدود کردن مصرف الکل یا قطع کامل و ترک آن خطر ابتلا به بیماری بری بری را کاهش می‌دهد.

همان‌طور که بالاتر اشاره شد غذاهای غنی از ویتامین B1 یا تیامین عبارتند از: لوبیا، غلات، شیر و فرآورده‌های لبنی، تخم مرغ، ماهی، حبوبات، گوشت، آجیل، دانه‌ها، غلات سبوس‌دار و برخی از سبزیجات خاص از جمله بلوط، مارچوبه، چغندر، جوانه‌های بروکسل، سبزیجات با برگ سبز، کدو و گوجه فرنگی.

 

نکات کلیدی درباره بری بری

• بیماری بری بری بر اثر کمبود ویتامین B1 ایجاد می‌شود.
• بری بری دو نوع است. بری بری مرطوب و بری بری خشک.
• بیماری بری بری مرطوب بر اندام‎های سیستم گردش خون تأثیر می‌گذارد، در حالی که بیماری بری بری خشک بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد و قدرت عضلات را کاهش می‌دهد.
• افرادی که به سوءمصرف الکل، پرکاری تیروئید، ایدز مبتلا هستند یا جراحی چاقی انجام داده‌اند و افرادی که تحت دیالیز کلیه قرار گرفته‌اند بیشتر در معرض کمبود تیامین قرار دارند.
• همچنین این بیماری و کمبود ویتامین می‌تواند در دوران شیردهی از مادر به کودک منتقل شود.
• یک رژیم متعادل و متناسب به منظور پیشگیری از بروز بیماری بری بری ضروری است.

 

چشم انداز و آینده بیماری بری بری

هر فردی که علائم بیماری بری بری را تجربه می‎کند باید در اسرع وقت با پزشک خود صحبت کند.

بدون درمان بیماری و به علت وجود خطر نارسایی قلبی یا آسیب به سیستم عصبی، بیماری بری بری تهدید کننده زندگی است.

با درمان بیماری بری بری، آینده افراد مبتلا به این بیماری روشن‌تر است. در بیشتر موارد آسیب به قلب و سیستم عصبی با مداخله زودهنگام قابل برگشت است. با این حال برخی از افراد حتی پس از درمان موفقیت آمیز، علائم طولانی مدتی را تجربه می‌کنند.

اگر این کمبود منجر به سندرم ورنیک-کورساکوف شود، این احتمال وجود دارد که آینده فرد بیمار ناخوشایند شود، زیرا به طور معمول آسیب مغزی که این بیماری ایجاد می‌کند دائمی است.

پیشگیری بهترین راه برای جلوگیری از بیماری بری بری است و با رعایت یک رژیم غذایی سالم و متعادل شروع می‌شود. دستیابی به غذاهای غنی شده مانند نان و غلات می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری بری بری در فرد را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.

 

به منظور درمان بیماری بری بری به کدام پزشک مراجعه کنم؟

به طور کلی بری بری به راحتی و با استفاده از مکمل‌های تیامین درمان می‌شود. به منظور درمان سریع‌تر، پزشک ممکن است یک داروی تیامین یا قرص تجویز کند. در موارد شدید بیماری، یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی “healthcare professional” تیامین وریدی تزریق می‌کند. پیشرفت درمان شما توسط انجام آزمایش خون پیگیری می‌شود تا میزان و چگونگی جذب ویتامین توسط بدن شما بررسی شود. عوامل خطرزا در بیماری بری بری شامل رژیم غذایی با برنج سفید، مصرف الکل، دیالیز، اسهال مزمن و مصرف مقادیر بالای داروهای ادرار آور است. به ندرت ممکن است این بیماری به دلیل یک وضعیت ژنتیکی باشد که منجر به مشکل در جذب تیامین موجود در غذا شده باشد. انسفالوپاتی ورنیکه “Wernicke encephalopathy” و سندرم کورساکف “Korsakoff syndrome” از انواع بیماری بری بری خشک است.

 

منابع:

www.medicalnewstoday.com

www.healthline.com