آتروفی مغز یا کاهش سلول‌های مغز چیست؟ علائم و پیشگیری از آن

بیماری آتروف مغزی (Brain Atrophy) به از بین رفتن سلول‌های عصبی اشاره دارد. در بافت مغز، آتروفی از دست دادن نورون‌ها و اتصالات بین آن‌ها را توصیف می‌کند. این عارضه در زمان گسترش باعث کوچک شدن تمام مغز می‌شود یا فقط در یک منطقه محدود از مغز تأثیر می‌گذارد و منجر به کاهش عملکردهایی می‌شود که ناحیه مغز را کنترل می‌کند. اگر نیمکره‌های مغزی (دو لوب مغز که مخچه را تشکیل می‌دهند) تحت تأثیر قرار گیرند، تفکر آگاهانه و فرآیندهای ارادی ممکن است مختل شوند؛ با رسا همراه باشید.

 

آتروفی مغز یا کاهش سلول‌های مغز چیست؟

آتروفی مغزی شرایطی است که در آن مغز یا نواحی مغز به معنای واقعی کلمه به اندازه کوچکی تبدیل می‌شوند. میزان شدت آن دارای دامنه‌ای است که میزان تأثیر آن را تعیین می‌کند. درجه خفیف آتروفی مغز همیشه نگران کننده نیست. آتروفی اساسی مغز می‌تواند با بیماری‌های عمده عصبی مانند، سکته مغزی شدید یا زوال عقل پیشرونده همراه باشد. در برخی موارد، مشخص نیست که آتروفی مغزی باعث چه وضعیت پزشکی می‌شود.

براساس آنچه متخصصان در مورد آتروفی مغز می‌دانند، ممکن است روش‌هایی برای جلوگیری یا کند کردن آن وجود داشته باشد. اگر برای فرد یا یکی از بستگانش این بیماری تشخیص داده شده باشد، پزشگ کمک می‌کند تا مفاهیم را بهتر درک کنید و راه حلی برای آن بیابید.

 

علل بیماری آتروفی مغز

دلایل مختلفی برای آتروفی مغزی وجود دارند. این ممکن است نتیجه یک بیماری عصبی پیشرونده یا آسیب مغزی باشد.

بیماری‌های پیشرونده: تعدادی از سندرم‌های عصبی با تخریب سلول‌های خاصی در مغز مشخص می‌شوند. بیماری پارکینسون و آلزایمر، شناخته شده‌ترین شرایط تخریب عصبی هستند که بر مغز تأثیر می‌گذارند. سایر موارد شامل زوال عقل با اجسام لویی، بیماری‌هانتینگتون و زوال عقل موقتی هستند.

مشخص نیست که چرا این شرایط ایجاد می‌شوند و کارشناسان معتقدند که ممکن است ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در ایجاد آن دخیل باشد. گاهی اوقات، یک وضعیت اکتسابی مانند ایدز، می‌تواند با آتروفی مغزی و دژنراتیو مغزی همراه باشد. و سندرم ورنیکه کورساکف می‌تواند باعث آتروفی پیشرونده مغز و تغییرات رفتاری در ارتباط با سوء مصرف الکل شود. برخی از متخصصان معتقدند که پیری با پیشرفت آهسته آتروفی همراه است و محققان مطمئن نیستند که آیا این تاثیری روی توانایی‌های فرد می‌گذارد یا خیر.

ضربه مغزی: در برخی موارد، آتروفی مغزی به دلیل آسیب ناگهانی مغز مانند، سکته مغزی، ضربه به سر، عفونت مغزی (انسفالیت) یا تومور مغزی رخ می‌دهد.  تروماي مكرر سر می‌تواند قسمت‌هاي متعددي از آسيب‌های مغزی را به وجود آورد که در نتيجه موجب آتروفی شديد مغزی و بيماری توصيف شده‌ای به عنوان انسفالوپاتی ترومای مزمن (CTE) شود و سکته‌های مکرر می‌توانند زمینه‌های مختلف آتروفی را به طور معمول با تغییرات رفتاری و زوال عقل عروقی، ایجاد کنند.

گاهی اوقات بیماری ام‌اس می‌تواند زمینه‌های این بیماری را نیز ایجاد کند. بعد از آسیب دیدن ناحیه ای از مغز، ممکن است آن ناحیه در معرض التهاب و تورم قرار بگیرد. در نهایت، این می‌تواند باعث نکروز سلول‌های مغز آسیب دیده شود. فلج مغزی (CP)، یک بیماری مادرزادی است که ممکن است با آتروفی مغزی همراه باشد، اما این بیماری همیشه در CP وجود ندارد.

مادرزادی: آتروفی مغزی همچنین ممکن است در بدو تولد وجود داشته باشد.

 

علائم و نشانه‌های آتروفی مغز

بیماری آتروفی مغز اساساً به این معنی است که سلول‌های عصبی و اتصالات آن‌ها با یکدیگر دچار نکروز (مرگ سلول) شده اند. مناطق آسیب دیده نمی‌توانند آن‌طور که باید عمل کنند. وقتی این اتفاق رخ می‌دهد، مشخص می‌شود که چه علائمی را تجربه می‌کنید. آتروفی پیشرونده معمولاً در بزرگسالی اتفاق می‌افتد که با از دست دادن مهارت‌ها بروز می‌یابد. این نوع بیماری تمایل به تعمیم دارد، اگرچه ممکن است مناطقی از مغز وجود داشته باشند که بیشتر از دیگر مناطق تحت تأثیر قرار گیرند. علائم در طی ماه‌ها یا حتی سال‌ها به آرامی بدتر می‌شوند.

علائم آتروفی پیشرونده مغز عبارتند از:

• دمانس (زوال عقل)
• تغییرات رفتاری
• از دست دادن حافظه
• اختلال در فکر و عملکرد
• سفتی عضلات، حرکات کند و یا لرزش مشخصه بیماری پارکینسون

آتروفی حاد کانونی مغز، اتفاقی که هفته‌ها پس از بروز علائم ناگهانی سکته مغزی، ضربه به سر یا عفونت رخ می‌دهد، که می‌تواند با علائم زیر همراه باشد:

• ضعف صورت، بازو یا پا
• بی حسی
• تغییر بینایی
• مشکلات تعادل

آتروفی مادرزادی مغز تمایل دارد تا مناطق مختلف مغز را تحت تأثیر قرار دهد، نه کل مغز به طور یکسان. علائم ممکن است در دوران نوزادی یا اوایل کودکی قابل توجه باشند و می‌توانند شامل موارد زیر شوند:

• تشنج
• مشکل در راه رفتن
• تأخیر در گفتار
• مشکلات یادگیری

 

تشخیص آتروفی مغز یا کاهش سلول

به طور معمول، آتروفی مغزی با آزمایشات تصویربرداری مغز شناسایی می‌شود. این آزمایشات می‌توانند شامل توموگرافی کامپیوتری (CT)، تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (MRI)، توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) یا توموگرافی رایانه ای تک فوتونی (SPECT) باشد.

در صورت بروز علائمی مانند ضعف، بی حسی، بینایی، از دست دادن یا تغییر شخصیت، ممکن است تیم پزشکی CT یا MRI مغزی را تجویز کنند. به طور کل، PET و SPECT اغلب به جای اهداف بالینی برای اهداف تحقیقاتی انجام می‌شوند. این آزمایشات ممکن است آتروفی مغزی عمومی یا مناطقی از آتروفی مغزی کانونی را شناسایی کنند. گاهی اوقات وقتی مناطقی از آتروفی در معاینه تصویربرداری از مغز ذکر شده است، می‌تواند به تشخیص وضعیت پزشکی به شرح زیر کمک کند:

• بیماری آلزایمر: هیپوکامپ، که به شکل گیری خاطرات جدید کمک می‌کند و لوب‌های گیجگاهی، جداری در اکثر بیماران مبتلا به آلزایمر تحت تأثیر آتروفی قرار می‌گیرند.
• زوال موقتی عقل: لوب‌های پیشانی و گیجگاهی بیشترین آسیب را در اثر آتروفی دارند.
• زوال عقل با اجسام لوئی: مغز میانی، هیپوتالاموس و substantia innominata مناطقی هستند که بیشترین آتروفی را در این شرایط دارند.
• بیماری پارکینسون: توده سیاه و مغز میانی، که ممکن است در مراحل آخر کوچک تر باشند.
• سکته مغزی: مناطقی از مغز که در اثر خونریزی یا از دست دادن خون رسانی آسیب دیده‌اند، ممکن است تحت آتروفی قرار بگیرند و سوراخ‌های کوچکی را در مغز ایجاد کنند.

برخی از انواع دیگر آتروفی مانند زوال عقل عروقی، انسفالوپاتی آسیب مغزی مزمن، ام اس و آتروفی ناشی از انسفالیت یا ایدز ممکن است منجر به آتروفی مغزی در مناطق مختلف مغز شوند.

 

درمان آتروفی مغز

بازگرداندن شرایط عادی مغز، بعد از وقوع آتروفی مغز امکان پذیر نمی‌باشد. با این حال، جلوگیری از آسیب مغزی، به ویژه جلوگیری از سکته مغزی، ممکن است میزان آتروفی فرد را در طول زمان کاهش دهد. برخی محققان پیشنهاد می‌كنند كه استراتژی‌های شیوه زندگی سالم می‌تواند این بیماری را كه معمولاً با پیری همراه است، به حداقل برسانند.

داروها

داروهای تجویز شده برای پیشگیری از سکته‌های مغزی مانندف رقیق کننده‌های خون، داروهای کاهش دهنده کلسترول و داروهای ضد فشار خون، ممکن است به جلوگیری از آتروفی کمک کنند. این داروها برای همه افراد مفید نیستند، اما اگر عوامل خطر خاصی به همراه داشته باشید، می‌توانند مفید باشند. همچنین داروهای مورد استفاده در درمان بیماری آلزایمر از جمله آریسپت (دونپزیل) و نامندا (ممانتین) نیز برای کمک به این عارضه وجود دارند. آن‌ها ممکن است به کند شدن آتروفی کمک کنند.

 

سبک زندگی

حفظ یک سبک زندگی سالم شامل، ورزش‌های بدنی، رژیم کم کلسترول، کنترل قند خون و وزن سالم ممکن است با کاهش اثرات التهابی بر روی مغز، از بروز آتروفی مغزی جلوگیری کرده یا آن را کاهش دهند. برخی از چربی‌ها به ویژه چربی‌های ترانس بالا، تأثیر بدی بر بدن دارند و می‌توانند خطر سکته مغزی را افزایش دهند، بنابراین جلوگیری از چربی‌های ترانس می‌تواند به جلوگیری از سکته مغزی و به تبع آن آتروفی مغزی کمک کند.

مدیریت استرس همچنین ممکن است باعث کاهش آتروفی مغز شود، زیرا استرس عاطفی با بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، بیماری قلبی و سکته مغزی مرتبط است، همه این‌ها منجر به زوال عقل عروقی می‌شوند. علاوه بر این، محققان در حال مشاهده شواهدی هستند که نشان می‌دهند استرس نیز می‌تواند به زوال عقل کمک کند.

تصور کوچک شدن مغز چیزی است که مطمئناً باعث توقف فرد در مسیر زندگی اش می‌شود. با این حال، مهم است که بدانید سرعت بسیار آهسته و ثابت آتروفی مغز ممکن است هیچ تأثیری نداشته باشد. اگر این بیماری تشخیص داده شده است و علائم آن قابل توجه می‌باشند، حتماً از پزشک کمک بگیرید و از داروها و  یا استراتژی‌های سبک زندگی سالم برای کاهش تأثیر و پیشرفت وضعیت خود استفاده کنید.

 

پیشگیری از بیماری آتروفی مغز

برخی از موارد پیشگیری از بیماری آتروفی مغز شامل موارد زیر هستند:

چاقی و مغز

مانند دیابت، چاقی یکی از علل شناخته شده آتروفی مغز است. حتی در افرادی که دارای عملکرد طبیعی هستند، شاخص توده بدنی بالاترBMI ، معیاری از چاقی) با کاهش حجم مغز در افراد چاق و دارای اضافه وزن) همراه است.

چاقی و دیابت مکانیسم‌های مشابه بسیاری دارند، از جمله مقاومت به انسولین و استرس اکسیداتیو، که هر دو عامل موثر در آتروفی مغز هستند. علاوه بر این، ذخایر چربی، مقادیر زیادی مولکول‌های سیگنالینگ التهابی (سیتوکین‌ها) را تولید می‌کنند که ممکن است به سلول‌های مغزی کمک کنند.

پیوندهای اضافی بین چاقی و کوچک شدن مغز ممکن است حتی اساسی‌تر باشد. حدود 46 درصد از اروپای غربی و فرزندان آن‌ها یک نوع ژن به نام FTO دارند که با توده چربی و چاقی در ارتباط است. وزن افرادی که این ژن را دارند به طور متوسط ​​حدود 2.64 پوند بیشتر و دارای دور کمر اضافی نیم اینچی در مقایسه با کسانی هستند که فاقد واریانس ژن است.

یافته‌های اخیر نشان می‌دهند که حامل‌های نوع ژن FTO تقریباً هشت درصد از حجم لوب پیشانی و 12 درصد از حجم پس سری (پشت مغز) را دارند، که کوچک تر از افرادی است که این نوع ژن را ندارند. این تغییرات با تفاوت در سطح کلسترول یا فشار خون همراه نبوده و این نشان دهنده یک رابطه مستقل است.

اختلالات خواب

اختلال در خواب و اضطراب نیز به از دست دادن حجم مغز کمک می‌کند. افراد مسن نسبتاً سالم با مدت زمان خواب کوتاه، دارای حجم مغز به میزان قابل توجه کوچک تری نسبت به افراد با خواب طولانی تر دارند. علاوه بر این، به ازای هر ساعت کاهش مدت خواب، آن‌ها 0.59 افزایش سالانه در اندازه بطن‌های پر از خون و 0.67 درصد کاهش عملکرد شناختی را تجربه می‌کنند. البته خواب و اضطراب کم به هم مرتبط هستند و یک مطالعه نشان داده است که زنان میانسال که دچار پریشانی روانی طولانی مدتی (براساس یک پرسشنامه استاندارد) هستند، در معرض خطر ابتلا به آتروفی متوسط ​​تا شدید 51 درصدی قرار دارند.

سیگار کشیدن و نوشیدن الکل

سیگار کشیدن به عنوان یکی از دلایل کوچک شدن مغز شناخته شده است. مطالعات اخیر این ارتباط را تأیید و گسترش داده است، با شواهدی که نشان می‌دهند هرگونه سابقه سیگار کشیدن در طول زندگی (حتی اگر در حال حاضر سیگار نمی‌کشید) با انقباض سریع تر مغز در ارتباط است. مصرف الکل مزمن نیز باعث کوچک شدن مغز می‌شود، اما به دوز مصرفی آن بستگی دارد.

مکمل‌های طبیعی

مجموعه ای از عواملی که می‌توانند باعث کوچک شدن مغز شوند، می‌تواند دلهره آور باشند، اما خبرهای خوبی وجود دارند. از آنجا که انقباض مغز از همان فرآیندهای اساسی ناشی از سایر علائم پیری ناشی می‌شود، احتمال دارد که قابل پیشگیری باشد. به ویژه در مواردی که زودرس اتفاق می‌افتد. به همین دلیل ما می‌خواهیم اطلاعاتی در مورد مواد مغذی اصلی که از قدرت مغز محافظت می‌کنند، در اختیارتان قرار دهیم. در اینجا چهار ماده مهم مواد مغذی محافظت کننده مغز ذکر شده‌اند:

ویتامین‌های B

ویتامین‌های گروه B برای حمایت از عملکرد متابولیک طبیعی ضروری است، به ویژه در تنظیم هموسیستئین. هموسیستئین بالا، همانطور که دیدیم، منجر به جمع شدن مغز و زوال عقل به شکل قابل توجهی می‌شود، به ویژه در صورت کمبود ویتامین‌های گروه B !

در حال حاضر به طور کلی به افراد مسن توصیه می‌شود که وضعیت بهینه ویتامین B را حفظ کنند. مطالعات نشان می‌دهند که افراد با سطح فولات بالا، سرعت آتروفی مغز کمتری دارند و نرخ تبدیل آن‌ها از اختلال شناختی خفیف به زوال عقل واقعی کمتر است و افرادی که فولات یا B12 مصرف می‌کنند، از ناهنجاری‌های مربوط به ماده سفید مغزی کمتری برخوردار هستند.

اسیدهای چرب امگا 3

اسیدهای چرب امگا 3 بخش بزرگ و مهم غشای سلول‌های مغزی را تشکیل می‌دهند، جایی که آن‌ها در طیف گسترده ای از عملکردهای سلولی شرکت می‌کنند. در واقع، 30 تا 50 درصد اسیدهای چرب غشای سلول مغز، اسیدهای چرب اشباع نشده چند زنجیره ای طولانی هستند که شامل گروه حیاتی امگا 3 می‌باشند. غشای سلول مغز به ویژه از نظر زنجیره ۲۲ کربنی (DHA) غنی است، یک اسید چرب ضروری که فقط از رژیم غذایی گرفته می‌شود.

خوردن انار

انار حاوی مقادیر بسیار بالایی پلی فنول است، که مولکول‌های گیاهی با خاصیت ضد التهابی و محافظت کننده عصبی هستند. مطالعات نشان می‌دهند که مکمل آب انار باعث پیشرفت بیماری مانند آلزایمر می‌شود، که علت اصلی بروز آتروفی مغز است. این محافظت ممکن است از توانایی پلی فنل‌های انار در کاهش یا توقف مرگ سلول‌های مغزی ناشی شود. مطالعات انسانی بهبود قابل توجهی در شناخت حافظه با مصرف روزانه هشت اونس آب انار را نشان می‌دهد و مطالعات آزمایشگاهی با سلول‌های مغزی انسان نشان می‌دهند که پلی فنل‌های انار از سلول‌ها در برابر تغییراتی که در سایر بیماری‌های تخریب عصبی رخ می‌دهند، محافظت می‌کنند.

رزوراترول

رزوراترول یکی از اجزای اصلی انگور قرمز و برخی میوه‌های تیره رنگ است. مطالعات در مورد موش دارای سندرم خستگی مزمن (می‌تواند باعث کوچک شدن مغز شود)، نشان می‌دهند که چهار هفته درمان با رزوراترول فعالیت بدنی روزانه حیوانات را بیش از 20 درصد افزایش می‌دهد.

 

چشم انداز بیماران مبتلا به بماری آتروفی مغز

چشم انداز یا پیش آگهی بستگی به این دارد که چه شرایطی باعث آتروفی مغز می‌شود. برخی شرایط مانند سكته مغزی، آنسفالیت، بیماری اسكلروز یا بیماری ایدز، با درمان قابل كنترل هستند. آتروفی مغز در برخی شرایط می‌تواند کند و یا متوقف شود. سایر شرایطی مانند بیماری آلزایمر و ‌هانتینگتون، به مرور در هر دو بیماری و آتروفی مغز بدتر می‌شوند. با پزشک خود در مورد علت این بیماری، درمان‌های احتمالی و چشم اندازهایی که می‌توانید انتظار داشته باشید، صحبت کنید.

منابع:

www.lifeextension.com

www.verywellhealth.com