بیماری کوررنگی چیست؟ علائم و درمان کور رنگی

کوررنگی هنگامی رخ می‌دهد که شرایط و مشکلات موجود در رنگدانه‌های حسگر رنگ در چشم باعث ایجاد اختلال یا عدم توانایی در تشخیص رنگ‌ها شود.

به طور معمول اکثر افراد کور رنگ نمی‌توانند بین قرمز و سبز تفاوت قائل شوند. تشخیص زرد و آبی نیز ممکن است مشکل ساز باشد، اگرچه این شکل از کور رنگی کمتر دیده می‌شود.

این بیماری از خفیف تا شدید متغییر است. اگر کاملاً کور رنگ هستید، این بیماری به عنوان کوررنگی مطلق “achromatopsia” شناخته می‌شود. کوررنگی مطلق زمانی اتفاق می‌افتد که همه چیز را فقط به رنگ خاکستری یا سیاه و سفید مشاهده می‌کنید. با این حال، این وضعیت بسیار نادر است.

بیشتر افراد مبتلا به کور رنگی در نمودارهای رنگی، رنگ‌های زیر را به جای رنگ قرمز، سبز و کله غازی مشاهده می‌کنند:

• زرد
• خاکستری
• رنگ بژ
• آبی

 

کوررنگی به چه میزانی رایج است؟

کوررنگی بیشتر در آقایان دیده می‌شود. زنان در بیشتر مواقع کروموزوم معیوب را که مسئول انتقال کوری رنگ است، حمل می‌کنند اما مردان بیشتر این بیماری را به ارث می‌برند.

طبق تحقیقات انجمن بینایی سنجی آمریکا، حدود 8 درصد از مردان سفید پوست در مقایسه با 0.5 درصد از زنان از تمام قومیت‌ها با کمبود بینایی رنگ به دنیا می‌آیند.

یک تحقیق با منابع معتبر در سال 2014 در مورد کوری رنگ در کودکان پیش دبستانی جنوب کالیفرنیا دریافت که کمبود بینایی رنگ در کودکان سفیدپوست غیر اسپانیایی تبار بیشتر و در کودکان سیاه پوست شیوع کمتری دارد.

آکروماتوپسی از هر 30،000 نفر در سراسر جهان 1 نفر را درگیر می‌کند. از این تعداد مبتلا تا 10 درصد از افراد، به طور کلی رنگ را درک و مشاهده نمی‌کنند.

 

علائم کوررنگی چیست؟

رایج‌ترین علامت کوررنگی تغییر در بینایی است. به عنوان مثال ممکن است تشخیص بین قرمز و سبز یک چراغ راهنمایی دشوار باشد. همچنین رنگ‌ها ممکن است کمتر از گذشته روشن باشند. سایه‌های مختلف رنگ ممکن است همه یکسان به نظر برسند.

کوری رنگ اغلب در سنین جوانی و هنگامی که کودکان انواع رنگ‎ها را می‌آموزند آشکار می‌شود. در برخی از افراد، این مشکل قابل کشف نیست زیرا آن‎ها یاد گرفته‌اند که رنگ‌های خاص را با اشیا خاص مرتبط و نام گذاری کنند.

به عنوان مثال آن‌ها می‌دانند که چمن سبز است بنابراین رنگی را که می‌بینند سبز می‌نامند. اگر علائم بسیار خفیف باشد، ممکن است فرد متوجه نشود که رنگ‌های خاصی را نمی‌بیند.

اگر خودتان یا کودکتان مشکوک به کوررنگی است، می‌بایست با پزشک خود مشورت کنید. آن‌ها قادر خواهند بود بیماری را به درستی تأیید کنند و سایر موارد جدی‌تر بهداشتی را رد خواهند کرد.

 

انواع کوری رنگ کدامند؟

کوری رنگ سه نوع اصلی دارد.

در نوع اول، فرد در تشخیص تفاوت بین قرمز و سبز مشکل دارد. در نوع دیگر، فرد در تشخیص زرد و آبی مشکل دارد.

نوع سوم آکروماتوپسی “achromatopsia ” نام دارد. فرد بیمار با این نوع از کوررنگی به هیچ وجه نمی‌تواند رنگی را درک کند همه چیز خاکستری یا سیاه و سفید به نظر می‌رسد. آکروماتوپسی کمترین تعداد ابتلا در بیماری کوری رنگ را دارد.

کوررنگی می‌تواند ارثی یا اکتسابی باشد.

کوررنگی ارثی

کوررنگی ارثی بیشتر در بین بیماران دیده می‌شود. علت این موضوع نقص ژنتیکی است. این بدان معناست که اختلال و بیماری از طریق خانواده منتقل می‌شود. فردی که دارای اعضای خانواده مبتلا به کور رنگی است با احتمال زیادتری به این بیماری مبتلا می‌گردد.

کوررنگی اکتسابی

کوری رنگی اکتسابی در اواخر زندگی ایجاد می‌شود و می‌تواند به طور مساوی بر مردان و زنان تأثیر بگذارد.

بیماری‌هایی که به عصب بینایی یا شبکیه چشم آسیب می‌رسانند می‌توانند باعث کوری رنگ اکتسابی شوند. به همین دلیل، در صورت تغییر دید یا بینایی رنگی، باید به پزشک خود اطلاع دهید. این موضوع ممکن است نشان دهنده یک مسئله اساسی و جدی‌تر باشد.

 

علت کوری رنگ چیست؟

چشم حاوی سلول‌های عصبی به نام یاخته‌های مخروطی “cones” است که باعث می‌شود شبکیه (یک لایه حساس به نور در پشت چشم شما) رنگ‌ها را ببیند.

سه نوع یاخته مخروط مختلف طول موج‌های مختلف نور را جذب می‌کنند و هر کدام از آن‌ها به قرمز، سبز یا آبی واکنش نشان می‌دهند. مخروط‌ها اطلاعات را به منظور تشخیص رنگ به مغز ارسال می‌کنند.

اگر یک یا چند مورد از یاخته‌های مخروطی در شبکیه چشم شما آسیب دیده یا وجود نداشته باشند، در دیدن صحیح رنگ‌ها مشکل خواهید داشت.

وراثت

بیشتر کوررنگی و کم‌بینی رنگ‌ها به صورت ارثی است. به طور معمول از مادر به پسر منتقل می‌شود. کوررنگی ارثی باعث کوری یا کاهش بینایی نمی‌شود.

بیماری‌ها

همچنین ممکن است در اثر بیماری یا صدمه به شبکیه‌، به کوری رنگ مبتلا شوید.

در وضعیت گلوکوم یا آب سیاه “glaucoma”، فشار یا فشار داخلی چشم بسیار زیاد می‌شود. این فشار به عصب بینایی که سیگنال‌هایی را از چشم به مغز منتقل می‌کنند تا بتوانید ببینید، آسیب می‌رساند. در نتیجه، توانایی شما در تشخیص رنگ‌ها کاهش می‌یابد.

براساس مقاله منتشر شده در مجله Investigative Ophthalmology & Visual Science، از اواخر قرن نوزدهم ناتوانی افراد گلوکوم در تشخیص رنگ آبی و زرد مشاهده و ثابت شده است.

تخریب ماکولار “Macular” و رتینوپاتی “retinopathy” دیابتی باعث آسیب به شبکیه می‌شود؛ دقیقا جایی که مخروط‌ها در آن قرار دارند. این وضعیت می‌تواند باعث کور رنگی شود و در بعضی موارد مسبب کوری است.

اگر مبتلا به آب مروارید “cataract” باشید، عدسی چشم شما به تدریج از شفاف به مات تبدیل می‌شود. در نتیجه ممکن است دید رنگی شما کم شود.

سایر بیماری‌هایی که می‌توانند بینایی را تحت تأثیر قرار دهند عبارتند از:

• دیابت “diabetes”
• بیماری پارکینسون “Parkinson”
• بیماری آلزایمر “Alzheimer”
• اسکلروز “sclerosis” یا تصلب بافتی چندگانه

داروهای مسبب کوررنگی

برخی از داروها می‌توانند باعث تغییر در دید رنگی چشم شوند. این داروها شامل داروهای ضد روان پریشی کلرپرومازین “chlorpromazine” و تیوریدازین “thioridazine” است.

آنتی بیوتیک اتامبوتول “ethambutol” (Myambutol)  که سل را درمان می‌کند، ممکن است باعث ایجاد مشکلات عصب بینایی و اختلال در دیدن برخی از رنگ‌ها شود.

عوامل موثر دیگر در ایجاد کوررنگی

کوررنگی ممکن است به دلیل عوامل دیگری ایجاد شود. یکی از عوامل پیری است. کاهش بینایی و کم‌بینی رنگ به تدریج و با افزایش سن اتفاق میفتد. علاوه بر این، مواد شیمیایی سمی مانند استایرن “styrene” که در برخی پلاستیک‌ها وجود دارند، با از بین رفتن توانایی تشخیص و دیدن رنگ ارتباط دارند.

 

کوری رنگ چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص و دیدن رنگ‌ها ذهنی است. به طور کلی نمی‌توان تشخیص داد که آیا قرمز، سبز و سایر رنگ‌ها را مانند افرادی که دید کامل دارند، می‌بینید یا خیر. با این حال، پزشک چشم شما می‌تواند در طول یک معاینه طبیعی چشم آزمایش این وضعیت را انجام دهد.

آزمایش شامل استفاده از تصاویر خاصی به نام صفحات رنگ سودوایزوکروماتیک “pseudoisochromatic” است. این تصاویر از نقاط رنگی تشکیل شده‌اند که اعداد یا نمادهایی درون آن‎ها تعبیه شده است. تنها افراد با دید طبیعی می‌توانند این اعداد و نمادها را مشاهده کنند.

اگر کور رنگ هستید، ممکن است شماره‌ها را به درستی نبینید یا شماره دیگری را ببینید.

این موضوع بسیار مهم است که کودکان قبل از شروع مدرسه مورد ارزیابی و آزمایش قرار بگیرند زیرا بسیاری از مطالب آموزشی موجود در اوایل کودکی شامل شناسایی رنگ‌ها است.

 

چشم انداز و آینده افراد مبتلا به کوررنگی چگونه است؟

اگر کوررنگی در نتیجه بیماری یا جراحت رخ دهد، درمان علت اصلی بیماری می‌تواند به بهبود تشخیص رنگ‌ها کمک کند.

با این حال، هیچ درمانی برای کوررنگی ارثی وجود ندارد. چشم پزشک شما ممکن است عینک‌های رنگی یا لنزهای خاص را برای شما تجویز کند که این موارد می‌توانند در تشخیص رنگ‌ها کمک کنند.

اغلب افراد نابینا به صورت آگاهانه از تکنیک‌های خاصی یا از ابزارهای منحصربه فردی جهت سهولت زندگی استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، به خاطر سپردن ترتیب چراغ‌های چراغ راهنمایی از بالا به پایین، نیاز به تشخیص رنگ‌های آن را برطرف می‌کند.

لباس‌های دارای لیبل یا برچسب می‌توانند به درستی با رنگ‌ها مطابقت داشته باشند. برخی از برنامه‌های نرم افزاری، رنگ‌های رایانه را به رنگ‌هایی تبدیل می‌کنند که افراد نابینا نیز می‌توانند ببینند.

کوررنگی ارثی یک چالش مادام العمر است. گرچه ممکن است چشم انداز بیماری، کار را برای برخی از مشاغل مانند یک برقکار که باید تفاوت بین سیم‌های رنگی را تشخیص دهد، محدود کند اما اکثر مردم راه‌های سازگاری با شرایط بیماری را پیدا می‌کنند.

 

تست تشخیص دید رنگی چیست؟

یک تست دید رنگی که به آن تست رنگ ایشی‎هارا “Ishihara” نیز می‌گویند، توانایی شما را در تشخیص تفاوت بین رنگ‌ها اندازه گیری می‌کند. اگر از این آزمایش به راحتی عبور نکنید، این احتمال وجود دارد که دید شما ضعف تشخیص رنگ داشته باشد همچنین در این وضعیت پزشک ممکن است به شما بگوید که کور رنگ هستید. با این حال، کور رنگ بودن واقعاً یک وضعیت بسیار نادر است که در آن فقط می‌توانید سایه‌های خاکستری را ببینید.

 

چه چیزی باعث ضعف بینایی در تشخیص رنگ می‌شود؟

رایج‌ترین نوع ضعف بینایی در تشخیص رنگ، عدم توانایی در تشخیص سایه‌های سبز از قرمز است.

بینایی ضعیف رنگ می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• ژنتیک
• سالخوردگی
• برخی از داروها و بیماری‌ها
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی

براساس تحقیقات منتشر شده از بیماری کوررنگی، از هر 12 مرد 1 نفر و از هر 200 زن 1 نفر کوررنگی را تجربه می‌کنند. اکثر افراد مبتلا به کور رنگی این بیماری را به ارث برده‌اند.

گاهی اوقات مشکلات و اختلالات بینایی رنگ به دلیل بیماری موثر بر عصب بینایی شما مانند گلوکوم است. همچنین دید ضعیف رنگی می‌تواند نتیجه یک مشکل ارثی در یاخته‌های مخروط‌ی (گیرنده‌های نوری حساس به رنگ) در شبکیه چشم شما باشد. شبکیه لایه حساس به نور در پشت چشم شما است.

برخی بیماری‌ها می‌توانند باعث اختلال در بینایی رنگ شوند از جمله:

• دیابت
• اعتیاد به الکل
• دژنراسیون ماکولا “macular degeneration”
• سرطان خون
• بیماری آلزایمر
• بیماری پارکینسون
• کم خونی سلول داسی شکل

در صورت درمان بیماری زمینه‌ای، این احتمال وجود دارد که بینایی رنگ شما بهبود یابد.

اگر فکر می‌کنید دید رنگی شما کم است، می‌توانید تست بینایی رنگی بدهید. اگر فرزند شما معاینه استاندارد چشمی را انجام می‌دهد، بهتر است از نظر آزمایش رنگ و بینایی نیز آزمایش شود. این موضوع می‌تواند به رفع مشکلات احتمالی در مراحل اولیه کمک کند.

 

چگونه می‌توانم برای تست دید رنگی آماده شوم؟

اگر از عینک یا لنز استفاده می‌کنید، باید در طول تست همچنان از آن‌ها استفاده نمایید. پزشک از شما سوالات می‌پرسد مانند آیا شما دارو یا مکمل مصرف می‌کنید، آیا به بیماری دیگری مبتلا هستید و آیا سابقه ضعف در بینایی رنگی در خانواده شما وجود دارد.

این آزمون هیچ خطری همراه ندارد و هیچگونه آماده سازی خاصی لازم نیست.

 

در طی آزمایش بینایی رنگ چه اتفاقی می‌افتد؟

چشم پزشک شما آزمایش را انجام می‌دهد. شما در یک اتاق با نور معمولی می‌نشینید یک چشم را می‌پوشانید و سپس با استفاده از چشم دیگر خود، به یک سری کارت‌های آزمایشی نگاه می‌کنید. هر کارت حاوی یک الگوی نقطه‌ای چند رنگ است.

در هر الگوی رنگی یک عدد یا نماد وجود دارد. اگر می‌توانید شماره یا نماد را شناسایی کنید، به پزشک اطلاع می‌دهید. اگر دید رنگی طبیعی داشته باشید، می‌توانید اعداد، اشکال و نمادها را از نقاط اطراف آن‌ها به آسان تشخیص دهید. اگر دچار اختلال در بینایی رنگ شده باشید، ممکن است نتوانید نمادها را ببینید. همچنین در برخی موارد ممکن است در تشخیص الگوهای موجود در بین نقاط مشکل داشته باشید.

بعد از بررسی یک چشم، چشم دیگر را می‌پوشانید و دوباره به کارت‌های آزمون نگاه می‌کنید. پزشک ممکن است از شما بخواهد شدت و نوع رنگ مشخصی که توسط یک چشم بررسی شده است را در مقابل چشم دیگر نیز توصیف نمایید. ممکن است در آزمایش بینایی رنگ نتیجه‌ای طبیعی داشته باشید اما همچنان از دست دادن تشخیص و درک رنگ در یک چشم یا چشم دیگر را تجربه کنید.

 

نتایج چه معنی‌ای می‎دهند؟

این تست می‌تواند چندین مشکل بینایی رنگی را مشخص کند از جمله:

• protanopia: اختلال در تشخیص آبی از سبز و قرمز از سبز
• tritanopia: اختلال در تشخیص زرد از سبز و آبی از سبز
• deuteranopia: اختلال در تشخیص قرمز از بنفش و سبز از بنفش
• achromatopsia: کوری کامل رنگ (یک بیماری نادر که در آن فقط سایه‌های خاکستری قابل مشاهده است)

 

بعد از تست بینایی رنگ چه اتفاقی می‌افتد؟

به طور کلی هیچ درمانی وجود ندارد که مستقیماً به مشکلات و اختلالات بینایی رنگ بپردازد. با این حال اگر ضعف بینایی رنگ شما در نتیجه بیماری مانند دیابت یا گلوکوم باشد، در مان و پرداختن به بیماری زمینه‌ای ممکن است دید رنگی شما را بهبود بخشد.

با استفاده از فیلترهای رنگی روی عینک یا لنزهای تماسی رنگی ممکن است تضادهای رنگی را راحت‌تر ببیند. با این حال نه فیلتر و نه تماس‌های رنگی توانایی ذاتی شما در تشخیص رنگ‌ها را بهبود نمی‌بخشند.

 

نتیجه‌گیری بیماری کوررنگی

کوررنگی یک وضعیت دردناک و وخیم نیست و نباید بر کیفیت زندگی شما تأثیر بگذارد. با این حال برخی از افراد مبتلا به کوری رنگ، اثرات ناخوشایندی را تجربه می‌کنند از جمله این که نمی‌توانند در معرض آفتاب قرار بگیرند یا این که تشخیص نمی‌دهند موز به اندازه کافی رسیده است یا خیر. اگر فکر می‌کنید شما یا فرزندتان ممکن است کور رنگ باشید، فوراً تست بینایی رنگی بگیرید. اگر شما یک بیماری زمینه‌ای دارید که باعث کوری رنگ شما می‌شود، ممکن است بتوانید بیماری خود را درمان کنید و اثرات آن بر بینایی خود را کاهش دهید.

 

منابع:

www.healthline.com

www.healthline.com