کرونا چه آسیبی به ریه وارد می‌کند؟

درک ما از تأثیرات طولانی مدت ویروس کرونا (کووید-19)  به ویژه به ریه، به مطالعات مداوم طی دهه‌های آینده بستگی خواهد داشت. گرچه هنوز هم ممکن است از تأثیرات طولانی مدت آن اطلاع نداشته باشیم، اما می‌توانیم در مورد اینکه چگونه ویژگی‌های منحصر به فرد این ویروس می‌تواند بر سلامت ریه تأثیر بگذارند، چند استنباط کامل ارائه دهیم. پس بیایید دربارۀ اینکه کرونا چه آسیبی به ریه وارد می‌کند صحبت کنیم؛ با رسا همراه باشید.

 

روند آلوده شدن ریه توسط کرونا چگونه است؟

دستگاه تنفسی خود را مانند درختی وارونه بدانید. تنه همان نای شما است. ریه‌ها به شاخه‌های کوچک‌تری تقسیم می‌شوند. در انتهای هر شاخه کیسه‌های هوایی کوچکی وجود دارند که «آلوئول» نامیده می‌شوند. اینجا است که اکسیژن وارد خون شده و دی اکسید کربن خارج می‌کند.

هنگامی که ویروس وارد می‌شود، با غشای مخاطی که بینی، دهان و چشم را پوشانده است، تماس برقرار می‌کند. ویروس وارد سلول سالم می‌شود و از سلول برای ساختن قطعات جدید ویروس استفاده می‌کند. ویروس چند برابر می‌شود و ویروس‌های جدید سلول‌های مجاور را آلوده می‌کنند.

ویروس کرونا می‌تواند قسمت فوقانی یا تحتانی دستگاه تنفسی را آلوده کند. ویروس از مجاری تنفسی عبور می‌کند باعث التهاب آن می‌شود. در برخی موارد، عفونت می‌تواند تا حد زیادی به آلوئول برسد. در مرحله بیماری پیشرفت می‌کند و فرد را دچار علائمی مانند تنگی نفس می‌کند.

 

بررسی اثرات کرونا بر ریه براساس میزان شدت بیماری

این ویروس یک وضعیتی جدید است و دانشمندان هر روز در مورد آنچه می‌توانند برای ریه‌های بیمار انجام دهند، بیشتر می‌آموزند. آن‌ها بر این باورند که تأثیرات روی بدن، مشابه دو بیماری دیگر ویروس کرونا اعم از سندرم حاد تنفسی حاد (SARS) و سندرم تنفسی خاورمیانه (MERS) است.

موارد متوسط

هنگامی که عفونت دستگاه تنفسی را طی می‌کند، سیستم ایمنی بدن با آن مقابله می‌کند. ریه‌ها و راه‌های هوایی متورم شده و ملتهب می‌شوند. این می‌تواند از یک قسمت از ریه شروع شده و گسترش یابد.

حدود 80 درصد افرادی که این ویروس را دارند، علائم خفیف تا متوسطی را تجربه می‌کنند. ممکن است سرفه خشک یا گلو درد داشته باشید. برخی از افراد مبتلا به ذات الریه هستند، یک عفونت ریوی که در آن آلوئول‌ها ملتهب می‌شوند را تجربه می‌کنند.

پزشکان می‌توانند علائم التهاب تنفسی را با اشعه ایکس قفسه سینه یا سی تی اسکن مشاهده کنند. در سی تی اسکن قفسه سینه، آن‌ها ممکن است چیزی را ببینند که به آن کدورت شیشه‌ای مات گفته می‌شود زیرا مانند شیشه مات هستند.

موارد شدید

حدود 14 درصد از موارد ویروس کرونا شدید هستند، با عفونتی که هر دو ریه را درگیر می‌کنند. با بدتر شدن تورم، ریه‌ها پُر از مایع می‌شوند. همچنین ممکن است ذات الریه جدی تری داشته باشید. کیسه‌های هوا مملو از مخاط، مایعات و سایر سلول‌هایی می‌شوند که سعی در مبارزه با عفونت دارند. این می‌تواند اکسیژن را برای بدن دشوارتر کند.

ممکن است در تنفس مشکل داشته باشید یا احساس تنگی نفس کنید. همچنین ممکن است سریع‌تر نفس بکشید. اگر پزشک از سینه سی تی اسکن کند، نقاط کدر ریه‌ها به نظر می‌رسند که شروع به اتصال به یکدیگر می‌کنند.

موارد بحرانی

در شرایط بحرانی ویروس کرونا، حدود 5 درصد از کل موارد، عفونت می‌تواند به دیواره‌ها و پوشش کیسه‌های هوا در ریه‌ها آسیب برساند. در حالی که بدن سعی در مبارزه با آن دارد، ریه‌ها ملتهب شده و از مایعات پُر می‌شوند. این می‌تواند تعویض اکسیژن و دی اکسیدکربن را برای آن‌ها دشوارتر کند.

ممکن است فرد ذات الریه شدید یا سندرم دیسترس تنفسی حاد (ARDS) داشته باشد. در مهمترین موارد، ریه‌ها برای انجام وظیفه خود نیاز به استفاده از دستگاه تنفسی دارند. تعداد کمی از افراد به دلیل آسیب شدید بافتی ناشی از این ویروس به پیوند ریه نیاز پیدا می‌کنند.

 

اثرات کوتاه مدت ویروس کرونا بر ریه

علائم اولیه این بیماری با آنچه در بسیاری از دیگر عفونت‌های تنفسی رایج مشاهده می‌کنید تفاوت فاحشی ندارند. بیماران غالباً تب دارند، خسته هستند و سرفه می‌کنند. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO)، حدود 80 درصد از عفونت‌ها خفیف یا بدون علامت هستند، 15 درصد از علائم متوسط ​​تا شدید (نیاز به اکسیژن) و حدود 5 درصد از عفونت‌های حیاتی است که نیاز به تهویه مناسب دارند. در طول یک دوره شدید یا بحرانی، بدن واکنش‌های زیادی از خود نشان می‌دهد که به شرح زیر هستند:

• بافت ریه با مایعی متورم می‌شود و ریه‌ها را از خاصیت ارتجاعی کمتری برخوردار می‌کند.
• سیستم ایمنی بیش از حد فعالیت می‌کند که گاهی اوقات با ایجاد مشکلی در سایر اندام‌ها همراه است.
• از آنجا که بدن با یک عفونت مبارزه می‌کند، بیشتر در معرض عفونت‌های اضافی است.
• شاهد شیوع بیشتر لخته‌های خون در بیماران مبتلا به ویروس COVID-19 هستیم. علت این امر هنوز نامشخص است.

با بدتر شدن عفونت، ویژگی‌های منحصر به فردی در تصویربرداری وجود دارند که این ویروس  را از سایر عفونت‌های تنفسی متمایز می‌کند. سی تی اسکن از ریه‌های بیماران، لکه‌های تورم و مایع در بافت ریه را نشان می‌دهند.

چگالی مایعات نسبت به سایر عفونت‌ها کمتر است، در نتیجه «نواحی کدورت شیشه مات» می توانند نشانه ای از ویروس کرونا  باشند. این الگو در بیماران معمول شناخته شده است، با این حال، تصویربرداری از آن برای تشخیص کروناویروس امری ضروری نیست!

التهاب بافت ریه باعث پُر شدن کیسه‌های هوا از مایع و سفت شدن و کشش آن می‌شود. توانایی ریه‌ها در جذب هوا طوری توصیف می‌شوند که گویی مانند اسفنج هستند. با پُر شدن بافت از مایع، توانایی انبساط و انقباض آن‌ها مهار می‌شود. ظرفیت هوا کاهش یافته و بدن بسیاری از بیماران برای تنفس بیشتر کار می‌کند. در مواردی شدیدتر می‌توانند به پشتیبانی اکسیژن و حتی تنفس برای حفظ عملکرد ریه‌ها نیاز داشته باشند.

 

اثرات طولانی مدت  بیماری کرونا بر ریه

با کمتر از یک سال از موارد مختلف، شناسایی اثرات طولانی مدت این ویروس می‌تواند کمی شبیه به پیش بینی آینده باشد. با این حال، ویروس کرونا باعث ایجاد یک سندرم شناخته شده معروف به سندرم پریشانی تنفسی حاد (ARDS) می‌شود. در ARDS مایعات در کیسه‌های هوایی ریه به نام آلوئول جمع می‌شوند و توانایی تبادل دی اکسید کربن با اکسیژن را محدود می‌کنند. افرادی که از این بیماری بهبود یافته‌اند ممکن است با موارد زیر روبرو شوند:

• ظرفیت ریه محدود در مقایسه با همسالان خود
• مسائل روانپزشکی مانند اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، افسردگی، اختلال شناختی و اضطراب، به دلیل آسیب دیدگی بیماری و درمان
• عوارض کلیوی که می‌توانند نیاز به دیالیز طولانی مدت داشته باشند.
• تهویه نامناسب به دلیل محدود بودن عملکرد ریه یا اندام

نواحی کدورت شیشه مات در سی تی اسکن بیماران مبتلا به کرونا نشان می‌دهد که در آنجا ممکن است آسیب جمع شده باشد. آسیب به بافت ریه غالباً باعث ایجاد زخمی می‌شود که می‌تواند خاصیت ارتجاعی ریه را محدود کرده و عملکرد آن را حتی پس از عبور از آسیب اولیه کاهش دهد. بدن یک روش شگفت‌آور برای بهبود دارد و هر بیمار در ارائه این روش منحصر به فرد است. در برخی موارد، زخم می‌تواند تا حدی بهبود یابد و عملکرد را به ریه‌های آسیب دیده بازگرداند.

در حالی که سندرم پریشانی تنفسی حاد مرتبط با ویروس کرونا با ARDS مرسوم اشتراک بسیاری دارد، ما در حال مشاهده اثرات طولانی مدت برای قربانیان همه گیری هستیم. اگرچه این امکان وجود دارد اما هیچ مدرکی نیست که بهبودی از ویروس کرونا را در معرض ابتلا به سرطان ریه و سایر بیماری‌های جدی قرار دهد.

 

ویروس کرونا چه نوع آسیبی می‌تواند به ریه‌ها وارد کند؟

بیماری ناشی از ویروس کرونا، می‌تواند باعث عوارض ریوی مانند ذات الریه و در شدیدترین موارد، سندرم دیسترس حاد تنفسی یا ARDS شود. سپسیس یا گند خونی، یکی دیگر از عوارض احتمالی کووید-19 است که می‌تواند به ریه‌ها و سایر اندام‌ها آسیب دائمی برساند. حال به تشریح آسیب‌های ناشی از کرونا به ریه می‌پردازیم:

1- ذات الریه (Pneumonie)

در ذات الریه (سینه پهلو یا پنومونی)، ریه‌ها پُر از مایع شده و ملتهب می‌شوند که منجر به مشکلات تنفسی می‌شود. برای برخی از افراد، مشکلات تنفسی می‌توانند به حدی شدید شوند که نیاز به درمان در بیمارستان با اکسیژن یا حتی دستگاه تنفسی داشته باشند. کیسه‌های هوا در ریه‌ها با مایعات پُر می‌شوند، توانایی آن‌ها در گرفتن اکسیژن محدود می‌شود و باعث تنگی نفس، سرفه و سایر علائم می‌شوند.

در حالی که اکثر افراد از پنومونی بهبود می‌یابند و هیچ آسیب دائمی در ریه ندارند، پنومونی مرتبط با ویروس کرونا ممکن است شدید باشد. حتی پس از گذشت بیماری، آسیب ریه ممکن است منجر به مشکلات تنفسی شود که بهبود آن معمولا ماه‌ها به طول می‌انجامد.

2- سندرم پریشانی تنفسی حاد  (ARDS)

با پیشرفت ذات، بیشتر کیسه‌های هوا پر از مایعاتی می‌شوند که از رگ‌های خونی ریز در ریه‌ها نشت می‌کنند. سرانجام، تنگی نفس ایجاد شده و می‌تواند منجر به سندرم پریشانی حاد تنفسی (ARDS) شود. بیماران مبتلا به این عارضه اغلب به تنهایی قادر به تنفس نیستند و برای کمک به گردش اکسیژن در بدن ممکن است به پشتیبانی تنفسی نیاز داشته باشند.

چه در خانه و چه در بیمارستان رخ دهد، سندرم پریشانی تنفسی حاد می‌تواند کشنده باشد. افرادی که از این بیماری جان سالم به در می‌برند و از ویروس کرونا بهبود می‌یابند ممکن است دارای زخم‌های ریوی طولانی مدتی شوند.

3- سپسیس یا گند خونی (Septicemia)

یکی دیگر از عوارض احتمالی شدید ویروس کرونا، سپسیس است. سپسیس هنگامی اتفاق می‌افتد که عفونت به جریان خون رسیده و از طریق آن پخش می‌شود و باعث آسیب به بافت در هر کجای بدن می‌شود. ریه‌ها، قلب و سایر سیستم‌های بدن مانند سازهای ارکستر با هم کار می‌کنند.

در سپسیس، همکاری بین اندام‌ها از بین می‌رود. تمامی ارگان‌ها می‌توانند یکی پس از دیگری از جمله ریه‌ها و قلب خاموش شوند.  در سپسیس، حتی در صورت زنده ماندن بیمار، آسیب دائمی ریوی و سایر اندام‌ها برای همیشه وجود خواهد داشت.

4- مشکلات فوق عفونی

وقتی فردی مبتلا به ویروس کرونا است، سیستم ایمنی بدن سخت تلاش می‌کند تا با مهاجم مبارزه کند. این می‌تواند بدن را در برابر عفونت با یک باکتری یا ویروس دیگر در معرض خطر قرار دهد. عفونت بیشتر می‌تواند منجر به آسیب اضافی به ریه شود.

 

سه عامل خطر در آسیب ریه ناشی از کرونا

سه فاکتور که بر خطر آسیب ریه در عفونت‌های ویروس کرونا و احتمال بهبودی و بازیابی عملکرد ریه در فرد تأثیر می‌گذارد، شامل موارد زیر هستند:

• شدت بیماری: اولین مورد، شدت عفونت ویروس کرونا است. آیا فرد یک مورد خفیف یا یک مورد شدید را تجربه می‌کند؟ موارد ملایم، کمتر باعث ایجاد جای زخم در بافت ریه می‌شوند.
• شرایط سلامتی: دوم اینکه آیا مشکلات بهداشتی از قبیل بیماری انسداد ریوی مزمن (COPD) یا بیماری قلبی وجود دارند که می‌توانند خطر بیماری شدید را افزایش دهند. افراد مسن نیز در برابر یک مورد شدید از کرونا، آسیب‌پذیرتر هستند. بافت‌های ریه آن‌ها ممکن است کشش کمتری داشته باشند و به دلیل سن بالا ایمنی آن‌ها ضعیف شده باشد.
• درمان: بهبود بیمار و سلامتی طولانی مدت ریه به نوع مراقبت و سرعت مراجعه به بیمارستان بستگی دارد. پشتیبانی به موقع در بیمارستان برای بیماران حاد می‌تواند آسیب ریه را به حداقل برساند.

 

احتمال کاهش آسیب ریه برای بیماران مبتلا به کرونا وجود دارد؟

مواردی وجود دارند كه بیماران مبتات به کووید-19می‌توانند انجام دهند تا شانس خود را برای کاهش آسیب ریوی افزایش دهند.

• اگر مشکلی در سلامتی دارید که شما را در معرض خطر بیشتری قرار می‌دهد، مطمئن شوید که همه تلاش خود را انجام می‌دهید تا آن را به حداقل برسانید. به عنوان مثال، افرادی که مبتلا به دیابت، بیماری انسداد ریوی مزمن یا بیماری قلبی هستند باید به خصوص مراقب باشند که با کنترل و مصرف داروهای خود طبق دستور، شرایط بیماری را کنترل کنند.
• تغذیه مناسب و آبرسانی نیز می‌تواند به بیماران کمک کند تا از عوارض کرونا جلوگیری کنند. رژیم مناسب برای سلامت کلی مهم است. آبرسانی، حجم خون مناسب و غشای مخاطی سالم را در سیستم تنفسی حفظ می‌کند که می‌تواند در مقاومت بهتر در برابر عفونت و آسیب بافتی به آن‌ها کمک کند.

 

آیا آسیب ریه ناشی از ویروس کرونا قابل برگشت است؟

پس از یک مورد جدی، ریه‌های بیمار می‌توانند بهبود یابند اما نه در طول شب! بهبودی ریه زمان می‌برد. آسیب اولیه در ریه‌ها و به دنبال آن ایجاد زخم وجود خواهد داشت. با گذشت زمان، بافت بهبود می‌یابد اما ممکن است سه ماه تا یک سال یا بیشتر طول بکشد تا عملکرد ریه فرد به سطح قبل از ابتلا به بیماری باز گردد.

وی خاطر نشان کرد که پزشکان و بیماران به طور یکسان باید برای ادامه درمان و بهبودی آماده باشند. پس از پایان همه گیری، گروهی از بیماران با نیازهای جدید بهداشتی وجود خواهند داشت. پزشکان، درمانگران تنفسی و سایر ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی باید به این بیماران کمک کنند تا حد ممکن عملکرد ریه خود را بازیابی کنند.

 

عوارض ناشی از ویروس کرونا بر ریه

بعد از ابتلا به ذات الریه ممکن است مدتی طول بکشد تا فرد احساس بهتری داشته باشد. برای مدتی احساس خستگی بیش از حد معمول خواهد داشت. همچنین ممکن است بفهمد که نمی‌تواند مانند گذشته ورزش کند. بعضی از افراد حتی پس از بهبودی از این ویروس همچنان سرفه می‌کنند. دیگران نیز ممکن است در ریه‌های خود زخم داشته باشند. پزشکان هنوز در حال مطالعه هستند که آیا این اثرات دائمی هستند یا ممکن است با گذشت زمان بهبود پیدا کنند.

 

چشم انداز بیماران مبتلا به ویروس کرونا

ویروس کرونا در سلول‌های آلوده به سرعت تکثیر می‌شود تا اینکه سلول‌ها می‌ترکند. طولی نمی‌کشد که ویروس گسترش می‌یابد. در این بیماری هر لحظه ارزشمند است. تشخیص به موقع می‌تواند کلید کاهش خطر و احتمال آسیب طولانی مدت ریه باشد.

دیدن اینکه ویروس کرونا از چه زمانی آغاز شد و اکنون چگونه ما با آن زندگی می‌کنیم دشوار است. درک ما از همه گیری این بیماری هر روز در حال رشد و تغییر است. درمان‌ها و عوارض جدید با هر موردی در حال ظهور هستند که به دانش جهانی ما می‌افزایند و فرصت‌های جدیدتری را فراهم می‌کنند.