دیفتری یک بیماری عفونی است که باعث مشکل در بلع و تنفس می‌شود. بهبود شرایط زندگی و واکسن به معنای شیوع آن نیست! اما می‌توانند به درمان و پیشگیری از بیماری کمک کنند. به محض شناسایی ارگانیسم‌ها و تولید اگزوتوکسین‌ها، تولید واکسن باعث کاهش قابل توجه دیفتری در سراسر جهان شده است. برای شناخت بیشتر این بیماری با رسا همراه باشید.
فهرست مطالب
بیماری دیفتری چیست؟
دیفتری یک عفونت مسری است که توسط یک باکتری به نام Corynebacterium Diphtheriae ایجاد می‌شود. این باکتری سمی آزاد می‌کند که باعث تجمع بافت خاکستری در گلو می‌شود و منجر به مشکلاتی در بلع و تنفس می‌گردد.
در آب و هوای گرم ممکن است در مبتلایان به دیفتری زخم‌های پوستی ایجاد شود که بهبود نمی‌یابند و ممکن است با بافت خاکستری پوشانده شوند. این نوع دیفتری (که دیفتری پوستی نامیده می‌شود) نیز گاهی در محیط‌هایی اتفاق می‌افتد که مردم در شرایط شلوغ و ناسالم زندگی می‌کنند. فرد باکتری در هوا را (با عطسه و سرفه) منتشر می‌کند یا با لمس چیزی که روی آن باکتری است، به دیفتری آلوده می‌شود. همچنین ممکن است که یک فرد آلوده بتواند بیماری را از طریق یک زخم باز توسط دیگری لمس کند، یا لباس‌هایی را لمس کند که شخص دیگری آن را پوشیده است. بیش از یک بار می‌توان دیفتری گرفت.
این بیماری امروزه بسیار معمول و رایج نیست، زیرا شرایط زندگی بهبود یافته است و به طور مرتب به کودکان واکسنDPT (دیفتری، سیاه سرفه، کزاز) داده می‌شود. در گذشته، تعداد زیادی از مردم بر اثر بیماری دیفتری جان خود را از دست می‌دادند. در کشورهای دیگر که واکسیناسیون انجام نمی‌شود، این بیماری هنوز وجود دارد. بنابراین، هنوز هم احتمال ایجاد دیفتری در کشورها زیاد است.
تاریخچه بیماری دیفتری
دیفتری قرن‌ها انسان‌ها را آلوده کرده است. بقراط اولین توصیف مستند از دیفتری را در قرن پنجم قبل از میلاد ارائه داد. این بیماری قرن‌ها پیشرو در ایجاد مرگ، به ویژه در کودکان بوده است. P. Bretonneau در سال 1826 تیفوس را نام برد. این باکتری‌ها اولین بار در دهه 1880 توسط F. Loffler و E. Klebs شناسایی شدند. در دهه 1890، متخصصان پزشکی اگزوتوکسین‌ها را کشف کردند.
محققان بهداشت در دهه 1920 اولین واکسن توکسوئید دیفتری را تولید کردند. برنامه‌های واکسیناسیون شیوع دیفتری را در سراسر جهان کاهش داد. با این حال، هنگامی که میزان واکسیناسیون کاهش می‌یابد، میزان عفونت دیفتری افزایش می‌یابد و گاهی اوقات، شیوع جدی بیماری رخ می‌دهد. به عنوان مثال، در دهه 1990، یک اپیدمی در روسیه طبق آمار سازمان بهداشت جهانی (WHO) حدود 5000 مرگ و میر ایجاد کرد و از سال 1993 تا 1993، لتونی 101 مرگ ناشی از دیفتری را گزارش کرد.
قبل از برنامه واکسیناسیون دیفتری، هر ساله 100000 تا 200000 مورد دیفتری در ایالات متحده وجود داشتند که منجر به تقریباً 15000 تا 20000 مرگ شد. طبق CDC، در 10 سال گذشته کمتر از پنج مورد گزارش شده است. با این حال، در ماه می 2018، سازمان بهداشت جهانی)به روز رسانی در مورد دیفتری را ارائه داد. کلمبیا، هائیتی، ونزوئلا، عفونت‌های دیفتری را تایید کردند. در سال 2017، برزیل، جمهوری دومنیکن، هائیتی و ونزوئلا عفونت‌های تایید شده را گزارش کردند.
چگونه به دیفتری مبتلا می‌شویم؟
از آنجا که ناقلین انسانی یا افراد دارای علائم مخزن اصلی عفونت هستند، شرایطی مانند موارد زیر ممکن است باعث ابتلا به دیفتری در فرد شوند:
- ازدحام بیش از حد (خوابگاه‌ها، خانه‌های سازمانی، شرایط بد زندگی) و افرادی که دچار نقص ایمنی هستند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیفتری قرار دارند.
- دیفتری با استنشاق قطرات موجود در هوا یا تماس مستقیم با بیماران آلوده در اثر ترشحات مخاطی یا زخم‌های پوستی گسترش می‌یابد. برخی از افراد ممکن است باکتری را در مجاری تنفسی خود حمل کنند، اما بیماری از خود نشان نمی‌دهند. با این حال، چنین افرادی هنوز هم می‌توانند ارگانیسم‌ها را به افراد آلوده منتقل کنند.
علت دیفتری
علت دیفتری گونه‌های باکتریایی است که Corynebacterium Diphtheriae نامیده می‌شوند، یک باسیل گرم مثبت است که معمولاً اکسوتوکسین تولید می‌کند. چهار سویه اصلی کورینه باکتریوم دیفتریه (c.diphtheriae) شامل موارد زیر هستند:
- گراویس (Gravis)
- اینتر مدیوس (Intermedius)
- میتیس (Mitis)
- بلفانتی (Belfanti)
سویه موسوم به اینتر مدیوس اغلب با تولید اگزوتوکسین در ارتباط است اگرچه هر سه سویه قادر به تولید اگزوتوکسین هستند. ارگانیسم‌ها به راحتی به بافت پوشاننده گلو حمله می‌کنند و در طی آن تهاجم، اکسوتوکسین تولید می‌کنند که بافت را از بین می‌برد و منجر به ایجاد غشای شبه می‌شود.
سویه‌های غیر سمی و سایر گونه‌های کورین باکتریوم مانند C. ulcerans هنوز هم می‌توانند باعث ایجاد عفونت شوند، اما عفونت شدت کمتری دارد و گاهی اوقات فقط در پوست باقی می‌ماند (عفونت پوستی) و ممکن است شبیه بثورات سرخک باشد.
عوامل خطر بیماری دیفتری
کودکان به طور معمول علیه دیفتری واکسینه می‌شوند، بنابراین ابتلا به این بیماری در این مکان‌ها نادر است. با این حال، دیفتری در کشورهای در حال توسعه که میزان ایمن سازی در آن‌ها پایین است، نسبتاً رایج می‌باشد. در این کشورها کودکان زیر 5 سال و افراد بالای 60 سال به ویژه در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.
افرادی که در معرض خطر ابتلا به دیفتری قرار می‌گیرند شامل موارد زیر هستند:
- کسانی که در مورد واکسیناسیون خود به روز نیستند.
- کسانی که از کشوری بازدید کرده اند که واکسن ارائه نمی‌شود.
- دارای اختلال سیستم ایمنی مانند ایدز هستند.
- در شرایط غیر بهداشتی یا شلوغ زندگی کنند.
علائم و نشانه‌های دیفتری
برخی از علائم و نشانه‌های دیفتری عبارتند از:
- ضعیف شدن
- تب
- مشکلات تنفسی به دلیل انسداد بافت بینی و گلو
- گلو درد
- مشکل در بلعیدن
- گرفتگی صدا
- سردرد
- بزرگ شدن غدد لنفاوی (غدد متورم)
- سرفه
- تنفس دشوار
با پیشرفت بیماری، ممكن است غشای چسبنده (شبه غشاء) شروع به پوشاندن لوزه‌ها، حلق و یا بافت‌های بینی كند. در صورت عدم درمان، غشاء کاذب می‌تواند حنجره و نای کشیده شده و راه هوایی را مسدود کند. این می‌تواند عامل تهدید کننده‌ای برای زندگی باشد و منجر به مرگ شود. علائم دیفتری پوستی شامل ضایعات اولیه مایل به قرمز است که دردناک هستند و ممکن است به زخم‌هایی غیر قابل درمان تبدیل شوند.
غشاء خاکستری رنگ ممکن است برخی از زخم‌ها را بپوشاند. فرد آلوده به طور معمول علائم دیفتری را حدود دو تا پنج روز پس از مواجهه نشان می‌دهد. مدت زمان بروز علائم می‌توانند از یک تا 10 روز پس از مواجهه باشند.علاوه بر این، در صورت ورود باکتری به جریان خون، سم می‌تواند به اعصاب، کلیه‌ها یا قلب آسیب برساند.
عوارض بیماری دیفتری
بدترین عارضه احتمالی دیفتری، نارسایی تنفسی یا مرگ ناشی از تشکیل شبه غشایی است که راه هوایی را مسدود می‌کند. سایر عوارض احتمالی شامل مشکلات قلبی مثل، اختلالات ریتم، میوکاردیت، بلوک قلب، ذات الریه ثانویه، شوک سپتیک و عفونت اعضای دیگری مانند، طحال، سیستم عصبی مرکزی یا بافت قلب است.
تشخیص بیماری دیفتری
پزشکان از تاریخچه و معاینه فیزیکی بیمار و وجود تشکیل کاذب غشا در گلو تشخیص اولیه دیفتری را می‌دهند، به خصوص اگر سابقه عدم واکسیناسیون وجود داشته باشد. متخصصان پزشکی تأیید خود را بر اساس جدا شدن ارگانیسم از نمونه‌های سواب گرفته شده از گلو یا ضایعات پوستی استوار می‌کنند. با این حال، از آنجا که دیفتری می‌تواند کشنده باشد، CDC در صورت شک به دیفتری، درمان فوری را توصیه می‌کند.
درمان دیفتری
دو استراتژی درمانی وجود دارند که برای بیماران مبتلا به دیفتری استفاده می‌شوند. هر دو در مواقعی که در اوایل روند بیماری مورد استفاده قرار گیرند، بسیار مؤثر هستند. اولین درمان آنتی بیوتیک است. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC)، اریترومایسین را به عنوان اولین خط درمانی برای بیماران بالای 6 ماه توصیه می‌کند.
CDC پنی سیلین‌های عضلانی را برای بیمارانی که سن کمتری دارند و یا نمی‌توانند اریترومایسین مصرف کنند، توصیه می‌کند. بیماران معمولاً پس از حدود 48 ساعت درمان با آنتی بیوتیک غیر عفونی می‌شوند و متخصصان پزشکی باید بیماران را تا آن زمان جدا کنند تا از شیوع بیماری جلوگیری کنند.
درمان دوم تجویز آنتی توکسین دیفتری است. با این حال، این آنتی توکسین فقط از CDC موجود است. آنتی توکسین دیفتری با اتصال سم دیفتری که هنوز به سلول‌های بدن متصل نشده اند، پیشرفت بیماری را کاهش می‌دهد. آنتی توکسین از اسب به وجود می‌آید. اگر فقط به آنتی بیوتیک یا آنتی بیوتیک به علاوه آنتی توکسین نیاز دارید، پزشک آن‌ها را برایتان تجویز خواهد کرد.
علاوه بر این، یک فرد آلوده که ناقل باکتری است می‌تواند با آنتی بیوتیک درمان شود تا باکتری از بین برود و بنابراین احتمال انتقال باکتری به دیگران توسط حاملان کاهش می‌یابد. در مورد هرگونه عفونت مشکوک که منشأ آن دیفتری است، باید به پزشک خود اطلاع دهید.
واکسن‌هایی برای محافظت از افراد در برابر دیفتری موجود هستند و همه فرمولاسیون‌ها حاوی غلظت توکسوئید می‌باشند که تولید آنتی بادی علیه سم دیفتری را تحریک می‌کنند. این واکسیناسیون‌های توکسوئید همچنین ممکن است حاوی واکسن سیاه سرفه و کزاز، توکسوئید کزاز باشند. آن‌ها شامل Tdap TD ،DT و DTaP هستند. DTaP واکسن دوران کودکی است، در حالی که Tdap واکسن بزرگسالان است. شاید مهمترین واکسن DTaP باشد که در 2 ماه، 4 ماه، 6 ماه، 15 تا 18 ماه و 4 تا6 سالگی تزریق می‌شود.
DT فاقد سیاه سرفه است و ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی آن را به کودکانی که به واکسن سیاه سرفه واکنش نشان می‌دهند، تزریق می‌کنند. Td واکسنی برای بزرگسالان است که هر 10 سال به عنوان تقویت کننده کزاز تجویز می‌شود. Tdap چندین فرمول دارد. سازمان بهداشت جهانی در سال 2012 توصیه کرده است که فرمولاسیون واکسن Tdap به عنوان یک دوز تقویت کننده برای درمان سیاه سرفه به جای فرمولاسیون Td فقط در برابر کزاز و دیفتری استفاده شود.
عوارض جانبی این واکسن‌ها معمولاً خفیف مانند درد یا احساس درد در محل تزریق و یا تب خفیف است. این اثرات معمولاً در طی یک روز از بین می‌روند. با این حال، برخی از بیماران علائم شدیدتری دارند. اگرچه این امر نادر است، اما بیمارانی که این کار را انجام می‌دهند باید از واکنش بدن خود آگاه باشند و ممکن است دچار آلرژی بشوند (به عنوان مثال، آلرژی به واکسن کزاز یا سیاه سرفه) که باید به پزشک خود اطلاع دهند.
پیشگیری از بیماری دیفتری
11 نوع مختلف واکسن ترکیبی وجود دارند که برای جلوگیری از دیفتری و کزاز ساخته شده‌اند. پیشگیری از دیفتری امکان پذیر است. روش اصلی واکسیناسیون افراد با یکی از چهار نوع واکسن اصلی موجود است. به طور کلی، عوارض جانبی واکسن‌ها ممکن است شامل تب، درد یا قرمزی در محل سوزن و به ندرت واکنش آلرژیک به خود واکسن باشد.
پیشگیری دیفتری از خوب به ضعیف بستگی دارد، بسته به اینکه چه زمانی عفونت ناشی از بیماری درمان می‌شود و چگونه بیمار به درمان پاسخ می‌دهد. اگر بیمار دچار سپسیس یا باکتریمی شود یا درگیری قلبی داشته باشد، پیشگیری معمولاً ضعیف است. میزان مرگ و میر (مرگ) در بیماران کمتر از 5 سال و در بیمارانی که بیش از 40 سال دارند، بالاترین است. میانگین مرگ و میر ناشی از دیفتری حدود 5 تا 10 درصد است.
چشم انداز بیماران مبتلا به دیفتری
دیفتری یکی از بیماری‌های قابل پیشگیری توسط واکسن است. مؤثرترین راه پیشگیری از دیفتری، واکسیناسیون افراد (نوزادان) در اوایل زندگی و جلوگیری از تماس نزدیک افراد آلوده با افراد غیر آلوده و غیر ایمن شده است. اما واکسیناسیون بهترین انتخاب است. درمان دیفتری موثر خواهد بود، اما حتی با درمان، تقریباً از هر 10 نفر یک نفر می‌میرد. برای افراد فاقد درمان، از هر 2 بیمار یک نفر از بین خواهد رفت.
منابع:
