آندوسکوپی روشی است که در آن پزشک از ابزارهای ویژ‌‌ه‌ای برای مشاهده و جراحی اندام‌های داخلی و عروق بدن شما استفاده میکند. این شیوه به جراحان کمک میکند تا بدون ایجاد برش‌های بزرگ، مشکلات موجود در بدن شما را مشاهده کنند.
یک جراح، آندوسکوپ را از طریق یک برش کوچک یا یک حفره در بدن، مانند دهان وارد میکند. آندوسکوپ یک لوله‌ی انعطاف پذیر با یک دوربین متصل است که به پزشک اجازه میدهد، داخل بدن را مشاهده کند. پزشک شما میتواند با استفاده از پنس و قیچی که بر روی آندوسکوپ قرار دارد، بافتی را برای نمونه برداری جدا کند.
فهرست مطالب
آندوسکوپی در چه مواردی کاربرد دارد؟
آندوسکوپی به پزشک شما این امکان را میدهد تا بدون نیاز به ایجاد یک برش بزرگ، عضوی را بررسی کند. یک مانیتور در اتاق عمل، به پزشک اجازه میدهد دقیقاً آنچه آندوسکوپ تصویربرداری میکند را ببیند. آندوسکوپی معمولاً برای موارد زیر استفاده میشود:
- به پزشک کمک میکند تا علت بروز هرگونه علائم غیرطبیعی را تشخیص دهد.
- برداشتن یک نمونه‌ی کوچک از بافت که میتواند برای آزمایش بیشتر به آزمایشگاه ارسال شود. این عمل، بیوپسی آندوسکوپیک نامیده میشود.
- به پزشک کمک میکند تا در طی یک عمل جراحی مانند ترمیم زخم معده یا برداشتن سنگ صفرا یا تومورها، داخل بدن را ببیند.
اگر علائم یکی از بیماریهای زیر را داشته باشید، ممکن است پزشک آندوسکوپی را تجویز کند:
- بیماری های التهابی روده
- زخم معده
- یبوست مزمن
- پانکراتیت
- سنگ صفرا
- خونریزی غیرقابل توضیح در دستگاه گوارش
- تومورها
- عفونت ها
- انسداد مری
- فتق هیاتال
- ریفلاکس معده
- خونریزی غیرمعمول واژن
- وجود خون در ادرار شما
- سایر مشکلات دستگاه گوارش
پزشک علائم شما را بررسی میکند، معاینه فیزیکی انجام میدهد و احتمالاً قبل از انجام آندوسکوپی آزمایش خون تجویز میکند. این آزمایشات به پزشک شما کمک میکند تا درک دقیق‌تری از علت احتمالی علائم شما بدست آورد. این آزمایشات همچنین ممکن است به آنها کمک کند تا تشخیص دهند که آیا مشکلات بدون آندوسکوپی یا جراحی قابل درمان است یا خیر.
چه کسی آندوسکوپی را انجام می دهد؟
پزشک داخلی یا پزشک خانواده ممکن است سیگموئیدوسکوپی را در مطب خود انجام دهد. با این حال، سایر مراحل آندوسکوپی معمولاً توسط متخصصان گوارش (متخصصان گوارش) انجام میشود. سایر متخصصان مانند جراحان دستگاه گوارش نیز می‌توانند بسیاری از این روش‌ها را انجام دهند.
چگونه برای آندوسکوپی آماده می‌شوند؟
پزشک دستورالعمل‌های کاملی در مورد آماده شدن برای آندوسکوپی به بیمار میدهد. در اکثر انواع آندوسکوپی نیاز است که شما تا 12 ساعت قبل از عمل، مصرف غذاهای جامد را متوقف کنید. برخی از انواع مایعات شفاف، مانند آب، ممکن است تا دو ساعت قبل از عمل مجاز باشد. ممکن است برای بیمار ملین یا تنقیه تجویز شود، تا شب قبل از عمل برای پاکسازی سیستم از آن استفاده کنند. این امر در روشهای مربوط به دستگاه گوارش و مقعد شایع است.
قبل از انجام آندوسکوپی، پزشک معاینه فیزیکی انجام میدهد که شامل شرح حال پزشکی کامل بیمار میشود، از جمله هر عمل جراحی قبلی که روی بیمار انجام شده است. پیش از آندوسکوپی، در مورد هر دارویی که مصرف می‌کنید، از جمله داروهای بدون نسخه و مکمل‌های غذایی، حتماً به پزشک خود بگویید. همچنین در مورد هرگونه حساسیت به پزشک خود هشدار دهید. اگر ممکن است برخی از داروها روی خونریزی تأثیر بگذارد، به ویژه داروهای ضد انعقاد یا ضد پلاک، لازم است مصرف آنها را متوقف کنید.
ممکن است بخواهید از فرد دیگری کمک بخواهید که بعد از عمل شما را به خانه برساند زیرا ممکن است از پس از بیهوشی و به هوش آمدن احساس خوبی نداشته باشید.
انواع آندوسکوپی کدامند؟
آندوسکوپی‌ها بر اساس ناحیه‌ای از بدن که بررسی میکنند، در دسته‌بندی قرار می‌گیرند. انجمن سرطان آمریکا، انواع آندوسکوپی را به شرح زیر ذکر میکند:
آرتروسکوپی زانو چیست؟
آرتروسکوپی زانو یک روش جراحی است که میتواند مشکلات مفصل زانو را تشخیص دهد و درمان کند. در طی این عمل، جراح شما یک برش بسیار کوچک ایجاد میکند و یک دوربین کوچک – به نام آرتروسکوپ – را در زانوی شما قرار میدهد. این به پزشک امکان میدهد داخل مفصل را روی مانیتور مشاهده کند. سپس جراح میتواند مشكل زانو را بررسی كند و در صورت لزوم با استفاده از ابزارهای كوچك داخل آرتروسكوپ مسئله را اصلاح كند.
این جراحی معمولا به وسیله ی جراحان ارتوپدی انجام میشود.آرتروسکوپی چندین مشکل زانو مانند پارگی مینیسک یا کشکک نامناسب (کاسه زانو) را تشخیص میدهد. همچنین میتواند رباط های مفصل را ترمیم کند. خطرات محدودی برای این روش وجود دارد و چشم انداز برای اکثر بیماران خوب است. زمان بهبودی و پیش آگهی شما، به شدت مشکل زانو و پیچیدگی روش مورد نیاز بستگی دارد.
برونکوسکوپی چیست؟
برونکوسکوپی آزمایشی است که به پزشک اجازه میدهد مجاری تنفسی شما را معاینه کند. پزشک شما ابزاری به نام برونکوسکوپ را از طریق بینی یا دهان و پایین گلو رد میکند تا به ریه‌ها برسد. برونکوسکوپ از یک ماده فیبر نوری انعطاف پذیر ساخته شده و در انتها منبع نور و دوربین دارد. اکثر برونکوسکوپ‌ها با فیلم‌های رنگی سازگار هستند، که به پزشک کمک میکند تا یافته‌های خود را ثبت کند.
این عمل توسط متخصصان ریه یا جراحان قفسهی سینه انجام میشود.
کولونوسکوپی چیست؟
در طی کولونوسکوپی، پزشک شما وجود ناهنجاری یا بیماری را در روده‌ها، به ویژه روده بزرگ بررسی میکند. آنها از کولونوسکوپ، که یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر است، استفاده میکنند که دارای نور و دوربین متصل است.روده بزرگ غذا را می‌گیرد، مواد مغذی را جذب میکند و مواد زائد را دفع میکند. همچنین از طریق رکتوم به مقعد متصل میشود.در طی کولونوسکوپی، پزشک ممکن است از نمونه‌های بافتی برای نمونه برداری یا برداشتن بافت‌های غیر طبیعی مانند پولیپ استفاده کند.
این عمل توسط متخصصین گوارش و یا متخصصین کولون و رکتوم انجام میشود.
سیستوسکوپی چیست؟
سیستوسکوپ یک لوله نازک است که در انتهای آن دوربین و نور قرار دارد. در طی سیستوسکوپی، پزشک این لوله را از طریق مجرای ادرار (لوله ای که ادرار را از مثانه شما خارج میکند) و درون مثانه شما قرار میدهد تا بتواند داخل مثانه شما را مشاهده کند. تصاویر بزرگنمایی شده از دوربین، در صفحه ای نمایش داده میشود که پزشک میتواند آنها را مشاهده کند.
این عمل توسط اورولوژیست‌ها انجام میشود.
انتروسکوپی چیست؟
انتروسکوپی روشی است که به پزشک کمک میکند تا مشکلات موجود در سیستم هضم را پیدا و درمان کند. معمولاً یک یا دو بادکنک به آندوسکوپ متصل میشود. بادکنک‌ها را می‌توان باد کرد تا به پزشک کمک کند تا از نزدیک مری، معده و بخشی از روده کوچک را ببیند. پزشک شما ممکن است با استفاده از پنس یا قیچی بر روی آندوسکوپ نمونه بافتی را برای تجزیه و تحلیل بردارد.
هیسترسکوپی چیست؟
هیستروسکوپی روشی است که در آن پزشک دستگاهی با قطر کم را به رحم بیمار وارد میکند. در انتهای این دستگاه یک نور و یک دوربین کوچک قرار دارد تا پزشک بتواند داخل رحم را ببیند. این روش توسط متخصصین زنان انجام میشود.
لاپاراسکوپی چیست؟
لاپاراسکوپی، که به آن لاپاراسکوپی تشخیصی نیز می‌گویند، یک روش تشخیصی جراحی است که برای بررسی اندام‌های داخل شکم استفاده میشود. این یک روش کم خطر و کم تهاجم است که فقط به برش‌های کوچک نیاز دارد. لاپاراسکوپی از ابزاری به نام لاپاراسکوپ برای بررسی اندام‌های شکمی استفاده می کند. لاپاراسکوپ یک لوله باریک و بلند است که دارای نور با شدت بالا و در جلو یک دوربین با وضوح بالا است. این ابزار از طریق یک برش در دیواره شکم وارد میشود. در حین حرکت، دوربین تصاویر را به مانیتور ویدئو ارسال میکند.
این روش توسط جراحان مختلف قابل انجام است.
لارنگوسکوپی چیست؟
لارنگوسکوپی معاینه‌ای است که پزشک به وسیله‌ی آن میتواند از نزدیک حنجره و گلو را مشاهده کند. حنجره جعبه‌ی صدای شماست. در بالای لوله‌ی تنفسی یا نای شما قرار دارد.مهم است که حنجره سالم باشد زیرا حاوی چین‌های صوتی یا تارهای شما است. عبور هوا از حنجره و پس از چین‌های صوتی باعث لرزش و تولید صدا میشود. این موضوع به شما توانایی صحبت کردن میدهد.
لارنگوسکوپی به وسیله‌ی متخصصین حلق و بینی انجام میشود.
مدیاستینوسکوپی با بیوپسی چیست؟
مدیاستینوسکوپی با نمونه برداری، یک عمل جراحی جزئی است که نمونه‌هایی از غدد لنفاوی را جمع میکند. گره‌های لنفاوی مجموعه‌ای از سلولها هستند که نقشی اساسی در مبارزه با ویروس‌ها و باکتری‌های بدن شما دارند. یک جراح، نمونه بافت را از قفسهی سینه شما برمی‌دارد. یک جراح یک ابزار کوچک را با یک نور-که به آن مدیستینوسکوپ می گویند- از طریق یک برش در گلو وارد میکند. آنها، آن وسیله را زیر جناغ (ناحیه قفسه سینه) قرار داده و به قسمت بین ریه‌ها منتقل میکنند. در حین بیوپسی تحت بیهوشی عمومی قرار خواهید گرفت.
سیگموئیدوسکوپی چیست؟
روده بزرگ به بدن کمک میکند آب و مواد مغذی غذایی را جذب کند. همچنین جایی است که مدفوع تشکیل میشود. یک سوم آخر روده‌ی بزرگ نزولی شما، روده‌ی بزرگ سیگموئید نامیده میشود و توسط کولون به مقعد متصل میشود. کولونوسکوپی به پزشکان کمک میکند کل روده بزرگ را معاینه کنند. اما گاهی اوقات فقط روده بزرگ سیگموئید نیاز به بررسی دقیق دارد. آن زمان است که پزشک سیگموئیدوسکوپی را توصیه میکند.
توراکوسکوپی چیست؟
توراکوسکوپی که به عنوان پلوروسکوپی بین ریه‌ها و دیواره‌ی قفسه سینه نیز شناخته میشود، از طریق یک برش کوچک درقفسه‌ی سینه انجام میشود.
این جراحی توسط متخصص ریه یا جراح قفسهی سینه انجام میشود.
آزمون EGD چیست؟
پزشک برای بررسی مخاط مری، معده و اثنی عشر، یک تست انجام میدهد. مری یک لوله‌ی عضلانی است که گلو را به معده و اثنی عشر، که قسمت فوقانی روده کوچک شما است، متصل میکند. آزمایش EGD شامل عبور آندوسکوپ از گلو و در طول مری است.
Ureteroscopy چیست؟
روشی است که در آن یک دامنه‌ی کوچک (مانند یک تلسکوپ انعطاف پذیر) به مثانه و حالب وارد میشود و از آن برای تشخیص و درمان انواع مشکلات دستگاه ادراری استفاده میشود. برای سنگ‌های مثانه و کلیه، به متخصص ارولوژی اجازه میدهد سنگ را پیدا کرده و آن را خارج کند.
آخرین تکنیک‌های موجود در فناوری آندوسکوپی چیست؟
مانند اکثر فن‌آوری‌ها، آندوسکوپی دائما در حال پیشرفت است. نسل‌های جدید آندوسکوپ از تصویربرداری با کیفیت بالا برای ایجاد تصاویر با جزئیات باورنکردنی استفاده میکنند. تکنیک‌های نوآورانه همچنین آندوسکوپی را با فناوری تصویربرداری یا روشهای جراحی ترکیب میکنند.در اینجا چند نمونه از آخرین فن‌آوری‌های آندوسکوپی آورده شده است:
– آندوسکوپی کپسول:
یک روش انقلابی که به عنوان آندوسکوپی کپسول شناخته میشود، ممکن است در صورت عدم نتیجه گیری سایر آزمایشات، استفاده شود. در حین آندوسکوپی کپسول، شما یک قرص کوچک را با یک دوربین کوچک درون آن، قورت می‌دهید. این کپسول از دستگاه گوارش عبور میکند، بدون اینکه برای شما ناراحتی ایجاد کند و هزاران تصویر از روده هنگام حرکت برمی‌دارد.
– کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی (ERCP):
برای تشخیص یا درمان مشکلات صفرا و مجاری لوزالمعده، اشعه X را با آندوسکوپی GI فوقانی ترکیب میکند.
– کروموندوسکوپی:
کروموندوسکوپی روشی است که طی یک روش آندوسکوپی، از یک لکه یا رنگ مخصوص روی پوشش روده استفاده میکند. این رنگ به پزشک کمک میکند تا در صورت وجود موارد غیر عادی در پوشش روده، آن را بهتر و واضح‌تر مشاهده کند.
– سونوگرافی آندوسکوپی:
این روش از سونوگرافی همراه با آندوسکوپی استفاده میکند. این فناوری به پزشکان امکان میدهد اندام‌ها و سایر ساختارهایی را که معمولاً در حین آندوسکوپی منظم دیده نمی‌شوند، ببینند. سپس می توان یک سوزن نازک را درون اندام یا ساختار قرار داد تا مقداری از بافت را برای مشاهده در زیر میکروسکوپ بردارد. به این روش آسپیراسیون سوزن ظریف گفته میشود.
– برداشتن آندوسکوپی مخاط :
روشی است که برای کمک به پزشکان، در حذف بافت سرطانی در دستگاه گوارش استفاده میشود. در EMR، یک سوزن از طریق آندوسکوپ برای تزریق مایعی در زیر بافت غیر طبیعی عبور داده میشود. این شیوه کمک میکند تا بافت سرطانی از لایه‌های دیگر جدا شود تا بتوان آن را با سهولت بیشتری از بین برد.
– تصویربرداری ازطریق باند باریک :
برای کمک به ایجاد کنتراست بیشتر بین عروق و مخاط از فیلتر مخصوصی استفاده میکند. مخاط، پوشش داخلی دستگاه گوارش است.
خطرات آندوسکوپی چیست؟
خطر خونریزی و عفونت در آندوسکوپی بسیار کمتر از جراحی باز است. با این وجود، آندوسکوپی یک روش جراحی است، بنابراین احتمال خونریزی، عفونت و سایر عوارض نادر مانند:
- درد قفسه سینه
- آسیب به اعضای بدن، از جمله سوراخ احتمالی
- تب
- درد مداوم در ناحیه آندوسکوپی
- قرمزی و تورم در محل برش
خطرات مربوط به هر نوع آندوسکوپی، به محل جراحی در بدن و شرایط خود بیمار بستگی دارد. به عنوان مثال، مدفوع تیره رنگ، استفراغ و مشکل در بلع پس از کولونوسکوپی میتواند نشان دهد که مشکلی پیش آمده است. هیستروسکوپی خطر کم سوراخ شدن رحم، خونریزی رحم یا ضربه به دهانه‌ی رحم را به همراه دارد. اگر آندوسکوپی کپسول داشته باشید، احتمال کمی برای گیر افتادن کپسول در دستگاه گوارش وجود دارد. این خطر برای افراد مبتلا به بیماری که باعث باریک شدن دستگاه گوارش میشود، مانند توموریا التهاب در مری، بیشتر است.
در این صورت ممکن است لازم باشد کپسول با جراحی خارج شود.
بعد از آندوسکوپی چه اتفاقی می افتد؟
اکثر آندوسکوپی‌ها روشهای سرپایی هستند. این بدان معنی است که می‌توانید همان روز به خانه بروید.پزشک شما، بلافاصله بعد از عمل، زخم های برش خورده را با بخیه می‌بندد و به درستی پانسمان میکند. پزشک شما دستورالعمل‌هایی را برای مراقبت از این زخم، به شما خواهد داد.پس از آن، احتمالاً باید یک تا دو ساعت در بیمارستان منتظر بمانید تا اثرات آرام بخشی از بین برود. یک دوست یا یکی از اعضای خانواده، شما را به خانه می‌رساند.
هنگامی که در خانه هستید، باید برنامه‌ریزی کنید که بقیه روز را به استراحت اختصاص دهید.برخی از اقدامات ممکن است شما را کمی ناراحت کند. ممکن است برای انجام امور روزمره خود به اندازه کافی انرژی نیاز داشته باشید.
به عنوان مثال، پس از انجام آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی، ممکن است گلو درد داشته باشید و به مدت چند روز نیاز به خوردن غذاهای نرم وجود داشته باشد. برای معاینه مثانه ممکن است بعد از سیستوسکوپی خون در ادرار داشته باشید. البته این موضوع باید در عرض 24 ساعت مرتفع شود، اما در صورت ادامه‌ی شرایط باید با پزشک خود تماس بگیرید.اگر پزشک به رشد سرطانی سلولها مشکوک باشد، در طی آندوسکوپی، نمونه برداری میکند.اعلام نتیجه‌ی این نمونه برداری چند روز طول خواهد کشید.
منابع:
