بیماری باد فتق چیست؟ علائم درمان باد فتق

بیماری باد فتق هنگامی رخ می‌دهد که یک اندام داخلی یا قسمت دیگری از بدن، از دیواره عضله یا بافتی که به طور معمول در آن وجود دارد، بیرون زده باشد. این می‌تواند برآمدگی یک اندام داخلی یا عضوی مانند روده باشد. بسته به موقعیت و اندازه آن گاهی می‌توان فتق را مشاهده کرد. فعالیت‌های خاصی می‌توانند شرایط را بدتر کنند، مانند خم شدن یا بلند کردن اجسام سنگین. به هری روی برای شناخت بیشتر عارضه با مقاله دیگری از رسا همراه باشید.

 

بیماری باد فتق چیست؟

باد فتق هنگامی اتفاق می‌افتد که محتویات یک حفره بدن، از ناحیه‌ای که در آن به طور عادی قرار دارد خارج می‌شود. این محتویات، معمولاً قسمت‌هایی از روده یا بافت چربی شکم هستند که در غشای نازکی که مسیر طبیعی درون حفره است، محصور می‌شوند. فتق به خودی خود ممکن است عاری از هرگونه علائم باشد (هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند) یا باعث درد جزئی تا شدید شود. درد ممکن است هنگام استراحت یا فقط در حین انجام فعالیت‌های خاصی مانند پیاده روی یا دویدن ایجاد شود.

تقریباً همه بیماری‌های فتق با خطر قطع خون مورد نیاز، مواجه هستند. هنگامی که محتوای فتق متورم می‌شود، تورم حاصل شده می‌تواند فشار زیادی را وارد کند و رگ‌های خونی موجود در فتق را منقبض کرده و باعث کاهش یا از دست رفتن کامل خون رسانی به بافت‌های بیرون زده شود. اگر خون رسانی در هنگام باز شدن فتق در دیواره شکم قطع شود، از آنجا که بافت به اکسیژن نیاز دارد (که با خون منتقل می‌شود) یک فوریت پزشکی محسوب می‌شود و به جراحی فوری نیاز دارد.

فتق معمولاً در کشاله ران رخ می‌دهد که که به فتق کشاله ران شایع است و بیشتر در مردان دیده می‌شود. فتق فمورال ( رانی) بسیار کمتر دیده می‌شود و بیشتر در خانم‌ها مشاهده می‌شود. شکم یکی دیگر از محل‌هایی است که باد فتق به طور مکرر در آن رخ می‌دهد. اگر فتق در خط میانی شکم ایجاد شود، به آنها «فتق شکمی»‌ گفته می‌شود. اگر در محل زخم جراحی قبلی ایجاد شود، فتق برشی هستند. فتق ناف در ارتباط با ناف اتفاق می‌افتد و بیشتر در نوزادان مشاهده می‌شود.

انواع مختلف باد فتق:

انواع معمول فتق دیواره شکمی موارد زیر را شامل می‌شوند:

• فتق کشاله ران (Inguinal): با تشکیل 75 درصد از کل فتق‌های دیواره شکمی، این نوع در مردان 25 برابر بیشتر از زنان اتفاق می‌افتد. این فتق‌ها به دو نوع مختلف مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شوند. هر دو در ناحیه کشاله ران رخ می‌دهند که در آن پوست ران به نیم تنه (اینگوینال) می‌پیوندد، اما منشأ کمی متفاوت دارند. هر دو نوع از باد فتق به طور مشابه می‌توانند به عنوان برآمدگی در ناحیه کشاله ران ظاهر شوند. تمایز بین فتق مستقیم و غیرمستقیم، با این وجود، به عنوان یک تشخیص بالینی مهم است.
• فتق اینگوینال غیرمستقیم: فتق غیرمستقیم مسیری را که بیضه‌ها در طول رشد جنین ساخته می‌شوند را دنبال می‌کند و از شکم به داخل کیسه بیضه می‌رود. این مسیر به طور معمول قبل از تولد بسته می‌شود، اما ممکن است یک مکان احتمالی برای فتق در زندگی بعدی وجود داشته باشد. گاهی اوقات کیسه فتق ممکن است در خارج از کیسه بیضه ایجاد شده باشد. فتق اینگوینال غیرمستقیم ممکن است در هر سنی رخ دهد.
• فتق اینگوینال مستقیم: فتق اینگوینال مستقیم ممکن است کمی در قسمت داخلی فتق غیرمستقیم رخ دهد، در مناطقی که دیواره شکم به طور طبیعی کمی نازک تر است و به ندرت برامدگی را در قسمت بیرونی بیضه ایجاد می‌کند و می‌تواند باعث درد شود، که تشخیص درد آن از درد بیضه دشوار است. برخلاف فتق غیرمستقیم، که در هر سنی ممکن است رخ دهد، فتق مستقیم در میانسالان و سالمندان بروز می‌کند. زیرا دیواره‌های شکمی آن‌ها با افزایش سن ضعیف تر می‌شوند.
• فتق رانی (فمورال): کانال فمورال مسیری است که از طریق آن شریان ران، رگ و عصب از حفره شکمی خارج می‌شوند تا وارد ران شوند. اگرچه به طور معمول فضا تنگ است، اما گاهی اوقات به اندازه ای بزرگ می‌شود که اجازه می‌دهد محتویات شکمی (معمولاً روده) در کانال خارج شود. فتق استخوان ران باعث ایجاد برآمدگی دقیقاً در زیر چربی اینگوینال، تقریباً در وسط قسمت پایینی پا می‌شود. این نوع از باد فتق معمولاً در زنان اتفاق می‌افتد، فتق استخوان ران به ویژه در معرض خطر غیرقابل تخریب (قادر به برگشت مجدد به محل قرارگیری) و خفه شدن (قطع خون رسانی) نیست. تمامی فتق‌های غیر قابل تخریب، دچار قطع درخون رسانی نمی‌شوند، اما تمام فتق‌های غیرقابل برگشت، نیاز به ارزیابی توسط یک پزشک متخصص را دارند.

• فتق ناف: این فتق شایع (10 تا 30 درصد)، اغلب در کودکی و هنگام تولد به عنوان برآمدگی در ناف (بند ناف) مشاهده می‌شود. فتق ناف هنگامی ایجاد می‌شود که دریچه شکمی کودک که قبل از تولد به طور معمول بسته می‌شود، کاملاً بسته نشود. اگر كوچک باشد (كمتر از دو سانتی‌متر)، این نوع فتق معمولاً با افزایش سن به تدریج بسته می‌شود. فتق‌های بزرگ‌تر و آن‌هایی كه به خودی خود بسته نمی‌شوند معمولاً در كودكان 2 تا 4 ساله، نیاز به عمل جراحی دارند. حتی اگر این ناحیه در هنگام تولد بسته باشد، فتق ناف می‌تواند بعدا در زندگی ظاهر شود، زیرا این لکه ممکن است مکانی ضعیف‌تر در دیواره شکم ایجاد کند. فتق ناف می‌تواند بعدها در زندگی یا در زنانی که باردار هستند یا کودکی را به دنیا آورده اند ظاهر شود (به دلیل استرس زیاد وارد شده در ناحیه). آن‌ها معمولاً دردهای شکمی ایجاد نمی‌کنند.
• فتق برش: عمل جراحی شکم باعث ایجاد نقص در دیواره شکم می‌شود. این نقص می‌تواند ناحیه ضعیفی را ایجاد کند، که از طریق آن ممکن است فتق ایجاد شود. این نوع از باد فتق می‌تواند بعد از دو تا 10 درصد از کل جراحی‌های شکمی رخ دهد، اگرچه برخی از افراد بیشتر در معرض خطر هستند. حتی پس از ترمیم عمل جراحی، فتق برش ممکن است برگردد.
• فتق اشپیگل (Spigelian): این فتق نادر در امتداد لبه عضله رکتوس (یکی از عضلات دیوارهٔ قدامی خارجی شکم) از طریق فاشیای اشپیگل رخ می‌دهد، که چندین سانتی‌متر عرض از وسط شکم دارد.
• فتق سدادی: این نوع باد فتق بسیار نادر شکم، بیشتر در خانم‌ها دیده می‌شود. این نوع از طریق ایجاد گشایشی در استخوان لگن (فورامن انسداد کننده) از حفره لگن بیرون می‌زند. این فتق هیچ گونه برآمدگی را نشان نمی‌دهد، اما می‌تواند مانند انسداد روده عمل کرده و باعث تهوع و استفراغ شود. به دلیل عدم وجود شکاف قابل مشاهده، تشخیص این فتق بسیار دشوار است.
• فتق اپی گاستریک: فتق اپی گاستریک در بین ناف و قسمت تحتانی قفسه دنده در خط میانی شکم قرار دارد و معمولاً از بافت چربی تشکیل می‌شود و به ندرت حاوی روده است. این نوع فتق در ناحیه ی ضعیف دیواره شکم تشکیل شده است که اغلب بدون درد هستند و قادر به بازگشت به شکم نیستند.
• فتق هیاتال: این نوع باد فتق هنگامی رخ می‌دهد که بخشی از معده از طریق دیافراگم فشار ایجاد می‌کند. دیافراگم به طور معمول دارای دهانه کوچکی برای مری است. این دهانه می‌تواند به مکانی تبدیل شود که بخشی از معده از آن عبور کند. فتق‌های کوچک هیاتال می‌توانند بدون ظهورهیچ علائمی ‌باشند (بدون علائم)، در حالی که فتق‌های بزرگ تر می‌توانند باعث درد و سوزش در ناحیه قلب شوند.
• فتق دیافراگمی یا‌ فتق هیاتال: این نوع معمولاً نقصی است که هنگام تولد رخ می‌دهد که باعث باز شدن دیافراگم می‌شود و همچنین باعث می‌شود تا محتوای شکم به داخل حفره قفسه سینه منتقل شود.

 

علت بیماری باد فتق

علت برخی از بیماری‎های باد فتق را نمی‌توان مشخص کرد، اما بسیاری از آن‌ها ناشی از افزایش فشار داخل شکم، ناحیه ضعیفی در دیواره شکم یا ترکیبی از این دو است. دیواره ضعیف شکم، ممکن است به عنوان یک نقصی در هنگام تولد شناخته شود یا به مرور زمان در اثر آسیب یا جراحی ایجاد شود. سن همچنین نقش عمده ای را در ایجاد آن ایفا می‌کند. زیرا فتق‌ها در سنین بالاتر از 50 سال بروز می‌کنند.

در بزرگسالان، فتق هیاتوس معمولاً در زنان باردار و افراد دارای اضافه وزن به دلیل افزایش فشار به دیواره شکم ایجاد می‌شود. سایر عوامل استرس زا ممکن است شامل یبوست (کشش در حین حرکت روده)، بلند کردن وزنه‌های سنگین یا طولانی شدن سرفه یا عطسه باشد.

در مردان، یک فتق اینگوینال معمولاً در ناحیه کشاله ران، به ویژه در منطقه‌ای به نام کانال اینگوینال ایجاد می‌شود. این جایی است که بَند ناف و رگ‌های خونی به سمت بیضه‌ها از حفره شکمی و درون کتف خارج می‌شوند.

در زنان، فتق اینگوینال نادر است، اما می‌تواند در جایی که بافت اتصال رحم از شکم خارج می‌شود و به بافت اطراف دهانه واژن می‌پیوندد، توسعه یابد. فتق ناف ممکن است در بدو تولد وجود داشته باشد. در بزرگسالان، ممکن است در صورت وجود ضعف در بافت نواحی ناف، همراه با افزایش فشار به دیواره شکم ایجاد شود.

 

عوامل خطر بیماری باد فتق

اگرچه باد فتق شکمی می‌تواند در بدو تولد وجود داشته باشد، اما برخی دیگر ممکن است بعداً در زندگی ایجاد شوند. برخی از آن‌ها شامل مسیرهایی هستند که در طول رشد جنین، دهانه‌های موجود در حفره شکم یا مناطقی از ضعف دیواره شکم ایجاد شوند. هر شرایطی که باعث افزایش فشار حفره شکمی شود، می‌تواند در تشکیل یا بدتر شدن فتق، نقش داشته باشد. مثال‌ها شامل این موارد هستند:

• چاقی
• بلند کردن اشیای سنگین
• سرفه
• ایجاد کشش در حین حرکت روده یا دفع ادرار
• بیماری مزمن ریه
• مایع در حفره شکمی
• سابقه خانوادگی فتق می‌تواند احتمال ابتلا به فتق را بیشتر کند.

 

علائم و نشانه‌های بیماری باد فتق

علائم و نشانه‌های فتق می‌تواند شامل توده‌ای بدون درد یا یک بیرون زدگی شدید، حساس و متورم باشد، که قادر نیست به داخل شکم برگردد (یک فتق خفه شونده در زندان). درد شکم یا لگن می‌تواند بخشی از علائم بسیاری از فتق‌ها باشد.

• ممکن است به عنوان یک توده جدید در کشاله ران یا ناحیه دیگری از شکم ظاهر شود.
• ممکن است احساس درد کنید، اما فتق در صورت لمس حساس نیست.
• بعضی اوقات درد پیش از کشف توده ظاهر می‌شود.
• در هنگام ایستادن یا هنگام افزایش فشار در شکم، توده بزرگ می‌شود (مانند سرفه).
• ممکن است به داخل شکم رانده شود، مگر اینکه بسیار بزرگ باشد.
• برخی ممکن است مزمن و (در طولانی مدت) بدون درد باشند.
• فتق غیرقابل برگشت به عنوان فتق حاد نیز شناخته می‌شود.
• این بیماری می‌تواند منجر به خفگی شود (خون رسانی در فتق قطع می‌شود).
• ممکن است علائم و نشانه‌های انسداد روده مانند تهوع و استفراغ ایجاد شود.
• علائم فرد مبتلا ممکن است با تب یا بدون تب ظاهر شود.
• فتق حاد نیازمند جراحی اورژانسی است.

عوارض بیماری باد فتق

اگر به بیماری فتق مبتلا هستید، معمولاً ممکن است هیچ علائمی نداشته باشید، مگر اینکه عضلات «اسطه» در قسمت تحتانی مری، ضعیف شوند. وقتی این اتفاق بیفتد، دریچه بین معده و مری بسته نمی‌شود و اسیدهای معده به داخل مری می‌ریزند. در نتیجه، ممکن است دچار سوزش در ناحیه سر دل، درد شدید، سرگیجه و گاهی خونریزی شوید. در شب، ممکن است سرفه، نفس تنگی یا احساس خفگی را تجربه کنید.

 

تشخیص بیماری باد فتق

معمولاً در ناحیه ای که فتق با معاینه بدنی تشخیص داده شده است، می‌توان برآمدگی یا احساس برآمدگی را مشاهده کرد. به عنوان بخشی از معاینه فیزیکی معمولی مردان، برای فتق اینگوینال، پزشک در حالی که از بیمار می‌خواهد که سرفه کند، فتق درناحیه اطراف بیضه ها و کشاله ران را احساس می‌کند. در بعضی موارد، تصویربرداری از بافت نرم مانند سی تی اسکن، بیماری را به طور دقیق تشخیص می‌دهد.

 

درمان بیماری باد فتق

افرادی که فتق دیافراگم مادرزادی دارند ممکن است مشکلات سلامتی دیگری داشته باشند. در مورد نحوه درمان و مدیریت این موارد با پزشک خود صحبت کنید. فتق معمولاً به خودی خود بهبود نمی‌یابد و جراحی ممکن است تنها راه ترمیم آن باشد. با این وجود، پزشک بهترین درمان را برای رفع فتق توصیه می‌کند و ممکن است را به یک جراح ارجاع دهد. اگر جراح تشخیص دهد که لازم است فتق ترمیم شود، روش ترمیمی ‌را که مورد نیاز هر فردی است، تجویز خواهد کرد.

در مورد فتق ناف در یک کودک، اگر فتق بزرگ باشد یا اگر تا سن 4 تا 5 سالگی بهبود نیافته باشد، ممکن است عمل جراحی توصیه شود. با این سن، یک کودک معمولاً می‌تواند از عوارض جراحی جلوگیری کند. اگر یک فرد بالغ مبتلا به فتق ناف باشد، معمولاً عمل جراحی توصیه می‌شود. زیرا احتمالاً این وضعیت به خودی خود بهبود نمی‌یابد و خطر عوارض بیشتر است.

یکی از سه نوع جراحی فتق قابل انجام هستند:

• جراحی باز: که در آن برشی در بدن در محل فتق ایجاد می‌شود. بافت بیرون زده در جای خود قرار گرفته و دیواره عضلات ضعیف شده، به پشا بخیه می‌خورند. گاهی اوقات نوعی سوراخ در ناحیه کاشته می‌شود، تا پشتیبانی بیشتری را ارائه دهد.
• جراحی لاپاروسکوپی: همان نوع ترمیم ها را شامل می‌شود. با این وجود، به جای برش قسمت خارجی شکم یا کشاله ران، برش های ریزی ایجاد می‌شود تا امکان وارد کردن وسایل جراحی برای تکمیل روش فراهم شود.
• جراحی رباتیک: در ترمیم فتق رباتیک مانند عمل جراحی لاپاروسکوپی از لاپاراسکوپ استفاده می‌شود و با برش های کوچکی انجام می‌شود. با جراحی روباتیک، جراح در یک محفظه مخصوصی در اتاق عمل قرار می‌گیرد و وسایل جراحی را از روی میز برمی‌دارد. با این که می‌توان از جراحی رباتیک برای برخی از فتق‌های کوچک‌تر یا مناطق ضعیف شده استفاده کرد، اکنون می‌توان از آن برای بازسازی دیواره شکم نیز بهره برد.

بیشتر انواع فتق قابل درمان هستند. با این حال، بازگشت فتق متداول است. در بعضی موارد، مِش جراحی می‌تواند به کاهش این احتمال کمک کند. در مورد بهترین گزینه درمانی برای هر فرد و نحوه جلوگیری از عود فتق با پزشک یا جراح خود صحبت کنید. هر نوع جراحی مزایا و معایب خاص خود را دارد.

 

پیشگیری از بیماری باد فتق

افراد همیشه نمی‌توانند از فتق جلوگیری کنید. برخی از آن‌ها ژنتیکی هستند که نمی‌توانید از آن جلوگیری کنید. فتق مادرزادی دیافراگمی، نقصی در هنگام تولد است. همچنین اگر با عضلاتی ضعیف متولد شوید، ممکن است بعداً در زندگی دچار فتق شوید.

می‌توانید شانس ابتلا به برخی از انواع فتق را به وسیله شرایط زیر کنترل کنید:

• خوردن وعده‌های غذایی کوچک‌تر
• کاهش وزن در صورت چاقی
• جلوگیری یا محدود کردن الکل و دخانیات
• اجتناب یا محدود کردن غذاهایی خاص (مانند چیزهایی که تند یا پر فیبر هستند)
• استفاده از تکنیک‌های مناسب برای بلند کردن، جهت جلوگیری از فشار و زور بیش از حد

 

چشم انداز بیماران مبتلا به باد فتق

بعد از عمل به فرد دستورالعمل مناسب داده می‌شود. برخی از این موارد شامل، رژیم غذایی است که باید دنبال شود، نحوه مراقبت از محل برش و نحوه جلوگیری از فشار جسمی است. باد فتق ممکن است بدون در نظر گرفتن عملیات ترمیم، عود کند. این بیماری گاهی اوقات در اثر ضعف بافت ذاتی یا بهبودی طولانی مدت ایجاد می‌شود. استعمال دخانیات و چاقی نیز مهمترین عوامل خطرناک درعود بیماری باد فتق هستند.