کورک یک برجستگی دردناک و پر از چرک است که وقتی باکتری‌ها یک یا چند فولیکول مو را آلوده و ملتهب می‌کنند، زیر پوست ایجاد می‌شود. کورک معمولاً به صورت برجستگی‌های قرمز و دردناک شروع می‌شوند؛ برجستگی‌ها به سرعت پر از چرک می‌شوند، بزرگتر و دردناک‌تر می‌شوند تا زمانی که پاره و تخلیه شوند. صورت، پشت گردن، زیر بغل، ران و باسن مناطقی هستند که معمولا” درگیر می‌شوند. برای آشنایی بیشتر با کورک و روش‌های پیشگیری و درمان آن با این مقاله از رسا همراه باشید.
فهرست مطالب
کورک چیست؟
کورک یا فرونکل برجستگی‌های چرکی دردناک پوست است که در نتیجه عفونت عمیق پیاز مو ایجاد می‌شود. این عفونت معمولاً توسط نوعی باکتری به نام استافیلوکوکوس اورئوس به وجود می‌آید. بسیاری از افراد “ناقل” باکتری استاف هستند، به این معنی که به طور معمول روی پوست یا درون بینی آنها زندگی می‌کند بدون اینکه ایجاد بیماری کند یا به فرد آسیبی برسد. آسیب‌های کوچک در سطح پوست (مانند آن‌هایی که در اثر اصطکاک یا خراش ایجاد شده‌اند)، می‌تواند به ورود میکروب به پیاز مو و آلوده شدن آن کمک کرده و در نتیجه پوست جوش بزند. کورک اغلب در پوست صورت، پشت گردن، زیر بغل، ران و باسن ایجاد می‌شود.
وقتی فولیکول مو آلوده می‌شود، ملتهب به نظر می‌رسد.کورک مانند یک برجستگی قرمز و برجسته روی پوست به نظر می‌رسد که روی پیاز مو متمرکز شده است. در صورت پارگی کورک، مایع کدر یا چرک تخلیه می شود.
ممکن است کورک‌ها با اقدامات خود‌مراقبتی ساده برطرف شوند، اما مایع چرکی آنها باید تخلیه شود تا کاملاً بهبود یابد. بسیاری از کورک‌ها خود به خود تخلیه می‌شوند، گاهی لازم است تخلیه توسط پزشک متخصص صورت بگیرد. آنتی‌بیوتیک نیز ممکن است تجویز شود. کورک‌های درمان نشده می توانند بزرگ و بزرگتر شوند و یا با هم رشد کنند و یک جوش غول پیکر چند سر ایجاد کنند که به آن کاربنکل یا کفگیرک گفته می‌شود. کربنکل می‌تواند با علائمی مانند تب و لرز همراه باشد. این علائم با کورک کمتر دیده می‌شود. به ندرت، عفونت در پوست می تواند وارد جریان خون شود و منجر به بیماری جدی شود.
کورک ابتدا ممکن است کوچک باشد اما می‌تواند اندازه آنها به بیش از 5 سانت هم برسد. پوست اطراف فولیکول موی آلوده ممکن است قرمز، متورم و لطیف شود. ایجاد زخم و به جا ماندن اسکار نیز ممکن است.
معمولاً می‌توان از کورک در خانه مراقبت کرد. اما سعی نکنید آن را بخارانید یا فشار دهید زیرا ممکن است باعث گسترش عفونت شود.
چرا کورک به وجود می‌آید؟
بیشتر افراد مبتلا به کورک سالم هستند و بهداشت فردی خوبی دارند. با این وجود آنها باکتری استافیلوکوکوس اورئوس را روی سطح پوست خود حمل می‌کنند. اینکه چرا این اتفاق می‌افتد مشخص نیست، اما تخمین زده می‌شود که 10-20٪ از افراد ناقل استافیلوکوک هستند. استافیلوکوکوس اورئوس معمولاً در سوراخ‌های بینی، زیر بغل، بین پاها و شکاف بین باسن وجود دارد. ممکن است از طریق ناخن‌های انگشتان بعد از تماس با سوراخ‌های بینی به مکان‌های دیگر نیز منتقل شود.
ایجاد خراش‌های ریز روی پوست یا مالش پوست می‌تواند باکتری‌ها را در دیواره یک فولیکول مو که نقطه ضعف در دفاع پوست است، وارد کند. به محض ورود باکتری‌ها، سیستم ایمنی بدن سعی می‌کند با آنها مبارزه کند. جوش یا کورک در واقع نتیجه حمله گلبول‌های سفید خون برای از بین بردن باکتری است. بعضی اوقات کورک می‌تواند به دلیل یک موی به سمت داخل رشد کرده باشد. برخی دیگر می‌توانند در نتیجه مواد خارجی که به داخل پوست نفوذ کرده و باعث ایجاد عفونت می‌شوند، ایجاد شوند.
اگرچه بیشتر افراد مبتلا به کورک افراد سالمی هستند، اما گاهی اوقات کورک‌ها به شرایطی مانند نقص ایمنی، کم‌خونی، سیگار کشیدن یا فقر آهن مربوط می‌شوند. دیابت و اگزما -یک اختلال مزمن پوستی است که با خشکی و خارش بسیار زیاد پوست مشخص می‌شود- دو نمونه از بیماری‌های مزمن هستند که ممکن است خطر ابتلا به عفونت استاف را افزایش دهند. همچنین اگر با شخصی که قبلاً دچار عفونت استاف شده است تماس نزدیک و شخصی داشته باشید، خطر ابتلا شما نیز افزایش می‌یابد.
آیا کورک می‌تواند مسری باشد؟
کورک‌ها خود مسری نیستند، اما باکتری‌های ایجاد کننده آنها (استافیلوکوک اورئوس) قابل سرایت هستند. تا زمانی که تخلیه و بهبود نیابد، کورک فعال پوست می‌تواند عفونت استاف را گسترش دهد. این عفونت می‌تواند از طریق تماس پوست به پوست یا به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی مانند حوله‌ها یا پارچه‌های خشک‌کن دستشویی به سایر قسمت‌های بدن فرد یا سایر افراد منتقل شود.
انواع کورک کدامند؟
انواع مختلفی از کورک می‌تواند در قسمت‌های مختلف بدن ایجاد شود. نام دیگر کورک، فرونکل است. همچنین انواع مختلف کورک وجود دارد که عبارتند از:
• کفگیرک یا کربونکل
• کیست پیلونیدال (در ناحیه‌ای در پشت باسن ایجاد می‌شود)
• آکنه کیستیک
• استای (sty) که به فرونکل روی پلک گفته می‌شود.
• hidradenitis suppurativa (در زیر بغل یا کشاله ران دیده می‌شود)
علائم کورک چیست؟
کورک به صورت یک یا چند نقطه قرمز دردناک، برجسته یا چرکی است. با بررسی دقیق می‌توان دید که کورک متمرکز بر فولیکول مو است. کورک فرم عمیق فولیکولیت باکتریایی است. گاهی اوقات به طور همزمان، فولیکولیت سطحی نیز وجود دارد. در کورک، باکتری استافیلوکوکوس اورئوس را می‌توان از ضایعات پوستی کشت داد.
کورک می‌تواند در هرجای پوست ایجاد شود، اما به طور عمده در صورت، پشت گردن، زیر بغل،شانه‌ها، ران و باسن -مناطقی که موها در آن تعریق زیاد یا اصطکاک دارند- ظاهر می‌شود. علائم و نشانه‌های کورک معمولاً شامل موارد زیر است:
• یک برجستگی دردناک و قرمز که به صورت کوچک شروع می‌شود و می‌تواند تا بیش از 2 اینچ (5 سانتی‌متر) بزرگ شود.
• پوست قرمز و متورم در اطراف برجستگی
• افزایش اندازه کورک طی چند روز در نتیجه پر شدن با چرک
• ایجاد نوک سفید-زرد که در نهایت پاره شده و اجازه می‌دهد چرک تخلیه شود.
کاربنکل
کربنکل یا کفگیرک خوشه‌های متصل از کورک است که یک منطقه ملتهب وعفونی را تشکیل می‌دهد. در مقایسه با کورک‌های منفرد، کاربنکل‌ها باعث عفونت عمیق‌تر و شدیدتر می‌شوند و به احتمال زیاد جای زخم به جا می‌گذارند. افرادی که کربونول دارند اغلب احساس ناخوشی می‌کنند و ممکن است تب و لرز داشته باشند.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
معمولاً خود فرد می‌تواند از یک جوش منفرد و کوچک مراقبت کند؛ اما اگر همزمان بیش از یک کورک وجود دارد یا کورک دارای ویژگی‌های زیر است، مراجعه به پزشک توصیه می‌شود:
• روی صورت رخ دهد یا بر بینایی شما تأثیر بگذارد.
• کورک نزدیک به نخاع یا در کنار مقعد باشد.
• بیش از دو هفته است طول بکشد.
• چندین کورک دارید یا اگر اندازه یا تعداد کورک‌ها افزایش یابد.
• تب یا لرز دارید، درد شدید دارید، یا احساس ناخوشی می‌کنید.
• کورک تخلیه نمی‌شود.
• ناحیه قرمزی اطراف کورک شروع به گسترش کند.
• به دیابت، سوفل قلبی، نقص در سیستم ایمنی بدن مبتلا هستید و یا داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی استفاده می‌کنید.
• چند بار کورک تکرار شده است.
اگر در حال حاضر به دلیل کورک تحت درمان آنتی‌بیوتیکی هستید، در صورتی که پس از 2-3 روز بهبود نیافت، به پزشک خود مراجعه کنید.
عوامل خطر ایجاد کورک کدامند؟
کورک بیشتر در نوجوانان و جوانان دیده می‌شود. اگرچه هر‌کسی – از جمله افراد سالم- ممکن است دچار کورک یا کربنکول شود، اما عوامل زیر می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند:
• ورزشکارانی که در ورزش‌های با تماس نزدیک شرکت می‌کنند یا از تجهیزات مشترک استفاده می‌کنند.
• افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، مانند افراد مبتلا به HIV و کسانی که داروهای خاصی مانند انواع داروهای مورد استفاده برای جلوگیری از رد عضو پیوندی یا درمان سرطان (شیمی درمانی) مصرف می‌کنند.
• افرادی که بیماری پوستی دیگری دارند و ممکن است منجر به خراش یا آسیب دیگری به پوست شود؛ مانند اگزما یا گال.
• افراد ناقل باکتری استافیلوکوک اورئوس.
• افرادی که چاق هستند.
• افرادی که تغذیه نامناسب دارند.
• افرادی که در محل نزدیک با دیگران زندگی می‌کنند (پادگان‌های نظامی، زندان، پناهگاه‌های بی‌خانمان‌ها).
• تماس نزدیک با شخصی که دچار عفونت استاف است. اگر با کسی که کورک یا کفگیرک دارد زندگی کنید، بیشتر احتمال دارد که به این عفونت مبتلا شوید.
• دیابت. این بیماری می‌تواند برای بدن شما مبارزه با عفونت، از جمله عفونت‌های باکتریایی پوست را دشوار کند.
عوارض کورک چیست؟
به ندرت، باکتری‌های حاصل از کورک یا کربنکول می‌توانند وارد جریان خون شده و به سایر قسمت‌های بروند. عفونت در حال گسترش، که معمولاً به عنوان عفونت خون (سپسیس) شناخته می‌شود، می‌تواند منجر به عفونت در اعماق بدن شود، مانند قلب (آندوکاردیت) و استخوان (استئومیلیت).
گاهی اوقات ممکن است عفونت به دلیل استافیلوکوک مقاوم به متی‌سیلین باشد که آن را MRSA می‌نامند. این نوع باکتری‌ها می‌توانند باعث کورک شوند و درمان را دشوار می‌کنند. درمان این عفونت بسیار دشوار است و برای درمان به آنتی بیوتیک‌های خاصی نیاز دارد.
چگونه می‌توان از ایجاد کورک جلوگیری کرد؟
همیشه نمی‌توان از ایجاد کورک جلوگیری کرد، خصوصاً اگر نقص در سیستم ایمنی وجود داشته باشد. اما اقدامات زیر ممکن است به جلوگیری از عفونت‌های استاف کمک کند:
• دستان خود را مرتبا با صابون ملایم بشویید. یا گهگاهی از محاول‌های پاک کننده حاوی الکل استفاده کنید. شستن دقیق دست بهترین دفاع در برابر میکروب‌ها است.
• زخم‌های پوستی را پوشانده نگه دارید. خراش‌های پوستی و بریدگی‌ها را تمیز نگه دارید و با باندهای خشک و استریل بپوشانید تا خوب شوند.
• از به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی خودداری کنید. حوله، ملحفه، تیغ، لباس، وسایل ورزشی و سایر وسایل شخصی را به اشتراک نگذارید. عفونت‌های استاف می‌توانند از طریق اشیا، و همچنین از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. اگر دچار بریدگی یا زخم شده اید، حوله ها و ملحفه‌های خود را با استفاده از مواد شوینده و آب گرم با مواد سفید کننده اضافه بشویید و آنها را در جای خشک و گرم، خشک کنید.
با رعایت بهداشت شخصی می‌توان از ایجاد کورک جلوگیری کرد. اگر مبتلا به عفونت استاف هستید، در اینجا چند نکته برای جلوگیری از گسترش عفونت آورده شده است:
• در مورد سلامت عمومی خود با پزشک خود مشورت کنید.
• اگر اضافه وزن دارید، سعی کنید وزن خود را کاهش دهید. ورزش منظم داشته باشید
• یک رژیم غذایی سالم و متعادل را با گوشت، مقدار زیادی میوه و سبزیجات دنبال کنید.
• از استعمال سیگار خودداری کنید.
• کل بدن خود را یک بار در روز با صابون یا شوینده و آب بشویید. دستان خود را چند بار در روز بشویید یا از محلول‌های ضد‌عفونی‌کننده دست استفاده کنید.
• ملحفه یا حوله خود را با سایر اعضای خانواده شریک نشوید.
• دستمال تمیزی داشته باشید و بینی خود را دست‌کاری نکنید.
• لباس زیر و لباس خواب خود را مرتباً عوض کنید.
• اگر دچار کمبود آهن هستید، مصرف یک دوره قرص آهن ممکن است به کاهش عفونت کمک کند.
• روزانه 1000 میلی گرم ویتامین C نیز برای بهبود عملکرد نوتروفیل توصیه می‌شود.
کورک چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک به راحتی و با مشاهده آن می‌تواند کورک یا کاربنکل را تشخیص دهد. نمونه‌ای از چرک ممکن است برای آزمایش و کشت به آزمایشگاه ارسال شود؛ که مخصوصا در صورت عفونت‌های مکرر یا عفونت مقاوم به درمان‌های معمول، می‌تواند مفید باشد.
بسیاری از انواع باکتری‌هایی که باعث جوش می‌شوند، در برابر انواع خاصی از آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم شده‌اند. بنابراین کشت آزمایشگاهی می‌تواند تعیین کند که چه نوع آنتی‌بیوتیکی در شرایط شما بهتر عمل می‌کند.
درمان کورک چیست؟
بیشتر کورک‌های ساده را می‌توان در خانه درمان کرد. در حالت ایده‌آل، درمان باید به محض مشاهده جوش شروع شود، زیرا درمان زودرس ممکن است از عوارض بعدی جلوگیری کند. درمان اصلی برای بیشتر کورک‌ها استفاده از گرما، معمولاً با کمپرس گرم، برای تسکین درد و تقویت تخلیه طبیعی آن است. استفاده از گرما باعث افزایش گردش خون در ناحیه می‌شود و به بدن اجازه می‌دهد تا با آوردن آنتی‌بادی‌ها و گلبول‌های سفید خون به محل عفونت، بهتر با عفونت مقابله کند. جوش را با سوزن نترکانید زیرا معمولاً منجر به بدتر شدن عفونت می‌شود.
درمان جوش به شدت آنها بستگی دارد. برای کورک‌های بزرگتر و کربنکل، درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• برش و تخلیه. پزشک ممکن است با ایجاد یک برش در پوسن، یک کورک بزرگ یا کربنول را تخلیه کند. عفونت‌های عمیق که به طور کامل تخلیه نمی‌شوند ممکن است با گاز استریل پر شده تا به جذب و از بین بردن چرک اضافی کمک کنند.
• آنتی‌بیوتیک‌ها. گاهی ممکن است پزشک برای بهبود عفونت‌های شدید یا عود‌کننده آنتی‌بیوتیک تجویز کند.
• استفاده از صابون ضد‌عفونی‌کننده یا ضد باکتری در حمام به مدت یک هفته روزانه و سپس دو بار در هفته برای چند هفته. این صابون‌ها ممکن است کمی خشکی ایجاد کند.
• پماد ضد‌عفونی‌کننده یا آنتی‌بیوتیک برای استفاده در داخل سوراخ‌های بینی.
• روزانه به مدت یک هفته با الکل ایزوپروپیل70٪ محلول در آب، سطح پوست را پاک کنید (این کار باعث خشک شدن پوست می‌شود).
• یک ضد‌عفونی‌کننده موضعی مانند پویدون ید یا کرم کلرهگزیدین را روی کورک بمالید و روی آن را با یک تکه گاز بپوشانید.
• پزشک ممکن است یک آنتی‌بیوتیک خوراکی تجویز کند (گاهی اوقات برای چندین هفته).
اگر کورک‌ها از بین نرفتند، باید برای تشخیص احتمال وجود استافیلوکوک‌های مقاوم به متی‌سیلین از کشت میکروبی استفاده شود.
گاهی اوقات، ممکن است به توصیه پزشک متخصص آنتی‌بیوتیک خاصی تجویز شود ، از جمله کلیندامایسین، ریفامپیسین و سفالوسپورین‌ها.
آیا باید کورک تخلیه شود؟
تا زمانی که کورک کوچک و سفت باشد، باز کردن محل و تخلیه آن مفید نیست، حتی اگر ناحیه دردناک باشد. با این حال، به محض نرم شدن کورک یا “تشکیل سر” (یعنی سر چرکی کوچک در کورک مشخص شده است)، می‌توان آن را تخلیه کرد. پس از تخلیه، تسکین درد غالبا” بارز است. اکثر کورک‌های کوچک، مانند اطراف موهای زائد، با استفاده از کمپرس گرم، خود به خود تخلیه می‌شوند. در بعضی مواقع، و به خصوص در کورک‌های بزرگتر، باید توسط پزشک تخلیه شود. غالباً، این کورک‌های بزرگتر دارای چندین مخزن چرک هستند که باید باز و تخلیه شوند.
درمان‌های خانگی کورک
برای کورک‌های کوچک، این اقدامات ممکن است به بهبود سریع‌تر عفونت کمک کرده و از گسترش آن جلوگیری کند:
• کمپرس گرم. روزی چند بار و هر بار حدود 10 دقیقه یک دستمال یا کمپرس گرم روی محل آسیب دیده بگذارید. این به پارگی کورک و تخلیه سریع‌تر آن کمک می‌کند.
• هرگز کورک خود را فشار ندهید. این می‌تواند باعث گسترش عفونت شود.
• از انتشار آلودگی جلوگیری کنید. دستان خود را تا زمان بهبود مرتب بشویید. همچنین لباس‌ها، حوله‌ها یا کمپرس‌هایی را که با ناحیه آلوده تماس داشتند، شستشو دهید، خصوصاً اگر عفونت‌های مکرر دارید.
