بیماری سرطان معده چیست؟ علائم و درمان سرطان معده

سرطان معده یک تومور بد خیم است که در سلول‌های معده شروع می‌شود. بد خیم بدان معنی است که تومور سرطانی می‌تواند در سایر نقاط بدن گسترش یابد یا متاستاز شود.

معده بخشی از دستگاه گوارش است. این عضو عضلانی مانند کیسه‌ای در قسمت فوقانی شکم است. در معده، غذا با آب گوارشی مخلوط می‌شود. این آب یا شیره توسط غدد موجود در آستر معده ساخته می‌شوند. آن‌ها با تجزیه مواد غذایی به یک مخلوط نیمه جامد کمک می‌کنند تا به روده کوچک منتقل ‌شوند.

سلول‌های معده گاهی تغییر می‌کنند و دیگر رشد نمی‌کنند یا به طور عادی رفتار نمی‌کنند. این تغییرات ممکن است منجر به تومورهای غیر سرطانی یا خوش‌ خیم مانند پولیپ معده، تومورهای کوچک استرومی “stromal” دستگاه گوارش (GIST) یا لیپوم “lipomas” شود.

تغییر در سلول‌های معده هم‌چنین می‌تواند باعث ایجاد شرایط پیش سرطانی شود. این بدان معنی است که سلول‌ها هنوز سرطانی نیستند اما این احتمال وجود دارد که در صورت عدم درمان، سرطانی شوند. بیماری‌های سرطانی که می‌توانند در معده ایجاد شوند عبارتند از: آدنوم معده “adenoma” یا پولیپ‌های آدنوماتوز “adenomatous” و دیسپلازی اپیتلیال معده “epithelial dysplasia” .

در بعضی موارد، تغییر در سلول‌های معده می‌تواند باعث سرطان شود. بیشتر اوقات، سرطان در غدد و در لایه داخلی دیواره معده شروع می شود که به آن مخاط معده گفته می‌شود. به این نوع سرطان آدنوکارسینوما معده گفته می‌شود. حدود 95٪ از کل سرطان‌های معده را تشکیل می‌دهد.

انواع نادر سرطان معده نیز می‌تواند ایجاد شود. این موارد شامل لنفوم نان هوچکین “non-Hodgkin” معده و سارکوم بافت نرم “sarcomas” است.

 

ابتلا به سرطانی معده

شرایط سرطانی معده تغییر در سلول‌های معده است که باعث می‌شود احتمال ابتلا به سرطان بیشتر شود. در این شرایط هنوز سرطانی نشدند. اما اگر تحت درمان قرار نگیرند، این احتمال وجود دارد که این تغییرات غیر طبیعی به سرطان معده تبدیل شود.

دیسپلازی اپیتلیال معده

دیسپلازی اپیتلیال معده وقتی رخ می‌دهد که سلول‌های معده (که به آن مخاط گفته می‌شود) تغییر کرده و غیر طبیعی می‌شوند. در نهایت این سلول‌های غیر طبیعی ممکن است به آدنوکارسینوما، رایج ترین نوع سرطان معده تبدیل شوند.

دیسپلازی اپیتلیال معده را می توان به دو نوع تقسیم کرد:

• دیسپلازی درجه پایین – سلول‌های غیر طبیعی به آرامی تغییر و رشد می‌کنند. در این شرایط خطر ابتلا به سرطان پایین است و ممکن است به حالت عادی اوایه (رگرسیون) تغییر کند.
• دیسپلازی درجه بالا – سلول‌های غیر طبیعی به سرعت تغییر و رشد می‌کنند. در این شرایط خطر ابتلا به سرطان بسیار زیاد است.

 

عوامل خطر در دیسپلازی معده

در شرایط زیر، احتمال ابتلا به دیسپلازی معده افزایش می‌یابد:

• عفونت  H. pylori “Helicobacter pylori”
• گاستریت آتروفی مزمن “atrophic gastritis” – آستر معده نازک یا ضعیف می‌شود و به دلیل التهاب طولانی مدت معده به وجود می‌آید. این بیماری به نام گاستریت شناخته می‌شود.
• متاپلازی روده “metaplasia” – پوشش معده با بافتی جایگزین می‌شود که به طور معمول در آستر روده‌های کوچک و بزرگ یافت می‌شود.
• کم خونی خطرناک، هر یک از این شرایط باعث ایجاد تغییراتی در لایه معده می‌شود که می‌تواند منجر به ایجاد سلول‌های غیر طبیعی و دیسپلازی شود.

 

علائم و نشانه ها

دیسپلازی اپیتلیال معده هیچ علامت و نشانه‌ای ایجاد نمی‌کند.

تشخیص دیسپلازی معده

معمولاً دیسپلازی اپیتلیال معده در طول آزمایشات معده مانند آندوسکوپی فوقانی دستگاه گوارش که به دلایل چک سلامتی نیز انجام می‌شود، مشاهده می‌شود. آزمایشاتی که برای تشخیص دیسپلازی اپیتلیال معده استفاده می‌شود شامل موارد زیر است:

• آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی
• بیوپسی آندوسکوپی
• کرومواندوسکوپی (از چرک یا رنگدانه مخصوص در طی آندوسکوپی استفاده می‌شود تا به تشخیص منطقه دیسپلازی اپیتلیال معده کمک کند)
• سونوگرافی آندوسکوپی

 

درمان دیسپلازی معده

گزینه های درمانی دیسپلازی اپیتلیال معده به درجه دیسپلازی بستگی دارد.

دیسپلازی درجه پایین

معمولاً برای درمان دیسپلازی درجه پایین نیازی به جراحی نیست. پزشک از نزدیک، شما را تحت نظر گرفته و یک بار در سال آندوسکوپی دستگاه گوارش و بیوپسی را انجام می‌دهد.

دیسپلازی درجه بالا

درمان دیسپلازی درجه بالا ممکن است شامل موارد زیر باشد:

برداشتن مخاط آندوسکوپی (برداشتن ناحیه‌ای‌‌ در طی آندوسکوپی)

برداشتن محدوده جراحی (برداشتن ناحیه به همراه بخشی از بافت سالم)

 

آدنوم معده

آدنوم معده (پولیپ معده آدنوماس) نوعی پولیپ است که از سلول‌های غده غیر طبیعی (غیر عادی) معده تشکیل شده است. آن‌ها در مناطقی از معده یافت می‌شوند که بافت طبیعی در اثر التهاب مزمن تغییر یافته است. آدنوم معده در صورت عدم درمان، می‌تواند به آدنوکارسینوما، شایع‌ترین نوع سرطان معده تبدیل شود.

آدنوم معده معمولاً در آنتروم  “antrum” معده یافت می‌شود. ممکن است به صورت یک ناحیه کمی بالا، روی آستر معده (ناپایدار) یا خارج از سطح آن، با یک سر و بدنه رشد کند. معمولاً یک آدنوم معده اندازه کمتر از 2 سانتی متر دارد. در صورت وجود آدنوم معده بدانید که به احتمال زیاد سرطانی می‌شود:

از 2 سانتی‌متر بزرگتر هستند.

دیسپلازی درجه بالایی دارند.

با پیش ‌بینی‌های احتمالی، خیلی کم رشد می‌کند.

زخم خورده است (ظاهرش مثل یک زخم باز است)

عوامل ابتلا به آدنوم معده

عوامل خطرزای زیر احتمال ابتلا به آدنوم معده را افزایش می‌دهد:

پولیپوزوم آدنوماتوز  “adenomatous polyposis” خانوادگی (FAP) – یک بیماری ارثی است که باعث می‌شود صدها تا هزاران پولیپ‌ در اوایل سن بزرگسالی روی لبه روده و راست ‌روده ایجاد شوند.

گاستریت آتروفی مزمن “atrophic gastritis” – آستر معده نازک یا لاغر می‌شود.

متاپلازی روده

علائم و نشانه های آدنوم معده

آدنوم کوچک معده هیچ علامت و علائمی ایجاد نمی کند. اگر آدنوم معده بزرگ‌تر شود و باعث انسداد (بسته شدن) معده شود، علائم و نشانه‌ها ممکن است ظاهر شوند. این علامت‌ها شامل موارد زیر است:

• ناراحتی خفیف و مبهم در قسمت فوقانی شکم
• مشکلات گوارشی مانند حالت تهوع، استفراغ، احساس پر شدن بعد از یک وعده غذایی کوچک (سیری زودرس) یا مشکل در بلع یا خوردن
• خون ‌ریزی
• کم خونی

 

تشخیص آدنوم معده

اگر علائمی دارید یا پزشک فکر می‌کند که ممکن است دچار آدنوم معده شوید، برای شما آزمایش تجویز می‌شود. آزمایشاتی که برای تشخیص آدنوم معده استفاده می شود شامل موارد زیر است:

• معاینه بدنی
• سونوگرافی
• آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی
• بیوپسی آندوسکوپی

درمان آدنوم معده

گزینه‌های درمانی آدنوم معده شامل موارد زیر است:

• با آندوسکوپی، پولیپ برداشته می‌شود (مورد استفاده برای پولیپ‌های تنها و با سایز 2 سانتی متر یا کوچک‌تر)
• برداشتن مخاط آندوسکوپی
• گاسترواستومی “gastrostomy” (با استفاده از شکاف دادن یا برش جراحی، در قسمت دیواره معده و به منظور از بین بردن پولیپ‌های بزرگتر از 5 سانتی متر)
• گاسترکتومی جزئی ” gastrectomy”(بخشی از معده را در افرادی که نمی‌توانند گاسترواستومی داشته باشند) بر می‌دارند.

 

روش های درمان سرطان معده:

اگر مبتلا به سرطان معده هستید، تیم بهداشت و درمان، یک برنامه درمانی درست برای شما ایجاد می‌کنند. این امر بر اساس سلامتی و اطلاعات خاص شما در مورد سرطان خواهد بود. وقتی تصمیم می‌گیرید چه روش‌هایی را برای درمان سرطان معده ارائه دهند، تیم مراقبت‌های بهداشتی شما، مطالب زیر را در نظر خواهند گرفت:

• مرحله سرطان
• محل تومور در معده
• وضعیت (HER2 ERBB2)
• سلامتی کلی شما

ممکن است درمان‌های زیر را برای سرطان معده به شما ارائه دهند:

عمل جراحی

جراحی اغلب برای معالجه سرطان معده استفاده می‌شود. نوع جراحی شما عمدتاً به اندازه و محل تومور بستگی دارد.

برداشتن مخاط آندوسکوپی ممکن است برای معالجه اولیه سرطان معده انجام شود.

انجام تست و معاینه لاپاروسکوپی، جهت تشخیص این که آیا سرطان از معده به سایر قسمت‌های شکم مانند کبد یا لوزالمعده سرایت کرده است، انجام می‌شود

برداشتن بخشی محدود در جراحی؛ بخشی از دیواره معده حاوی تومور به همراه حاشیه سلامتی در اطراف تومور را برای معالجه سرطان اولیه معده از بین می‌برند.

گاسترکتومی شایع‌ترین جراحی برای درمان سرطان معده است. گاسترکتومی برداشتن و جراحی تمام یا قسمتی از معده از طریق برش در شکم است.

قطع گره‌ و برآمدگی‌های لنفاوی اغلب همراه با گاسترکتومی برای از بین بردن غدد لنفاوی اطراف معده انجام می‌شود.

جراحی تسکین ‌دهنده برای تسکین علائم سرطان معده پیشرفته مانند خون‌ ریزی، درد یا عدم توانایی در غذا خوردن انجام می‌شود. جراحی تسکین ‌دهنده ممکن است شامل جراحی بای‌پس معده (برای تغییر جریان غذا یا مایعات اطراف تومور معده باشد که باعث انسداد معده یا مری می‌شود)، قرارگیری استنت یا لوله تغذیه یا قطع تومور در آندوسکوپی (جراحی لیزر با کمک آندوسکوپ) باشد.

 

شیمی درمانی

شیمی درمانی ممکن است در هر مرحله برای درمان سرطان معده استفاده شود. پرتو درمانی ممکن است همزمان با شیمی درمانی (درمان به وسیله دارو) انجام شود.

پرتو درمانی

پرتو درمانی ممکن است در هر مرحله برای درمان سرطان معده استفاده شود. نوع پرتو درمانی‌ای که بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد، پرتو درمانی خارجی است. شیمی درمانی ممکن است همزمان با پرتو درمانی (درمان به وسیله دارو و اشعه) انجام شود.

 

درمان هدفمند

(Trastuzumab Herceptin) و (ramucirumab Cyramza) داروهای درمان هدفمند هستند که برای معالجه سرطان معده پیشرفته، متاستاتیک یا پیدایش مکرر بیماری استفاده می‌شوند.

 

اگر نمی‌توانید و یا نمی‌خواهید سرطان معده را درمان کنید:

شما ممکن است به هر دلیلی نخواهید درمان را ادامه دهید. به علت عوارض جانبی داروها و روش درمان، جواب ندادن درمان بر روی شما و یا به هر دلیل دیگری که باشد کافیست با پزشکتان صحبت کنید و روش‌های زندگی و مراقبت کردن را از او بیاموزید.

مراقبت‌های مداوم

پیگیری پس از درمان بخش مهمی از مراقبت از سرطان است. لازم است ویزیت‌های مداوم و منظم داشته باشید، به خصوص در 2 سال اول پس از پایان درمان. این بازدیدها به تیم مراقبت‌های بهداشتی اجازه می‌دهد تا پیشرفت و بهبود شما از درمان را تحت‌نظر داشته باشند.

آزمایشات بالینی

برخی از آزمایشات بالینی و نوین برای افراد مبتلا به سرطان معده قابل استفاده است. آزمایشات بالینی به دنبال راه‌های جدید و بهتری برای پیشگیری، یافتن و درمان سرطان هستند. درباره آزمایشات بالینی اطلاعات بیشتری کسب کنید و مراکز درمانی مرتبط را شناسایی نمایید.

شیوع سرطان معده و گسترش آن به اندام‌های دیگر:

سلول‌های سرطانی می‌توانند از معده به سایر نقاط بدن گسترش پیدا کنند. این گسترش متاستاز نامیده می‌شود.

معمولاً درک چگونگی رشد و گسترش یک نوع سرطان به تیم مراقبت بهداشت شما کمک می‌کند تا درمان و مراقبت‌های بعدی شما را برنامه ‌ریزی کنند. اگر سرطان معده شیوع یابد، می‌تواند به اندام‌های زیر گسترش یابد:

• لوزالمعده
• طحال
• روده بزرگ
• روده کوچک
• کبد
• مزانتری “mesentery” (بافت‌های چین‌دار که اندام‌های شکمی را در جای خود نگه می‌دارند)
• امنتوم “omentum”
• دیافراگم
• دیواره شکم
• مری
• غدد آدرنال “adrenal glands”
• غدد لنفاوی در داخل و اطراف شکم یا بالای ترقوه‌ی چپ (گره ویرچو “Virchow node”)
• کبد
• ریه
• استخوان
• پوست
• تخمدان‌ها (تومور کروکنبرگ “Krukenberg”)
• ناحیه اطراف ناف “Sister Mary Joseph node”
• رحم
• ناحیه لگن در اطراف رکتوم (قفسه Blumer)
• مغز

 

عوامل پیش ‌‌بینی سرطان معده

اگر مبتلا به سرطان معده هستید، ممکن است در مورد پیش ‌بینی‌ها سؤال کنید. پیش‌ بینی بهترین ارزیابی پزشک از چگونگی سرطان در شخص و چگونگی پاسخ آن به درمان است. پیش بینی این بیماری به عوامل زیادی بستگی دارد. فقط پزشكی كه با تاریخچه پزشكی شما، نوع، مرحله و مشخصات سرطان شما، درمان‌های انتخاب شده و پاسخ به درمان آشنا باشد، می‌تواند همه این اطلاعات را با آمار دقیق جمع كند تا به پیش بینی درستی برسد.

عامل پیش بینی جنبه‌ای از سرطان یا ویژگی آن شخص است که پزشک هنگام تهیه اطلاعات فرد در نظر خواهد گرفت. یک عامل پیش بینی شده بر نحوه واکنش سرطان، روی یک درمان خاص تأثیر دارد. عوامل پیش بینی شده و پیش بینی کننده اغلب با هم در نظر گرفته می شوند. آن‌ها هر دو در تصمیم‌گیری در مورد برنامه درمانی و پیش بینی نهایی نقش دارند.

موارد زیر عوامل پیش بینی سرطان معده است:

• مرحله بیماری؛ مهم‌ترین عامل پیش بینی سرطان معده است. هنگامی که سرطان معده در مراحل اولیه قرار می گیرد، نتیجه مطلوب‌تری در درمان حاصل می‌شود.

دو شاخص مهم مرحله بیماری، تومور و غدد لنفاوی هستند. تومورهایی که فراتر از دیواره معده رشد نکرده‌اند پیش بینی دقیق و بهتری نسبت به تومورهایی دارند که از طریق دیواره رشد کرده‌اند. تعداد غدد لنفاوی که سرطان در آن‌ها گسترش یافته است بر پیش بینی تأثیر می‌گذارد.

• تهاجم لنفاوی:

سرطانی که به خون یا رگ‌های لنفاوی “lymphovascular invasion” سرایت نکرده است، پیش بینی درمان بهتری نسبت به سرطانی که در رگ‌های خونی گسترش یافته است دارد.

• نوع تومور:

آدنوکارسینوما تمایل به پیش بینی درمان بهتری نسبت به کارسینوم آدنوسکوام دارد.

• محل تومور:

تومورهای یافت شده در قسمت تحتانی معده، پیش بینی مطلوب‌تری نسبت به تومورهای موجود در قسمت فوقانی معده دارند.

• عمل جراحی برای برداشتن:

اگر در طی عمل جراحی، سرطان معده کاملاً برطرف شود (درمان شود)، پیش بینی درمان، مطلوب‌تر از آن است که به طور کامل از بین نرود.

• وضعیت HER2:

افرادی که تومورهایی دارند که برای HER2 مثبت هستند، پیش بینی ضعیف‌تری دارند.

 

برای تشخیص و درمان سرطان معده به کدام دکتر مراجعه کنیم؟

متخصص گوارش، پزشک متخصص دستگاه گوارش از جمله معده و روده است. جراح یا انکولوژیست جراحی، پزشک متخصص در معالجه سرطان با استفاده از جراحی است. به منظور درمان و تشخیص بیماری خود به متخصصان مذکور و یا مراکز درمانی مرتبط با سرطان معده مراجعه نمایید.

منابع:

www.medicalnewstoday.com

www.cancer.org