بیماری کرابه یا Krabbe چیست؟ علائم و درمان آن

بیماری کرابه “Krabbe” یک اختلال نادر در سیستم عصبی و معمولاً کشنده است. بیماری کرابه یک بیماری ژنتیکی ارثی است، به این معنی که این بیماری در خانواده منتقل می‌شود. افراد مبتلا به بیماری کرابه قادر به تولید مقدار کافی ماده‌ای به نام گالاکتوزیل سرامیداز “galactosylceramidase” نیستند؛ این ماده برای ساخت میلین مورد نیاز است. میلین “myelin” ماده‌ای است که بدن شما از آن برای احاطه و محافظت از رشته‌های عصبی استفاده می‌کند. بدون این محافظت، سلول‌های مغز می‌میرند و اعصاب مغز و سایر قسمت‎‌های بدن به درستی کار نمی‌کنند.

بیماری کرابه بیشتر در نوزادان دیده می‌شود (زمان شروع بیماری از 6 ماهگی) اما این احتمال وجود دارد که در سنین بالاتر نیز ایجاد شود. متأسفانه در حال حاضر هیچ درمانی برای بیماری کرابه وجود ندارد و بیشتر نوزادان مبتلا به این بیماری قبل از 2 سالگی می‌میرند.

 

مترادف Leukodystrophy  و Krabbe

• کمبود Galactocerebrosidase (GALC)
• کمبود Galactocerebroside بتا-گالاکتوزیداز
• کمبود گالاکتوزیل سرامیداز
• گالاکتوزیل سرامید لیپیدوز
• Glukoid Cell Leukoencephalopathy
• بیماری Krabbe
• لکودایستروفی، سلول Globoid
• Sphingolipidosis نوع Krabbe

 

کلیات و اطلاعات عمومی در مورد بیماری کرابه

لکودایستروفی Krabbe یک اختلال نادر ذخیره چربی در بدن است که به دلیل کمبود آنزیم گالاکتوسربروزیداز (GALC) ایجاد می‌شود؛ این آنزیم برای تجزیه (متابولیسم) اسفنگولیپیدها گالاکتوزیل سرمید و سایکوسین “psychosine” ضروری است. ناتوانی در شکستن این اسفنگلیپیدها منجر به تحلیل رفتن غلاف میلین اعصاب مغز می‌شود (demyelination). سلول‌های گلوبوئید مشخص شده در مناطق آسیب دیده مغز ظاهر می‌شوند. این اختلال متابولیک با اختلال عملکرد عصبی پیشرونده مانند ناتوانی ذهنی، فلج، کوری، ناشنوایی و فلج برخی از عضلات صورت (pseudobulbar palsy) مشخص می‌شود. لوکودیستروفی Krabbe به عنوان یک ویژگی اتوزومی “autosomal” مغلوب به ارث می‌رسد.

 

علائم بیماری کراب یا کرابه چیست؟

به طور کلی هرچه سن ابتلا به بیماری کرابه کمتر باشد، سرعت پیشرفت بیماری بیشتر است. به طور معمول افرادی که در سنین بالاتر یا اواخر زندگی خود به بیماری کرابه مبتلا می‌شوند، علائم کمتری را نسبت به نوزادانی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، تجربه خواهند کرد.

 

بیماری کرابه با بروز زودرس چیست؟

علائم بیماری کرابه با بروز زودرس عبارتند از:

• مشکلات تغذیه‌ای
• تب
• استفراغ مداوم
• از دست دادن کنترل سر
• تحریک پذیری و گریه بیش از حد
• هماهنگی ضعیف حرکت یا سفتی عضلات
• تشنج
• اسپاسم عضلانی (به خصوص دست و پا)
• تغییرات در توان عضلانی
• بدتر شدن عملکرد ذهنی و حرکتی
• ناشنوایی و کوری

بیماری کرابه با بروز دیررس چیست؟

علائم بیماری کرابه با بروز دیررس در کودکان با سن بالاتر از دسته‌بندی قبلی و بزرگسالان شامل موارد زیر است:

• از دست دادن تدریجی بینایی که منجر به نابینایی می‌شود.
• مشکل در راه رفتن (آتاکسی “ataxia”)
• مهارت ضعیف هماهنگی دست
• ضعف عضلانی یا عضلات سفت و سخت شده

با توجه به این موضوع که بیماری Krabbe، سلول‌های عصبی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بسیاری از علائم ایجاد شده عصبی است. نوع 1 یا نوع شیرخوارگی، 85 تا 90 درصد موارد را تشکیل می‌دهد. نوع 1 طی سه مرحله پیشرفت می کند:

• مرحله 1: حدود سه تا شش ماه پس از تولد شروع می‌شود. نوزادان مبتلا رشد طبیعی را متوقف کرده و تحریک پذیر می‌شوند. آن‌ها از ضعف ماهیچه‌ای بالایی برخوردار هستند (عضلات سفت یا متشنج هستند) و در تغذیه مشکل دارند.
• مرحله 2: آسیب سریع به سلول‌های عصبی رخ می‌دهد که منجر به از بین رفتن قدرت و عدم استفاده از ماهیچه‌ها، افزایش ضعف عضلانی، قوس پشت و عضلات آسیب دیده می‌شود. در این مرحله ممکن است تشنج شروع شود.
• مرحله 3: نوزاد نابینا و ناشنوا از محیط اطراف خود آگاه نیست و در حالت سفتی و انقباض قرار می‌گیرد. طول عمر برای کودکان مبتلا به نوع 1 حدود 13 ماه است.

انواع دیگر بیماری Krabbe پس از یک دوره رشد طبیعی آغاز می‌شود. این نوع نیز کندتر از نوع 1 پیشرفت می‌کند. به طور کلی کودکان بیش از دو سال پس از شروع نوع 2 زنده نمی‌مانند. امید به زندگی در انواع 3 و 4 متفاوت است و علائم ممکن است به این شدت نباشد.

 

چه عواملی باعث بیماری کرابه می‌شوند؟

بیماری کرابه نوعی اختلال ژنتیکی است، به این معنی که فرد بیماری را از والدین خود به ارث می‌برد. علت آن تغییر دائمی در توالی DNA که یک ژن خاص را تشکیل می‌دهد و جهش ژنتیکی‌ است. این جهش بر پیامی که ژن به سلول‌های بدن شما می فرستد، تأثیر می‌گذارد.

ژن بیماری Krabbe را می‌توان در کروموزوم 14 یافت. کودک به منظور به ارث بردن بیماری نیاز به دریافت ژن غیرطبیعی از هر دو والدین دارد. ژن غیرطبیعی منجر به کمبود آنزیم مهمی به نام گالاکتوزیل سرامیداز (GALC) می‌شود که بدن شما به آن نیاز دارد.

بدن شما به منظور ساخت و نگه‌داری میلین (ماده‌ای که اطراف آن را احاطه کرده و به محافظت از اعصاب شما کمک می‌کند) به GALC نیاز دارد. در افراد مبتلا به بیماری کرابه که فاقد GALC هستند، ماده‌ای به نام گالاکتولیپید “Galactolipid” در مغز تجمع می‌یابد. گالاکتولیپیدها توسط سلول‌هایی به نام سلول‌های گلوبوئید”globoid” ذخیره می‌شوند. به همین دلیل گاهی اوقات بیماری Krabbe لکودایستروفی “leukodystrophy” سلول گلوبوئید نیز نامیده می‌شود.

دو نوع بیماری کرابه وجود دارد:

• بیماری Krabbe در اوایل زندگی کودک، در ماه‌های اول پس از تولد و به طور معمول قبل از رسیدن کودک به 6 ماهگی رخ می‌دهد.
• بیماری کرابه در اواخر دوره کودکی یا در اوایل دوره نوجوانی رخ می‌دهد.

 

چه کسی در معرض بیماری Krabbe است؟

بیماری کرابه بسیار نادر است. طبق گزارشات کلینیک مایو: این بیماری از هر 1000000 نفر در ایالات متحده به طور تقریبی 1 نفر را درگیر می‌کند. این بیماری بیشتر در افرادی با نژاد اسکاندیناوی دیده می‌شود. اگر هر دو والدین ژن معیوب داشته باشند، کودک با احتمال 1 در 4 به این بیماری مبتلا می‌شود.

 

چگونه بیماری Krabbe تشخیص داده می‌شود؟

پزشک شما معاینه فیزیکی را به منظور یافتن علائم بیماری انجام می‌دهد. پزشک نمونه برداری از خون یا بیوپسی بافت پوست را انجام داده و جهت تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه می‌فرستد. آزمایشگاه این امکان را دارد که فعالیت آنزیم GALC را در نمونه ارسالی آزمایش نماید. اگر سطح فعالیت GALC بسیار کم باشد، کودک ممکن است به بیماری کرابه مبتلا باشد.

این احتمال وجود دارد که به منظور تأیید تشخیص بیماری آزمایشات زیر نیز انجام شود:

• اسکن تصویربرداری (MRI) از مغز جهت جستجوی ناهنجاری‌ها
• مطالعات هدایت عصبی به منظور اندازه‌گیری سرعت ارسال تکانه‌های الکتریکی از طریق سیستم عصبی
• معاینه چشم به منظور یافتن علائم آسیب به عصب بینایی
• آزمایش ژنتیکی به منظور تشخیص نقص ژنتیکی که باعث بیماری کرابه می‌شود.

 

بیماری کرابه چگونه درمان می‌شود؟

هیچ درمان قطعی‌ای برای بیماری کرابه وجود ندارد.

با این حال درمان‌های زیر ممکن است به منظور کمک به بیماران در کاهش علائم آن‌ها انجام شود:

• داروی ضد تشنج جهت جلوگیری از تشنج
• داروهای شل کننده عضلات (به منظور کمک به کاهش اسپاسم عضلات)
• فیزیوتراپی در جهت کمک به کند شدن ماهیچه‌ها
• کاردرمانی به منظور کمک به کودکان در سنین بالاتر توسط آموزش کارهای معمول مانند لباس پوشیدن و غذا خوردن

تحقیقات دو روش احتمالی را مشخص کرده است که در جلوگیری از پیشرفت بیماری کرابه در کنار درمان علائم تأثیر داشته باشد:

پیوند مغز استخوان (پیوند سلول‌های بنیادی خون‌ساز) و پیوند خون بند ناف. در طی این روش‌ها یک فرد مبتلا به بیماری Krabbe سلول‌های یک فرد سالم را دریافت می‌کند. سلول‌های جدید قادر به ساخت آنزیم GALC هستند که بیمار به تنهایی قادر به ساخت آن نیست. هر دوی این روش‌ها خطرات خاص خود را دارند.

پیوند مغز استخوان

یک فرد بزرگسال مقداری مغز استخوان (ماده‌ای که در استخوان‌ها وجود دارد) به منظور جایگزینی مغز استخوان در کودک مبتلا به بیماری کرابه اهدا خواهد کرد. به طور کلی بهترین نتیجه در بیمارانی دیده می‌شود که بیماری کرابه با بروز دیررس دارند و قبل از بروز علائم شدیدتر تحت درمان قرار گرفته‌اند. به طور معمول این روش در نوزادانی که بیماری کرابه زودرس دارند و از قبل علائمی داشته‌اند، مفید نبوده است.

انتقال خون بند ناف

پزشک سلول‌های بنیادی خون بند ناف را به بیمار منتقل می‌کند. سلول‌ها از بند ناف اهدا کننده‌ای که ارتباطی با بیمار ندارد، به دست می‌آیند. با این حال نشان داده شده است که این روش فقط به بیمارانی که قبل از ظهور علائم درمان می‌شوند، کمک می‌کند.

 

عوارض بیماری کرابه چیست؟

به طور معمول این بیماری تهدید کننده زندگی است. با توجه به این موضوع که این بیماری به سیستم عصبی مرکزی فرد آسیب می‌رساند،

عوارض بیماری عبارتند از:

• نابینایی
• ناشنوایی
• کاهش شدید توان عضله
• زوال شدید روحی
• نارسایی تنفسی و مرگ

 

آینده و چشم انداز بلند مدت افراد مبتلا به بیماری کرابه چیست؟

چشم انداز این بیماری بسیار بد و خطرناک است. به طور متوسط ​​نوزادانی که به بیماری کرابه مبتلا می‌شوند، قبل از 2 سالگی می‌میرند. کودکانی که به صورت دیررس به این بیماری مبتلا می‌شوند، کمی بیشتر عمر می‌کنند اما به طور معمول بین 2 تا 7 سال پس از تشخیص می‌میرند.

 

چگونه می‌توان از بیماری کرابه پیشگیری کرد؟

اگر هر دو والد دارای نقص ژنتیکی‌ای باشند که باعث بیماری کرابه می‌شود، احتمال و شانس انتقال بیماری به فرزند آن‌ها 25 درصد است. اگر والدین هر دو دارای جهش ژنتیکی باشند، 25 درصد خطر انتقال بیماری را نمی‌توان کاهش داد. تنها راه جلوگیری از خطر انتقال این بیماری این است که حمل کننده‌های این اختلال، بچه‌دار نشوند. با این حال والدین می‌توانند از طریق آزمایش خون دریابند که آیا ژن بیماری Krabbe را حمل می‌کنند یا خیر. اگر سابقه خانوادگی بیماری کرابه وجود داشته باشد، آزمایشات قبل از زایمان به منظور بررسی وضعیت جنین انجام می‌گردد. در صورت داشتن فرزند یا تصمیم به فرزندآوری، مشاوره ژنتیک برای افرادی که سابقه خانوادگی بیماری کرابه دارند، توصیه می‌شود.

 

اختلالات مرتبط با بیماری کرابه

علائم اختلالات زیر می‌تواند شبیه علائم Kukbebe Leukodystrophy باشد. مقایسه این اختلالات ممکن است به منظور تشخیص بیماری مفید باشد.

آدرنولكوديستروفي (ALD يا بيماري شيلدر) يكي از لكوديستروفي‌هاي متفاوت است. این اختلال ممکن است به دو شکل ژنتیکی مشخص ظاهر شود: وابسته به رابطه جنسی و ALD نوزادان. این بیماری با از بین رفتن غدد چربی اطراف اعصاب (از بین بردن میلین) در مغز مشخص می‌شود. با این حال آن‌ها از نظر وراثت، شدت و نوع علائم متفاوت هستند. انواع ALD با تجمع اسیدهای چرب و به وسیله زنجیره بسیار طولانی (VLCFA) مشخص می‌شوند که نوعی مولکول چربی هستند که در بافت‌های بدن به ویژه در غده فوق کلیه و ماده سفید مغز جمع می‌شوند. این احتمال وجود دارد که تجمع سلول‌های لنفاوی و پلاسما در اطراف رگ‌های خونی در سیستم عصبی مرکزی نیز رخ دهد.

Canavan’s Leukodystrophy (انحطاط اسفنجی مغز) نوعی لکودیستروفی است که باعث می‌شود ماده سفید مغز با فضایی پر از مایعات میکروسکوپی جایگزین شود. این اختلال یک بیماری ارثی در کودکان است که با ناهنجاری‌های ساختاری و اختلالات عملکرد حرکتی، حسی و فکری مشخص می‌شود. به نظر می‌رسد که بیشتر اوقات بر روی نژاد یهودی اروپای شرقی تأثیر می‌گذارد. این اختلال پیش رونده و حاد است. علائم ممکن است شامل کاهش ذهنی پیش رونده همراه با از دست دادن توان عضله، کنترل ضعیف سر، بزرگ شدن غیرطبیعی سر (مگالوسفالی) یا کوری باشد.

لكوديستروفي متاكروماتيك (MLD)، شايع‌ترين شكل لكوديستروفي و يك بيماري نورو متابوليك ارثي نادر است كه بر ماده سفيد مغز (لكوآنسفالوپاتي “leukoencephalopathy”) تاثير مي‌گذارد. این ویژگی با تجمع ماده چربی معروف به سولفاتید (اسفنگولیپید) در مغز و سایر مناطق بدن (یعنی کبد، مثانه صفرا، کلیه‌ها یا طحال) مشخص می‌شود. پوشش محافظ چربی موجود در رشته‌های عصبی (میلین) به دلیل تجمع سولفاتید از مناطق سیستم عصبی مرکزی (CNS) از بین می‌رود. علائم لوكوديستروفي متاكروماتيك ممكن است شامل تشنج، لرزش شدید، تغييرات شخصيتي، اسپاستيسم، زوال عقل پيش رونده، اختلالات حركتي و تبدیل آن به فلج يا اختلال بينايي منجر به نابينايي باشد. لوکودیستروفی متاکروماتیک به عنوان یک ژن مغلوب اتوزومی به ارث می‌رسد.

بیماری الکساندر یک بیماری عصبی بسیار نادر، پیش رونده و عصبی است که به طور معمول در دوران نوزادی یا اوایل کودکی آشکار می‌شود. با این حال مواردی توصیف شده است که در دوران کودکی یا نوجوانی (شروع نوجوانی) یا به ندرت در طول دهه‌های سوم تا پنجم زندگی (شروع بزرگسالی) علائم داشته است. در نوزادان و کودکان خردسال مبتلا به بیماری الکساندر، علائم و یافته‌های مرتبط شامل عدم رشد و افزایش وزن با سرعت مورد انتظار (failure to thrive) است. تأخیر در ایجاد برخی از مهارت‌های جسمی، ذهنی و رفتاری که به طور معمول در مراحل خاص به دست می‌آیند (عقب ماندگی روانی و حرکتی) و بزرگ شدن تدریجی سر (ماکروسفالی) در این بیماری دیده شده است. به طور معمول علائم اضافی شامل دوره‌های ناگهانی فعالیت الکتریکی کنترل نشده در مغز (تشنج) است. افزایش غیر طبیعی سفتی عضله و محدودیت حرکت (اسپاستیک) و وخیم شدن وضعیت عصبی پیش رونده از علائم دیگر بیماری است. بیماری الکساندر به دلایل نامشخص (به صورت پراکنده) و به طور تصادفی بروز می‌کند و هیچ سابقه خانوادگی بیماری وجود ندارد. در موارد بسیار کمی تصور می‌شود که این اختلال می‌تواند بیش از یک عضو خانواده را تحت تأثیر قرار دهد.

منابع:

rarediseases.org

www.healthline.com