سندروم پیش از قاعدگی یا PMS چیست؟

سندرم قبل از قاعدگی (PMS) یک وضعیت روحی و جسمی است که برخی از زنان در سنین باروری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. از هر سه زن 1 زن یا بیشتر، از PMS رنج می‌برند. یک زن از 20 زن آن‌قدر رنج می‌برند که زندگی آن‌ها به طور جدی تحت تأثیر قرار می‌گیرد. PMS به انواع علائم جسمی و روانی مربوط می‌شود كه درست قبل از دوره قاعدگی اتفاق می‌افتد.

 

دوره PMS چیست؟

سندرم قبل از قاعدگی (PMS) مجموعه‌ای از علائم است که بسیاری از خانم‎ها طی یک یا دو هفته قبل از دوره قاعدگی تجربه می‌کنند. این علائم ممکن است جسمی، روانی و عاطفی باشد. معمولا این علائم به سرعت پس از شروع خون ریزی قاعدگی ناپدید می‌شوند.

محققان مطمئن نیستند که چه عواملی باعث ایجاد PMS می‌شوند. راحت‌ترین توضیح این است که علائم PMS مربوط به تغییرات چرخه‌ای در موارد زیر است:

• هورمون‌های جنسی زنانه
• هورمون‌های هیپوفیز “Pituitary”
• پروستاگلاندین‌ها “Prostaglandins”
• برخی مواد شیمیایی مغز (انتقال‌‌دهنده‌های عصبی)

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد کمبود منیزیم می‌تواند در بروز علائم نقش داشته باشد.

سبک زندگی ممکن است نقش مهمی در PMS داشته باشد. علائم PMS در خانم‌هایی با شرایط زیر دیده می‌شود:

• سیگار کشیدن
• زندگی استرس‌زا
• ورزش کم
• خواب کم و نامتناسب

رژیم غذایی خوبی داشته باشید و موارد زیر را کمتر مصرف کنید:

• کافئین
• الکل
• نمک
• گوشت قرمز
• غذاهای قندی

با این حال هنوز مشخص نیست که آیا این عوامل خطر ابتلا به PMS را افزایش می‌دهد و PMS دلیل این تفاوت در سبک زندگی است یا خیر. به عنوان مثال بیشتر محتمل است كه PMS باعث استرس شود و نه استرس باعث PMS.

گاهی داروها ممکن است علائم PMS را زیاد کنند. داروهای ضدبارداری خوراکی باعث برخی علائم PMS در برخی از خانم‌ها می شوند. اما در بعضی از خانم‌ها علائم در هنگام استفاده از قرص‌های ضدبارداری بهبود یافته یا از بین می‌روند.

در مورد تفاوت بین ناراحتی قبل از قاعدگی و PMS واقعی، در جامعه پزشکی اختلاف نظر وجود دارد. ناراحتی قبل از قاعدگی در بین زنان در سن باروری نسبتاً شایع است. این بیماری در حدود سه چهارم کل زنان قاعده را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

با این حال حداقل یک زن از هر ده زن علائمی دارند که به اندازه کافی شدید هستند که، بتوانند روابط شخصی خود را مختل کنند یا در کار و مسئولیت خانه خود اختلال ایجاد کنند. برخی پزشکان احساس می کنند که فقط زنانی که چنین علائم شدیدی دارند، دارای PMS واقعی هستند.

سایر پزشکان از تعریف دقیق‌تری برای PMS استفاده می‌کنند. تعریف آن‌ها شامل علائم خفیف تا متوسط ​​است.

 

چه عواملی باعث PMS می‌شوند؟

علت دقیق PMS ناشناخته است اما به نظر می‌رسد مربوط به نوسانات هورمون‌ها (از جمله استروژن و پروژسترون) “estrogen & progesterone” است که جهت آماده‌سازی برای قاعدگی تولید می‌شوند. این علائم با توجه به بدن هر زن متفاوت است. شدت و نوع بروز این سندروم در زنان مختلف، متغیر است.

 

علائم PMS چیست؟

علائم زیادی برای PMS وجود دارد. تعداد و شدت علائم آن از زنی به زن دیگر متفاوت است. علاوه بر این، شدت علائم می‌تواند از ماهی به ماه دیگر متغیر باشد. علائم شایع PMS شامل موارد زیر است:

علائم جسمی

• نفخ
• حساسیت در پستان
• تورم پاها و مچ پا
• احتباس مایعات و افزایش وزن
• گرفتگی دردناک رحم درست قبل و در اولین روزهای قاعدگی
• سردرد
• پشت‌ درد
• هوس غذایی (مخصوصاً برای غذاهای شور یا شیرین)
• ایجاد آکنه و مشکلات پوستی
• انرژی کم یا خستگی
• تپش قلب
• سرگیجه
• کمردرد یا درد عضلانی
• افزایش وزن

علائم روانشناختی و عاطفی

• خستگی
• نوسانات خلقی
• تحریک‌پذیری
• افسردگی و نوسانات روحی
• پرخاشگری یا خصومت
• گریه‌های شدید
• اشکال در تمرکز
• افزایش اشتها
• فراموشی
• تغییر در میل جنسی
• زودرنجی
• اضطراب

علائم خاص PMS در زنان متفاوت است. اما سه شکایت برتر تحریک‌پذیری، خستگی و نفخ است.

 

PMS چگونه تشخیص داده می‌شود؟

هیچ آزمایش واحدی برای تشخیص PMS وجود ندارد. این یک تشخیص بالینی است که به وسیله صحبت با پزشک و در مورد نگرانی‌های شما انجام می‌شود. با این وجود راهکارهایی وجود دارد كه پزشك شما برای تشخیص PMS می‌تواند از آن استفاده كند. این راهکارها شامل موارد زیر است:

• دفترچه یادداشت علائم PMS. ممکن است پزشک از شما بخواهد برای ارزیابی فراوانی و شدت علائم، دفتر یادداشتی برای خود تهیه کنید. با انجام این کار می‌ببینید که آیا علائم در چرخه ماهانه شما با زمان خاصی مطابقت دارد یا خیر. در حالی که ممکن است علائم شما از ماهی به ماه دیگر متفاوت باشد اما پس از پیگیری علائم به مدت چند ماه، روند مشخصی تعیین می‌گردد. گاهی خانم‌ها با تعجب متوجه می‌شوند که به نظر نمی‌رسد علائم با چرخه هورمونی آن‌ها نوسان داشته باشد. در واقع ممکن است زنانی که بسیاری از علائم عاطفی را در طول ماه دارند دچار افسردگی یا اضطراب شوند. تشخیص صحیح، مهم‌ترین قدم برای رسیدن به احساس بهتر است.

• آزمایش تیروئید. از آن‌جا که اختلالات تیروئید در زنان در سن باروری رایج است و برخی از علائم PMS از جمله افزایش وزن، افسردگی و خستگی شبیه علائم اختلالات تیروئید است؛ پزشک شما ممکن است آزمایشی برای ارزیابی عملکرد تیروئید تجویز نماید. این آزمایش می‌تواند باعث رد یک اختلال تیروئید به عنوان دلیل علائم شما شود.

پزشک در مورد آیتم‌های زیر از شما سؤال خواهد کرد:

• علائم PMS شما
• زمان این علائم و رابطه آن با دوره قاعدگی شما
• منظم بودن علائم (هر ماه، بعضی ماه‌ها و غیره)

همچنین پزشک شما درباره کیفیت عمومی زندگی شما سؤال خواهد کرد.

سوالات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آیا اخیراً احساس ناراحتی، تنش یا اضطراب دارید؟
• آیا متوجه نوسانات خلقی خود می‌شوید؟ خستگی؟ اشکال در تمرکز؟
• آیا با همسر، اعضای خانواده یا همکاران خود مشکل دارید؟
• آیا آن‌قدر مضطربید که ضعیف بخوابید و وعده‌های غذایی خود را از دست بدهید؟
• آیا با کم ورزش کردن، زندگی بی‌تحرکی دارید؟
• سیگار می‌کشید؟
• آیا مشروبات الکلی یا نوشیدنی‌های کافئین‌دار می‌نوشید؟
• آیا رژیم غذایی شما سرشار از گوشت قرمز، غذاهای شور یا شکر است؟

سپس پزشک تاریخچه پزشکی شما را مرور می‌کند. او درباره هر دارویی که مصرف می‌کنید سؤال خواهد کرد.

پزشک شما را معاینه می‌کند. او با انجام پاپ اسمیر لگن را معاینه می‌کند.

هیچ یافته فیزیکی به تنهایی نمی‌تواند وجود PMS را تأیید کند. اما یک معاینه کامل فیزیکی می‌تواند سایر مشکلات پزشکی شما را بررسی کند. این معاینات ممکن است شامل تشخیص کم‌کاری تیروئید، تومور پستان، مغز یا تخمدان باشد.

به طور مشابه، هیچ آزمایش آزمایشگاهی واحدی نمی‌تواند تأیید کند که شما PMS دارید. اما آزمایش خون می‌تواند اختلالات پزشکی دیگر را رد کند. این موارد ممکن است شامل هیپوگلیسمی، کم‌کاری تیروئید یا سایر مشکلات هورمونی باشد که باعث علائم شما شده‌اند.

اگر یافته‌های جسمی وجود نداشته باشد و نتایج تست آزمایشگاهی شما طبیعی باشد، پزشک از شما می‌خواهد به صورت روزانه علائم PMS خود را یادداشت کنید. شما این کار را برای دو یا سه ماه انجام خواهید داد.

 یادداشت‌ها شامل موارد زیر است:

• نوع علائم
• شدت علائم
• زمان شروع دوره قاعدگی
• شرح هرگونه استرس خاص که بر زندگی شما تأثیر گذاشته است.

پس از اتمام یادداشت‌ها، پزشک شما اطلاعات را بررسی می‌کند. اگر علائم شما از الگویی مطابق با PMS پیروی کند، در این صورت به شما کمک می‌کند تا تشخیص و درمان انجام شود.

به طور کلی علائم قبل از قاعدگی باید حدود دو هفته وجود داشته باشد تا بتواند در تشخیص PMS واجد شرایط باشد. اندکی پس از شروع قاعدگی تا تخمک‌گذاری بعدی علائم وجود نخواهد داشت.

 

مدت زمان پیش‌بینی شده برای وجود PMS در زندگی روزمره زنان

PMS می‌تواند یک شرایط طولانی مدت باشد. در بعضی از خانم‌ها علائم PMS قبل از هر دوره قاعدگی بروز می‌کند. این الگوی تا زمان یائسگی ادامه دارد. یائسگی پایان دوره چرخه قاعدگی است.

در زنان دیگر، به نظر می‌رسد علائم PMS بعد از 35 سالگی کاهش می‌یابد.

 

آیا می‌توان از PMS جلوگیری کرد؟

PMS به خودی خود قابل پیشگیری نیست اما با آموزش و درمان مناسب علائم در بیشتر زنان تسکین ایجاد می‌شود. همچنین یک شیوه زندگی سالم از جمله انجام ورزش و مصرف یک رژیم غذایی مناسب می‌تواند به یک زن کمک کند علائم PMS را بهتر مدیریت کند.

از آنجا که پزشکان دقیقاً مطمئن نیستند که چه عواملی باعث ایجاد PMS می‌شود، هیچ راهی برای جلوگیری از آن وجود ندارد. با این وجود شما ممکن است با پیشبرد یک سبک زندگی سالم‌تر، برخی از علائم PMS را کاهش دهید.

PMS چگونه درمان می‌شود؟

درمان PMS مبتنی بر تسکین علائم است. درمان با ارزیابی دقیق علائم شما و همچنین تأثیر آن‌ها بر زندگی روزمره شما آغاز می‌شود.

• آموزش. اگر احساس خود را به چرخه قاعدگی خود مرتبط کنید می‌توانید با علائم خود مقابله کنید. با دانستن این موضوع و شرایط خود، همچنین با شروع دوره خود احساس بهتری خواهید داشت. در حالی که علائم ممکن است از ماهی به ماه دیگر متفاوت باشد؛ دفترچه یادداشت علائم ذکر شده در بالا می‌تواند ایده خوبی برای دانستن چگونگی تأثیر دوره‌ها بر سلامت جسمی و روحی شما باشد. یادگیری چگونگی کنار آمدن با مشکلات زندگی ممکن است به تسکین استرس و تحریک‌پذیری که قبل از پریود به آن دچار می‌شوید،کمک کند. اگر اضطراب شدید، تحریک‌پذیری و افسردگی دارید، مشاوره یا دارو ممکن است برای درمان علائم شما مفید باشد.
• تغذیه. یک رژیم غذایی سالم برای سلامت جسمی و روانی بسیار مهم است. ایجاد تغییر در رژیم غذایی شما از جمله کاهش مقدار کافئین، نمک، قند و همچنین نوشیدن آب‌ و نوشیدنی‌های سبک و سالم ممکن است به تسکین علائم PMS کمک کند. اغلب تعدادی مکمل ویتامین برای کمک به علائم PMS از جمله ویتامین B6، ویتامین E، کلسیم و منیزیم تجویز می‌شود. با این حال هیچ یک از این مکمل‌ها در مطالعات، بهتر از دارونما “placebo” (قرص‌های قند یا قرص‌های نشاسته) نشان داده نشده است. در مورد ایمنی و عوارض مصرف داروهای مکمل کلسیم یا منیزیم با پزشک خود صحبت کنید. معمولاً مطالب و مقالاتی که از عوارض جانبی ویتامین E اضافی یا ویتامین B6 به خصوص ویتامین B6 صحبت می‌کند، نگران کننده است. این ویتامین با دوزهای بیش از 50 میلی‌گرم در روز و برای زنان باعث آسیب دائمی عصبی می‌شود. بهتر است با خوردن یک رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزیجات غیر فرآوری شده، ویتامین‌های خود را مصرف کنید.
• ورزش. ورزش منظم مانند یک رژیم غذایی سالم، می‌تواند سلامت کلی شما را بهبود بخشد. همچنین می‌تواند در رفع علائم ماهانه مرتبط با PMS، به ویژه دیسمنوره “dysmenorrhea” (گرفتگی دردناک و نفخ) به شما کمک کند.
• داروها. داروهای تسکین‌دهنده ضد درد مانند آسپرین و ایبوپروفن “aspirin & ibuprofen” ممکن است به تسکین علائمی مانند سردرد، کمردرد، گرفتگی و حساسیت پستان کمک کنند. قبل از استفاده از داروهای تسکین‌دهنده اطمینان حاصل کنید که هیچگونه منع مصرفی مانند بیماری زخم معده یا بیماری کلیوی ندارید. داروها ممکن است برای درمان افسردگی یا اضطراب که باعث ایجاد اختلال در سبک زندگی زن‌ها می‌شود، تجویز شوند. قرص‌های ضدبارداری و سایر داروهای ضد بارداری هورمونی نیز می‌توانند با کنترل نوسانات هورمونی چرخه ماهانه، به شما کمک کنند.

درمان PMS به موارد زیر بستگی دارد:

• شدت و نوع علائم
• چقدر برای شما اذیت کننده است.

به عنوان مثال علائم شما ممکن است خفیف باشد. آن‌ها ممکن است در زندگی روزمره یا روابط شخصی شما اختلال ایجاد نکنند.

در این حالت پزشک ممکن است به شما توصیه کند که یک یا چند مورد از تغییر سبک زندگی زیر را امتحان کنید:

• به طور منظم ورزش کنید. حداقل 30 دقیقه و بیشتر روزهای هفته را هدف بگیرید.
• وعده‌های غذایی را از دست ندهید. برای حفظ سطح قند خون پایدار، یک وعده غذایی منظم را دنبال کنید.
• یک رژیم متعادل داشته باشید که قندهای کمتری داشته باشد.
• سعی کنید شب‌ها خوب بخوابید. از بیدار ماندن در تمام شب خودداری کنید.
• اگر سیگار می‌کشید، ترک کنید.
• کافئین، الکل، گوشت قرمز و غذاهای شور را کم کنید.
• تکنیک‌های کاهش استرس را تمرین کنید. یک حمام طولانی خوب بگیرید. یا مراقبه یا بیوفیدبک را امتحان کنید.

اگر علائم شما متوسط ​​تا شدید باشد، پزشک احتمالاً داروهایی را تجویز می‌کند. این داروها با هدف تسکین علائم خاص تجویز می‌شود. به عنوان مثال داروهای ضدبارداری خوراکی، به ویژه آن‌هایی که حاوی هورمون استروژن و پروژستین هستند، ممکن است شدت گرفتگی و طول دوره شما را به حداقل برسانند.

پزشک ممکن است به شما توصیه کند که یک داروی ضد افسردگی را امتحان کنید. (اگر علائمی داشته باشید که در کار یا مسئولیت خانه یا روابط شخصی شما اختلال ایجاد کند.) این علائم ممکن است شامل تحریک‌پذیری، ترک اجتماع، طغیان عصبانیت یا افسردگی باشد.

مؤثرترین داروهای ضدافسردگی برای تسکین PMS:

• فلوکستین (Prozac، نسخه‌های عمومی)
• سرترالین (Zoloft، نسخه‌های عمومی)
• سیتالوپرام (سلکسا، نسخه‌های عمومی)
• (Escitalopram Lexapro، نسخه‌های عمومی)
• پاروکستین (Paxil، نسخه‌های عمومی)
• ونلافاکسین (Effexor XR، نسخه‌های عمومی)

به طور معمول پزشک ممکن است دارویی را تجویز کند که باعث شود تخمدان‌ها تولید استروژن را جهت عدم تخمک‌گذاری متوقف کنند. معمولاً این درمان برای علائم بسیار شدید یا در صورت عدم موفقیت سایر داروها مناسب است. آگونیست‌های هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GnRH) مانند لوپرولید (لوپرون)، یک حالت یائسگی موقتی ایجاد می‌کنند. آن‌ها این کار را با سرکوب هورمون‌هایی که تولید هورمون‌های تخمدان و تخمک‌گذاری را کنترل می‌کنند، انجام می‌دهند.

به طور کلی این داروها برای دوره‌های کوتاه مدت استفاده می‌شوند. آن‌ها معمولاً منجر به گرگرفتگی و علائم دیگر یائسگی می‌شوند. اگر نیاز به درمان بیش از شش ماه باشد، برای جلوگیری از تحلیل استخوان مجبور هستید استروژن مصرف کنید.

چه علائم شما خفیف باشد و چه شدید، درک و پشتیبانی خانواده به شما در درمان PMS کمک می‌کند. پزشک شما را تشویق می‌کند تا صریح با اعضای خانواده در مورد علائم و PMS خود صحبت کنید.

PMDD چیست؟

اختلال دیسفریک قبل از قاعدگی (“Premenstrual dysphoric disorder” PMDD) نوعی شدید از PMS است. علائم PMDD مشابه علائم PMS است اما به اندازه کافی شدید است که در کار، فعالیت‌های اجتماعی و روابط روزمره اختلال ایجاد می‌کند.

 

PMDD چگونه تشخیص داده می‌شود؟

PMDD هنگامی تشخیص داده می‌شود که حداقل پنج علامت زیر 7 تا 10 روز قبل از قاعدگی رخ دهد و طی چند روز از شروع دوره قاعدگی از بین برود:

• نوسانات خلقی
• عصبانیت شدید
• تحریک‌پذیری
• تنش
• کاهش علاقه به فعالیت‌های معمول
• خستگی
• تغییر در اشتها
• مشکلات در خواب
• مشکلات جسمی مانند نفخ

قبل از اینکه پزشک تشخیص PMDD بدهد، می‌بایست سایر اختلالات عاطفی از جمله افسردگی عمده یا اختلالات پانیک “panic” را به عنوان علت علائم رد ‌کند. علاوه بر این شرایط اساسی پزشکی یا ژنتیکی (مانند اندومتریوز “endometriosis”، فیبروم “fibroids”، یائسگی و مشکلات هورمونی) که می‌توانند علائم آن را تشکیل دهند، باید منتفی شوند.

 

PMDD چقدر شایع است؟

PMDD در دوران قاعدگی و در 3 تا 5 درصد از زنان رخ می‌دهد. زنانی که دارای سابقه شخصی یا خانوادگی از اختلالات خلقی از جمله افسردگی عمده یا افسردگی پس از زایمان هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به PMDD هستند.

 

چه عواملی باعث PMDD می‌شود؟

مانند PMS، علت دقیق PMDD مشخص نیست. با این حال، اکثر محققان معتقدند PMDD ناشی از تغییرات هورمونی مربوط به چرخه قاعدگی است. مطالعات اخیر، ارتباطی بین PMDD و سطح پایین سروتونین “serotonin”، یک ماده شیمیایی در مغز را نشان می دهد که به انتقال سیگنال‌های عصبی کمک می‌کند.

برخی سلول‌های مغزی که از سروتونین به عنوان پیام‌رسان استفاده می‌کنند در کنترل خلق‌وخو، توجه، خواب و درد نقش دارند. بنابراین تغییرات مزمن در سطح سروتونین می‌تواند منجر به علائم PMDD شود.

PMDD چگونه تشخیص داده می‌شود؟

ارزیابی بالینی شامل یک بررسی جامع از علائم و سابقه پزشکی، معاینه جسمی، معاینه زنان و در صورت لزوم آزمایشات اساسی آزمایشگاهی است.

ارزیابی روانپزشکی باید بر علائم افسردگی، تغییر فصلی افسردگی (به دنبال بدتر شدن در زمستان)، مصرف الکل و مواد مخدر، حساسیت، ضربه روحی و تروما، سابقه خانوادگی اختلال عاطفی (گروهی از اختلالات که با اختلال خلقی مشخص می‌شود) متمرکز شود. مشروبات الکلی و استرس‌های وضعیتی در ابتلا به پی‌ام‌دی‌دی موثر است.

 

PMDD چگونه درمان می‌شود؟

بسیاری از خانم‌ها مبتلا و دارای علائم PMDD با آموزش و تغییر در شیوه زندگی از جمله ورزش، ویتامین‌ها و رژیم غذایی بدون کافئین، تسکین می‌یابند. داروها از جمله قرص‌های ضدافسردگی‌ مانند مهارکننده‌های سروتونین (SSRIs)، ممکن است برای درمان علائم عاطفی PMDD تجویز شوند. قرص‌های ضدبارداری هورمونی نیز ممکن است موثر باشد، اگرچه تا زمانی که درمان مناسب برای بدن فرد پیدا نشود، باید صبور باشید. گزینه یا روش بهینه هورمونی می‌تواند بین هر فرد متفاوت باشد. FDA قرص ضد بارداری Yaz را برای درمان PMDD تأیید كرده است. با این حال سایر داروهای ضدبارداری خوراکی نیز ممکن است به یک زن مبتلا به PMDD کمک کند. علاوه بر این مشاوره فردی و گروهی و مدیریت استرس می‌تواند در کمک به یک زن در کنار آمدن با PMDD مفید باشد.

چه موقع با یک پزشک تماس بگیرید:

در صورت علائم قبل از قاعدگی با پزشک خود تماس بگیرید.

• باعث پریشانی یا ناراحتی شدید شما می‌شود.
• عملکرد زندگی روزمره را برای شما سخت کرده است.
• در روابط شخصی شما اختلال ایجاد می‌کند.

اگر فکر می‌کنید در معرض آسیب به خود یا دیگران هستید، برای ملاقات اضطراری با پزشک خود تماس بگیرید.

 

چشم انداز بیماری PMS و PMDD

در بیشتر زنان، علائم PMS پس از سن 35 سالگی فروکش می‌کنند. آنها در یائسگی پایان می‌یابند. زنانی که مبتلا به PMS یا PMDD هستند بیشتر در معرض خطر ابتلا به افسردگی هستند. در این مقاله سعی کردیم تمام علائم و نشانه‌هایی که در دوران PMS تجربه خواهید کرد را با هم مرور کنیم و راهکارهای مفیدی در این رابطه با شما به اشتراک بگذاریم.

 

منبع:

www.health.harvard.edu